img336


182
AGRESJA

Teza, że agresja seksualna jest wytworem właściwości struktury społecznej,
któ­re mogÄ… być odmienne w różnych spoÅ‚eczeÅ„stwach, znajduje wsparcie w danych
międzykulturowych na temat społeczeństw, charakteryzujących się dużo rzadszym w
porównaniu z krajami zachodnimi, a nawet zupeÅ‚nym brakiem wystÄ™powania ta­kich
form agresji. Na przykÅ‚ad Sanday (1981) przeprowadziÅ‚a badania etnograficz­ne
95 społeczeństw plemiennych, z których blisko połowę (47%) uznała za "wolne od
gwałtu", to znaczy wykazujące zerową lub minimalną powszechność agresji
seksualnej. Natomiast 18% zaklasyfikowała jako "skłonne do gwałtu" - o wysokiej
powszechności agresji seksualnej. W pozostałych społeczeństwach występowały
do­niesienia o gwaÅ‚tach, lecz niedostÄ™pna byÅ‚a informacja o ich czÄ™stotliwoÅ›ci.
W spo­Å‚eczeÅ„stwach skÅ‚onnych do gwaÅ‚tu agresja seksualna speÅ‚niaÅ‚a funkcje
ceremonial­ne (na przykÅ‚ad jako część rytuaÅ‚u inicjacyjnego mÅ‚odych mężczyzn)
i/lub funkcjonowała jako środek dominacji nad kobietami i ich karania. W
spoÅ‚eczeÅ„­stwach wolnych od gwaÅ‚tu stwierdzono niski poziom agresji w ogóle i
wysokie war­toÅ›ciowanie wkÅ‚adu kobiet w reprodukcjÄ™ i ciÄ…gÅ‚ość spoÅ‚ecznoÅ›ci.
Z analiz miÄ™dzykulturowych, takich jak dokonana przez Sanday (1981), wyni­ka,
że agresja seksualna nie jest zjawiskiem izolowanym, lecz trzeba ją rozpatrywać
w kontekÅ›cie ogólnych wzorców interakcji miÄ™dzy pÅ‚ciami w danym spoÅ‚eczeÅ„­stwie
(zob. też Rozee, 1993). Z tym poglÄ…dem zgodne jest zaÅ‚ożenie, źe zachowa­nia
seksualne sÄ… regulowane w znacznej mierze przez skrypty poznawcze,
ksztaÅ‚to­wane pod wpÅ‚ywem norm i wartoÅ›ci uznawanych w danym spoÅ‚eczeÅ„stwie.
"Skrypty seksualne" dostarczają wspólnej kulturowo ramy poznawczej do
ewaluacji, plano­wania i wykonywania zachowania seksualnego (Krahe, 2000b).
GwaÅ‚t jest spo­strzegany jako wariant zachowania seksualnego należący do
normalnego skryptu seksualnego, opartego na założeniu o męskiej inicjatywie i
żeńskiej receptywności: "Relacje seksualne zbudowane są na podstawie
nierówności płciowych i zapisane w skryptach dla aktorów, ich role są z góry
zdefiniowane jako podrzÄ™dna i nad­rzÄ™dna, a zatem niosÄ… ze sobÄ… egzekwowanie
władzy, która może się przejawiać w samym akcie seksualnym. [...] Gwałt jest.
więc po prostu skrajną manifestacją naszych kulturowo akceptowanych wzorców
relacji kobieta - mężczyzna" (Jack­son, 1978, s. 37; zob. też Herman, 1984).
Kluczowym elementem skryptu seksualnego usprawiedliwiajÄ…cego agresywne taktyki
sÄ… stereotypowe przekonania na temat ofiar, sprawców i okolicznoÅ›ci gwaÅ‚­tu,
niemające podstaw w rzeczywistości. Przykładem takich "mitów gwałtu" są
prze­konania, że kobiety skrycie pragnÄ… zostać zgwaÅ‚cone, że gwaÅ‚ty zdarzajÄ…
się tylko między osobami obcymi, że nie można zgwałcić kobiety, jeśli stawia
ona autentycz­ny opór (Burt, 1980; Ward, 1995). DajÄ… one pożywkÄ™ atmosferze
podejrzliwości i wrogości wobec ofiar przemocy seksualnej. Stwierdza się
systematycznie nieko­rzystny wpÅ‚yw tej atmosfery na percepcjÄ™ spoÅ‚ecznÄ… ofiar
gwałtu. Na przykład im silniejsza jest akceptacja mitów gwałtu, tym niższe
prawdopodobieństwo określenia wymuszonego kontaktu seksualnego mianem gwałtu, a
wyższe - przypisania winy


Wyszukiwarka