Postawy życiowe osób
starszych
Postawy życiowe osób
starszych
Komponenty postaw
Komponent emocjonalny
Komponent poznawczy
Komponent behawioralny
Elementy należące do jednego
komponentu lub wielu komponentów nie
muszą być zgodne pod względem ich
wartościowania ani też różne
komponenty nie muszą być ze sobą
zgodne. Ludzie mogą doświadczać
pewnego stopnia ambiwalencji wobec
niektórych obiektów postaw.
Rola postaw
Postawy wpływają na zachowanie
(własne i innych), na
przetwarzanie informacji, a także
kształtują kontakty społeczne i
stanowią część własnego Ja danej
osoby.
Postawa gniewna (Bromley, D.
B.)
Dominujące uczucia rozżalenia i
oburzenia wobec konieczności
wprowadzenia zmian
dotyczących trybu życia.
Najczęściej zmiany te
postrzegane są jako
niekorzystne, co wywoływać
może niechęć u osoby starszej
odczuwaną w stosunku do
otoczenia i doświadczanych
sytuacji.
Postawa obronna
Niechęć w ujawnianiu własnych sądów,
wypowiadanie ogólnie przyjętych
poglądów, które oceniane są jako
społecznie pozytywne. Postawę tę
cechuje pesymistyczne spojrzenie na
okres późnej dorosłości i strach przed
zależnością od innych. Podejmowana
stała aktywność ma za zadanie zagłuszyć
myśl o wieku podeszłym. Postawa ta
wynika z potrzeby wzmocnienia poczucia
własnej wartości i niezależności.
Postawa zagrożenia i
niepewności
Przeważa niepewność dotycząca
dnia następnego oraz obawa
przed dalszymi niepowodzeniami
życiowymi. Postawie tej
towarzyszy lęk przed
niedostatkiem, chorobą i
śmiercią.
Postawa wynikająca z uczucia
wyobcowania
Wynika z pełnionych wcześniej
oraz obecnie ról w rodzinie,
zmian w systemie rodzinnym
wynikających z przejściem osoby
w okres późnej dorosłości.
Subiektywne odczucia osoby
starszej, ale także stan faktyczny
dotyczący znaczenia pełnionych
obecnie ról.
Postawa wrogości
Dominuje atrybucja zewnętrzna
napotkanych niepowodzeń, agresja i
podejrzliwość. Osoby starsze
przejawiające postawę wrogości skłonni są
często do izolowania i zamykania się w
sobie. Okres późnej dorosłości jest dla
nich czasem wyrzeczeń i ubóstwa.
Obserwuje się także brak realistycznego i
konstruktywnego działania w podejściu do
konieczności wycofania się z pracy
zawodowej i przystosowania do nowej
sytuacji.
Postawa hipochondryczna
Dominuje lęk przed chorobą.
Aktywność zdeterminowana jest
wizytami u lekarzy,
gromadzeniem zapasów leków w
domu i przesadą w
werbalizowaniu skarg
dotyczących różnych
dolegliwości.
Postawa bierności
Widoczna u osób, które
odczuwają zmęczenie
dotychczasowym życiem i
odczuwają potrzebę zdania się na
inicjatywę i decyzje osób bliskich.
Może także cechować się
pragnieniem zawierzenia swojego
życia siłom nadprzyrodzonym, co
przynosi ulgę lub budzi lęk (np.
przed sądem ostatecznym).
Postawy konstruktywne
Postawy wynikające z potrzeby
czynnego działania, możliwości
dzielenia się swoim
doświadczeniem i wiedzą.
Postawy: mentora, moralisty,
działacza społecznego,
pamiętnikarza, opiekuna
słabszych
Stosunek osób starszych do ich aktualnej
sytuacji życiowej (Michałek A.)
Postawa optymistyczna i
afirmująca – akceptacja aktualnej
sytuacji życiowej
Postawa pesymistyczna – brak
akceptacji aktualnej sytuacji
życiowej
Stagnacja rozwojowa – postawa
pośrednia, charakterystyczna dla
niej sentencja to: „dobrze jest,
jak jest”
Postawa optymistyczna i
afirmująca
Postawa optymalna
Źródłem – poczucie realizmu życiowego
Możliwość realizowania swoich
możliwości przez nawiązywanie nowych
więzi ze światem
Charakterystyczne: posiadanie planów
życiowych, akceptowanie obecnej
sytuacji, pozytywne kontakty
społeczne, posiadanie zadowalających
warunków mieszkaniowych i bytowych
Postawa pesymistyczna
Postawa negacji bez poczucia realizmu
Izolacja człowieka w jego aktualnej sytuacji
Ukształtowanie stereotypowych
mechanizmów uniemożliwiających
włączenie się osoby starszej w nowy typ
relacji z rzeczywistością
Charakterystyczne: negatywne odczucia
związane z zaprzestaniem pracy
zawodowej, pesymistyczne pogląd na
życie, poczucie niedocenienia przez zakład
pracy, brak uznania za pracę społeczną
Postawa pośrednia
Brak perspektyw rozwojowych
Umożliwia pozostanie na tym
samym poziomie
Charakterystyczne:
niesprecyzowany pogląd na sens
życia, niepodejmowanie nowej
aktywności