Metoda
biograficz
na
Action
reaserch
Metoda
biograficz
na
Action
reaserch
Metoda biograficzna (metoda badań
biograficznych, metoda dokumentów
osobistych, lub dokumentów ludzkich) nie jest
samodzielną metodą badań, lecz zlepkiem
części innych metod badawczych łącznie z ich
technikami, obejmującymi zwłaszcza:
analizę dokumentów
obserwację
metodę sondażu diagnostycznego
metodę dialogową
Metoda biograficzna
W metodzie analizuje się dokumenty, takie jak:
pamiętniki, życiorysy, dzienniki, wspomnienia i listy.
Podmiotem jej jest jednostka lub kilka, uznanych za
typowe dla danego środowiska. Polega na opisie i
analizie przebiegu życia ludzkiego rozpatrywanego w
kontekście określonego wycinku rzeczywistości
społecznej. Dotyczy całości lub fragmentu przebiegu
życia badanych osób, w tym często ściśle określany
rodzaj ich działalności z tytułu pracy zawodowej, życia
rodzinnego, społecznego, towarzyskiego czy religijnego
łącznie z ich dokonaniami i niepowodzeniami, albo też
wyłącznie kluczowe momenty przebiegu życia,
związane z ważnymi wydarzeniami historycznymi,
zmianą ról i pozycji społecznego.
Do takich biografii należą m.in. biografie dorobku
naukowców, pisarzy, pedagogów, ekonomistów,
menadżerów.
Metoda biograficzna opiera się na
następujących założeniach:
badania muszą uwzględniać subiektywność
odczuć, doznań i przeżyć ludzi
analizy powinny brać pod uwagę kontekst
środowiskowy w którym żyje jednostka
badania powinny wykorzystywać różne źródła
informacji
badania winny mieć charakter monografii
historycznej (jednostka, grupa) gdyż
subiektywne odczucia można zrozumieć
wówczas, gdy odniesie się je do przeszłych
doświadczeń
Wady metody biograficznej
1
•C
zęść
ba
da
ny
ch n
ie
u
znaj
e j
ej
ja
ko
wa
rto
ści
ow
ej
me
to
dy
g
dy
ż p
od
zie
la
ją
p
og
lą
d i
ż me
to
da
ta
sko
ro
op
ie
ra
si
ę n
a fak
ta
ch
b
io
grafi
czn
ych
i
auto
bio
gra
ficzn
ych
n
ie
je
st
z
na
uko
we
go
p
un
ktu
wid
zen
ia
w
ie
dzą
a
ute
nty
czną.
2
•A
uto
bio
gra
fia
n
ie
je
st
ob
ie
kty
wn
a a
le
cz
ęst
o
su
bie
kty
wn
a. Op
isy
wan
e f
akt
y s
ą s
prze
czne
wy
nik
ają
z te
go
iż
oso
ba
op
isu
ją
ca
za
po
min
a ,
po
siad
a n
ie
do
stat
eczn
ą w
ie
dzę
n
a te
n t
em
at
czy
te
ż ze
zł
ej
wo
li
.
3
•Mo
żna
tak
że
p
rzy
cze
pić
się
d
o t
eg
o ,
iż
po
mimo
szcze
ry
ch ch
ęci
a
uto
bio
grafi
i n
ie
d
a si
ę u
sta
lić
.
Do
ku
men
ty
mo
gą
b
yć
błę
dn
e maj
ąc n
a c
elu
wp
ro
wad
zen
ie
czy
te
ln
ika
w b
łą
d,
je
st
to
czę
sto
za
bie
g zami
erzo
ny.
Wady metody biograficznej
4
4
•N
ależ
y zw
róc
ić t
akż
e u
wa
gę
, iż
a
uto
bio
gra
fia
je
st
pis
an
a z
p
ewn
eg
o
(cz
ęsto
a
uto
rsk
ieg
o a
n
ie o
bie
ktyw
ne
go
)p
un
ktu
w
idze
nia
.
5
5
•B
ard
zo
cz
ęsto
w
iąże
się
ta
kże
z
na
str
oje
m o
so
by
pis
zą
ce
j.
Na
leży
pa
mię
tać,
iż
n
ast
rój
jest
zm
ien
ny
mo
żn
a w
ięc
wyw
nio
sko
wa
ć ,
że
do
ku
me
nty
nie
o
dzw
ierc
ied
lają
rz
ecz
ywis
te
go
sta
nu
p
sy
ch
iczn
eg
o.
6
6
•.
N
ieu
nik
nio
na
je
st
ta
kże
de
fo
rm
acja
d
oku
me
ntó
w,
któ
ra
w
ynik
a z
za
nik
u p
am
ięci
,a
le te
ż z
ty
m,
iż lu
dzie
wym
azu
ją z
e s
wo
jej
św
iad
om
ośc
i s
ytu
acje
p
rzyk
re.
7
7
•N
igd
y n
ie jes
te
śm
y p
ew
ni
czy
ba
da
ni
mó
wią
o
fa
ktyc
zn
ych
sw
oic
h
do
św
iad
cze
nia
ch
, p
rze
życ
iach
, m
arz
en
iach
, c
zy
i w
ja
kim
st
op
niu
akt
ua
lne
n
ast
aw
ien
ie e
mo
cjo
na
lne
p
rzyc
zyn
iło s
ię d
o z
nie
ksz
tałc
en
ia
op
isy
wa
nyc
h f
aktó
w lu
b p
rze
żyć
Zalety metody biograficznej
1
•D
okum
ent
y o
so
bis
te
d
ają
moż
liwo
ść w
glą
du w
mot
yw
acj
ę, p
ost
aw
y, oce
ny ja
kie
lud
zie
fo
rm
ułuj
ą.
2
•M
ate
ria
ł t
en p
ozw
ala
uc
hwy
cić
psy
cho
log
iczną
str
onę
funk
cjo
nowa
nia
insty
tucji
sp
ołe
czny
ch
i two
rze
nia
si
ę op
inii
pub
liczne
j.
3
•M
ate
ria
ł t
en d
aję
m
ożl
iwoś
ć op
isy
wa
nia
wza
jem
nych r
ela
cji, m
ięd
zy
śr
odo
wisk
iem
a
jed
nos
tk
ą
4
•J
est
to
ma
te
ria
ł p
ozw
ala
jący
uchwycić
p
ewne
se
kswncję
zd
arz
eń,
( p
owią
za
nia
p
rzy
czy
nowe
w d
ług
im
ok
re
sie
cza
su)
Zalety metody biograficznej
5
•M
ate
ria
ł t
en d
ost
arc
za
inf
orm
acj
i na
te
ma
t
te
go
jak
lud
zie
ra
dzą
so
bie
w s
ytua
cja
ch
zm
ian
sp
ołe
czny
ch.
6
•M
etod
a t
a p
ozw
ala
na b
ad
ani
e ruc
hliw
ości
sp
ołe
czne
j,
św
iad
omoś
ci sp
ołe
czne
j,
prz
eb
ie
gu
pro
ce
sów
so
cja
liza
cji,
prz
eży
ć
psy
chi
czy
ch
jed
nostk
i.
7
•M
etod
a b
iog
rafi
czna
p
ozwa
la na
dop
uszc
ze
nie
do
głos
u lud
zi
sła
by
ch,
wykl
uco
nych s
po
łe
cznie
, d
ew
iant
ów
i
upoś
led
zo
nych (
ma
jący
ch
mnie
jszą
si
łę
prz
eb
icia
).[
Badanie w działaniu to studia nad społeczną
sytuacją, w której znajduje się badacz, z zamiarem
ulepszenia jej, czyli udoskonalenia jakości swego
działania w trakcie jego trwania. Badanie to jest
systematycznym zbieraniem informacji o zjawiskach
wywołujących jakieś zmiany, przy czym badacz jest
inspiratorem i aktywnym uczestnikiem wydarzeń.
Badacz oprócz faktu znajdowania się w badanym
zjawisku, przez swoją aktywna postawę, próbuje je
przekształcić. Przechodzi się tutaj od działań
praktycznych do uogólnień teoretycznych.
Przedmiotem zainteresowania są tutaj zależności
pomiędzy zjawiskami oraz obserwacja zmian, jakie
dokonują się w środowisku pod wpływem
zamierzonej aktywności badacza.
Badania w
działaniu
(action
research)
Definicje action research zawierają, ukryty wymiar
krytyczny, który bierze pod uwagę strukturę i porządek
otoczenia klasy. Wymiar ten sugeruje wykroczenie poza
badanie najbliższych działań w danej klasie i skłania do
krytycznej analizy uwarunkowań tych działań
stworzonych przez założenia systemu edukacji lub
danej instytucji. Stwierdzenie to utrzymuje, że procesy
zachodzące w edukacji są natury politycznej i opierają
się na pewnych, często ukrytych, ideologicznych
założeniach, przekonaniach i wartościach.
W obliczu tej perspektywy główną częścią procesu
action research denaturalizacja tych wartości i
przebadanie tych założeń oraz ich ukrytych przesłanek.
Definicje action research
Action reaserch jest bezpośrednim i logicznym wynikiem
podejścia progresywnego
Ma swój wkład w rozwiązanie zagadnień natury praktycznej
oraz przyczynia się do osiągnięcia celów wytyczonych przez
nauki społeczne poprzez współpracę w warunkach wspólnie
przyjętych ram etycznych
Jest interwencją na małą skalę w funkcjonowanie małej
populacji i dokładnym zbadaniem efektów tej interwencji
Jest systematycznym zbieraniem danych mającym na celu
spowodowanie zmian społecznych
Jest formą badania opartego na autorefleksji podjętego przez
uczestników społecznej sytuacji w celu racjonalności i
usprawiedliwienia ich działań oraz poprawienia zrozumienia
tych czynności i sytuacji, w których są podejmowane
DEFINICJE ACTION REASERCH
Jest zastosowaniem metody odkrywania faktów w
praktycznym rozwiązywaniu problemów zachodzących
w sytuacjach społecznych w celu polepszenia jakości
akcji podejmowanych w ich obrębie. Zakłada
współpracę badaczy praktyków i laików.
Proces ten polega na systematycznym zbieraniu
danych pochodzących z codziennej praktyki i
analizowaniu ich w celu podjęcia decyzji co do
przyszłego kształtu tejże praktyki
DEFINICJE ACTION
REASERCH
pojawienie się / dostrzeżenie problemu
rozpoznanie go (zebranie informacji)
stworzenie głównego planu działania
wprowadzenie planu w życie
ewaluacja (sprawdzenie skutków działania)
ewentualne stworzenie planu naprawy
(udoskonalenie planu wcześniejszego)
integracja wiedzy zdobytej z widzą teoretyczną
metarefleksja nad przedmiotem badań (wiedza
zdobyta a wiedza istniejąca
Kemmis stworzył schemat oddający istotę
pomysłu na przebieg badania:
jest to proces społeczny – dot. Relacji
międzyludzkich albo działań jednostkowych, które
przebiegają w określonej sytuacji społecznej
aktywne uczestnictwo badacza w badaniu
celem badania jest udoskonalenie i poprawa
istniejącej rzeczywistości
krytycyzm – pozwala dostrzec własne
ograniczenia, niedoskonałości
jest refleksyjne – pomaga zastanowić się nad sobą
i swoim zachowaniem
Cechy badania w działaniu wg.
S. Kemmisa i M. Wilkinsona:
Głównym obiektem zainteresowania action research są
konkretne i praktyczne zagadnienia dotyczące
bezpośrednich problemów poszczególnych grup
społecznych i społeczności. Metoda ta przeprowadzana
jest w naturalnym otoczeniu, a towarzyszą jej metody
charakterystyczne dla podejścia jakościowego, takie jak
obserwacje i zapis zdarzeń i zachowań. Czynności
podejmowane w jej obrębie mają zasadniczo
„uczestniczący" charakter oraz są prowadzone przez
członków społeczności podlegającej badaniu i z ich
udziałem. Z powodu jej praktycznej natury i obiektu jej
zainteresowań jest chętnie podejmowana przez
nauczycieli i sprawdza się w budowaniu teorii
odnoszących się do procesu uczenia się / nauczania.
Nauczyciel i badacz
W ramach metodologii action research możliwe jest
zastosowanie różnego typu metod zbierania danych
mieszczących się w dwóch podstawowych kategoriach
określanych jako techniki obserwacyjne i techniki
nieobserwacyjne.
Do pierwszej grupy zaliczają się: obserwacja (uczestnicząca i
nieuczestnicząca), dzienniczek badacza-nauczyciela, notatki
badawcze, nagrania audio i video wraz z ich transkrypcjami,
jak również fotografie, diagramy, mapy i schematy
przedstawiające wewnętrzną, zarówno społeczną, jak i
interakcyjną, strukturę danej grupy. W drugiej grupie znajdują
się: wywiady kwestionariuszowe i ustne (w tym: sterowany,
półsterowany i niesterowany), dyskusje, dzienniczki osób
uczących się, dokumenty oryginalne oraz biografie uczniów.
Techniki zbierania danych w action
research
Juszczyk S., Badania ilościowe w naukach społecznych. Szkice metodologiczne,
Katowice 2005, s. 112-113
Surdyk. A, Metodologia action research i techniki komunikacyjne w
glottodydaktyce,
Kraków, 2006, s. 912.
Pilch. T, Bauman. T, Zasady badań pedagogicznych, strategie ilościowe i
jakościowe, Wydawnictwo Akademickie
„ Żak”, Warszawa 2001, s. 312.
Pilch. T, Bauman. T, Zasady badań pedagogicznych, strategie ilościowe i
jakościowe, Wydawnictwo Akademickie „ Żak”, Warszawa 2001, s. 307
Pilch. T, Bauman. T, Zasady badań pedagogicznych, strategie ilościowe i
jakościowe, Wydawnictwo Akademickie
„ Żak”, Warszawa 2001, s. 316.
Bibliografia: