Logistyka
Logistyka
Materiały do wykładu
Materiały do wykładu
na prawach rękopisu
na prawach rękopisu
4
4
4
4
Sławomir Luściński
Sławomir Luściński
2009
2009
Proces zakupu i zapasy
4
Proces zakupu
Proces zakupu
Przebieg procesu zakupu
Funkcje procesów zakupu
Marketing zakupów
Infrastruktura zakupu
Klasyfikacja kupowanych dóbr
Przesłanki znaczenia procesów zakupu
Przesłanki znaczenia procesów zakupu
Uwarunkowania rynkowe
Funkcje procesów zakupu
Wspomaganie klasyfikacji zapasów
 analiza ABC/XYZ
4 Literatura
1. Sarjusz-Wolski Z., Skowronek Cz.: Logistyka w
przedsiębiorstwie. PWE, Warszawa 2003, Rozdział 6
2. Sarjusz-Wolski Z.: Strategia zarządzania zaopatrzeniem.
Placet 1998.
3. Krawczyk S. Zarządzanie procesami logistycznymi. PWE,
Warszawa 2001, Rozdział 5
Sł. Luściński 2009. Logistyka - PŚk - WZiMK 3
4 Definicje
Zakupy w organizacji mogą być określone jako funkcja odpowiedzialna
za uzyskiwanie materiałów, wyposażenia, artykułów i i usług
potrzebnych w przedsiębiorstwie do wykorzystania przez transakcję
zakupu, dzierżawę lub inne prawne sposoby.
Nabywanie: jeżeli zakup wymaga wcześniejszego wyboru
z
ródła, negocjacji ceny, uzgodnienia daty realizacji
transakcji.
Zaopatrzenie: zakupy poprzedzone aktywnościami,
których wykonanie jest niezbędne zanim znane jest
zapotrzebowanie:
- Umowy z dostawcami
- Umowy z dostawcami
- Przygotowanie transportu
- Analiza stanu zapasów
- Czynności związane ze składowaniem, ruchem materiałów,
odbiorem i kontrolą dostaw, reklamacjami
Sł. Luściński 2009. Logistyka - PŚk - WZiMK 4
4 Proces zakupu
Sł. Luściński 2009. Logistyka - PŚk - WZiMK 5
4 Identyfikacja funkcji procesów zakupu
Produkcja własna czy zakup (make or buy) ?
Ustalenie zakresu stałych powiązań kooperacji biernej
Ile kupować?
Planowanie potrzeb materiałowych i sterowanie zapasami
Planowanie potrzeb materiałowych i sterowanie zapasami
Kiedy kupować?
Organizacja dostaw w powiązaniu z potrzebami produkcji i
regułami decyzyjnymi wynikającymi ze stosowanych metod
(modeli) zarządzania zapasami
Gdzie kupować?
Wybór z
ródeł zakupu i dostawców
Wybór z
ródeł zakupu i dostawców
Sł. Luściński 2009. Logistyka - PŚk - WZiMK 6
4 Marketing zakupów
Marketing zakupów definiujemy jako przemyślany zespół decyzji i
działań przedsiębiorstwa produkcyjnego, określający jego politykę i
strategie w zakresie zaopatrzenia w środki produkcji, pozwalający na
sprawne dokonywanie zakupów (kontraktowanie dostaw) każdego
konkretnego asortymentu z najbardziej korzystnych z rozpoznanych
przez kupującego z
ródeł oraz uzyskanie wpływu na działanie
przez kupującego z
ródeł oraz uzyskanie wpływu na działanie
dostawców i procesy zachodzące na reprezentowanych przez nich
rynkach
Kotler, Levy
Cele:
Fazy:
- Pośredni: najkorzystniej kupić
- Analiza rynku z punktu widzenia
podaży określonego wyrobu
podaży określonego wyrobu
- Końcowy: maksymalizacja zysku
- Końcowy: maksymalizacja zysku
- Zapytania ofertowe
- Dodatkowy: uzyskanie wpływu
na działanie dostawców i rynek
- Znalezienie najbardziej
korzystnego dostawcy
- Proces negocjacyjny
- Zawarcie umowy  zakup
Sł. Luściński 2009. Logistyka - PŚk - WZiMK 7
4 Infrastruktura procesów zakupu
Sł. Luściński 2009. Logistyka - PŚk - WZiMK 8
4 Klasyfikacja kupowanych dóbr
W przedsiębiorstwie produkcyjnym możemy się ograniczyć do
problematyki zakupów związanych z zakupami produktów
przemysłowych.
Zakupy dokonywane przez
Zakupy dokonywane przez
Dobra
osoby, rodziny do własnego
osoby, rodziny do własnego
konsumpcyjne
użytku
użytku
Dobra inwestycji kapitałowych
Dobra inwestycji kapitałowych
Produkty
Kupowane
Materiały produkcyjne
Materiały produkcyjne
Materiały produkcyjne
Materiały produkcyjne
przemysłowe
przemysłowe
dobra
dobra
Kupowane w celu odsprzedaży
Kupowane w celu odsprzedaży
Produkty
z zyskiem
z zyskiem
do dalszej
sprzedaży
Sł. Luściński 2009. Logistyka - PŚk - WZiMK 9
4 Produkty przemysłowe
Zmiana struktury wykonawczej i
Zmiana struktury wykonawczej i
Dobra
wspomaganie realizacji procesów:
wspomaganie realizacji procesów:
inwestycji
budynki, instalacje, wyposażenie
budynki, instalacje, wyposażenie
kapitałowych
kapitałowych
produkcyjne, narzędzia i instrumenty,
produkcyjne, narzędzia i instrumenty,
produkcyjne, narzędzia i instrumenty,
produkcyjne, narzędzia i instrumenty,
umeblowanie i dobra pomocnicze
umeblowanie i dobra pomocnicze
Produkty
przemysłowe
Struktura potrzeb materiałowych jest
Struktura potrzeb materiałowych jest
zwykle dość złożona: różny stopień
zwykle dość złożona: różny stopień
zwykle dość złożona: różny stopień
zwykle dość złożona: różny stopień
Materiały
Materiały
przetworzenia i technicznej gotowości
przetworzenia i technicznej gotowości
produkcyjne
zastosowania
zastosowania
Sł. Luściński 2009. Logistyka - PŚk - WZiMK 10
4 Materiały produkcyjne
Surowce i materiały wyjściowe, podlegające w danym
przedsiębiorstwie przetwarzaniu w procesach
aparaturowych bądz
obróbczych,
Półfabrykaty podlegające obróbce
Półfabrykaty podlegające obróbce
Gotowe elementy kooperacyjne, montowane w wyrobach
finalnych
Specjalizowane zespoły i podzespoły
Materiały powszechnego zastosowania (np. biurowe,
eksploatacyjne, części zamienne itp..)
Paliwa stałe, płynne, gazowe
Energia cieplna, elektryczna itp.
Sł. Luściński 2009. Logistyka - PŚk - WZiMK 11
4 Przesłanki znaczenia procesów zakupu
Sprawność funkcjonowania przedsiębiorstwa
Koszty; wartość zużycia materiałów produkcyjnych
stanowi około 65% kosztów działalności przedsiębiorstw
Zaangażowanie kapitałowe: znaczna część majątku
Zaangażowanie kapitałowe: znaczna część majątku
obrotowego to zapasy materiałów, produktów gotowych
oraz produkcja w toku
Procesy specjalizacji: koszty usług w strukturze kosztów
kształtują się na poziomie 15-17% (mogą sięgać do 30%);
dużą część wartości usługi stanowią koszty gotowych
części, elementów, zespołów
części, elementów, zespołów
TQM  jakość nie może być osiągnięta bez ścisłej
współpracy z dostawcami
Sł. Luściński 2009. Logistyka - PŚk - WZiMK 12
4 Uwarunkowania rynkowe
Zaopatrzenie pełni funkcje
Zaopatrzenie pełni funkcje
podporządkowane potrzebom produkcji
podporządkowane potrzebom produkcji
Bieżące
i sprzedaży,
i sprzedaży,
" Presja czasu
" Presja czasu
" Presja czasu
" Presja czasu
" Jakość dostarczonych dóbr
" Jakość dostarczonych dóbr
" Możliwie najniższy koszt zakupów
" Możliwie najniższy koszt zakupów
" Gwarancje terminowości dostawy
" Gwarancje terminowości dostawy
" Jak najmniejsze stany zapasów
" Jak najmniejsze stany zapasów
Zadania
Analiza mian i zagrożeń rynkowych,
Analiza mian i zagrożeń rynkowych,
kreatywne kształtowanie nowych
kreatywne kształtowanie nowych
kreatywne kształtowanie nowych
kreatywne kształtowanie nowych
relacji w procesie zakupów
relacji w procesie zakupów
Przygotowawcze
Sł. Luściński 2009. Logistyka - PŚk - WZiMK 13
4 Uwarunkowania rynkowe
" Produkty specyficzne, trudno znalez
ć
" Produkty specyficzne, trudno znalez
ć
substytuty
substytuty
Dominujący
" Tworzą nieliczną zbiorowość i
" Tworzą nieliczną zbiorowość i
dostawcy
obsługują rozproszonych odbiorców
obsługują rozproszonych odbiorców
" Mają dobre zaplecze kapitałowe; są
" Mają dobre zaplecze kapitałowe; są
zdolni do długich negocjacji
zdolni do długich negocjacji
zdolni do długich negocjacji
zdolni do długich negocjacji
Postawy
Postawy
konfrontacyjne
konfrontacyjne
" Dokonują dużych zakupów zgodnie z
" Dokonują dużych zakupów zgodnie z
określonym harmonogramem
określonym harmonogramem
Dominujący
" Kupują produkty o określonych
" Kupują produkty o określonych
kupujący
standardach lub mało zróżnicowane
standardach lub mało zróżnicowane
" Gwarantują dobre warunki płatności
" Gwarantują dobre warunki płatności
Dostrzeżenie korzyści dla obu stron  przez dokonywanie dużych
zakupów i gwarancję płatności  to podstawa koncepcji zintegrowanych
dostaw. Polega ona na przejęciu przez dostawcę odpowiedzialności za
zakup niektórych rodzajów produktów i utrzymywanie poziomu zapasów.
Jednocześnie jeden z dostawców pełni rolę integratora  analogicznie
do pośredników w kanale dystrybucyjnym
Sł. Luściński 2009. Logistyka - PŚk - WZiMK 14
Istota zapasów
4
Podstawową przyczyną gromadzenia zapasów jest konieczność
wyrównania różnych intensywności strumieni zakupów (dostaw) i
strumieni zużycia.
Sarjusz-Wolski Z.: Strategia zarządzania zaopatrzeniem. Placet 1998.
Zapasy to wartość lub ilość surowców, komponentów, dóbr użytkowych,
półproduktów i wyrobów gotowych, które są przechowywane lub
składowane w celu zużycia w razie zaistnienia takiej potrzeby.
Zgromadzone w węzłach sieci
logistycznej surowce i materiały
logistycznej surowce i materiały
stanowią swoisty zbiornik retencyjny.
Sł. Luściński 2009. Logistyka - PŚk - WZiMK 15
Problemy decyzyjne
4
Celem zarządzania zapasami jest zapewnienie dostępności towarów dla
klientów oraz materiałów potrzebnych do produkcji, przy jednoczesnym
redukowaniu kosztów utrzymywania zapasów.
Wybór pozycji, których zapasy powinny być utrzymywane
Wybór pozycji, których zapasy powinny być utrzymywane
Określenie wielkości zamawianych partii
Określenie czasu składania zamówień
Określenie systemu kontroli zakupów
Sł. Luściński 2009. Logistyka - PŚk - WZiMK 16
Wspomaganie klasyfikacji zapasów  metody ABC,XYZ
4
Metoda ABC
jest instrumentem służącym do pozyskiwania informacji,
który asortyment materiałowy w przedsiębiorstwie ma
szczególny wpływ na powstałą wartość zapasu.
szczególny wpływ na powstałą wartość zapasu.
Politykę zakupu surowców i materiałów, części i towarów
powinno się prowadzić z uwzględnieniem ich cenności,
określonej udziałem w wartości łącznego zużycia.
Zasada Pareto-Lorenza
Stosunkowo mała ilość dóbr fizycznych z całej grupy tych
dóbr kumuluje w sobie znaczącą wartość tej grupy, a
dóbr kumuluje w sobie znaczącą wartość tej grupy, a
większa ilość zawiera w sobie stosunkowo małą wartość
całej grupy.
Sł. Luściński 2009. Logistyka - PŚk - WZiMK 17
Wspomaganie klasyfikacji zapasów  metody ABC,XYZ
4
Grupa A  zapasy  cenne , stanowią 5  20% liczebności
asortymentowej, udział wartości 75  80%.
Grupa B  zapasy mające udział 15  20% w liczebności
Grupa B  zapasy mające udział 15  20% w liczebności
asortymentowej i wartości .
Grupa C  zapasy o charakterze masowym,
stanowią 60  80% liczebności asortymentowej,
udział wartości około 5%.
Sł. Luściński 2009. Logistyka - PŚk - WZiMK 18
Monitoring stanu i tryb uzupełniania zapasów
4
Pozycje zaliczone do klasy A powinny podlegać ciągłej
kontroli stanów; zapasy tych surowców powinny być ściśle
powiązane z obserwowanym zapotrzebowaniem. Ciągłe
monitorowanie poziomu zapasów, terminowości i jakości
monitorowanie poziomu zapasów, terminowości i jakości
dostaw, precyzyjne zamówienia.
Pozycje sklasyfikowane w klasie B powinny podlegać
okresowej kontroli stanów; ich zapasy powinny być
kształtowane w oparciu o obserwację zmian stanu na
magazynie.
Pozycje klasy C mogą być zamawiane według prostych
Pozycje klasy C mogą być zamawiane według prostych
reguł zakupów, np.  zapas powinien pokrywać 2-
tygodniowe zapotrzebowanie . Uproszczone procedury
dyspozycyjne, rutynowe uzupełnianie zapasu u stałych
dostawców.
Sł. Luściński 2009. Logistyka - PŚk - WZiMK 19
Wspomaganie klasyfikacji zapasów  metody ABC,XYZ
4
Krzywa koncentracji Lorenza
120
100
100
80
60
C
40
B
20
A
0
0
0 20 40 60 80 100 120
Udział ilościowy w %
Sł. Luściński 2009. Logistyka - PŚk - WZiMK 20
U d z ia ł w a rto c io w y w %
U d z ia ł w a rto
ś
c io w y w %
Wspomaganie klasyfikacji zapasów  metody ABC,XYZ
4
Metoda XYZ  szczególna odmiana metody ABC
W przedsiębiorstwie występują materiały, których
zapotrzebowanie kształtuje się na pewnym stałym
poziomie, materiały których zapotrzebowanie podlega
poziomie, materiały których zapotrzebowanie podlega
określonym wahaniom a także materiały potrzebne
nieregularnie.
Grupa X  regularne stałe zapotrzebowanie, wysoka
dokładność prognozowania.
Grupa Y  sezonowe wahania lub znany trend
Grupa Y  sezonowe wahania lub znany trend
zapotrzebowania, średnia dokładność prognozowania.
Grupa Z  nieregularne zapotrzebowanie, niska dokładność
prognozowania
Sł. Luściński 2009. Logistyka - PŚk - WZiMK 21
Wspomaganie klasyfikacji zapasów  metody ABC,XYZ
4
Dla materiałów z grupy X można zastosować system
zaopatrzenia zsynchronizowany z procesami produkcyjnymi
i zasadę  Just in Time
Dla grupy Y system zaopatrzenia z zadaniem utworzenia
określonego poziomu zapasów magazynowych
W odniesieniu do grupy Z system zaopatrzenia zgodny
z nieregularnymi potrzebami, wysoki poziom zapasów
z nieregularnymi potrzebami, wysoki poziom zapasów
magazynowych
Sł. Luściński 2009. Logistyka - PŚk - WZiMK 22
Wspomaganie klasyfikacji zapasów  metody ABC,XYZ
4
Wartościowość
Dokładność
A B C
prognozy
Wysoki poziom Średni poziom Niski poziom
Wysoki poziom Średni poziom Niski poziom
X
X
wartości zużycia, wartości zużycia, wartości zużycia,
wysoka dokładność wysoka dokładność wysoka dokładność
prognozy prognozy prognozy
Wysoki poziom Średni poziom Niski poziom
Y
wartości zużycia, wartości zużycia, wartości zużycia,
średnia dokładność średnia dokładność średnia dokładność
prognozy prognozy prognozy
Wysoki poziom Średni poziom Niski poziom
Z
wartości zużycia, wartości zużycia, wartości zużycia,
niska dokładność niska dokładność niska dokładność
prognozy prognozy prognozy
Sł. Luściński 2009. Logistyka - PŚk - WZiMK 23
Wspomaganie klasyfikacji zapasów  metody ABC,XYZ
4
Wartościowość
Dokładność
A B C
prognozy
Just in Time Just in Time Just in Time
Just in Time Just in Time Just in Time
X
X
Zapasy
Just in Time Just in Time
Y
magazynowe
Zapasy Zapasy Zapasy
Z
Z
magazynowe magazynowe magazynowe
magazynowe magazynowe magazynowe
Sł. Luściński 2009. Logistyka - PŚk - WZiMK 24