BUDOWA 

PEDAGOGIKI I 

JEJ MIEJSCE W 

SYSTEMIE NAUK

1. Rozwój 

naukowy 

pedagogiki

Pedagogia istnieje od początków 

ludzkości.

Porównywano ją nawet ze 

zwierzęcym

instynktem opiekowania się 

swoim

potomstwem oraz nauki ich 

„sztuki życia”.

Człowiek również musiał 

wychować 

swoje dzieci. Zmieniały się tylko 

formy 

wychowania z rozwojem życia 

społecznego oraz kultury.



Kiedy stare formy 
wychowania przeżywały 
kryzys, sofiści pierwsi 
postawili problem 
pedagogiczny.

Głosili, że urodzenie czy też 

wychowanie w największym 
stopniu decyduje o rozwoju 
człowieka.



Filozofowie greccy natomiast, 
wyrażali poglądy na sprawę 
wychowania jako 
zastosowanie swych założeń 
filozoficznych.



Również chrześcijaństwo, 
wnosząc nowe pojęcia 
wartości, rozwinęło zasady 
wychowawcze oparte na 
podstawie wiary religijnej.



Z kolei protestantyzm w XVI 
wieku wywołał nową falę myśli 
pedagogicznej publikując 
traktaty publicystycznych 
humanistów.

MYŚLENIE PEDAGOGICZNE ISTNIAŁO OD 
DAWNA, WYSTĘPOWAŁO JEDNAK W 
CHARAKTERZE FILOZOFICZNYM, 
RELIGIJNYM  A NAWET LITERACKIM.



Nowe myśli pojawiły się w XVIII 
wieku(oświecenie) z najgłośniejszą 
powieścią 

Jean J. Rousseau 

pt.”Emil czyli 

o wychowaniu”.



Naukowy charakter nadał pedagogice 
dopiero z początkiem XIX wieku, 
niemiecki uczony

Johann FRIEDRICH HERBART. 

Był on 

habilitowanym profesorem pedagogiki w 
Getyndze

. 

JOHANN FRIEDRICH 
HERBART



nazywany „ojcem pedagogiki 
naukowej” oddzielił ją od filozofii, 
usystematyzował i oparł ją na etyce 
filozoficznej (miała ona określić cele 
wychowania) oraz na psychologii, która 
podawała środki osiągnięcia celów.



Dopiero uczniowie Herbarta zacieśnili 
przedmiot pedagogiki jedynie do 
praktycznych spraw szkolnego 
nauczania takich jak: program, metody 
nauczania, budowa lekcji itp.…

        ZADANIA PEDAGOGIKI 

Zadaniem pedagogiki jako nauki 

empirycznej jest wyposażenie pedagogów, 
którzy organizują przebieg kształcenia 
(wychowania i nauczania) w wiedzę o 
skuteczności różnego rodzaju zabiegów 
edukacyjnych.



gromadzenie wiadomości o rzeczywistości 
wychowawczej;



analiza tej rzeczywistości, wykrywanie 
związków i zależności między elementami 
owej rzeczywistości i wyjaśnianie ich;



dostarczanie wiedzy potrzebnej do 
przekształcania rzeczywistości 
wychowawczej.

JOHANN FRIEDRICH HERBART

2. Działy 

współczesnej 

pedagogiki



Dorobek naukowy pedagogiki 
nigdy w całości nie ogarnie 
wszystkich problemów 
wychowawczych. Wymaga 
on ciągłego pogłębiania i 
kontynuacji.



Współczesna pedagogika w 
swojej budowie naukowej 
opiera się o cztery konkretne 
działy…

   PEDAGOGIKA PRAKTYCZNA



Zbiera i bada całość 
doświadczenia wychowawczego 
rodziców, nauczycieli oraz 
wychowawców wszelkiego 
rodzaju, którzy mają do 
czynienia  z dziećmi, młodzieżą i 
człowiekiem dorosłym.



Opracowuje doświadczenie 
dydaktycznie i metodyczne przy 
wszelkim nauczaniu i uczeniu 
się.

       PEDAGOGIKA 
OPISOWA



Bada eksperymentalnie 
prawa rządzące przebiegiem 
zjawisk biologicznych, 
psychologicznych, 
socjologicznych lub 
kulturowych uwikłanych i 
związanych z wychowaniem.

PEDAGOGIKA 
NORMATYWNA



Bada naturę człowieka, 
wytwory jego kultury i na 
tym tle ustala wartości, cele, 
ideały i normy, którymi 
powinno się kierować 
wychowanie.

 PEDAGOGIKA 
TEORETYCZNA



Obejmuje całość badanego 
przedmiotu



Dąży do stworzenia jednolitej 
teorii wszechstronnego 
rozwoju człowieka i jego 
uwarunkowań

PEDAGOGIKĘ DZIELIMY RÓWNIEŻ NA:



Pedagogikę ogólną



Pedagogikę zawodową



Pedagogikę specjalną

ORIENTACJE BADAWCZE PEDAGOGIKI:



Scjentystyczne (ilościowe) - są to takie 
nauki, w których badamy dużą 
populację ludzką w krótkim czasie, 
zachodzące w nim procesy (uogólniamy 
wnioski i opracowujemy wnioski 
statystyczne).



Humanistyczne (jakościowe) -Badamy 
poglądy człowieka, jego odczucia. 
Wnioski nie są uogólnione na populacje 
ludzką, gdyż w badaniach tych chodzi o 
obiektywne poznanie jednostki.

3.Pedagogika jako 

przedmiot



Pedagogika jak wiemy jest 
nauką o złożonej budowie, 
każda z nauk posiada określony 
materialny przedmiot badania, 
jak też swój aspekt, pod kątem 
którego rozpatrujemy rzeczy 
badane. Pedagogika, spełniając 
te warunki metodologiczne, 
określa swój materialny i 
formalny przedmiot badania.



Wobec takich właściwości 
przedmiotu badań pedagogika jako 
naukowość jest złożona. Z jednej 
strony będzie to nauka empiryczna 
o faktach dotyczących rozwoju 
człowieka, z drugiej zaś jest to 
nauka normatywna, zawsze 
oceniająca fakty opisane z punktu 
widzenia, jakie one powinny być, 
taka zaś ocena prowadzi do 
praktycznego działania jakim jest 
pokierowanie właściwym rozwojem.

4.Miejsce 

pedagogiki w 

systemie nauk



Ażeby dokładniej określić 
miejsce pedagogiki w 
systemie wszystkich nauk, 
trzeba zwrócić uwagę na 
podział nauk pod 
względem przedmiotów 
badań w ogóle.

"Garcon a la pipe" ("Chłopiec z 
fajką")  Picasso

            ŚWIAT NATURY



Naturę badają nauki 
przyrodnicze, starające się 
wykryć konieczne, 
przyczynowe prawa rządzące 
przyrodą i stąd nazywane 
nomotetycznymi

           ŚWIAT KULTURY



Świat kultury z jego sztuką, 
moralnością, organizacją 
społeczeństwa, 
prawodawstwem itd. Poznają 
nauki humanistyczne, dążące 
do opisu przeżytych, 
niepowtarzalnych wartości 
jednostkowych.

PEDAGOGIKA W SYSTEMIE NAUK



Miejsce pedagogiki wśród 
nauk przyrodniczych i 
humanistycznych wypada na 
centrum pomiędzy nimi. 
Pedagogika częściowo należy 
do jednych i drugich, jest 
bowiem co do swego 
charakteru nauką 
humanistyczną z podbudową 
przyrodniczą

              LITERATURA



S. Kunowski :” podstawy współczesnej 
pedagogiki”.



J.Kostkiewicz :” wprowdzene do 
pedagogiki ogólnej”



Wincenty Okoń, Słownik pedagogiczny, 
PWN, Warszawa 1981



Encyklopedia Pedagogiczna, Fundacja 
Innowacja, pod. Red. Wojciecha 
Pomykało, Warszawa1997.



Kwieciński Śliwerski: „Pedagogika”

DZIĘKUJEMY ZA 

UWAGĘ

WYKONAŁA:  Kwiatek 
Aneta
                    Regina Małek