a) Zauważyć można ciągłe renesanse kultury antycznej w kulturze Europejskiej. Pierwszy już za czasów rządów Karola Wielkiego.

b) Trzy ośrodki, z których dokonań czerpiemy:

1. Grecja

   - aż do XIX wieku uczniowie i studenci czytali te same dzieła co starożytni i kształcili swoje umysł na tych samych wartościach

   - rozróżnienie prawdy i fałszu

   - racjonalizm i myślenie dialektyczne

   - współzawodnictwo i idee wolności

   - sceptycyzm i dialog

   - Grecja też pośredniczyła w dyfuzji między Europą a Wschodem: Mezopotamia, Indie, Chiny, Fenicja, Egipt, Kartagina

   - Demokracja

   - powstanie i rozwój filozofii

   - pojęcie polites jako mieszkańca polis → od czehgo wiął swoje początki termin „polityka”

   - argumentacja i sposoby dowodzenia

2. Rzym

   - adaptacja klasycznej tradycji hellenizmu do potrzeb kultury zachodniej

   - wchłaniania i przekazywanie kultury greckiej

   - skuteczność polityczna, organizacja demokratycznego społeczeństwa (z czasów republiki)

   - polityczno-cywilizacyjne ogarnięcie dużych obszarów kontynentu europejskiego (ważne zwycięstwo Augusta, które uchroniło cywilizację przez wchłonięcie jej przez starożytny Rzym)

   - sukcesy urbanistyczne → wprowadzenie miasta jako formy osadniczej specyficznej dla kontynentalnej Europy

   - prawo rzymskie - rozwój prawa i ośrodków prawotwórczych

   - łacina jako język dyplomatyczny do końca XVIII wieku

   - pojęcia związane z funkcjonowaniem państwa (sposób administracji, sposób zarządzania, ars vs techne, budownictwo – struktury miejskie, instytucje skarbowe i zarządzanie skarbem)

3. starożytni Żydzi

   - idea równości wobec prawa tak ludzkiego jak i boskiego

   - idea sumienia zbiorowego → społecznej odpowiedzialności

   - idea pokoju jako abstrakcyjnego ideału

   - miłość jako fundament sprawiedliwości

   - Jerozolima jako kolebka cywilizacji żydowskiej