Psychologia zaburzeń

Mechanizmy
obronne ego

mgr Urszula Wołoszczak

Koncepcja strukturalnego modelu
umysłu

(Freud, 1926)

Historia

•

Terminu obrona użył Z. Freud po raz
pierwszy w 1894r. jako odpowiedź ego na
niemożliwe do pogodzenia ze sobą
informacje

•

W 1926r. Z. Freud powrócił do pojęcia
obrony jako ogólnej nazwy dla wszystkich
technik wykorzystywanych przez ego w
sytuacji konfliktu

•

W 1936r. A. Fraud zebrała znane wówczas
mechanizmy obronne i dodała do nich swoje

1.

Wyparcie

2.

Reakcja upozorowana

3.

Projekcja

4.

Introjekcja (lub identyfikacja)

5.

Regresja

6.

Izolacja

7.

Anulowanie

8.

Odwrócenie

9.

Zwrócenie przeciwko sobie

10.

Sublimacja (przemieszczenie celów popędowych)

11.

Identyfikacja z agresorem

12.

Altruistyczne wyrzeczenie

Trzy struktury psychiczne:
id, ego, superego

Id

- wszystko to co dziedziczymy, co rodząc się

przynosimy ze sobą, co jest konstytucjonalnie
stałe, przede wszystkim więc wywodzące się z
organizacji cielesnej

popędy

, instynkty

miejsce impulsów popędowych, które domagają się

zaspokojenia; w obrębie id przeważają procesy
pierwotne, które rządzą się zasadą przyjemności

Trzy struktury psychiczne c.d.

pod wpływem działania bodźców pochodzących ze

świata zewnętrznego z części id powstaje kolejna
część

Ego-

pośredniczy między Id a światem

zewnętrznym; zapewnia bezpieczeństwo ze strony
świata zewnętrznego (unika bodźców zbyt silnych,
celowo zmienia rzeczywistość zewnętrzną); pełni rolę
obserwatora id - kontroluje zaspokojenie popędów
(odracza popędy, tłumi), kiedy impuls popędowy
domaga się zaspokojenia w ego powstaje uczucie
napięcia i przykrości; zarządza aparatem ruchowym

Trzy struktury psychiczne c.d.

Superego

– ideały, normy etyczne i

moralne, sumienie, poprzez które
kontroluje ego i narzuca ramy id; treści w
tej strukturze w przeważającej części są
świadome i mogą być dowolnie
przywoływane, może harmonijnie
pokrywać się z ego lub z wrogością i
krytyką występować przeciwko ego
powodując poczucie winy.

Z teorii psychoanalitycznej…

Procesy pierwotne: rodzaj funkcjonowania

umysłowego właściwy dla id. Są to
procesy nieświadome, irracjonalne,
lekceważące wymogi czasu i przestrzeni.
Rządzi nimi zasada przyjemności.

Procesy wtórne: świadome, racjonalne i

logiczne. Charakteryzują ego i
przebiegają zgodnie z zasadą
rzeczywistości.

Mechanizmy obronne ego w
interpretacji Anny Freud

W psychologii osobowości temat

mechanizmów obronnych ego omawiany jest
w związku z teoriami relacji z obiektem.

A. Freud uważa, że istotne dla zrozumienia

zachowań danej osoby jest ego jako
centralna struktura osobowości, która
kieruje całością życia jednostki, od jej
sposobu radzenia sobie z problemami, czyli
od stosowanych mechanizmów zależeć
będzie dalszy rozwój jednostki.

Mechanizmy obronne ego w
interpretacji Anny Freud

Uważa ona, że możliwość pojawienia się zaburzeń i

nieprawidłowości w rozwoju jest efektem
stosowanych przez ego mechanizmów obronnych.

Wskazuje ona, zarówno jak jej ojciec Z. Freud na trzy

podstawowe źródła, które prowadzą do stosowania
mechanizmów obronnych:

•

naciski ze strony superego, lęk przed superego – „To
okropne”.

•

naciski ze strony otoczenia, lęk przed karą – ego: „Boję
się”.

•

naciski ze strony nieświadomych impulsów docierających
z id, lęk przez zalaniem i siłą popędów – „Chcę tego”.

Poszczególne formy obrony a konkretne
choroby (kształtowanie objawu)

•

Histeria – wyparcie

•

Nerwica obsesyjna – izolacja, reakcja
upozorowana i anulowanie

•

Paranoja i homoseksualizm – identyfikacja
i projekcja

•

Konflikt między id a ego – histeria,
nerwica obsesyjna (ego odrzuca cześć
impulsów id)

•

Konflikt między ego a superego – depresja

•

Konflikt ego i świat zewnętrzny - fobia

Mechanizmy obronne

(według Kokoszka A., Drozdowski P., 1993)

I.

Narcystyczne – zaprzeczenie

rzeczywistości

II.

Niedojrzałe – przekształcenie

III.

Neurotyczne – reinterpretacja

IV.

Dojrzałe - integracja

Mechanizmy obronne

(Nancy McWilliams, 1994)

Pierwotne -
prymitywne

Wtórne – wyższego
rzędu

•

Zaprzeczenie

•

Rozszczepienie ego

•

Idealizacja/dewalua
cja

•

Projekcja,
introjekcja

•

Identyfikacja
projekcyjna

•

Wyparcie

•

Acting out

•

Regresja

•

Izolacja

•

Intelektualizacja

•

Racjonalizacja

•

Anulowanie

•

Przemieszczenie

•

Reakcja upozorowana

•

Sublimacja

Mechanizmy obronne - podział

Pierwotne c.d.

Wtórne c.d.

•

Dysocjacja

•

Prymitywne wycofanie

•

Omnipotentna
kontrola

•

Zwracanie przeciw JA

•

Odwrócenie

•

Identyfikacja

•

Seksualizacja
(instynktualizacja)

•

Moralizacja

•

Segmentacja