System edukacyjny w
Holandii

Niderlandy



Holandia, położona nad Morzem Północnym, w
dorzeczu trzech rzek Renu, Skaldy i Mozy, na
wschodzie graniczy z Niemcami, na południu z
Belgią.



Podzielona jest administracyjnie na 12 prowincji
i 702 gminy, w skład państwa wchodzą dwa
terytoria zamorskie: Antyle holenderskie i Aruba.



Kraj ten zajmuje obszar 41.528 km2 i ma ponad 16
milionów mieszkańców. Średnio przypada tu więc
481 osób na km2, co sprawia, że jest to jeden z
najgęściej zaludnionych krajów na świecie.



Językiem urzędowym jest holenderski (niderlandzki)
i lokalnie fryzyjski.



Walutą narodowa jest gulden holenderski, dzieli się
na 100 centów, wycofany z obiegu 27 stycznia
2002, zastąpiony przez euro.



Niderlandy są monarchią konstytucyjną z systemem
parlamentarnym; w skład rządu wchodzi królowa i
ministrowie. Chociaż stolicą kraju jest Amsterdam,
to ze względów historycznych siedzibą rządu i
parlamentu jest Haga. Holandia ma zwykle rząd
koalicyjny. Głową państwa jest królowa Beatrix.



Holandia jest krajem jednolitym narodowościowo,
96% społeczności stanowią Holendrzy. Nieliczna
ludność pochodzenia obcego reprezentowana jest
przez Turków (1%), Marokańczyków (1%) i Niemców
(poniżej 1%). Największą wspólnotę wyznaniową
tworzą katolicy (36% ogółu społeczeństwa), średnio
co czwarty Holender jest protestantem (26%). 1/3
ludności (33%) deklaruje swą bezwyznaniowość.



Państwo jest znane z licznych wiatraków, sera,
chodaków, tulipanów, rowerów oraz wysokiego
poziomu tolerancji, legalności w dostępie do:
narkotyków, prostytucji, aborcji, eutanazji oraz
związków między osobami tej samej płci.

Gospodarka



Współcześnie Holandia jest gospodarką rynkową z
przeważającą własnością prywatną, ale o wysokim poziomie
redystrybucji dochodów poprzez podatki, w 2006
wynoszącym 39% PKB. Holandia jest nominalnie szesnastą
gospodarką świata, a po zmierzeniu parytetem siły
nabywczej dwudziestą drugą.



Holandia jest trzecim po Stanach Zjednoczonych i Francji
eksporterem żywności, mimo iż w rolnictwie zatrudnionych
jest tylko 3% społeczeństwa (2005 szacunkowo). Jest także
ósmym na świecie wydobywcą gazu ziemnego – 77,3 mld m³
(2006). Port w Rotterdamie jest drugim na świecie, a
pierwszym w Europie pod względem tonażu
przeładowywanych towarów. Bardzo ważną rolę w
gospodarce Holandii odgrywają tulipany.



W Holandii kładzie się ogromny nacisk na ekologię:
wykorzystanie alternatywnych źródeł energii, zakładanie w
samochodach instalacji gazowych itp.

Edukacj
a w
Holandii

Finansowanie edukacji

Władze holenderskie przykładają do rozwoju

systemu oświaty dużą wagę. Nakłady na ten
cel są wysokie, chociaż uzależnione od
bieżącej sytuacji gospodarczej kraju (l980 r-
8,5%, l987 r-7,9 % dochodu narodowego

Wg danych spośród wszystkich państw Unii

Europejskiej Holandia przeznaczała na cele
edukacyjne największą część PKB -6,9%
(l995 s.82). Aktualniejsze doniesienia
wskazują, iż w l998 r. nakłady te wynosiły
5,5 % PKB

Administracja

Konstytucja Holandii gwarantuje prawo do zakładania

szkół i prowadzenia kształcenia odzwierciedlającego
przekonania religijne, ideologie lub podejścia
pedagogiczne. Z związku tym w Holandii istnieją
szkoły prowadzone zarówno przez państwo, jak i przez
osoby i organizacje prywatne. Do szkół prywatnych
uczęszcza ok. 70% uczniów.

Szkoły publiczne i prywatne mają na mocy prawa równy

status, co oznacza, że wydatkom państwa na edukację
publiczną muszą odpowiadać wydatki na edukację
prywatną. W ramach swej autonomii w zakresie
organizacji kształcenia szkoły mogą samodzielnie
decydować o treściach i metodach nauczania. Tę
autonomię ograniczają jednak standardy jakościowe
określone przez Ministerstwo Edukacji, Kultury i Nauki
w przepisach dotyczących edukacji.

Charakterystyczną cechą holenderskiego systemu

edukacji jest połączenie scentralizowanej
polityki edukacyjnej z decentralizacją w zakresie
administracji oświatowej i zarządzania szkołami.

Rząd centralny sprawuję kontrolę nad edukacją

za pomocą przepisów i innych uregulowań z
należytym uwzględnieniem przepisów
konstytucji. Podstawowe zadania władz
centralnych w dziedzinie edukacji dotyczą
struktury i finansowania systemu, zarządzania
placówkami publicznymi, inspekcji, egzaminów i
pomocy materialnej dla uczniów i studentów.

Szkoły podstawowe i średnie są

zarządzane na szczeblu regionalnym i
lokalnym.

Dla wszystkich szkół, zarówno

publicznych, jak i prywatnych, na
danym terenie władzami lokalnymi są
władze gminne.

Uczelnie zawodowe i uniwersytety są

w pełni autonomiczne.

Nadzór nad jakością kształcenia sprawuje

Inspektorat Oświaty podległy
Ministrowi Edukacji, kultury i Nauki

.

Struktura systemu oświaty –

kształcenie obowiązkowe

W Holandii wszystkie dzieci muszą się uczyć, jest to

obowiązkowe. rodzice nie tylko mają obowiązek zapisania
dziecka do szkoły, ale też dbania o to, by dziecko
uczęszczało na zajęcia. Gdy tego nie dopilnują, może na
nich zostać nałożona kara pieniężna, a w szczególnych
przypadkach nawet kara więzienia.

Nauka holenderskich dzieci rozpoczyna najpóźniej

pierwszego dnia miesiąca po swoich piątych urodzinach,
jednak zdecydowana większość dzieci rozpoczyna chodzić
do szkoły już w wieku czterech lat. Podczas owego
dodatkowego roku dzieci chodzą do czegoś w rodzaju
zerówki. Przyzwyczajają się do chodzenia do szkoły, do
obecności nauczyciela, mają możliwość nauczenia się
podstaw, które przydadzą się w czasie późniejszej nauki w
pierwszej klasie.

Koniec obowiązku szkolnego następuje na

zakończenie roku szkolnego, w którym dziecko
skończyło 16 lat. Od tego momentu mamy do
czynienia z częściowym obowiązkiem szkolnym,
co oznacza, że dziecko musi chodzić do szkoły co
najmniej dwa razy w tygodniu, ucząc się w szkole
zawodowej, szkole dla dorosłych lub innej szkole
zatwierdzonej przez ministerstwo. W momencie
gdy dziecko łączy kształcenie się w szkole
zawodowej z praktykami zawodowymi, może
uczęszczać od szkoły mniej niż dwa razy w
tygodniu, jeśli wynika to z programu nauczania.
Częściowy obowiązek szkolny można łączyć z
wykonywaniem pracy.

Po zakończeniu roku szkolnego, w którym dziecko

kończy 17 lat, nie obowiązuje go już żaden
obowiązek szkolny.

Etapy kształcenia
obowiązkowego

Szkolnictwo podstawowe ( Primair
onderwijs)

Szkolnictwo podstawowe składa się z

Basisschool ( szkoły podstawowej ) i
Speciale school voor basisonderwijs

( specjalnej szkoły podstawowej)

Wiek: 5-12 lat

Szkolnictwo średnie ( Voortgezet
onderwijs)

Szkoły przygotowujące do podjęcia
studiów wyższych ( VWO,

obejmujące gymnasium i atheneym)

Wiek: 12-18 lat

Szkoły średnie prowadzące

kształcenie ogólne na wyższym
etapie ( HAVO)

Szkoły średnie prowadzące

kształcenie przed zawodowe
( VMBO)

Szkoły średnie prowadzące

kształcenie specjalne

Wiek: 12-17

lat

Wiek: 12-16

lat

Wiek: 12-

18/20 lat

Szkolnictwo podstawowe

Szkoła podstawowa ma za zadanie wspierać u

dziecka rozwój emocjonalny i intelektualny oraz
rozwój kreatywności, a także pomagać w
opanowaniu podstawowej wiedzy wraz z
umiejętnościami społecznymi , kulturowymi i
fizycznymi w ramach nieprzerwanego procesu
rozwoju. Równocześnie kształcenie musi
uwzględniać fakt, że uczniowie dorastają w
społeczeństwie wielokulturowym.

Program i treści nauczania

Obowiązkowymi dziedzinami kształcenia w szkole

podstawowej są:

Koordynacja sensoryczna i ćwiczenia fizyczne, język

holenderski, arytmetyka i matematyka, język
angielski, szereg przedmiotów wymagających
opanowania wiedzy faktograficznej, (geografia,
historia, przedmioty przyrodnicze, struktury
polityczne – włącznie z wiedzą o polityce, ruchy
religijne i ideologiczne oraz zajęcia rozwijające
zajęcia ekspresji, umiejętności społeczne i życiowe
promujące zdrowy tryb życia.

Szkoły same decydują o tym , ile czasu przeznaczają

na poszczególne przedmioty i kiedy prowadzą
lekcje tych przedmiotów.

Ocena i promocja

Przez cały okres kształcenia w szkole

podstawowej i średniej nauczyciele prowadzą
ocenę ciągłą.

Na zakończenie szkoły podstawowej uczeń

otrzymuje świadectwo z informacją o
osiągnięciach w nauce i wskazówkami
dotyczącymi wyboru szkoły średniej. W
większości (90%) szkół końcowe osiągnięcia
uczniów ocenia się za pomocą
ogólnokrajowych sprawdzianów. Przepisy nie
określają zasad promocji. Istnieje możliwość
powtarzania klasy, ale szkoły starają się
zapewnić ciągłość rozwoju uczenia.

Szkoły średnie

W Holandii istnieją 3 poziomy szkoły średniej: VMBO, HAVO oraz VWO.



VMBO. Jest to przygotowawcza średnia szkoła zawodowa, coś w
rodzaju polskiej szkoły zawodowej na poziomie pomiędzy gimnazjum
a szkołą średnią. VMBO trwa 4 lata i obejmuje nauką dzieci w wieku
od 12 do 16 lat. W tym czasie dzieci wybierają kierunek zawodowy
spośród czterech sektorów: technicznego, opieki zdrowotnej,
rolniczego i ekonomicznego i mają też pierwszy kontakt z zawodem.
W VMBO można wybrać jedną z czterech dróg nauki: BB –
podstawową zawodową, nastawioną na zdobycie zawodu, z
przewagą zajęć praktycznych nas teoretycznymi; KB – ramową
zawodową, również z przewagą zajęć praktycznych; GL – mieszaną,
gdzie uczeń odbywa tyle samo zajęć praktycznych co teoretycznych;
TL – teoretyczną, z wyraźną przewagą zajęć teoretycznych. Na
poziomie VMBO uczniowie mogą zakończyć edukację lub
kontynuować naukę w szkołach MBO, HBO i ostatecznie na
uniwersytecie. MBO trwa od roku do 4 lat i jest odpowiednikiem
polskiego technikum, w pełni uczącego wybranego zawodu.



HAVO. Jest to szkoła wyższa szkoła średnia
ogólna, która trwa 5 lat. HAVO to odpowiednik
dawnego polskiego technikum lub też połączenia
gimnazjum i liceum. Szkoła ma za zadanie
przygotować ucznia do dalszych studiów
zawodowych. W trakcie nauki uczeń musi wybrać
profil, spośród czterech możliwych: C&M;(kultura i
społeczeństwo), E&M;(ekonomia i
społeczeństwo), N&G;(przyroda i zdrowie), N&T;
(przyroda i technika). Po ukończeniu HAVO i
zdobyciu dyplomu uczeń może kontynuować
naukę na poziomie HBO.



VWO. Jest to przygotowawcza średnia szkoła
zawodowa, będąca odpowiednikiem polskiego
liceum. VWO jest najwyższym spośród
dostępnych poziomów szkoły średniej w
Holandii. Nauka w VWO trwa 6 lat i w jej trakcie
uczeń przygotowuje się do studiów wyższych
naukowych-uniwersyteckich. Istnieją dwa
warianty VWO: atheneum i gymnasium.
Różnica pomiędzy tymi wariantami polega na
tym, że w gymnasium naucza się łaciny i greki,
a w atheneum nie. Po ukończeniu VWO uczeń
może kontynuować naukę bezpośrednio na
uniwersytecie

.

Kształcenie specjalne

Szkoły dla dzieci z upośledzeniami

sensorycznymi i umysłowymi
istnieją w Holandii od XIX wiek. Od
czasu wprowadzenia w 1901 roku
pierwszej Ustawy o kształceniu
obowiązkowym liczba tych szkół
zaczęła szybko wzrastać.

W specjalnych szkołach podstawowych uczą się

dzieci w wieku od 3 lub 4 do 12 lat. W
specjalnych szkołach średnich są dzieci w
wieku od 12 do około 20 lat.

Do szkół specjalnych dzieci można kierować w

dwóch sytuacjach. Po pierwsze, dzieci mogą
mieć takie upośledzenia, że już we wczesnym
wieku widać, iż trzeba je będzie kierować do
szkoły specjalnej i po drugie, do szkoły
specjalnej może skierować szkoła zwykła, do
której uczęszczało ono przez pewien czas.

Ocenę kwalifikującą dziecko do szkoły

specjalnej przeprowadza komisja pod
przewodnictwem dyrektora danej szkoły,
złożona z szeregu ekspertów, m.in.
Psychologa lub pedagoga, pracownika
socjalnego i lekarza; komisja ta przekazuje
raport organowi władz odpowiadającemu
za szkołę, który podejmuje ostateczną
decyzję o przyjęciu dziecka. Uczniowie
umieszczani w szkole specjalnej są
ponownie oceniani przez komisję po
dwóch latach.

Szkolnictwo wyższe

Szkolnictwo wyższe Holandii obejmuje

szkolnictwo uniwersyteckie i wyższe
szkolnictwo zawodowe prowadzone
odpowiednio w uniwersytetach i w wyższych
szkołach zawodowych (Hoger
Beroepsonderwijs, HBO). 13 uniwersytetów i
56 szkół HBO finansowanych przez państwo, a
także założony w 1984 r. Uniwersytet Otwarty
prowadzący kształcenie na odległość. 58
zatwierdzonych instytucji, podlegających
ustawie o szkolnictwie wyższym i badaniach,
które nie są finansowane przez państwo.

Studia

Uniwersyteckie programy studiów są silnie

skoncentrowane na głównej dziedzinie wiedzy, w
której nadawany jest stopień akademicki. Nawet
na pierwszych latach studiów nie ma
przedmiotów, które można by zaklasyfikować do
dziedziny nauk wyzwolonych. W ramach
poszczególnych kierunków studenci mają do
pewnego stopnia swobodę ułożenia
indywidualnych programów studiów. Podobnie, za
aprobatą odpowiedniej rady egzaminacyjnej,
studenci mogą zestawić swoje przedmioty
bezpośrednio związane ze stopniem akademickim
poprzez wybór różnych jednostek studiów
znajdujących się w ofercie.

Studia uniwersyteckie prowadzą do

egzaminu na stopień zwany doctoraal,
wymagający zgromadzenia 168 punktów
kredytowych, co w praktyce odpowiada
studiom 4-letnim. Jeden punkt
kredytowy odpowiada bowiem 40
godzinom tygodniowej pracy studenta,
składającej się z wykładów, ćwiczeń
laboratoryjnych (tam, gdzie istnieją) i
niezależnych studiów. W zasadzie,
roczne obciążenie obejmuje 42 p. Studia
zaczynają się od części propedeutycznej,
kończącej się egzaminami. 

Istnieją również kierunki studiów trwające

dłużej, wymagające zdobycia większej
liczby punktów kredytowych: medycyna,
farmacja, chirurgia weterynaryjna – 252 p.
(6 lat); stomatologia, filozofia w konkretnej
dyscyplinie, niektóre studia w naukach
inżynieryjnych i rolniczych prowadzące do
tytułu inżyniera – 210 p. (5 lat).

Studia związane ze specyficznymi zawodami

muszą obejmować praktyczne
przygotowanie do uprawiania zawodu.
Dotyczy to lekarzy, dentystów, chirurgów
weterynaryjnych, architektów i
farmaceutów.

Szkoły wyższe HBO oferują edukację przygotowującą do

wykonywania określonych zawodów w różnych
dziedzinach, takich jak: edukacja, ekonomia, języki
obce i kultura, nauki inżynieryjne i technologia,
rolnictwo i środowisko naturalne oraz opieka zdrowotna.
Szkoły wyższe HBO nie prowadzą badań podstawowych,
nie nadają stopni naukowych doktora ani nie stwarzają
możliwości wykonywania pracy doktorskiej.

Nadają one tylko jeden stopień akademicki na wszystkich

kierunkach po ukończeniu studiów 4-letnich. Ich
programy zawsze są zorientowane na określone kariery
zawodowe. Ważnym elementem studiów jest
przygotowanie praktyczne w postaci praktyki
zawodowej lub podjęcie pracy w firmach bądź innych
instytucjach. Absolwenci uzyskują tytuł baccalaureus, a
w naukach technicznych i rolniczych tytuł ingenieur.
Uzyskiwany tytuł uprawnia zarówno do studiów
podyplomowych, jak i wykonywania pracy doktorskiej.

Pomoc materialna dla studentów

Studenci mają prawo do otrzymania specjalnego

dodatku w wysokości zależnej od dochodów
rodziny na pokrycie czesnego oraz innych kosztów,
ponadto dodatku niezależnego od stanu
majątkowego rodziny, lecz wyłącznie od tego, czy
student mieszka w domu z rodziną, czy też nie.
Zależnie od dochodów rodziny student może
otrzymać grant uzupełniający, który także nie musi
być spłacany, a oprócz tego oprocentowaną
pożyczkę której przyznanie nie zależy od dochodów
rodziny. Niektórzy studenci mogą się kwalifikować
do uzyskania dodatku z tytułu bycia pojedynczym
rodzicem lub dodatku dla swojego partnera.
Dodatki te są wypłacane poza podstawowym
gramem i nie zależą od dochodów rodziny.

Wszyscy studenci, którzy otrzymują pomoc

finansową, są uprawnieni do biletu na publiczne
środki transportu, uprawniającego do
nieograniczonej liczby przejazdów na terenie całej
Holandii. Studenci mogą wybrać pomiędzy biletem
ważnym na przejazdy w czasie dni roboczych
tygodnia, lub tylko w czasie weekendów. Bilet na dni
robocze upoważnia do nieograniczonego
podróżowania w czasie dni roboczych oraz do 40-
50% obniżki ceny biletu w czasie weekendów,
podczas gdy bilet weekendowy upoważnia do
bezpłatnych przejazdów w czasie weekendów i
tańszego podróżowania w pozostałe dni tygodnia.

Studenci, którzy osiągną wiek 27 lat, nie tracą praw

do pomocy finansowej, o ile nieprzerwanie
kontynuują studia na tym samym kierunku.

Od roku akademickiego 1996/97 istnieją dwa

rodzaje czesnego: czesne ustawowe oraz czesne
ustalone przez wyższą uczelnię. Studenci, którzy
mają prawo do pomocy finansowej w okresie
przekraczającym 12 miesięcy, opłacają wyłącznie
czesne ustawowe. Roczne czesne w
uniwersytetach na studiach stacjonarnych
systematycznie rośnie z roku na rok i w roku
akademickim 1997/98 wynosiło 2575 guldenów
(1159 euro), 1998/99 - 2750 guldenów (1238
euro), a w 2001 r. - 3000 guldenów (1350 euro).
Roczne czesne w wyższych szkołach zawodowych
HBO w roku akademickim 2000/01 wynosiło 2874
guldeny (1293 euro). Wartości podane w euro
zostały obliczone z zastosowaniem przelicznika z
18 listopada 2001 r.: jeden gulden = 0,45 euro.

Nauczyciele

Nauczyciele szkół podstawowych kończą 4-

letnie studia w wyższych szkołach
zawodowych (HBO). Posiadają oni kwalifikacje
do uczenia wszystkich przedmiotów i
wszystkich grup wiekowych na poziomie
podstawowym, prowadzenia kształcenia
specjalnego zarówno na poziomie
podstawowym, jak i średnim oraz kształcenia
dorosłych i kształcenia zawodowego.

Nauczycieli szkół średnich przygotowuje się

również w szkołach zawodowych (HBO) i także
w uniwersytetach.

Studia nauczycielskie w HBO

Studia nauczycielskie w HBO dla

nauczycieli szkół średnich kończą się
uzyskaniem kwalifikacji I lub II stopnia.
Studia te przygotowują do nauczania
przedmiotów ogólnych, artystycznych,
technicznych lub rolniczych. Studenci
specjalizują się w jednym przedmiocie .
Studia nauczycielskie w HBO obejmują
zarówno kształcenie przedmiotowe, jak
i ogólne przygotowanie pedagogiczne

Uniwersyteckie studia

nauczycielskie

Absolwenci uniwersytetów posiadający tytuł

„doctoraal” lub tytuł magisterski mogą
zapisać się na podyplomowe studia
pedagogiczne (ULO), kończące się z
uzyskaniem kwalifikacji I stopnia. Studenci
mogą także rozpocząć i , jeśli chcą , ukończyć
kształcenie pedagogiczne w trakcie studiów
prowadzących do pierwszego dyplomu.

Studia uniwersyteckie przygotowują nauczycieli

wszystkich przedmiotów objętych programem
nauczania w szkole średniej.