Podstawy rachunkowości

Istota rachunkowości

System rachunkowości jest serią kolejnych

etapów polegających na analizie, zapisie,
pomiarze, sumowaniu, klasyfikowaniu,
raportowaniu i interpretowaniu zdarzeń
ekonomicznych i ich efektu na organizację
oraz przygotowaniu sprawozdań
finansowych.

Rachunkowość według ustawy o rachunkowości

Zgodnie z ustawą o rachunkowości, zakres przedmiotowy rachunkowości
finansowej obejmuje:



opis stosowanych zasad rachunkowości, na który składa się zakładowy
plan kont, wykaz prowadzonych ksiąg rachunkowych oraz dokumentację
systemu przetwarzania danych przy użyciu komputera i jej zmiany,



prowadzenie ksiąg rachunkowych, do których zalicza się dziennik, konta
księgi głównej, w której obowiązuje ujęcie każdej operacji zgodnie z
zasadą podwójnego zapisu, konta ksiąg pomocniczych służące
uszczegółowieniu i uzupełnieniu zapisów kont ksiąg pomocniczych,



okresowe ustalenie i sprawdzenie drogą inwentaryzacji rzeczywistego
stanu aktywów i pasywów,



wycenę aktywów i pasywów oraz ustalenie wyniku finansowego,



sporządzanie sprawozdań finansowych i innych, których dane wynikają z
ksiąg rachunkowych,



gromadzenie i przechowywanie opisu przyjętych zasad rachunkowości,
ksiąg rachunkowych, dokumentów inwentaryzacyjnych i sprawozdań
finansowych,



poddanie badaniu i ogłaszanie sprawozdań finansowych.

Rachunkowość finansowa

• System rachunkowości finansowej – „zewnętrznie

zorientowanej” - stanowi podstawę do badania i
weryfikacji przez biegłych rewidentów.
Udokumentowana rachunkowość finansowa ma
moc dowodową. Rachunkowość finansowa jest
ściśle regulowana przepisami prawnymi
obowiązującymi w danym kraju. W Polsce
regulacje te zawiera Ustawa o rachunkowości,
Krajowe Standardy Rachunkowości, Dyrektywy
Komisji Europejskiej, Międzynarodowe Standardy
Sprawozdawczości Finansowej i inne

Rachunkowość zarządcza

Rachunkowość zarządcza nie podlega
regulacjom prawnym, a jedynie
wewnętrznym, jej kształt zależy od
potrzeb kadry zarządzającej
przedsiębiorstwem.

Polityka rachunkowości wg UoR

• Ustawa o rachunkowości definiuje

przyjętą politykę rachunkowości jako
wybrane i stosowane przez
jednostkę rozwiązania dopuszczone
ustawą, w tym także określone w
MSR, zapewniające wymaganą
jakość sprawozdań finansowych

Polityka rachunkowości według MSR/MSSF

Zgodnie z Międzynarodowym
Standardem Rachunkowości nr 8
zasady (polityka) rachunkowości są to
konkretne prawidła, metody,
konwencje, reguły
i praktyki przyjęte przez jednostkę przy
sporządzaniu i prezentacji sprawozdań
finansowych.

Wymiary rachunkowości

Współcześnie wyróżnia się trzy
główne wymiary rachunkowości:
1) naukę,
2) praktykę,
3) politykę

Teoria rachunkowości

• Teoria rachunkowości to dziedzina

naukowa, która zajmuje się
badaniem i formułowaniem zasad
rachunkowości, dostarczając
polityce i praktyce gotowych
rozwiązań

Nauka rachunkowości

• Nauka rachunkowości to dziedzina

naukowa, to zasady i szczegółowe
rozwiązania, które to są
porządkowane i normowane przez
politykę rachunkowości

.

Polityka rachunkowości

• Sama polityka rachunkowości stara

się dopasować zasady
rachunkowości do wymagań i
oczekiwań użytkowników. Polityka
rachunkowości to zakres czynności
normalizujący, znajdujący się
pomiędzy nauką (teorią)
rachunkowości a praktyką

Polityka rachunkowości

• W gospodarce rynkowej polityka

rachunkowości jest ważnym narzędziem
zarządzania, dlatego też kierownik jednostki
w sposób indywidualny określa rozwiązania
przyjęte przez rachunkowość. Warunkiem
osiągnięcia postawionych przez firmę celów
jest umiejętne wykorzystanie instrumentów
polityki rachunkowości w celu ograniczenia
ryzyka i niepewności wywołanego dużą
zmiennością otoczenia

Zasięg polityki

rachunkowości

Polityka rachunkowości swym zasięgiem obejmuje w

szczególności:

- definicje kategorii finansowych,

- grupowanie kategorii ekonomicznych,

- zasady wyceny wstępnej,

- sposób ustalenia wyniku finansowego,

- zasady wyceny na dzień bilansowy,

- zasady ujmowania i prezentacji pozycji w sprawozdaniu

finansowym oraz w informacji dodatkowej.

Zasada jasnego i rzetelnego

obrazu

• Jednostki obowiązane są stosować

określone ustawą zasady rachunkowości,
rzetelnie i jasno przedstawiając sytuację
majątkową i finansową oraz wynik
finansowy

• Rzetelna i jasna prezentacja rzeczywistości

gospodarczej jednostki jest w ustawie
zasadą nadrzędną. Stanowi jednocześnie
podstawowy obowiązek kierownika
jednostki w zakresie rachunkowości

Zasada przewagi treści

nad formą

• Zdarzenia, w tym operacje gospodarcze,

ujmuje się w księgach rachunkowych i
wykazuje w sprawozdaniu finansowym
zgodnie z ich treścią ekonomiczną.

• W razie niezgodności między istotą

ekonomiczną transakcji i zdarzeń
gospodarczych (przede wszystkim ich
skutkami ekonomicznymi) a ich formą
prawną, ustawa (podobnie jak MSR) wyraźnie
przesądza o wyższości treści ekonomicznej.

Zasada istotności

Jednostka może w ramach przyjętych zasad
(polityki) rachunkowości stosować uproszczenia,
jeżeli nie wywiera to istotnie ujemnego wpływu
na realizację obowiązku przedstawiania jasnego i
rzetelnego obrazu jednostki.
Ważne jest zatem dozwolone w ustawie
dokonywanie uproszczeń w ramach przyjętej
polityki rachunkowości, o ile nie wpłynie to
negatywnie na realizację podstawowego
obowiązku przedstawiania jasnego i rzetelnego
obrazu jednostki gospodarczej, tj. nie zmniejszy
rzetelności obrazu sytuacji finansowej i
majątkowej oraz wyniku finansowego jednostki.

Zasad ciągłości i kontynuacji

działania

ZASADA CIĄGŁOŚCI

Przyjęte zasady (politykę) rachunkowości

należy stosować w sposób ciągły, dokonując w

kolejnych latach obrotowych jednakowego

grupowania operacji gospodarczych, wyceny

aktywów i pasywów, w tym także

dokonywania odpisów amortyzacyjnych lub

umorzeniowych, ustalania wyniku

finansowego i sporządzania sprawozdań

finansowych tak, aby za kolejne lata

informacje z nich wynikające były

porównywalne.

Zasad ciągłości i kontynuacji

działania

• Wskazane w księgach rachunkowych

na dzień ich zamknięcia stany
aktywów i pasywów należy ująć w tej
samej wysokości, w otwartych na
następny rok obrotowy księgach
rachunkowych

Zasad ciągłości i kontynuacji

działania

• Użytkownicy sprawozdań

finansowych muszą mieć możliwość
porównania sprawozdań finansowych
tego samego przedsiębiorstwa za
kolejne okresy sprawozdawcze po to,
by zidentyfikować trendy zmian
pozycji finansowej i dokonań
finansowych.

Zasad ciągłości i kontynuacji

działania

• Warunkiem porównywalności

informacji za kolejne okresy
sprawozdawcze jest ciągłość
stosowanych zasad (polityki)
rachunkowości.

Zasad ciągłości i kontynuacji

działania

ZASADA KONTYNUACJI DZIAŁANIA

Przy stosowaniu przyjętych zasad

(polityki) rachunkowości przyjmuje

się założenie, że jednostka będzie

kontynuowała w dającej się

przewidzieć przyszłości działalność w

nie zmniejszonym istotnie zakresie,

bez postawienia jej w stan likwidacji

lub upadłości, chyba że jest to

niezgodne ze stanem faktycznym lub

prawnym

Zasada ciągłości i kontynuacji

działania

• Ustalając zdolność jednostki do

kontynuowania działalności kierownik
jednostki uwzględnia wszystkie
informacje dostępne na dzień
sporządzenia sprawozdania
finansowego, dotyczące dającej się
przewidzieć przyszłości, obejmującej
okres nie krótszy niż jeden rok od
dnia bilansowego.

Zasada memoriału i

współmierności

• ZASADA MEMORIAŁU

W księgach rachunkowych jednostki
należy ująć wszystkie osiągnięte,
przypadające na jej rzecz przychody i
obciążające ją koszty związane z tymi
przychodami dotyczące danego roku
obrotowego, niezależnie od terminu
ich zapłaty.

Zasada memoriału i

współmierności

• ZASADA WSPÓŁMIERNOŚCI

Dla zapewnienia współmierności
przychodów i związanych z nimi
kosztów do aktywów lub pasywów
danego kresu sprawozdawczego
zaliczane będą koszty lub przychody
dotyczące przyszłych okresów oraz
przypadające na ten okres
sprawozdawczy koszty, które jeszcze
nie zostały poniesione.

Zasada ostrożnej wyceny

• Poszczególne składniki aktywów i pasywów

wycenia się stosując rzeczywiście poniesione
na ich nabycie (wytworzenie) ceny (koszty), z
zachowaniem zasady ostrożności. W
szczególności należy w tym celu w wyniku
finansowym, bez względu na jego wysokość,
uwzględnić:

a) zmniejszenia wartości użytkowej lub

handlowej składników aktywów, w tym
również dokonywane w postaci odpisów
amortyzacyjnych lub umorzeniowych,

Zasada ostrożnej wyceny

b) wyłącznie niewątpliwe pozostałe

przychody operacyjne i zyski
nadzwyczajne,

c) wszystkie poniesione pozostałe

koszty operacyjne i straty
nadzwyczajne,

d) rezerwy na znane jednostce ryzyko,

grożące straty oraz skutki innych
zdarzeń.

Zasada ostrożnej wyceny

• Zdarzenia, o których mowa wyżej

należy uwzględnić także wtedy, gdy
zostaną one ujawnione między dniem
bilansowym a dniem, w którym
rzeczywiście następuje zamknięcie
ksiąg rachunkowych

Ogólne zasady prowadzenia

ksiąg rachunkowych

• Każdy podmiot w swej polityce

rachunkowości powinien określić rok
obrotowy oraz wchodzące w jego skład okresy
sprawozdawcze. Za rok obrotowy zgodnie z
art. 3 ust. 1 pkt 9 należy rozumieć rok
kalendarzowy lub inny okres trwający 12
kolejnych pełnych miesięcy kalendarzowych,
stosowany również do celów podatkowych.
Określenie roku obrotowego lub jego zmianę
określa statut lub umowa, na podstawie
której powstała jednostka gospodarcza.

Ogólne zasady prowadzenia

ksiąg rachunkowych

• Rok obrotowy dzieli się na krótsze

okresy sprawozdawcze, przez które
należy rozumieć okresy, za który
sporządza się sprawozdanie
finansowe przewidziane w ustawie
lub inne sprawozdanie finansowe
sporządzone na postawie ksiąg up.
deklaracje podatkowe. Za okresy
sprawozdawcze najczęściej
przyjmuje się rok, kwartał czy
również miesiąc.

Ogólne zasady prowadzenia

ksiąg rachunkowych

• Zgodnie z ustawą o rachunkowości

art. 11 ust. 1 księgi rachunkowe co
do zasady prowadzi się w siedzibie
jednostki, na terenie Polski.
Natomiast przez siedzibę osoby
prawnej należy rozumieć
miejscowość, w której ma siedzibę
organ zarządzający. Jeżeli siedziba
podmiotu i jej organu
zarządzającego jest różna, to księgi
rachunkowe prowadzi się w jej
siedzibie.

Ogólne zasady prowadzenia

ksiąg rachunkowych

W przypadku gdy księgi rachunkowe są prowadzone poza

siedzibą jednostki lub miejscem sprawowania zarządu,

kierownik jednostki jest obowiązany:

- powiadomić właściwy urząd skarbowy o miejscu prowadzenia

ksiąg rachunkowych w terminie 15 dni od dnia ich wydania,

- zapewnić dostępność ksiąg rachunkowych wraz z dowodami

księgowymi uprawnionym organom zewnętrznej kontroli lub

nadzoru w siedzibie jednostki lub w miejscu sprawowania

zarządu albo w innym miejscu za zgodą organu kontroli lub

nadzoru

Elementy składowe ksiąg

rachunkowych

Na

elementy

składowe

ksiąg

rachunkowych składa się:

-dziennik,

-księga główna,

-księgi pomocnicze,

-zestawienia obrotów i sald kont księgi głównej,

-zestawienie sald kont księgi pomocniczej,

-wykaz składników aktywów i pasywów (inwentarz).

Dziennik

• Dziennik to chronologiczny zapis

zdarzeń, jakie miały miejsce w
danym okresie sprawozdawczym.
Prawidłowo prowadzony dziennik,
bez znaczenia na technikę jego
prowadzenia powinien umożliwić
szybko i łatwo uzgodnić jego obroty
z obrotami zestawienia obrotów i
sald kont księgi głównej.

Księga główna

• Księga główna to podstawowa księga

rachunkowa lub inaczej konta
syntetyczne, funkcjonujące zgodnie z
zasadą podwójnego zapisu. Wykaz
kont księgi głównej ujęty jest w
planie kont, który za zadanie ma
usystematyzowanie i klasyfikację
ewidencji zdarzeń gospodarczych

Konta ksiąg

pomocniczych

• Konta ksiąg pomocniczych są

uzupełnieniem
i uszczegółowieniem kont księgi
głównej, są to tak zwane konta
analityczne, które funkcjonują
zgodnie z zasadą powtórzonego
zapisu.

Zestawienie obrotów i sald kont

księgi głównej

Zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej sporządza się

na koniec każdego okresu sprawozdawczego, ale nie rzadziej

niż na koniec miesiąca. Zestawienie powinno zawierać:

-nazwy kont i ich symbole,

-salda kont na dzień otwarcia ksiąg rachunkowych, obroty za

okres sprawozdawczy i narastająco od początku roku

obrotowego oraz salda na koniec okresu sprawozdawczego,

-sumę sald na dzień otwarcia ksiąg rachunkowych, obrotów

oraz sald na koniec okresu sprawozdawczego.

Zestawienie sald kont księgi

pomocniczej

• Zestawienie sald kont księgi

pomocniczej sporządza się co
najmniej na dzień zamknięcia ksiąg
rachunkowych

Wykaz składników aktywów i

pasywów (inwentarz)

• Wykaz składników aktywów i pasywów

(inwentarz), potwierdzony poprzez ich
inwentaryzację, zobligowane są sporządzić
podmioty, które wcześniej nie prowadziły
ksiąg handlowych zgodnie z wymogami
ustawy o rachunkowości. Natomiast rolę
inwentarza w pozostałych podmiotach
spełnia zestawienie obrotów i sald kont
księgi głównej oraz zestawienie sald kont
sald księgi pomocniczej sporządzone na
dzień bilansowy jednostki.

Cele rachunkowości

1) odzwierciedlenie w formie pieniężnej zjawisk i procesów

gospodarczych, które przedstawiają stany i zmiany w sytuacji
majątkowej,

finansowej

oraz

osiąganych

wynikach

podmiotów gospodarczych,

2) dostarczenie prawdziwego i rzetelnego obrazu sytuacji

majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa,

3) przekazywanie informacji ekonomicznej pozwalającej na

formułowanie opinii i sądów oraz podejmowanie decyzji przez
użytkowników tych informacji,

4) dostarczanie informacji do zarządzania finansami, a w dalszej

kolejności do zarządzania przedsiębiorstwem jako całością .

Odbiorcy informacji pochodzących z

rachunkowości

Zewnętrzni

 udziałowcy,

akcjonariusze i inni
inwestorzy

 pracownicy
 kredytodawcy
 kontrahenci
 agendy rządowe
 społeczności lokalne

Wewnętrzni

 zarządzający daną

jednostką
gospodarczą

Cechy rachunkowości

1. Wartościowa charakterystyka efektów

działalności gospodarczej

2. Stosowanie metody bilansowej i zasady

podwójnego zapisu

3. Obowiązek udokumentowania zapisów
4. Weryfikacja

zapisów

za

pomocą

inwentaryzacji

5. Przestrzeganie zasady ciągłości

Rachunkowość jako system

informacyjny

System rachunkowości został zaprojektowany w
ten sposób aby sprostać potrzebom
podejmujących decyzje, którzy wykorzystują
informacje finansowe.

Każde przedsiębiorstwo posiada własny system

rachunkowości.

Systemy te mogą być proste albo bardzo
kompleksowe, ale rzeczywista wartość systemu
odzwierciedlona jest w informacji, którą ten
system dostarcza.

Rachunkowość jako narzędzie

wspomagające podejmowanie decyzji

Informacja z systemu rachunkowości powinna być użyteczna dla

każdego, kto podejmuje decyzje mające wpływ na ekonomiczne
rezultaty przedsiębiorstwa.

1. Zarządzający chcą wiedzieć, czy nowy produkt będzie zyskowny.
2. Właściciele chcą wiedzieć, jaka jest skuteczność zarządu.
3. Inwestorzy chcą wiedzieć, czy firma jest dobrą inwestycją.
4. Kredytodawcy chcą wiedzieć, czy mogą przedłużyć termin

kredytowania, na jak długo i czy mogą zwiększyć kwotę kredytu.

5. Urząd skarbowy chce wiedzieć, czy dochód do opodatkowania jest

ustalony we właściwy sposób.

6. Ustawodawca chce wiedzieć, czy sprawozdania finansowe

sporządzone zostały zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Podział rachunkowości

Ze względu na rodzaj czynności rachunkowość
obejmuje:

 ewidencję
 kalkulację
 sprawozdawczość

Ze względu na cel rozróżnia się rachunkowość:

 finansową (podporządkowana jest przepisom

prawa – Ustawa o rachunkowości, czyli tzw.
Prawo bilansowe)

 zarządczą (tworzona jest na wewnętrzne

potrzeby zarządu, nie regulowana żadnymi
przepisami prawa)

Podstawowym aktem prawnym regulującym
zasady prowadzenia rachunkowości w Polsce jest
ustawa o rachunkowości z dnia 29 września
1994 roku, która obowiązuje od 1995 roku (Dz. U.
z 2009 r. Nr 152, poz. 1223 ze zm.)

Ponadto, w sprawach nieuregulowanych polskim prawem
bilansowym stosuje się Krajowe Standardy
Rachunkowości (KSR), Międzynarodowe Standardy
Rachunkowości (MSR) oraz Międzynarodowe Standardy
Rachunkowości Finansowej (MSSF). Zastosowanie MSR i
MSSF umożliwia inwestorom i innym użytkownikom
dostęp do informacji, która jest porównywalna
w skali międzynarodowej.

Akty prawne

rachunkowości

Podmioty objęte ustawą o rachunkowości to

w szczególności

:

1) spółki handlowe
2) osoby fizyczne oraz spółki cywilne osób fizycznych, jeżeli ich

przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji
finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej
równowartość w walucie polskiej 1 200 000 EURO

3) jednostki organizacyjne działające na podstawie Prawa

bankowego, Prawa o publicznym obrocie papierami
wartościowymi i funduszach powierniczych, przepisów o
funduszach inwestycyjnych, przepisów o działalności
ubezpieczeniowej lub przepisów o organizacji i
funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, bez względu na
wielkość przychodów

4) państwowe i samorządowe jednostki budżetowe, ich

gospodarstwa pomocnicze, zakłady budżetowe, fundusze
celowe oraz jednostki samorządu terytorialnego i ich związki

5) zagraniczne osoby prawne i jednostki nie posiadające

osobowości prawnej

Elementy sprawozdania finansowego

1. Bilans
2. Rachunek zysków i strat
3. Rachunek przepływów pieniężnych
4. Zestawienie zmian w kapitale własnym
5. Informacja dodatkowa

48

Bilans

Dwustronne, usystematyzowane w mierniku pieniężnym
zestawienie posiadanych przez jednostkę środków
gospodarczych (składników majątku) oraz ich źródeł
finansowania,

sporządzone

w

określonej

formie

(regulowanej przez ustawę o rachunkowości) na ściśle
określony dzień, nazywany
momentem lub dniem bilansowym, którym zwykle
jest dzień kończący rok obrotowy.

AKTYWA

Kontrolowane przez jednostkę gospodarczą
zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej
wartości, uzyskane w wyniku przeszłych zdarzeń,
które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki
korzyści ekonomicznych.

Środki gospodarcze klasyfikuje się według
możliwości ich spieniężenia, upłynnienia ("zasada
wzrastającej płynności"), a w ramach tych grup
według postaci, w jakiej występują.

PASYWA

W myśl ustawy o rachunkowości stanowią
równowartość aktywów rozpatrywanych z punktu
widzenia prawa własności i konieczności zwrotu
oraz wyrażają źródła pochodzenia (finansowania)
majątku.

Źródła finansowania aktywów

(majątku) przedsiębiorstwa

Ruch okrężny majątku

obrotowego przedsiębiorstwa

produkcyjnego

Materiały

Produkcja w

toku

(niezakończon

a)

Wyroby

gotowe

Należności

Środki

pieniężne

Składowe części

rachunkowości

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: A. Kuczyńska-Cesarz, Zasady rachunkowości, Difin, Warszawa

2005, s. 16.

56

Które są najbardziej istotne?

Cztery podstawowe

sprawozdania finansowe

Sprawozdanie z przepływów finansowych

Bilans (sprawozdanie z sytuacji majątkowej

i finansowej)

Zestawienie zmian w kapitale własnym

Rachunek zysków i strat

Dlaczego rachunek strat i zysków

oraz bilans są najbardziej

istotne?

Ponieważ informują o zyskowności

i wypłacalności przedsiębiorstwa

Rachunek zysków i strat dostarcza

informacji o zdolności do
generowania zysku (lub strat)

Bilans dostarcza informacji o

zdolności (albo zagrożenia brakiem
zdolności) przedsiębiorstwa do
regulowania zaciągniętych
zobowiązań

58

Napływ aktywów

ze sprzedaży

produktów lub

usług

Napływ aktywów

ze sprzedaży

produktów lub

usług

Model rachunku zysków i

strat

Wynik

finanso

wy

=

Przychody - Koszty

(zysk lub strata)

AKTYWA

A. Aktywa trwałe

I. Wartości niematerialne i

prawne

II. Rzeczowe aktywa trwałe

1. Środki trwałe

2. Środki trwałe w budowie

III. Należności długoterminowe

IV. Inwestycje długoterminowe

1. Wartości niematerialne i prawne

2. Nieruchomości
3. Długoterminowe aktywa

finansowe

B. Aktywa obrotowe

I. Zapasy

1. Materiały

2. Półprodukty i produkcja w toku

3. Produkty gotowe
4. Towary

II. Należności krótkoterminowe

III. Inwestycje krótkoterminowe

1. Krótkoterminowe aktywa

finansowe

2. Środki pieniężne

PASYWA

A. Kapitał (fundusz) własny

I. Kapitał (fundusz)

podstawowy

II. Kapitał (fundusz) rezerwowy
III. Kapitał (fundusz) zapasowy

IV. Zysk netto
V. Strata netto

B. Zobowiązania i rezerwy na

zobowiązania

I. Rezerwy na zobowiązania
II. Zobowiązania

długoterminowe

III. Zobowiązania

krótkoterminowe

Aktywa i pasywa ujmuje się w bilansie

wg następujących kryteriów

1) rosnącej płynności (aktywa) – kolejne pozycje aktywów

prezentowane są według zdolności zamiany danego

składnika majątkowego na gotówkę (wg zwiększającego

się stopnia płynności)

2) rosnącej wymagalności (pasywa) – kolejne pozycje

pasywów wykazywane są według zmniejszających się

terminów ich zwrotu do wierzycieli jednostki (kapitał

własny

jest

„wymagalny”

bezterminowo)

(wg

zwiększającego się stopnia pilności)

Bilans zawiera dane umożliwiające stwierdzenie

miedzy innymi

:

1) czy przedsiębiorstwo osiągnęło zysk, czy

poniosło stratę,

2) w jakim stosunku do kapitałów własnych

ukształtował się wynik finansowy,

3) czy przedsiębiorstwo było w stanie regulować

na bieżąco swoje zobowiązania,

4) jaka jest wartość majątku przedsiębiorstwa itp.

Zasada równowagi

bilansowej

 aktywów =  pasywów

czyli

Majątek (trwały i obrotowy) = Kapitał

(własny + obcy)

Rodzaje bilansów

• Bilans początkowy – sporządzany w momencie rozpoczęcia

działalności firmy, stanowi podstawę otwarcia jej ksiąg

• Bilans zamknięcia – sporządzany jest wraz z rachunkiem

zysków i strat na koniec każdego roku obrotowego

• Bilans otwarcia – bilans zamknięcia jest jednocześnie

bilansem otwarcia następnego roku obrotowego

• Bilans okresowy – sporządzany na potrzeby wewnętrzne

firmy przeważnie na koniec trzech pierwszych kwartałów

• Bilans likwidacyjny – sporządzany w przypadku ogłoszenia

upadłości firmy lub otwarcia postępowania likwidacyjnego

• Bilans publikacyjny – przeważnie w skróconej formie dla

prezentacji

w prasie lub w informatorach

Obszary różnic

Model kontynentalny

(kredytowo-podatkowy)

Model anglosaski

(rynku kapitałowego)

Kraje należące
do danej grupy

Francja, Belgia, Niemcy,
Grecja, Włochy, Hiszpania,
Szwajcaria, Japonia, także
Polska, Węgry, Czechy

Stany Zjednoczone, Wielka

Brytania, Australia, Kanada,

Irlandia, Nowa Zelandia,

Południowa Afryka, Holandia

Struktura
własności

Duże znaczenie
kredytodawców, małe
inwestorów prywatnych

Dominacja akcjonariuszy
indywidualnych, rozproszenie
kapitału

Orientacja

Stabilny rozwój,
bezpieczeństwo obrotu
gospodarczego , postawa
konserwatywna, unikanie
ryzyka

Otwarcie na rynek kapitałowy,
postawa otwarta na ryzyko, podejście
ekonomiczne

Unormowania
prawne

Zasady rachunkowości zawarte
w kodeksach,
ustawach, standardowych
planach kont i
zasadach ewidencji

Zasady rachunkowości zawarte
w standardach, nie ma wzorca
planów kont, zasad ewidencji czy
dokumentów księgowych

Cele
sprawozdań

Ochrona interesów wierzycieli
i inwestorów, potrzeby
informacyjne rządu

Dostarczanie informacji posiadaczom
akcji i rynkom giełdowym

System
fiskalny

Prawo bilansowe i podatkowe
ściśle ze sobą powiązane,
znacząca rola urzędów
skarbowych

Oddzielenie prawa podatkowego od
przepisów rachunkowości

Zakres
ujawnień

Dążenie do zmniejszania
zakresu ujawniania

Dążenie do zwiększania zakresu
ujawniania

Najważniejsze
zasady
rachunkowości

Zasada ostrożności, wycena
według kosztu historycznego

Rzetelna

prezentacja,

przewaga

treści nad formą, wycena według
wartości godziwej

Główne modele rachunkowości - różnice