Czynniki produkcji – są to nakłady zużywane w
celu wyprodukowania dóbr i usług.

Najważniejsze czynniki to:



Ziemia – czynniki naturalne czyli to co
gospodarka bierze z przyrody w postaci
nieprzetworzonej.



Kapitał – czynniki wytwórcze stosowane na
różnych etapach produkcji.



Praca – usługi ludzi zatrudnionych w
gospodarce.

Rynki czynników produkcji

Produkt krańcowy danego czynnika – stanowi zmianę
wielkości produkcji, spowodowaną zatrudnieniem
dodatkowej jednostki tego czynnika.

Malejący produkt krańcowy (dowolnego czynnika) –
pojawia się gdy produkt krańcowy czynnika zmniejsza się
wraz ze wzrostem ilości zużywanych zasobów.

Wartość produktu krańcowego (dowolnego czynnika)
– jest równa produktowi krańcowemu zasobu
pomnożonemu przez cenę wytwarzanego dobra. Wielkość
ta nazywana jest również krańcowym przychodem z
zasobu.

Podstawowe pojęcia

Jeżeli stosujemy czynnik V o cenie P

v

do

produkcji dobra X o cenie P

x

to zatrudnienie

czynnika V opłaci się do punktu w którym
wynikający z tego przychód pieniężny zrówna
się z nakładem pieniężnym.

Czyli do momentu kiedy krańcowy przychód z
danego czynnika czynnika V zastosowanego
do produkcji dobra X będzie równa cenie tego
czynnika.

Zasada efektywnego użycia
czynników wytwórczych

Chcąc rozstrzygnąć, ilu pracowników
zatrudnić, przedsiębiorstwo powinno
sprawdzić, w jaki sposób wielkość zasobu
pracy wpływa na ilość wytworzonego dobra,
czy usługi.
Powinno poznać funkcję produkcji czyli relację
między ilością zasobów zużytych w celu
wyprodukowania pewnego dobra a wielkością
jego produkcji.

Popyt przedsiębiorstwa na
pracę

Funkcja produkcji -
przykład

Funkcja produkcji -
przykład

Wartość produktu krańcowego
pracy

Firma „Telma” produkuje koszyki wiklinowe i zatrudnia 5
pracowników.
Na podstawie danych z tabeli oblicz:

a)

produkt krańcowy pracy,

b)

wartość produktu krańcowego pracy.

c)

narysuj wykres wartości z punktu b)

d)

odpowiedz na pytanie czy wielkość zatrudnienia w firmie
„Telma” jest właściwa przy założeniu, że płaca rynkowa
wynosi 600 zł.

Zadanie

Liczba

pracowników

Wielkość produkcji

w szt.

Cena koszyka w zł.

0

0

10

1

150

10

2

240

10

3

320

10

4

390

10

5

450

10

Wpływ podatków na wielkość
zatrudnienia

Firma „Szron” produkuje szaliki, które sprzedaje w swoim sklepiku
internetowym po 15 zł. sztuka.
Na podstawie danych z tabeli oblicz wartość produktu krańcowego
pracy, a następnie w oparciu o obliczenia narysuj krzywą popytu
tego przedsiębiorstwa na pracę.
Odpowiedz na pytanie ilu pracowników firma zatrudni gdy płaca
rynkowa będzie wynosiła 1000, a ilu gdy dodatkowo pracodawca
będzie zmuszony płacić za każdego pracownika podatek
dochodowy o stawce 20%

Zadanie

Liczba

pracowników

Wielkość produkcji w szt.

1

100

2

190

3

270

4

340

5

400

6

450

7

490

Krzywa popytu na pracę całej
gałęzi

Krzywa popytu na pracę całej
gałęzi

Krzywa indywidualnej
podaży pracy
pokazuje ile czasu
dany człowiek jest
skłonny pracować
przy każdej stawce
płac w danym okresie.

Indywidualna podaż pracy

Stan równowagi na rynku
pracy

Zmiany podaży pracy



Zmiany społeczne/zmiany gustów – np. praca
kobiet lub „moda” na samorealizację, hobby itp.



Zmiany możliwości alternatywnych zachowań –
na każdym rynku podaż zależy od możliwości
oferowanych przez inne rynki.



Imigracja – przemieszczanie się pracowników z
regionu do regionu lub z kraju do kraju powoduje
zmiany w podaży pracy na danych rynkach.

Czynniki powodujące przesunięcie
krzywej podaży pracy w gałęzi

Zmiany popytu na pracę



Zmiana ceny wytwarzanego produktu – kiedy cena
dobra się zmienia, zmianie ulega również wartość
produktu krańcowego i krzywa popytu się przesuwa.



Zmiana technologiczna – postęp technologiczny
powoduje wzrost produktu krańcowego pracy, który
z kolei zwiększa popyt na pracę.



Ilość oferowanych innych czynników – dostępna
ilość jednego czynnika może wpływać na produkt
krańcowy innych czynników.

Czynniki powodujące przesunięcie
krzywej popytu na pracę

Stan równowagi na rynku
pracy

Dochód transferowy – minimalna kwota
potrzebna by skłonić dany czynnik do
świadczenia usług w określonym
zastosowaniu.

Renta ekonomiczna – dodatkowa wypłata,
jaką otrzymuje dany czynnik produkcji, ponad
dochód transferowy konieczny do skłonienia
go do świadczenia usług w danym
zastosowaniu.

Dochód transferowy i renta
ekonomiczna