BANKOWOŚĆ WYKAAD opracowanie: Alicja i Wojciech Makowiec grupa 201 1 BANKOWOŚĆ -ĆWICZENIA 2001/2002 ROK: II SEMESTR: III WYKAADOWCA: Mgr KRYSTYNA JURYSTA BANKOWOŚĆ WYKAAD opracowanie: Alicja i Wojciech Makowiec grupa 201 2 SPIS TREÅšCI 1 PROGRAM ZAJĆ ........................................................................................................................... 4 2 LITERATURA.................................................................................................................................... 5 3 SYSTEM BANKOWY I USAUGI BANKOWE .......................................................................... 6 3.1 FUNKCJE SYSTEMU BANKOWEGO:.................................................................................... 6 3.2 OD CZEGO ZALEÅ»Y ROZWÓJ SYSTEMU BANKOWEGO:.......................................... 6 3.3 MODELE SEKTORA BANKOWEGO: .................................................................................... 7 3.4 RODZAJE BANKÓW: ................................................................................................................. 7 4 TWORZENIE BANKÓW - WYMAGANIA................................................................................... 9 4.1 CZYNNOÅšCI BANKOWE:........................................................................................................ 10 4.2 KATEGORIE OPERACJI BANKOWYCH:........................................................................... 10 4.3 RODZAJE RACHUNKÓW BANKOWYCH:......................................................................... 11 4.4 TAJEMNICA BANKOWA OBEJMUJE:................................................................................. 11 4.5 DOSTP DO INFORMACJI BANKOWYCH:...................................................................... 11 5 NARODOWY BANK POLSKI ..................................................................................................... 12 5.1 CELE GAÓWNE NBP ................................................................................................................ 12 5.2 ZADANIA...................................................................................................................................... 12 5.3 ORGANY....................................................................................................................................... 12 5.3.1 PREZES NBP ........................................................................................................................ 13 5.3.2 RADA POLITYKI PIENIÅ»NEJ (RPP) .............................................................................. 13 5.3.3 ZARZD NBP....................................................................................................................... 14 6 NADZÓR BANKOWY KOMISJA NADZORU BANKOWEGO ......................................... 14 6.1 HISTORIA..................................................................................................................................... 14 6.2 SKAAD KOMISJI NADZORU BANKOWEGO.................................................................... 14 6.3 ZADANIA KOMISJI NADZORU BANKOWEGO............................................................... 14 6.4 KONTROLA KOMISJI NADZORU BANKOWEGO .......................................................... 15 6.5 INSPEKTORZY KOMISJI NADZORU BANKOWEGO .................................................... 15 6.6 GAÓWNE NORMY BADANIA PRZEZ KOMISJ NADZORU BANKOWEGO ........ 15 6.6.1 NORMY DOTYCZCE FUNDUSZY WAASNYCH........................................................ 15 6.6.1.1 WSKAyNIKI...................................................................................................................... 16 6.6.1.2 REZERWA CELOWA ...................................................................................................... 17 6.6.1.3 REZERWA OBOWIZKOWA........................................................................................ 18 6.6.2 NORMY DOTYCZCE ZAPOBIEGANIU KONCENTRACJI KREDYTÓW I WIERZYTELNOÅšCI.............................................................................................................................. 18 6.6.3 LIMITY DOTYCZCE NABYWANIA AKCJI................................................................ 19 7 OPERACJE BANKOWE................................................................................................................ 21 7.1 OPERACJE CZYNNE ................................................................................................................ 21 7.1.1 KREDYTY.............................................................................................................................. 21 7.1.1.1 RODZAJE KREDYTÓW.................................................................................................. 22 7.1.1.2 WNIOSEK I UMOWA KREDYTOWA ......................................................................... 23 7.1.1.3 ZABEZPIECZENIA KREDYTÓW .................................................................................. 23 7.1.2 POÅ»YCZKI............................................................................................................................. 24 7.1.3 INWESTYCJE W PAPIERY WARTOÅšCIOWE ............................................................... 24 7.1.4 RZECZOWY MAJTEK TRWAAY................................................................................... 24 BANKOWOŚĆ WYKAAD opracowanie: Alicja i Wojciech Makowiec grupa 201 3 7.2 OPERACJE BIERNE.................................................................................................................. 24 7.2.1 DEPOZYTY PIENIÅ»NE (LOKATY)................................................................................ 24 7.2.2 EMISJA PAPIERÓW WARTOÅšCIOWYCH ...................................................................... 25 7.2.3 KREDYT REFINANSOWY ................................................................................................. 26 7.2.4 KSIÅ»ECZKI ......................................................................................................................... 26 7.3 OPERACJE POÅšREDNICZCE ............................................................................................... 26 7.3.1 ROR ........................................................................................................................................ 26 7.3.2 SEJFY I SKRYTKI DEPOZYTOWE ................................................................................. 27 7.3.3 KANTORY ............................................................................................................................. 27 7.3.4 INKASO ÅšRODKÓW PIENIÅ»NYCH............................................................................... 27 BANKOWOŚĆ WYKAAD opracowanie: Alicja i Wojciech Makowiec grupa 201 4 (ćw. z 15-09-2001) 1 PROGRAM ZAJĆ 1. PieniÄ…dz, rynek, polityka pieniężna a) Rynek pieniężny b) Instrumenty polityki pieniężnej Narodowego Banku Polskiego Rynek miÄ™dzybankowy PozostaÅ‚e instrumenty 2. Bank, system bankowy i usÅ‚ugi bankowe a) Bank jako specyficzna forma przedsiÄ™biorstwa b) Rodzaje i funkcje banków c) Podstawy prawne dziaÅ‚alnoÅ›ci banków d) Ryzyko bankowe e) Istota i rodzaje usÅ‚ug bankowych f) PojÄ™cie systemu bankowego 3. Bank operacyjny (komercyjny) a) Istota i cel dziaÅ‚alnoÅ›ci banku b) Regulacje prawne funkcjonowania banków c) KapitaÅ‚y wÅ‚asne i obce d) Konstrukcja bilansu banku e) Ocena dziaÅ‚alnoÅ›ci bankowej 4. Operacje bankowe a) Rodzaje operacji bankowych b) Operacje pasywne c) Operacje aktywne d) Operacje poÅ›redniczÄ…ce e) Aktywa pracujÄ…ce i niepracujÄ…ce 5. Bankowe rachunki depozytowe a) yródÅ‚a pozyskania pieniÄ…dza b) Istota depozytu c) Istota lokaty d) Istota i charakter rachunku bankowego e) Rodzaje rachunków bankowych f) Koszty obsÅ‚ugi i korzyÅ›ci dla banku z poszczególnych zródeÅ‚ pozyskania pieniÄ…dza 6. DziaÅ‚alność kredytowa banku a) Istota i rola kredytu b) Klasyfikacja kredytów bankowych c) Kredyty w sytuacji normalnej i nieregularnej d) Zasada ustalania i naliczania prowizji, opÅ‚at i odsetek od kredytu e) Dokumentacja kredytowa f) Badanie zdolnoÅ›ci kredytowej g) Zabezpieczenia zwrotnoÅ›ci kredytów Osobiste BANKOWOŚĆ WYKAAD opracowanie: Alicja i Wojciech Makowiec grupa 201 5 Rzeczowe Inne h) Umowa kredytowa 7. Bankowe operacje poÅ›redniczÄ…ce a) Operacje kasowo-skarbcowe b) Obrót gotówkowy i bezgotówkowy c) Inkaso d) Akredytywa e) Korzystanie ze skarbca bankowego f) Wynajmowanie skrytek bankowych g) Transakcje terminowe h) PoÅ›rednictwo w zakresie emisji i obrotu papierami wartoÅ›ciowymi i) Rynek pieniężny 8. Bank centralny a) Miejsce b.c. w systemie finansowym paÅ„stwa b) Zadania i funkcje b.c. c) Instrumenty dziaÅ‚ania b.c. d) Regulacje: Makroekonomiczne Strukturalne Alokacyjne OstrożnoÅ›ciowe Organizacyjne ZabezpieczajÄ…ce e) Prawne podstawy dziaÅ‚alnoÅ›ci b.c. 2 LITERATURA 1. W. Jaworski - Współczesny bank lub Bankowość lub Jaworski, Krzyszkiewicz, KosiÅ„ski Banki, rynek, polityka . 2. CheropolitaÅ„ska, Borkowska Kredyty i gwarancje bankowe . 3. Marek Jakubek Prawo bankowe 4. Akty prawne z 29-08-97r. prawo bankowe dz.u.rr. 140 poz. 939 o narodowym banku polskim dz.u.rr. 140 poz. 938 BANKOWOŚĆ WYKAAD opracowanie: Alicja i Wojciech Makowiec grupa 201 6 (ćw. z 23-09-2001) 3 SYSTEM BANKOWY I USAUGI BANKOWE BANK osoba prawna utworzona zgodnie z przepisami ustaw: prawo bankowe, dziaÅ‚ajÄ…ca na podstawie zezwoleÅ„: koncesje i uprawniona do wykonywania czynnoÅ›ci bankowych. BANK (definicja ekonomiczna) osoba prawna, instytucja zaufania publicznego, która speÅ‚nia nastÄ™pujÄ…ce funkcje: zaspokaja zapotrzebowanie na pieniÄ…dz w postaci kredytów skupia czasowo wolne fundusze: depozyty, lokaty przeistacza czasowo wolne fundusze w fundusze pracujÄ…ce BANK = KASA sÅ‚owa zarezerwowane tylko do dziaÅ‚alnoÅ›ci bankowej; wyjÄ…tek to bank krwi ale z nazwy wynika, że instytucja ta nie Å›wiadczy usÅ‚ug bankowych. Nazwa kasa może być używana przez jednostki, które udzielajÄ… pożyczek osobom fizycznym zrzeszonym lub pracujÄ…cym w ramach danej jednostki. POÅ»YCZKA może je udzielić wÅ‚aÅ›ciciel pieniÄ™dzy, bez podania celu na jaki pożyczka zostanie przeznaczona, nie musi być zabezpieczeÅ„, nie musi być oprocentowana, nie musi być umowy pisemnej. SYSTEM BANKOWY to bank centralny, banki komercyjne, banki dziaÅ‚ajÄ…ce na terenie danego kraju, normy i przepisy prawne, które okreÅ›lajÄ… wzajemne powiÄ…zania i stosunki banków z otoczeniem. 3.1 FUNKCJE SYSTEMU BANKOWEGO: stabilizacyjna regulujÄ…ca alokacyjna przemieszczanie funduszy, transformacje funduszy informacyjna stopy procentowe zapewnia ograniczenie ryzyka bankowego 3.2 OD CZEGO ZALEÅ»Y ROZWÓJ SYSTEMU BANKOWEGO: od rozwoju gospodarczego paÅ„stwa od ustroju politycznego paÅ„stwa od klientów: wiek, zaufanie, zainteresowanie od regulacji prawnych od skÅ‚onnoÅ›ci banków do innowacji BANKOWOŚĆ WYKAAD opracowanie: Alicja i Wojciech Makowiec grupa 201 7 3.3 MODELE SEKTORA BANKOWEGO: anglosaski: zalety: bazuje na gieÅ‚dzie i rynkach finansowych; rynek innowacji finansowych; banki inwestycyjne nastawione na rynek finansowy; niezależność przedsiÄ™biorstw od banku wady: czÄ™ste wahania zmiany kursów, czÄ™ste zmiany klientów i partnerów niemiecko japoÅ„ski: zalety: banki uniwersalne z szerokÄ… gamÄ… usÅ‚ug, usÅ‚ugi sÄ… taÅ„sze, mniejsze ryzyko pozyskania kapitaÅ‚u, system bardziej stabilny, dostosowanie usÅ‚ug do potrzeb klienta wady: przedsiÄ™biorstwa zaciÄ…gajÄ… u nich kredyty krótko- i dÅ‚ugoterminowe, opóznienie w pozyskiwaniu Å›rodków, nierówne traktowanie klientów 3.4 RODZAJE BANKÓW: bank centralny komercyjne szeroka gama usÅ‚ug dla klientów inwestycyjne - w Polsce nie ma takich bo gieÅ‚da jest zbyt sÅ‚aba; sÄ… to banki żyjÄ…ce z inwestycji, pozyskujÄ… Å›rodki na gieÅ‚dzie i dajÄ… je na kredyty inwestycyjne spółdzielcze specjalistyczne - ograniczajÄ… swojÄ… dziaÅ‚alność do pewnej grupy usÅ‚ug albo podmiotów np. bank inwestycyjny np. banki hipoteczne pozyskujÄ… Å›rodki z emisji listów zastawnych (nie ma takich w Polsce); np. banki operacyjne rozliczajÄ… operacje miÄ™dzy klientami NBP (bank centralny) bank paÅ„stwowy siedzibÄ… w Warszawie. Jego organa to: prezes - peÅ‚ni funkcjÄ™ reprezentacyjnÄ…, przewodniczÄ…cy RPP i zarzÄ…du, wybiera go sejm na wniosek prezydenta, kadencja trwa 6 lat, odwoÅ‚uje go sejm gdy: trwa choroba powyżej 3 miesiÄ™cy, jest skazany prawomocnym wyrokiem sadu, jest skazany trybunaÅ‚em stanu zakazujÄ…cym piastowania stanowisk kierowniczych Rada Polityki Pieniężnej powoÅ‚uje jÄ… sejm (3 osoby), senat (3 osoby) i prezydent (3 osoby), czÅ‚onków jest 9 i prezes (jednoczeÅ›nie przewodniczÄ…cy), kadencja trwa 6 lat, zajmuje siÄ™ ustalaniem stóp %, wspiera zadania rzÄ…du w rozwoju gospodarczym kraju, nakÅ‚ada normy ostrożnoÅ›ciowe na banki (wysokość współczynnika wypÅ‚acalnoÅ›ci, normy koncentracji kredytów, normy zakupu akcji, nieruchomoÅ›ci), rezerwy cenowe ZarzÄ…d FUNKCJE NBP: Bank emisyjny emituje pieniÄ…dze; ustala wzory, ilość, zabezpieczenia; decyduje o emisji bonów pieniężnych; dokonuje obsÅ‚ugi bonów skarbowych i obligacji (wypuszczanych przez radÄ™ ministrów); organizuje obieg pieniężny tzn. reguluje podaż pieniÄ…dza na rynku i dostosowuje ja do warunków gospodarczych; wpÅ‚ywa na kreacjÄ™ pieniÄ…dza przez banki np. normy kredytowe Bank banków nadzoruje dziaÅ‚alność innych banków (bo nakÅ‚ada normy); udziaÅ‚ innym bankom kredytów: redyskontowego pod zastaw weksli, lombardowego pod zastaw papierów wartoÅ›ciowych, dziel sztuki, nieruchomoÅ›ci. Bank paÅ„stwa obsÅ‚uga i organizacja rachunków zagranicznych; pożyczki dla rzÄ…du; administracja dÅ‚ugiem publicznym; zarzÄ…dzanie rezerwami zÅ‚ota i rezerwami dewizowymi; utrzymywanie kursu walutowego BANKOWOŚĆ WYKAAD opracowanie: Alicja i Wojciech Makowiec grupa 201 8 PODAÅ» PIENIDZA ilość pieniÄ…dza na rynku: Podaż pieniÄ…dza gotówkowego Podaż pieniÄ…dza bezgotówkowego postać kredytu kreowanego przez banki PARYTET udziaÅ‚ kruszcu, najczęściej zÅ‚ota, w jednostce pieniężnej danego kraju na podstawie aktu prawnego. W 1971 r. Zniesiono możliwość zamiany pieniÄ…dza na zÅ‚oto. PARYTET WALUTOWY wartość danej waluty w stosunku do innej waluty albo koszyka walut. W Polsce od 2001 r. Koszyk to dolary i euro. DEWALUACJA spadek wartoÅ›ci pieniÄ…dza REWALUACJA wzrost parytetu, wzrost wartoÅ›ci pieniÄ…dza DEPRECJACJA zjawisko rynkowe, spadek siÅ‚y nabywczej pieniÄ…dza APRECJACJA zjawisko rynkowe, wzrost siÅ‚y nabywczej pieniÄ…dza BANKOWOŚĆ WYKAAD opracowanie: Alicja i Wojciech Makowiec grupa 201 9 (ćw. z 21-10-2001) 4 TWORZENIE BANKÓW - WYMAGANIA 1. koncesje: na utworzenie banku na rozpoczÄ™cie dziaÅ‚alnoÅ›ci bankowej Wydaje je prezes NBP a dokÅ‚adnie Komisja Nadzoru Bankowego (KNB) 2. minimalny kapitaÅ‚ 5 mln euro 3. budynek musi mieć urzÄ…dzenia zabezpieczajÄ…ce i pomieszczenia na sejf i skrytki bankowe (także odpowiednio zabezpieczone) 4. zarzÄ…d min. 2 osoby z wyksztaÅ‚ceniem i doÅ›wiadczeniem zawodowym niezbÄ™dnym do kierowania bankiem; zaÅ‚ożyciele i zarzÄ…d muszÄ… dawać rÄ™kojmiÄ™ prowadzenia dziaÅ‚alnoÅ›ci w sposób należycie zabezpieczajÄ…cy interesy klientów tzn. niekaralność za przestÄ™pstwa umyÅ›lne, nie może być przeciw nim prowadzone postÄ™powanie karne lub karno-skarbowe, nie mogÄ… w poprzednich miejscach pracy spowodować uszkodzeÅ„ majÄ…tkowych 5. program 3-letni program dziaÅ‚alnoÅ›ci, który gwarantuje bezpieczeÅ„stwo zdeponowanych Å›rodków 6. wkÅ‚ady pieniężne jednego wÅ‚aÅ›ciciela albo grupy podmiotów powiÄ…zanych ze sobÄ… musza mieć < 50% wszystkich kapitałów wÅ‚asnych 7. aporty jednego wÅ‚aÅ›ciciela albo grupy podmiotów powiÄ…zanych ze sobÄ… musza mieć < 15% funduszy wÅ‚asnych 8. kapitaÅ‚ nie może pochodzić z pożyczki, kredytu, nie może być zastawiony ani obciążony oraz nie może pochodzić ze zródeÅ‚ nieudokumentowanych 9. o koncesje wystÄ™pujÄ… wÅ‚aÅ›ciciele 10. gdy jest ich > 10 wyznaczajÄ… max 3 peÅ‚nomocników, którzy w ich imieniu wystÄ™pujÄ… o koncesje 11. we wniosku o koncesje znajdować siÄ™ musi nazwa banku, siedziba, czynnoÅ›ci bankowe jakie bÄ™dzie ten bank wykonywaÅ‚, dane o kapitale, dane o wÅ‚aÅ›cicielach 12. komisja ma 3 miesiÄ…ce na podjÄ™cie decyzji o przyznaniu koncesji o utworzenie banku lub 6 miesiÄ™cy w wyjÄ…tkowych wypadkach 13. decyzja pozytywna zawiera czÄ™sto informacje o uchybieniach, które trzeba naprawić by otrzymać drugÄ… koncesjÄ™ np. kapitaÅ‚ jest niewystarczajÄ…cy 14. jeÅ›li sugestie sÄ… uwzglÄ™dnione, zarzÄ…d kieruje wniosek o druga koncesjÄ™ 15. obydwie koncesje tracÄ… moc jeÅ›li w ciÄ…gu 1 roku od decyzji na utworzenie banku (1-sza koncesja) bank nie rozpoczÄ…Å‚ dziaÅ‚alnoÅ›ci 16. rozpoczÄ™cie dziaÅ‚alnoÅ›ci pierwsza umowa z klientem 17. bank wykonujÄ…cy czynnoÅ›ci nie zgodnie z uprawnieniami otrzymuje karÄ™: cofniÄ™cie koncesji (notoryczne Å‚amanie uprawnieÅ„); grzywna lub upomnienie (zarzÄ…d, prezes); kara pozbawienia wolnoÅ›ci dla zarzÄ…du do lat 3. BANKOWOŚĆ WYKAAD opracowanie: Alicja i Wojciech Makowiec grupa 201 10 4.1 CZYNNOÅšCI BANKOWE: wkÅ‚ady pieniężne terminowe i na żądanie kredyty gwarancje bankowe rachunki bankowe rozliczenia pieniężne bankowe inne czynnoÅ›ci (mogÄ… je wykonywać także instytucje pozabankowe): czeki, pożyczki, porÄ™czenia, weksle WYJTKI: 1) sÄ… pewne instytucje finansowe, które mogÄ… wykonywać niektóre czynnoÅ›ci bankowe jeÅ›li majÄ… indywidualnÄ… zgodÄ™ na ich wykonywanie wydana przez KomisjÄ™ Nadzoru Bankowego w porozumieniu z ministrem finansów np. SKOK 2) banki mogÄ… wykonywać czynnoÅ›ci nie objÄ™te koncesjÄ… pod warunkiem, że wykonujÄ… je na zlecenie banku posiadajÄ…cego takie uprawnienia 3) podmioty, które z mocy prawa mogÄ… wykonywać czynnoÅ›ci bankowe i nie sÄ… bankami np. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Kast Zapomogowo-Pożyczkowe OPERACJE BANKOWE sÄ… to wszystkie rodzaje czynnoÅ›ci bankowych wykonywanych przez bank. 4.2 KATEGORIE OPERACJI BANKOWYCH: czynne (aktywne) dysponowanie pieniÄ™dzmi w celu wygenerowania zysku, odpowiedzialność ponosi bank: " kredyty " pożyczki (z kapitaÅ‚u wÅ‚asnego a nie zdeponowanego) " faktoring (wierzytelnoÅ›ci pieniężne) " papiery wartoÅ›ciowe - obligacje paÅ„stwowe, miejskie, przedsiÄ™biorstw; akcje, bony skarbowe (Å›rodki idÄ… do skarbu paÅ„stwa), weksle, bony pieniężne (Å›rodki idÄ… do NBP) " majÄ…tek rzeczowy nieruchomoÅ›ci, dzieÅ‚a sztuki bierne (pasywne) gromadzenie Å›rodków pieniężnych, odpowiedzialność ponosi bank: " depozyty pieniężne " emisja papierów wartoÅ›ciowych akcji, bonów kasowych, obligacji, certyfikatów depozytowych, weksli " kredyt refinansowy w NBP (pożyczka pieniÄ™dzy od NBP pod zastaw) poÅ›redniczÄ…ce (usÅ‚ugowe) pozostaÅ‚e czynnoÅ›ci wykonywane na rachunek i ryzyko klienta: " skrytki depozytowe " sejf " kantory " karty pÅ‚atnicze " wydawanie czeków " rachunki bankowe BANKOWOŚĆ WYKAAD opracowanie: Alicja i Wojciech Makowiec grupa 201 11 4.3 RODZAJE RACHUNKÓW BANKOWYCH: ROR oszÄ™dnoÅ›ciowo-rozliczeniowe, bieżące Pomocnicze Å›rodki na konkretny cel np. spółdzielnie mieszkaniowe skÅ‚adajÄ… tam pieniÄ…dze na cel remontowy Terminowe wolne Å›rodki pieniężne (lokaty) Walutowe kwota zdeponowana jest w walucie obcej Kredytowe ruchy Å›rodków pieniężnych zwiÄ…zane z udzielonym kredytem np. spÅ‚aty, Å›rodki udzielone Maklerskie Zastrzeżone walutowe, dla osoby krajowej ale wpÅ‚aty dokonywane sÄ… przez osobÄ™ zagranicznÄ… Zagraniczne wolne dla osób zagranicznych NOSTRO jeÅ›li dany bank posiada w innym banku LORO jaki dany bank prowadzi dla innego banku VOSTRO z punktu widzenia banku c , osobnego, który Å›ledzi ruchy innych banków 4.4 TAJEMNICA BANKOWA OBEJMUJE: Czy jest siÄ™ klientem danego banku Obroty Saldo Dane personalne 4.5 DOSTP DO INFORMACJI BANKOWYCH: WÅ‚aÅ›ciciel WspółwÅ‚aÅ›ciciel PeÅ‚nomocnicy i osoby upoważnione UrzÄ…d skarbowy ale jeÅ›li toczy siÄ™ postÄ™powanie skarbowe przeciw danej osobie SÄ…d jeÅ›li toczy siÄ™ postÄ™powanie karne, karno-skarbowe, o podziaÅ‚ majÄ…tku, alimentacyjne lub przestÄ™pstwo z dziaÅ‚alnoÅ›ci gospodarczej UOP- bez nakazu, Centralne Biuro Åšledcze z nakazem BiegÅ‚y rewident osoba, która bada bilans przedsiÄ™biorstwa lub banku BANKOWOŚĆ WYKAAD opracowanie: Alicja i Wojciech Makowiec grupa 201 12 (ćw. z 03-11-2001) 5 NARODOWY BANK POLSKI NBP jest bankiem centralnym. Posiada osobowość prawnÄ… co oznacza, że może podejmować czynnoÅ›ci prawne, pozywać i być pozwanym. Nie podlega wpisowi do rejestru sÄ…dowego i przedsiÄ™biorstw, posiada prawa nabyte na mocy ustawy. Jego siedziba mieÅ›ci siÄ™ w Warszawie, posiada wiele oddziałów terenowych na terenie caÅ‚ego kraju. Nie można ogÅ‚osić upadÅ‚oÅ›ci NBP. Posiada dwa organy doradcze i opiniodawcze: radÄ™ ekonomicznÄ… i radÄ™ naukowÄ…. NBP może tworzyć: " przedsiÄ™biorstwa paÅ„stwowe np. Mennica PaÅ„stwowa, PaÅ„stwowa Wytwórnia papierów WartoÅ›ciowych " jednostki badawczo-rozwojowe " spółki prawa handlowego np. Polski Bank Inwestycyjny S.A. 5.1 CELE GAÓWNE NBP utrzymanie stabilnego poziomu cen wspieranie polityki rzÄ…du (realizowane pod warunkiem, że nie jest sprzeczny z pierwszym) (pozostaÅ‚e cele w art. 3 ustawy o NBP) 5.2 ZADANIA emisja pieniÄ…dza emituje bony pieniężne prowadzi rachunki : " banków " rzÄ…du " budżetu paÅ„stwa " bankowego funduszu gwarancyjnego " jednostek budżetowych (gminy i powiaty mogÄ… wystÄ…pić z NBP na zasadzie przetargu) " urzÄ™dów skarbowych " ZUSu " izb skarbowych " za zgodÄ… prezesa NBP osoby prawne (np. spółki) mogÄ… mieć utworzony rachunek " od 1989 nie mogÄ… mieć konta w NBP osoby fizyczne nie nadzoruje banków udziela kredytów innym bankom ustawodawstwo (ramy) 5.3 ORGANY 1. prezes NBP 2. Rada Polityki Pieniężnej 3. zarzÄ…d NBP BANKOWOŚĆ WYKAAD opracowanie: Alicja i Wojciech Makowiec grupa 201 13 5.3.1 PREZES NBP PowoÅ‚ywanie i odwoÅ‚anie nastÄ™puje przez sejm na wniosek prezydenta. Kadencja trwa 6 lat i nie dÅ‚użej niż 2 kadencje. OdwoÅ‚ywany gdy: nie peÅ‚ni obowiÄ…zków na skutek dÅ‚ugotrwaÅ‚ej choroby (3 miesiÄ…ce) zostaÅ‚ skazany prawomocnym wyrokiem sÄ…du za przestÄ™pstwa wyrokiem TrybunaÅ‚u Stanu o zakazie zajmowania kierowniczych stanowisk Kadencja wygasa: po 6 latach w razie Å›mierci w razie rezygnacji w razie odwoÅ‚ania Zadania prezesa NBP: przewodniczy RPP, zarzÄ…dowi oraz Komisji Nadzoru Bankowego reprezentuje NBP na zewnÄ…trz jest zwierzchnikiem pracowników NBP Wiceprezesi i czÅ‚onkowie zarzÄ…du powoÅ‚ywani sÄ… przez prezydenta na wniosek prezesa NBP. 5.3.2 RADA POLITYKI PIENIÅ»NEJ (RPP) W skÅ‚ad RPP wchodzÄ…: PrzewodniczÄ…cy (prezes NBP) 3 czÅ‚onków powoÅ‚anych przez prezydenta 3 czÅ‚onków powoÅ‚anych przez sejm 3 czÅ‚onków powoÅ‚anych przez senat PowoÅ‚ywani sÄ… na okres 6 lat Jej zadaniem jest ustalanie corocznych zaÅ‚ożeÅ„ polityki pieniężnej a w szczególnoÅ›ci: wysokość stóp procentowych NBP (redyskontowa i lombardowa) zasady i stopy rezerw obowiÄ…zkowych banków zasady operacji otwartego rynku przyjmuje roczne sprawozdania NBP ocenia dziaÅ‚alność zarzÄ…du NBP w zakresie realizacji zaÅ‚ożeÅ„ polityki pieniężnej ustala zasady rachunkowoÅ›ci NBP Spotkania RPP odbywajÄ… siÄ™ przynajmniej raz w miesiÄ…cu. UchwaÅ‚y zapadajÄ… wiÄ™kszoÅ›ciÄ… gÅ‚osów (minimum 4 czÅ‚onków musi brać udziaÅ‚ w spotkaniu + przewodniczÄ…cy) PrzewodniczÄ…cy ma gÅ‚os decydujÄ…cy OdwoÅ‚anie (każdy swoich czÅ‚onków) na skutek; zrzeczenie siÄ™ swej funkcji choroba (powyżej 3 miesiÄ™cy) skazanie prawomocnym wyrokiem sÄ…du za popeÅ‚nione przestÄ™pstwa jeżeli nie zawiesi na okres pracy w RPP czÅ‚onkostwa w partii czy zwiÄ…zku zawodowym BANKOWOŚĆ WYKAAD opracowanie: Alicja i Wojciech Makowiec grupa 201 14 5.3.3 ZARZD NBP SkÅ‚ad: Prezes NBP 2 wiceprezesów 4-6 czÅ‚onków Funkcje: jest organem wykonawczym RPP prowadzi nadzór nad operacjami otwartego rynku okreÅ›la zasady gospodarowania funduszami NBP sporzÄ…dza bilans NBP dokonuje oceny obiegu pieniężnego Wymogi co do czÅ‚onków i zapadania uchwaÅ‚ sÄ… takie same jak w RPP 6 NADZÓR BANKOWY KOMISJA NADZORU BANKOWEGO 6.1 HISTORIA Pierwszy organ kontroli powstaÅ‚ w 1989 roku. ByÅ‚ to Departament Nadzoru Bankowego i istniaÅ‚ w ramach NBP. Pózniej powstaÅ‚ Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego i byÅ‚ niezależny od NBP. Obecnie istnieje Komisja Nadzoru Bankowego, także niezależna od BP. Komisja speÅ‚nia rolÄ™ ustawodawczÄ…, natomiast faktycznej kontroli dokonuje Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego (skÅ‚ada siÄ™ z przewodniczÄ…cego i inspektorów). 6.2 SKAAD KOMISJI NADZORU BANKOWEGO prezes przewodniczÄ…cy Komisji i prezes NBP zastÄ™pca przewodniczÄ…cego minister finansów lub osoba przez niego delegowana przedstawiciel prezydenta prezes zarzÄ…du Bankowego Funduszu Gwarancyjnego przewodniczÄ…cy Komisji Papierów WartoÅ›ciowych I GieÅ‚d lub jego zastÄ™pca przedstawiciel ministra finansów generalny inspektor nadzoru bankowego przedstawiciel ZwiÄ…zku Banków Polskich - bez prawa gÅ‚osu uczestniczy w posiedzeniach komisji (z gÅ‚osem doradczym) 6.3 ZADANIA KOMISJI NADZORU BANKOWEGO okreÅ›lenie zasad dziaÅ‚ania banków nadzorowanie banków w zakresie przestrzegania ustaw okresowa ocena banków opiniowanie zasad organizacji nadzoru bankowego BANKOWOŚĆ WYKAAD opracowanie: Alicja i Wojciech Makowiec grupa 201 15 6.4 KONTROLA KOMISJI NADZORU BANKOWEGO sprawozdawczość miesiÄ™czna, kwartalna, półroczna, roczna sprawdza, czy bank wykonuje czynnoÅ›ci bankowe przewidziane w koncesji stan rezerw sprawdza, czy udzielone gwarancje sÄ… zgodne ze statutem stan zabezpieczeÅ„ banku pÅ‚ynność banku 6.5 INSPEKTORZY KOMISJI NADZORU BANKOWEGO muszÄ… posiadać wyłącznie obywatelstwo polskie muszÄ… posiadać peÅ‚niÄ™ praw publicznych muszÄ… mieć 3-letni staż w bankowoÅ›ci muszÄ… mieć zdany egzamin na stanowisko inspektora muszÄ… mieć wyższe wyksztaÅ‚cenie: prawnicze, ekonomiczne lub inne potrzebne w tej dziedzinie muszÄ… mieć nienagannÄ… opiniÄ™ tzn. nie mogÄ… być karani z winy umyÅ›lnej muszÄ… dawać rÄ™kojmiÄ™ należytego wykonywania obowiÄ…zków 6.6 GAÓWNE NORMY BADANIA PRZEZ KOMISJ NADZORU BANKOWEGO 1) dotyczÄ…ce funduszy wÅ‚asnych a. współczynnik wypÅ‚acalnoÅ›ci b. rezerwa na ryzyko ogólne (rezerwa celowa) c. rezerwa obowiÄ…zkowa 2) zapobiegajÄ…ce koncentracji kredytów i wierzytelnoÅ›ci 3) limity dotyczÄ…ce nabywania akcji 4) ograniczenia w tworzeniu banków 6.6.1 NORMY DOTYCZCE FUNDUSZY WAASNYCH PAYNNOŚĆ bank musi móc terminowo regulować bieżące zobowiÄ…zania WYPAACALNOŚĆ bank musi być zdolny do regulowania wszystkich zobowiÄ…zaÅ„ OKRES ZAPADALNOÅšCI przedziaÅ‚ czasu miÄ™dzy datÄ… sporzÄ…dzenia sprawozdania a datÄ… faktycznego wpÅ‚ywu należnoÅ›ci do banku OKRES WYMAGALNOÅšCI przedziaÅ‚ czasu miÄ™dzy datÄ… sprawozdania a datÄ… realizacji zobowiÄ…zaÅ„ PodziaÅ‚ w okresach zapadalnoÅ›ci i wymagalnoÅ›ci: a vista poniżej 1 miesiÄ…ca od 1 miesiÄ…ca do 3 miesiÄ™cy od 3 do 6 miesiÄ™cy od 6 miesiÄ™cy do 1 roku od 1 do 2 lat od 2 do 5 lat powyżej 5 lat BANKOWOŚĆ WYKAAD opracowanie: Alicja i Wojciech Makowiec grupa 201 16 Bank i komisjÄ™ interesujÄ… dwa pierwsze punkty, gdyż w banku powinna być nadwyżka aktywów nad zobowiÄ…zaniami. JeÅ›li nie ma takowej, bank musi okreÅ›lić program naprawczy. JeÅ›li program nie jest dostateczny Komisja może zawiesić koncesjÄ™ banku. 6.6.1.1 WSKAyNIKI aktywa plynne (do 1 miesiÄ…ca) wskaznik plynnoÅ›ci szybkiej = > 1 pasywa plynne (do 1 miesiÄ…ca) aktywa plynne (do 3 miesiÄ™cy) wskaznik plynnoÅ›ci bieżącej = pasywa plynne (do 3 miesiÄ™cy) < 0.7 0.9 zÅ‚a pÅ‚ynność (brak pÅ‚ynnoÅ›ci) > 1 nad pÅ‚ynność banku > 1.4 bardzo duża ad pÅ‚ynność, która przynosi straty kapital wlasny netto wspóczynnik wyplacalnoÅ›ci = "100% aktywa ważone ryzykiem KAPITAA WAASNY NETTO kapitaÅ‚ akcyjny, zapasowy, rezerwowy z lat ubiegÅ‚ych i z roku obecnego pomniejszony o należnoÅ›ci, na które nie utworzono rezerwy (brakujÄ…ca rezerwa celowa) AKTYWA WAÅ»ONE RYZYKIEM poszczególne pozycje aktywów pomnożone przez wagi ryzyka, które siÄ™ im przyporzÄ…dkowane: 0% - gotówka w kasie, należnoÅ›ci od NBP, należnoÅ›ci zabezpieczone gwarancjami NBP 10% - papiery wartoÅ›ciowe emitowane przez NBP, przez skarb paÅ„stwa, należnoÅ›ci zabezpieczone papierami wartoÅ›ciowymi rzÄ…dowymi lub NBP 30% - należnoÅ›ci od banków krajowych 50% - należnoÅ›ci gminne 100% - pozostaÅ‚e należnoÅ›ci i papiery wartoÅ›ciowe WYMAGANY WSPÓACZYNNIK WYPAACALNOÅšCI: 8% - ustawowo dla wszystkich banków z siedzibÄ… w Polsce 15% - 1 rok dziaÅ‚alnoÅ›ci banku 12% - 2 rok dziaÅ‚alnoÅ›ci banku 18% - bank zaczyna dziaÅ‚ać zbyt asekuracyjnie BANKOWOŚĆ WYKAAD opracowanie: Alicja i Wojciech Makowiec grupa 201 17 6.6.1.2 REZERWA CELOWA Jest to pewien procent należnoÅ›ci od podmiotów finansowych i niefinansowych. Nie tworzy siÄ™ rezerwy na należnoÅ›ci posiadajÄ…ce gwarancje paÅ„stwa lub NBP. Banki co kwartaÅ‚ dokonujÄ… przeglÄ…dów należnoÅ›ci (kredytów) i przypisujÄ… je do jednej z czterech kategorii: 1) normalne należność (maksymalny termin opóznienia w spÅ‚acie kredytu < 1 miesiÄ…c) 2) poniżej standardu (maksymalny termin opóznienia w spÅ‚acie kredytu 1-3 miesiÄ…ce) 3) wÄ…tpliwe (maksymalny termin opóznienia w spÅ‚acie kredytu 3-6 miesiÄ™cy) jeÅ›li sytuacja finansowa dÅ‚użnika ulegÅ‚a pogorszeniu tzn. gdy strata narusza kapitaÅ‚ podstawowy np. kapitaÅ‚ akcyjny 4) stracone (maksymalny termin opóznienia w spÅ‚acie kredytu > 6 miesiÄ™cy) jeÅ›li dÅ‚użnik zostaÅ‚ postawiony w stan upadÅ‚oÅ›ci, jeÅ›li toczy siÄ™ przeciw niemu postÄ™powanie egzekucyjne, jeÅ›li kwestionuje swojÄ… należność, jeÅ›li nie można ustalić miejsca pobytu dÅ‚użnika, jeÅ›li nastÄ…piÅ‚y nieodwracalne zmiany w sytuacji finansowej uniemożliwiajÄ…ce spÅ‚atÄ™ dÅ‚ugu (kapitaÅ‚y wÅ‚asne ujemne) WYSOKOŚĆ REZERWY CELOWEJ dla wyżej wymienionych kategorii: 1) rezerwy nie tworzy siÄ™ 2) 20% 3) 50% 4) 100% JeÅ›li bank utworzy rezerwÄ™ celowÄ… mniejszÄ… niż wymagana musi poinformować o tym KomisjÄ™ Nadzoru, podać powód takiego stanu oraz podać kiedy rezerwa zostanie uzupeÅ‚niona. ZADANIE ROZWIZANIE: Bank posiada nastÄ™pujÄ…ce kredyty o 0% * 41800 zÅ‚ = 0 zÅ‚ opóznieniu w spÅ‚acie: 20% * 32500 zÅ‚ = 6500 zÅ‚ do 1 miesiÄ…ca, wartość 41800 zÅ‚ 20% * 22850 zÅ‚ = 4570 zÅ‚ do 2 miesiÄ™cy, wartość 32500 zÅ‚ 50% * 13120 zÅ‚ = 6560 zÅ‚ do 3 miesiÄ™cy, wartość 22850 zÅ‚ 50% * 11750 zÅ‚ = 5875 zÅ‚ do 5 miesiÄ™cy, wartość 13120 zÅ‚ 100% * 5200 zÅ‚ = 5200 zÅ‚ do 6 miesiÄ™cy, wartość 11750 zÅ‚ 100% * 2320 zÅ‚ = 2320 zÅ‚ do 1 roku, wartość 5200 zÅ‚ 100% * 1540 zÅ‚ = 1540 zÅ‚ dÅ‚użnik kwestionuje swojÄ… 50% * 3650 zÅ‚ =1825 zÅ‚ należność, wartość 2320 zÅ‚ AÄ…cznie 34390 zÅ‚. dÅ‚użnik jest w stanie upadÅ‚oÅ›ci, Brakuje wiÄ™c 1390 zÅ‚, bank powinien wartość 1540 zÅ‚ poinformować o tym KomisjÄ™ i podać powód takiej strata przewyższa kapitaÅ‚ sytuacji oraz termin uzupeÅ‚nienia rezerwy. zapasowy, wartość 3650 zÅ‚. Bank utworzyÅ‚ rezerwÄ™ w wysokoÅ›ci 33000 zÅ‚. Czy kwota ta jest wystarczajÄ…ca? BANKOWOŚĆ WYKAAD opracowanie: Alicja i Wojciech Makowiec grupa 201 18 6.6.1.3 REZERWA OBOWIZKOWA Jest to pewien procent depozytów zgromadzonych przez bank, który nie może zostać przeznaczony na akcjÄ™ kredytowÄ…. Ustawa o NBP nakÅ‚ada na banki rezerwÄ™ obowiÄ…zkowÄ… w wysokoÅ›ci 30% od wkÅ‚adów na żądanie, 20% od wkÅ‚adów terminowych. SÄ… to wartoÅ›ci maksymalne, tzn. Rada Polityki Pieniężnej może obniżyć wartość stopy procentowej rezerwy obowiÄ…zkowej. Obecnie wynosi ona 5% od wszystkiego. Do niedawna stopy wynosiÅ‚y: PLN zÅ‚ waluty obce a vista 20% 5% lokaty terminowe 11% 5% Rezerwa obowiÄ…zkowa okreÅ›lana jest miesiÄ™cznie jako Å›rednia arytmetyczna stanu depozytów na koniec pierwszej i drugiej dekady oraz ostatniego dnia miesiÄ…ca poprzedzajÄ…cego miesiÄ…c utworzenia rezerwy. Rezerwa obowiÄ…zkowa jest skÅ‚adana w NBP na rachunku nie oprocentowanym w wysokoÅ›ci co najmniej 90% wartoÅ›ci rezerwy. Reszta może być utrzymywana w kasie wÅ‚asnej. Banki spółdzielcze natomiast zrzeszone w BGÅ» tam trzymajÄ… swoje rezerwy. Rezerwy obowiÄ…zkowej nie tworzy siÄ™ od Å›rodków pozyskanych ze sprzedaży papierów wartoÅ›ciowych, od budżetu paÅ„stwa oraz pozyskanych od innego banku. 6.6.2 NORMY DOTYCZCE ZAPOBIEGANIU KONCENTRACJI KREDYTÓW I WIERZYTELNOÅšCI 1) Bank musi zgÅ‚aszać do Komisji Nadzoru Bankowego fakt udzielenia kredytu w wysokoÅ›ci przekraczajÄ…cej 10% funduszy wÅ‚asnych. 2) Suma udzielonych kredytów i pożyczek, nabytych obligacji oraz innych niż akcje papierów wartoÅ›ciowych a także suma udzielonych gwarancji, porÄ™czeÅ„, akredytyw w stosunku do jednego podmiotu albo podmiotów powiÄ…zanych ze sobÄ… kapitaÅ‚owo lub organizacyjnie nie może przekraczać 25% funduszy wÅ‚asnych banku WyjÄ…tki do dwóch powyższych stwierdzeÅ„: 1) skarb paÅ„stwa 2) NBP 3) miÄ™dzynarodowe instytucje finansowe 4) rzÄ…dy i banki centralne organizacji współpracy gospodarczej i rozwoju 5) wierzytelnoÅ›ci, które sÄ… zabezpieczone przez te organizacje Bank może stosować ostrzejsze kryteria niż te, które zostaÅ‚y podane wyżej. Bank nie może stosować korzystniejszych warunków dla: 1) akcjonariuszy 2) pracowników 3) czÅ‚onków organów banku 4) jednostek zależnych i stowarzyszonych z bankiem BANKOWOŚĆ WYKAAD opracowanie: Alicja i Wojciech Makowiec grupa 201 19 Dla tych osób: kredyt i pożyczka powyżej 5 000 euro wymaga uchwaÅ‚y zarzÄ…du, rady nadzorczej w tajnym gÅ‚osowaniu, przy czym 2/3 musi być za Suma wierzytelnoÅ›ci w stosunku do tych podmiotów nie może przekraczać 10% funduszy podstawowych (wyjÄ…tek to banki spółdzielcze 25%) jeżeli jedna umowa przekracza 30 000 euro podlega zgÅ‚oszeniu do Komisji Nadzoru Bankowego 6.6.3 LIMITY DOTYCZCE NABYWANIA AKCJI 1) Banki mogÄ… nabywać akcje, prawa z akcji lub posiadać udziaÅ‚y, których łączna wartość w stosunku do jednego podmiotu lub grupy podmiotów powiÄ…zanych ze sobÄ… nie przekracza 15% funduszy wÅ‚asnych banku 2) banki mogÄ… nabywać nieruchomoÅ›ci lub wierzytelnoÅ›ci zabezpieczone hipotekÄ…, których łączna wartość nie przekracza 60% funduszy wÅ‚asnych banku WyjÄ…tki od dwóch powyższych stwierdzeÅ„, które nie dotyczÄ…: 1) banków (tzn. gdy wÅ‚aÅ›cicielem jest bank) 2) przedsiÄ™biorstw Å›wiadczÄ…cych usÅ‚ugi na rzecz banku tzn. instytucje rozliczeniowe, instytucje wydajÄ…ce karty pÅ‚atnicze bankowe i je obsÅ‚ugujÄ…ce 3) powszechnych towarzystw emerytalnych oraz domów maklerskich, jeżeli bank posiada ponad 75% akcji domu maklerskiego ZADANIE Porównać rentowność lokat. Warunek: dysponujemy 5000 zÅ‚ i pozostawiamy w banku na 1 rok. a. lokata 3 miesiÄ…ce 19% b. lokata 6 miesiÄ™cy 19.5% c. lokata 12 miesiÄ™cy 20% UWAGA: kapitalizacja dla lokat poniżej 1 roku nastÄ™puje po okresie umownym. ROZWIZANIE 0.19 1) 5000 " (1+ )4 = 6019.86 4 0.195 2) 5000 " (1 + )2 = 6022.53 2 0.2 3) 5000 " (1+ )1 = 6000.00 1 BANKOWOŚĆ WYKAAD opracowanie: Alicja i Wojciech Makowiec grupa 201 20 ZADANIE DÅ‚użnik przedsiÄ™biorstwa ogÅ‚asza upadÅ‚ość. Jego dÅ‚ug wynosi 100 000 zÅ‚. 1) Po zakoÅ„czeniu procesu upadÅ‚oÅ›ciowego wierzyciel szacuje, że można odzyskać 40 000 zÅ‚ (po ok. 2 latach) 2) Kontrahent zgÅ‚osiÅ‚ propozycjÄ™ odkupienia wierzytelnoÅ›ci za 30 000 zÅ‚ gotówkÄ…. Który z wariantów jest korzystniejszy wiedzÄ…c, że: przedsiÄ™biorstwo korzysta z kredytu 24% w skali rocznej i kapitalizacja odsetek nastÄ™puje co ½ roku. Proces upadÅ‚oÅ›ci trwa 2 lata. ROZWIZANIE 0,24 1) 40000 " (1+ )-4 = 25420.72 2 Korzystniejszy jest wariant 2. BANKOWOŚĆ WYKAAD opracowanie: Alicja i Wojciech Makowiec grupa 201 21 (ćw. z 18-11-2001) 7 OPERACJE BANKOWE SÄ… to wszystkie czynnoÅ›ci bankowe, których zakres jest okreÅ›lony w statucie i koncesji banku. Operacje dzielimy na: czynne bierne poÅ›redniczÄ…ce OPERACJE BANKOWE CZYNNE BIERNE POÅšREDNICZCE " kredyty " depozyty pieniężne " skrytki depozytowe " pożyczki " emisja papierów " sejfy wartoÅ›ciowych " faktoring " kantory " kredyt refinansowy w NBP " papiery wartoÅ›ciowe " karty pÅ‚atnicze " majÄ…tek rzeczowy " wydawanie czeków " leasing " rachunki bankowe " inkaso Å›rodków pieniężnych 7.1 OPERACJE CZYNNE SÄ… to operacje aktywne dysponowanie pieniÄ™dzmi w celu wygenerowania zysku, odpowiedzialność ponosi bank. 7.1.1 KREDYTY Kredyty charakteryzuje siÄ™: " pozostawienie pieniÄ™dzy do dyspozycji kredytobiorcy " musi być podany cel kredytu " musi być oprocentowany " musi być zawarta umowa pisemna " przedmiotem kredytu muszÄ… być Å›rodki pieniężne " kredytodawca dysponuje tylko kwotÄ… pożyczanÄ… a nie jest jej wÅ‚aÅ›cicielem (bank udziela kredytu ze Å›rodków, które zebraÅ‚ z depozytów i lokat) BANKOWOŚĆ WYKAAD opracowanie: Alicja i Wojciech Makowiec grupa 201 22 7.1.1.1 RODZAJE KREDYTÓW Konsumpcyjne dla ludnoÅ›ci, na bieżące potrzeby, z rachunków bieżących Obrotowe dla firm (odpowiednik k. konsumpcyjnego), na finansowanie bieżącej dziaÅ‚alnoÅ›ci firmy Inwestycyjne na zwiÄ™kszenie rozmiarów przedsiÄ™biorstwa, na rozwój infrastruktury, na nowe wyposażenie dyskontowe polega na wykupie weksla przed terminem jego realizacji akceptacyjne polega na akceptowaniu weksli ciÄ…gnionych (trasowanych) na klienta faktoring skup wierzytelnoÅ›ci wymagalnych lub niewymagalnych (przedawnionych lub nieprzedawnionych), wierzytelność kupowana po kwocie niższej przez bank leasing bank nie jest leasingodawcÄ…, jest udziaÅ‚owcem leasingodawcy, może też finansować leasingodawcÄ™ jak i leasingobiorcÄ™ zobowiÄ…zaniowe bank zobowiÄ…zuje siÄ™ do pewnego Å›wiadczenia (porÄ™czenia i gwarancji); bank gdy podpisuje umowÄ™ nie musi postawić pieniÄ™dzy do dyspozycji klienta, zrobi to, gdy klient nie wywiąże siÄ™ ze swojego zobowiÄ…zania. zabezpieczone lub niezabezpieczone PodziaÅ‚ kredytów konsumpcyjnych i obrotowych: na rachunku bieżącym kredyt wystÄ™puje w ramach istnienia rachunku bieżącego czyli mamy możliwość zrobienia debetu i kredytu w tym rachunku; kredyt może być odnawialny (otwarty lub inblanco ustalony limit, do którego możemy zaciÄ…gnąć kredyt) lub nieodnawialny (przydzielany jednorazowo) w rachunku kredytowym osobny rachunek, na którym ewidencjonowane sÄ… obroty dotyczÄ…ce kredytu: przydzielenie kredytu, spÅ‚ata kredytu, transze kredytowe, linia kredytowa; kredyty sÄ… Å›ciÅ›le celowe; mogÄ… być sezonowe; mogÄ… być zaciÄ…gniÄ™te w banku, w którym nie mamy konta BANKOWOŚĆ WYKAAD opracowanie: Alicja i Wojciech Makowiec grupa 201 23 7.1.1.2 WNIOSEK I UMOWA KREDYTOWA Wniosek kredytowy zawiera: " cel kredytu " sumÄ™ kredytu " czas spÅ‚aty " warunki spÅ‚aty " czy przyznany jednorazowo, czy transzami " formÄ™ oprocentowania " zabezpieczenia " walutÄ™ " rachunki w innych bankach " kredyty w innych bankach " w przypadku dużych kredytów sprawozdania finansowe (bilanse, rachunki zysków i strat, prognozy na przyszÅ‚ość, cash flow, zestawienie wierzytelnoÅ›ci) Umowa kredytowa dokument, na podstawie którego bank przyznaje nam pieniÄ…dze, jest potwierdzeniem warunków kredytu wymienionych we wniosku kredytowym 7.1.1.3 ZABEZPIECZENIA KREDYTÓW MAJTKOWE swoich roszczeÅ„ możemy dochodzić do wysokoÅ›ci majÄ…tku bÄ™dÄ…cego przedmiotem zastawu, nie możemy dochodzić z majÄ…tku osobistego danej osoby (dÅ‚użnika) " hipoteka zabezpieczenie na nieruchomoÅ›ci np. budynek, grunty; osoba wpisana jako pierwsza na hipotekÄ™ dochodzi swoich praw jako pierwsza " zastaw ruchomoÅ›ci np. samochód, dzieÅ‚a sztuki, maszyny, licencje; osoba wpisana jako ostatnia dochodzi swoich praw jako pierwsza " blokada Å›rodków pieniężnych brak możliwoÅ›ci dysponowania Å›rodkami pieniężnymi znajdujÄ…cymi siÄ™ na rachunku bankowym (np. gdy zablokuje je syndyk skarbowy) " przewÅ‚aszczenie na zabezpieczenie najlepsza ale najkosztowniejsza forma zabezpieczenia; przeniesienie notarialne prawa wÅ‚asnoÅ›ci do pewnej rzeczy na czas udzielania kredytu do momentu jego spÅ‚aty; po spÅ‚acie nastÄ™puje ponowne notarialne przeniesienie prawa wÅ‚asnoÅ›ci na kredytobiorcÄ™; kredytobiorca ponosi wszystkie koszty usÅ‚ug notarialnych OSOBISTE (osobowe) dochodzimy roszczeÅ„ z caÅ‚ego majÄ…tku dÅ‚użnika " porÄ™czenie osoba porÄ™czajÄ…ca ma prawa dÅ‚użnika tzn. może dochodzić swoich roszczeÅ„ przed sÄ…dem; jeÅ›li umowa kredytowa jest nieważna porÄ™czenie dalej jest ważne " gwarancja jeÅ›li umowa kredytowa jest nieważna to gwarancja też jest nieważna " cesja przelew praw do okreÅ›lonej należnoÅ›ci (wierzytelnoÅ›ci) " weksle (akcepty, weksle inblanco), papier wartoÅ›ciowy, w którym dana osoba potwierdza zaciÄ…gniÄ™cie okreÅ›lonej pożyczki. Weksel musi zawierać: sÅ‚owo weksel w treÅ›ci weksla w jÄ™zyku, w którym wystawiono weksel, bezwarunkowe zobowiÄ…zanie (weksel trasowany zobowiÄ…zujemy kogoÅ› do zapÅ‚aty) lub przyrzeczenie zapÅ‚aty (weksel wÅ‚asny sami przyrzekamy zapÅ‚acić), termin pÅ‚atnoÅ›ci weksla, nazwisko lub nazwÄ™ osoby na rzecz której ma być dokonana pÅ‚atność (może być też na okaziciela), datÄ™ i miejsce wystawienia, kwotÄ™, walutÄ™. Weksel inblanco musi zawierać sÅ‚owo weksel , przyrzeczenie zapÅ‚aty lub zobowiÄ…zanie, nie musi być kwoty, nie musi być podmiotu. PozostaÅ‚e informacje zawiera deklaracja wekslowa okreÅ›lajÄ…ca kiedy i w jakich warunkach nastÄ™puje dokonanie wypeÅ‚nienia weksla. BANKOWOŚĆ WYKAAD opracowanie: Alicja i Wojciech Makowiec grupa 201 24 7.1.2 POÅ»YCZKI Pożyczki charakteryzujÄ… siÄ™: " jest to przeniesienie prawa wÅ‚asnoÅ›ci okreÅ›lonej kwoty na pożyczkobiorcÄ™ i ten staje siÄ™ jej wÅ‚aÅ›cicielem " nie musi być podany cel pożyczki " nie musi być oprocentowana " nie musi być sporzÄ…dzona w formie umowy pisemnej (jeÅ›li opiewa na kwotÄ™ wiÄ™kszÄ… od 500 zÅ‚ Kodeks Cywilny zaleca sporzÄ…dzenie umowy pisemnej) " przedmiotem pożyczki mogÄ… też być przedmioty itp. (nie tylko pieniÄ…dze) " pożyczki udziela wÅ‚aÅ›ciciel pieniÄ™dzy 7.1.3 INWESTYCJE W PAPIERY WARTOÅšCIOWE " obligacje " akcje " bony skarbowe " bony pieniężne " papiery bankowe (certyfikaty, bony kasowe, listy zastawne) " udziaÅ‚y w spółkach. 7.1.4 RZECZOWY MAJTEK TRWAAY " nieruchomoÅ›ci " rzadziej dzieÅ‚a sztuki 7.2 OPERACJE BIERNE SÄ… to operacje pasywne gromadzenie Å›rodków pieniężnych, odpowiedzialność ponosi bank. 7.2.1 DEPOZYTY PIENIÅ»NE (LOKATY) PodziaÅ‚ lokat: " krótkoterminowe do 1 roku (najkrótsza lokata over night na 1 dobÄ™; ale nie można wypÅ‚acać pieniÄ™dzy po pewnej godzinie) " dÅ‚ugoterminowe ponad 1 rok " odnawialne (jeÅ›li zmieni siÄ™ wysokość oprocentowania w banku to po terminie ujÄ™tym w umowie zmienia siÄ™ też oprocentowanie lokaty) " nieodnawialne Kwota minimalna wymagana przez bank np. przy zamykaniu rachunku bankowego (bank może zamknąć konto, gdy kwota na nim jest mniejsza od minimalnej i przez ostatnie 3 lata nie byÅ‚y na rachunku wykonywane żadne operacje oprócz dopisania odsetek). BANKOWOŚĆ WYKAAD opracowanie: Alicja i Wojciech Makowiec grupa 201 25 Umowa podpisywana przy zawarciu lokaty zawiera: " termin lokaty " rodzaj oprocentowania " kapitalizacjÄ™ odsetek " wysokość odsetek " wysokość kwoty, jakÄ… lokujemy " dane osoby lokujÄ…cej " dane osoby przyjmujÄ…cej lokatÄ™ " dane peÅ‚nomocnika " warunki zerwania lokaty (utrata caÅ‚oÅ›ci lub części oprocentowania) Warunki zamkniÄ™cia lokaty: " jeÅ›li lokata jest automatyczna (odnawialna) to nie zostaje zamkniÄ™ta po terminie ujÄ™tym w umowie 7.2.2 EMISJA PAPIERÓW WARTOÅšCIOWYCH akcje papier wartoÅ›ciowy, który stanowi prawo do części kapitaÅ‚u spółki akcyjnej; zespół praw i obowiÄ…zków wynikajÄ…cych z jej posiadania (prawo gÅ‚osu na walnym zgromadzeniu, prawo do dywidendy, prawo do naboru akcji nowej emisji, prawo pierwokupu, prawo do uczestniczenia w walnym zgromadzeniu, bierne prawo wyborcze możliwość wybrania do organów spółki) Å›wiadectwa depozytowe dokument potwierdzajÄ…cy otrzymanie akcji, które sÄ… zdeponowane w banku Å›wiadectwa tymczasowe papier wartoÅ›ciowy wydawany po częściowej wpÅ‚acie na akcje na okaziciela Å›wiadectwa zaÅ‚ożycielskie majÄ… takie prawa jak akcje, wydawane jako forma wynagrodzenia za czynnoÅ›ci podejmowane przy zakÅ‚adaniu spółki (np. dla prawników) obligacje dÅ‚użny papier wartoÅ›ciowy potwierdzajÄ…cy zaciÄ…gniÄ™cie pożyczki. Rodzaje obligacji i ich zabezpieczeÅ„: " skarbu paÅ„stwa (do 4-5 lat) gwarancja skarbu paÅ„stwa lub NBP " komunalne (do 10 lat) - gwarancja skarbu paÅ„stwa lub NBP " przedsiÄ™biorstw (1-3 lat) gwarancjÄ… jest hipoteka, zastaw majÄ…tkowy " banku (1-3 lat) gwarancjÄ… jest kapitaÅ‚ wÅ‚asny banku (min 10 mln euro), porÄ™czenie gminy MajÄ… staÅ‚e oprocentowanie. SÄ… zabezpieczone lub niezabezpieczone. Obligacje emitowane na polskim rynku przeważnie majÄ… gwarancje. Zabezpieczenie caÅ‚kowite oznacza wypÅ‚acenie caÅ‚ej kwoty oraz odsetek Zabezpieczenie częściowe dotyczy tylko kwoty głównej bez odsetek JeÅ›li chce siÄ™ wyemitować obligacje niezabezpieczone, podmiot który je emituje musi sporzÄ…dzić sprawozdanie za 3 ostatnie okresy obrotowe, oraz jego kapitaÅ‚ wÅ‚asny musi wynosić co najmniej 5-cio krotność minimalnej wartoÅ›ci kapitaÅ‚u akcyjnego wÅ‚asnego, przewidzianego do zaÅ‚ożenia spółki (zgodnie z kodeksem handlowym min 1 mln x 5 = 5mln zÅ‚) bony kasowe papier wartoÅ›ciowy emitowany przez banki na okreÅ›lony czas, na okaziciela, sprzedawany z dyskontem (czyli poniżej swojej wartoÅ›ci nominalnej, a wykup odbywa siÄ™ po wartoÅ›ci nominalnej). MajÄ… z góry okreÅ›lone kwoty (nominaÅ‚y), maksymalny termin wykupu do 1 roku, zabezpieczeniem jest majÄ…tek BANKOWOŚĆ WYKAAD opracowanie: Alicja i Wojciech Makowiec grupa 201 26 krótkoterminowy papier dÅ‚użny jest to forma bonu, ale sÄ… bardziej niepewne bo jedynÄ… gwarancjÄ… jest dobra renoma firmy lub banku; traktowany jako weksel, nie ma jednolitego sposobu emisji certyfikat depozytowy papier wartoÅ›ciowy potwierdzajÄ…cy dokonanie wpÅ‚aty do banku; na okaziciela; oprocentowany wyżej niż lokata; nie może być automatycznie przedÅ‚użony; nie można wczeÅ›niej zgÅ‚osić siÄ™ po pieniÄ…dze niż przewiduje to termin wykupu; najczęściej na 1 miesiÄ…c skrypty dÅ‚użne i listy zastawne - zwiÄ…zane z bankami hipotecznymi; papier wartoÅ›ciowy na okaziciela o staÅ‚ym oprocentowaniu dochodu; zabezpieczone na majÄ…tku (hipotece) tej nieruchomoÅ›ci, która jest jednoczeÅ›nie kredytowana przez bank 7.2.3 KREDYT REFINANSOWY Jest to finansowanie banku przez NBP, zaciÄ…ganie pożyczek w NBP. Stopy procentowe zmieniane. Rodzaje kredytu refinansowego: " redyskontowy pod zastaw weksli " lombardowy pod zastaw papierów wartoÅ›ciowych, majÄ…tku rzeczowego, akcji, obligacji 7.2.4 KSIÅ»ECZKI " książeczki oszczÄ™dnoÅ›ciowo-rozliczeniowe potwierdzaÅ‚y fakt, że mamy wpÅ‚acone pieniÄ…dze do banku, można byÅ‚o wpÅ‚acać i wypÅ‚acać pieniÄ…dze na poczcie " książeczki mieszkaniowe pieniÄ…dze gromadzone a zakup mieszkania, forma dÅ‚ugoterminowej lokaty na zakup pierwszego mieszkania z uzyskaniem premii gwarancyjnej, która rekompensowaÅ‚a utratÄ™ wartoÅ›ci pieniÄ…dza 7.3 OPERACJE POÅšREDNICZCE SÄ… to operacje usÅ‚ugowe pozostaÅ‚e czynnoÅ›ci wykonywane na rachunek i ryzyko klienta. 7.3.1 ROR Wymagania do zaÅ‚ożenia ROR-u: " ZaÅ›wiadczenie z zakÅ‚adu pracy o zatrudnieniu - staÅ‚e wpÅ‚ywy (oprócz studentów, którzy deklarujÄ… kwotÄ™, którÄ… bÄ™dÄ… wpÅ‚acali) Umowa zakÅ‚adajÄ…ca ROR: " nie zawiera terminu istnienia rachunku " nie zawiera oprocentowania " okreÅ›la kapitalizacjÄ™ (co jaki czas i na jaki procent) Warunki zamkniÄ™cia konta bankowego: " gdy kwota na kocie jest mniejsza od kwoty minimalnej i na rachunku przez ostatnie 3 lata nie byÅ‚y prowadzone żadne operacje oprócz dopisania odsetek " na żądanie " syndyk może zamknąć konto w przypadku upadÅ‚oÅ›ci firmy lub likwidacji " Å›mierć nie powoduje zamkniÄ™cia konta (jeÅ›li nie ma spadkobierców bank musi pokryć koszty pogrzebu a resztÄ™ oddaje do skarbu paÅ„stwa) BANKOWOŚĆ WYKAAD opracowanie: Alicja i Wojciech Makowiec grupa 201 27 7.3.2 SEJFY I SKRYTKI DEPOZYTOWE Miejsca, gdzie można ulokować rzeczy lub pieniÄ…dze bank pobiera opÅ‚atÄ™ (jak za czynsz). 7.3.3 KANTORY Obroty walutami, miejsce gdzie można sprzedać, kupić i wymienić walutÄ™. 7.3.4 INKASO ÅšRODKÓW PIENIÅ»NYCH Wrzutnia nocna - mamy kluczyk do skrzynki w Å›cianie banku, gdzie wrzucamy pieniÄ…dze w woreczku z opisem do kogo należą i kwoty.