Weber – politycy, partia

POLITYCY

• pierwsi „zawodowi politycy” → wstępowali na służbę panów (książąt) w ich walce ze stanami (samoistnymi posiadaczami militarnych lub innych ważnych w panowaniu środków rzeczowych), rekrutowali się z:

  - duchownych (bo piśmienni)

  - wykształconych humanistycznie literatów

  - szlachty dworskiej,

  - patrycjatu miejskiego (tam, gdzie miasta były silne, czyli np. nie w Rzeczypospolitej)

  - prawników (typowe dla Zachodu)

• politycy żyjący:

  - dla polityki (niezależni finansowo)

  - z polityki (polityka jako źródło utrzymania)

• politycy nowocześni:

  - urzędnicy fachowi (przede wszystkim fachowiec)

  - urzędnicy polityczni (przede wszystkim polityk, dobrowolnie przenoszony z resortu do resortu, najważniejsza jest opcja polityczna)

• prawdziwy i dobry urzędnik = urzędnik wykonujący sumiennie rozkaz przełożonego, nawet gdy się z nim nie zgadza → dyscyplina urzędnicza gwarancją sukcesu i sprawności działania biurokracji

PARTIA

• partia (def.) - dobrowolnie tworzona organizacja, zajmująca się werbunkiem głosów w wyborach decydujących o obsadzaniu politycznych stanowisk

• fundament partii – 1 z 2 ostatecznych zasad wewnętrznych:

  1). partia jako organizacja sprawująca patronat nad urzędami, cel: zapewnienie swojemu przywódcy kierowniczego stanowiska (by następnie mógł on obsadzić na państwowych urzędach swoich popleczników), wyróżniki: bezideowy charakter partii, układanie programu wyborczego pod publikę, przykład: partie w USA

  2). partia jako zmieniająca świat siła, cel: urzeczywistnienie pewnych konkretnych ideałów politycznych, wyróżniki: światopoglądowy charakter partii, przykład: nimiecka partia Centrum (lata 70-te XIX w.)

  ale ! - generalnie partie kierują się obydwiema zasadami

• historia powstania partii:

  - stronnictwa arystokratyczne przy królu (tzw. koterie), ekskluzywny charakter, zapewnianie wpływów członkom swojego rodu, brak konkretnych programów albo dostosowywanie ich do potrzeb króla, przykład: Familia i Stronnictwo Hetmańskie

  - kluby o konkretnych programach politycznych, otwarte na nowych członków, przykład: Jakobini i Żyrondyści

  - partie masowe

• „spoil system” / w USA/ - obdarzanie wszystkimi urzędami federalnymi zwolenników zwycięskiego kandydata → walka o przetrwanie między partiami, o urząd prezydenta i gubernatorów poszczególnych stanów

  - możliwy w USA, bo kultura amerykańska na tyle młoda, by znosić rządy dyletantów i możliwości gospodarcze na tyle niewykorzystane, by znosić marnotrawstwo i korupcję

  - „boss” - polityczny przedsiębiorca starający się o głosy wyborcze, niezbędny dla organizacji partii w spoil system, nieodzowny jako bezpośredni odbiorca pieniędzy magnatów finansowych, pracuje w cieniu, nie występuje publicznie – ale kontroluje innych, zazwyczaj źle wychowany

RODZAJE SELEKCJI PRZYWÓDCÓW

• parlamentarna selekcja przywódców – selekcja za pośrednictwem werbunku partyjnego, wady:

  - przymus podporządkowania się jednostki organizacji partii i jej kierownictwu ( np. „wybierzemy Cię premierem, jak zetniesz włosy i zmienisz stanowisko dotyczące afery hazardowej”)

  - niekiedy partia zbyt mało liczna, by wyłonić z niej zdolnego przywódcę

• plebiscytarna selekcja przywódców - selekcja za pośrednictwem referendum (plebiscytu), nazywana czasami cezarystyczną selekcją od częstego sięgania po nią przez cesarza Napoleona i jego potomków, wady:

  - referendum jako metoda głosowania posiada ograniczenia („tak” albo „nie”), brak kompromisu

  - problematyczna w przypadku śmierci przywódcy (wtedy potrzebny parlament do utrzymania spokoju)

• parlament (def.) - reprezentacja ludzi poddanych panowaniu za sprawą środków biurokratycznych