Zasady prawidłowego

żywienia osób w wieku

starszym w aspekcie

profilaktyki

nadwagi i otyłości.

Pielęgniarstwo gr.4b

Adrianna Łozowska

Aleksandra Kuszmiersz

Łukasz Pietrzykowski

Żaneta Pliszka

Celina Plichta

Zmiany w sposobie odżywiania u
osoby starszej spowodowane są:



Spowolnieniem procesów przemiany
materii,



Zmniejszeniem zapotrzebowania
energetycznego,



Zmniejszeniem się aktywności
psychoruchowej



Wystąpieniem polipatologii



Zmniejszeniem odczuwania smaku
przez kubki smakowe,

Czynniki wpływające na
sposób odżywiania c.d.:



choroby przewodu pokarmowego,



zaburzenia neurologiczne,



nowotwory,



niewydolność krążenia,



Zmiany socjalne(samotność),



Nadmiar leków,

Czynniki wpływające na
sposób odżywiania c.d.:



Źle dopasowane protezy
stomatologiczne lub ich brak,



Niewystarczająca wiedza na temat
żywienia,



Dysfagia ,



Brak uzębienia lub źle dopasowana
proteza stomatologiczna,



Niedostatki finansowe,

Czynniki wpływające na
sposób odżywiania:



Nawyki żywieniowe,



Środowisko,



Obniżenie funkcji
poznawczych(otępienie)



Nieumiejętność przyrządzania
posiłków,



Ograniczenie fizyczne(zaburzenia
trawienia, możliwości poruszania się),

Wpływ różnych
zmian w starszym
wieku na żywienie

Różne zapotrzebowania
energetyczne:



Zapotrzebowanie podstawowe – energia, jaka jest
potrzebna do funkcjonowania organizmu w
spoczynku (np. do oddychania ) zależna jest od
wieku, płci, masy ciała, wzrostu i temperatury
ciała.



Zapotrzebowanie do pracy- energia potrzebna do
pracy mieśni, do poruszania się ciała, zależna od
ruchu i pracy mięśni.



Zapotrzebowanie energetyczne- zapotrzebowanie
podstawowe + energia potrzebna do pracy
mierzona w kcal lub kJ(1 kcal=4,2kJ)

Zapotrzebowanie energetyczne
w starszym wieku:

Ilość energii pobieranej z pożywienia

musi być dostosowana indywidualnie
do potrzeb organizmu, odpowiednio dla
wieku, płci, wykonywanego wysiłku
fizycznego.

 

›

Dla starszych kobiet ok. -1700kcal/d.

›

Dla starszych mężczyzn- ok. 2000kcal/d.

Podstawowe składniki
pożywienia



Substancje odżywcze stanowiące źródło energii:

›

Białka

›

Węglowodany

›

Tłuszcze



Substancje odżywcze nie stanowiące źródło energii:

›

Witaminy

›

Składniki mineralne

›

Mikroelementy

›

Woda

Białko



Białko – proteiny stanowiące dla organizmu źródło
budulca i energii.



Pokarmy bogate w białko pomagają w szybszym
gojeniu się ran.



Dzienne zapotrzebowanie powinno wynosi 1.2-1.5g/kg
m.c.



Źródłem białka pochodzenia zwierzęcego jest:

›

chude mięso,

›

ryby,

›

niskotłuszczowe produkty mleczne,

›

jaja,



Źródłem białka roślinnego są:

›

ziemniaki,

›

rośliny strączkowe,

›

produkty sojowe

Węglowodany



Węglowodany odgrywają istotną rolę w zapotrzebowaniu
energetycznym gdyż są łatwo dostępne nośnikiem.



Węglowodany powinny stanowić 55 – 75 % energii,



Dominować powinny węglowodany złożone:

›

produkty pełnoziarniste

›

warzywa.



Cukry proste, czyli

›

słodycze,

›

dżemy,

›

miód

mają dostarczać nie więcej niż 15 – 25 % energii,

Tłuszcze



tłuszcze – lipidy dostarczają energię w
skoncentrowanej formie i w postaci
niezbędnych do życia kwasów tłuszczowych.



Wiążą się z nimi niektóre witaminy.



Dzienne zapotrzebowanie powinno wynosić
do 60g/dobę



Źródłem tłuszczu powinny być:

›

ryby morskie,

›

chude mięso i wędliny,

›

tłuszcze roślinne,

›

orzechy, itp.,

Witaminy



witaminy - nie dostarczają energii lecz są ważnym składnikiem
diety, o który należy szczególnie zadbać w starszym wieku.



Witaminy możemy podzielić na:

›

Rozpuszczalne w tłuszczach (witamina A, D, E, K)

›

Rozpuszczalne w wodzie ( witaminy



Źródłem witamin są ryby, tran, mleko i przetwory mleczne, jaja,
wątroba, warzywa, oleje roślinne, substancje zbożowe, drożdże,
mięso, wędliny, nasiona roślin strączkowych, soja, otręby
pszenne, jaja, wątroba, mleko i jego przetwory,



Starsze osoby unikają często spożywania świerzych owoców i
warzyw z powodu trudności w połykaniu, gryzieniu czy żuciu.
Należy wtedy podawać je w odpowiedniej formie np. pokrojone na
małe kawałki, starte na tarce czy zmiksowane

Składniki mineralne



Nie dostarczają energii, są
wykorzystywane w wielu procesach
przemiany materii



Przykłady:

›

wapń – zapotrzebowanie wzrasta w starszym
wieku ze względu na zagrożenie osteoporozą,

›

żelazo – zmniejsza się zapotrzebowanie u
kobiet po ustaniu menstruacji,

›

sód – zaleca się ograniczenie spożycia ze
względu na ryzyko rozwoju nadciśnienia,

Mikroelementy



W organiźmie występują w śladowych ilościach,
jak np. miedź, cynk, mangan, jod, kobalt.



Cynk odgrywa istotną role w gojeniu się ran i w
obronnych reakcjach immunologicznych.
Występuje w:

›

Wieprzowinie,

›

Wołowinie,

›

Drobiu,

›

Jajach,

›

Mleku,

›

W produktach pełnoziarnistych

Woda



woda - zapotrzebowanie organizmu na
płyny wynosi od2-2.5l/dobe. Ilość ta
obejmuje zarówno wodę dostarczaną
organizmowi w postaci napojów, jak i tę
zawartą w pożywieniu spożytym w ciągu
dnia. Zapotrzebowanie na wodę zależy
od temperatury otoczenia, wilgotności
powietrza, poziomu aktywności, masy
ciała, przyjmowanych leków, ilości
spożywanego pożywienia, itd.

Piramida żywienia – zestawienie

zdrowego odżywiania się

Stan odżywienia:



Na podstawie oceny stanu
odżywienia można ocenić
stan ogólny podopiecznego.
U starszych osób występuje
duże ryzyko niedożywienia .



BMI = waga[kg]/ wzrost
[metr] do kwadratu,



Przykład wzrost-
1,70m;waga-60 kg,

60kg/[1,70]² BMI=20,76

Wskaźnik masy ciała - BMI

Klasyfikacja

BMI (kg / m 

2

 )

Główne punktów odcięcia

Dodatkowe punktów odcięcia

Niedowaga

<18,50

<18,50

     Ciężkie cienkość

<16,00

<16,00

     Umiarkowane szczupłość

16,00 - 16,99

16,00 - 16,99

     Łagodna cienkość

17,00 - 18,49

17,00 - 18,49

Normalny zakres

18,50 - 24,99

18,50 - 22,99
23,00 - 24,99

Nadwaga

≥ 25,00

≥ 25,00

     Pre-otyłość

25,00 - 29,99

25,00 - 27,49
27,50 - 29,99

     Otyły

≥ 30,00

≥ 30,00

          Otyłych klasy I

30,00 - 34,99

30,00 - 32,49
32,50 - 34,99

          Otyłość klasa II

35,00 - 39,99

35,00 - 37,49
37,50 - 39,99

          Otyłość III klasa

≥ 40,00

≥ 40,00

Tabela 1: Międzynarodowa Klasyfikacja niedowagi, nadwagi i otyłości dorosłyc wg BMI

Nadwaga (otyłość)



Nadwaga(otyłość) - to masa ciała przewyższająca
masę należną powyżej 10%( wartość BIM)



U dużej części ludzi starszych podstawowym błędem
żywieniowym jest nadmierne w stosunku do
zapotrzebowania spożycie tłuszczów, głównie
pochodzenia zwierzęcego oraz węglowodanów
prostych kosztem błonnika pokarmowego. Taka dieta
charakteryzuje się małą gęstością odżywczą, co
stwarza ryzyko niedoborów witamin i składników
mineralnych.



Siedzący tryb życia sprzyja wystąpieniu u ludzi
starszych otyłości ze względu na zaburzony bilans
energetyczny

Ryzyko związane z otyłością



Zwiększone ryzyko wystąpienia chorób
serca i układu krążenia,



Obciążenie stawów,



Ograniczenie sprawności ruchowej,



Zaburzenia przemiany materii,



Kamica pęcherzyka żółciowego,



Nadciśnienie tętnicze,



U osób leżących problemy
pielęgnacyjne

Postępowanie z osobą
otyła:



Ogólnie przyjmuje się że osoby starsze z otyłością
powinny:

›

częściej, ale regularnie spożywać mniejsze posiłki( najlepiej 5
posiłków dziennie),

›

dostosować proporcje składników odżywczych do kaloryczności
posiłków,

›

spożywać różnorodne produkty w ciągu dnia,

›

unikać produktów ciężkostrawnych, alkoholu oraz ograniczyć
spożycie tłuszczu, cholesterolu, cukru oraz soli,

›

zwiększyć spożycie niezbędnych nienasyconych kwasów
tłuszczowych, błonnika pokarmowego oraz skrobi, owoców i
warzyw,

›

zwiększyć ilość przyjmowanych płynów,

›

kontrolować swoją masę ciała

›

zwiększyć swoją aktywność fizyczną.

Niedożywienie u osób
starszych:



Niedożywienie białkowo-energetyczne to metaboliczna
odpowiedź organizmu na patologiczny stres skojarzony ze
znaczącym wzrostem zapotrzebowania na białko i energię dla
utrzymania homeostazy,



Przyczyny niedozywienia



Samotność i izolacja społeczna,



Problemy ekonomiczne,



Nieumiejętność robienia zakupów i przygotowywania posiłków
[wdowcy!],



Alkoholizm,



Stany depresyjne,



Choroby nowotworowe,



Schorzenia p.pokarmowego,



Nadczynność tarczycy,



Przyczyny jatrogenne,



Zab.połykania, pogorszenie sprawności ruchowej-ch.O.U.N.,



Zaburzenia pamięci-zapominanie o konieczności jedzenia,



wielolekowość-brak apetyt, nudności, biegunka, pogorszenie wchłaniania,

Powikłania w niedożywieniu



Obniżenie stężenia białek,



Spadek masy ciała,



Osłabienie siły mięśniowej,



Osłabienie sprawności ruchowej



Osłabienie sprawności psychicznej-

demencja,



Zab.gospodarki wodno-

elektrolitowej,



Niedokrwistość niedoborowa,



Spadek odporności,



Zmiany narządowe,



Zwiększona ilość zakażeń,



Trudności w gojeniu się ran,



Wzrost chorobowości i umieralności,

Powikłania w niedożywieniu

Postępowanie
pielęgniarskie w
niedożywieniu



Określenie zapotrzebowania na poszczególne

składniki odżywcze,



Rozpoczęcie terapii żywieniowej,



Kontrola skuteczności terapii żywieniowej,



Kontrola wypróżnień,



Ocena dolegliwości ze strony P.pokarmowego,



Określenie zapotrzebowania na płyny,



Dbałość o zdrowie i higienę jamy ustnej,



Pomoc choremu w czynnościach dnia codziennego,



Toaleta p/odleżynowa,



Dbałość o bezpieczeństwo,

Zaburzenia w przyjmowaniu
pożywienia



Zaburzenia żucia



Niedostateczne przyjmowanie płynów i
zmniejszenie odczuwania pragnienia



Zaburzenia apetytu



Odmowa jedzenia ( spowodowana np.
chorobą otepienną)



Zaburzenia trawienia



Zaburzenia sprawności ruchowej



Zmiejszenie odczuwania smaku



Zaburzenia połykania

Czynności pielegnacyjno- terapełtyczne

u pacjenta z zaburzeniami

w przyjmowaniu pożywienia



Ocena odruchu połykania,



Ćwiczenia połykania,



Stymulacja różnych grup mięśniowych
policzków i jamy ustnej



Ćwiczenia wzmacniające mięśnie
twarzy



Stymulacja jamy ustnej



Zastosowanie zgłębnika żoł

Odżywiania przez zgłębnik
żołądkowy:



Odpowiednia temperatura

podawanego pokarmu ok.30˚C,



Karmienie pacjenta w pozycji

siedzącej lub półsiedzącej,



W przypadku zaburzeń świadomości

ułożenie boczne,



Sprawdzenie położenie zgłębnika po

jego założeniu oraz przed każdym

karmieniem,

Odżywiania przez zgłębnik
żołądkowy c.d.:



Przepłukanie zgłębnika po każdym karmieniu,



Po karmieniu pozostawienie pacjenta z

uniesioną górną częścią tułowia i zamkniętym

zgłębnikiem przez ok.30 min.,



Przestrzeganie przerw nocnych w karmieniu,



Podawanie pokarmu o stałych porach, częściej

i ok..100-150ml.,



Przy usuwaniu zgłębnika zacisnąć-zapobiegać

aspiracji treści żołądkowej do dróg

oddechowych,



Toaleta j.ustnej oraz nosowej-częsta!

Dziękujemy za uwagę….