OPIEKA
NAD NIEMOWLĘCIEM
0- 4 doba życia – bilans „0”
1-
4 tydzień życia – patronaż
3. tydzień życia – badanie w
poradni okulistycznej noworodków urodzonych przed 36.tygodniem
ciąży, z wewnątrzmacicznym zahamowaniem wzrostu płodu, oraz
wymagających intensywnej tlenoterapii i fototerapii
2.,3.,4., 5., 6. miesiąc życia (terminy szczepień ochronnych)
9.m.ż.
12.m.ż
– tzw. ocena rozwoju dziecka rocznego, badanie okulistyczne dzieci
urodzonych przed 36.tygodniem ciąży, z wewnątrzmacicznym
zahamowaniem wzrostu płodu, wymagających intensywnej tlenoterapii i
fototerapii.
Testy przesiewowe
Bibułowy –
fenyloketonurii, hipotyreozy, mukowiscydozy - 0 - 4 doba
Wrodzonej
dysplazji stawów biodrowych - 0 – 4 doba, patronaż oraz w
terminach szczepień
Zaburzeń
rozwoju fizycznego (niedobór, nadmiar masy/długości ciała),
zaburzeń rozwoju psychomotorycznego -w terminach szczepień oraz 9.,
12. miesiąc
Zaburzeń
słuchu 0 - 4 doba, w terminach szczepień
Zaburzeń
wzroku: orientacyjne badanie wzroku - w terminach szczepień oraz 9.
i 12. mc
Podwyższonego ciśnienia tętniczego krwi - 12. mc
Wnętrostwa
- 0 - 4. doba, 3., 6., 12 mc.
Wizyta patronażowa
położnej środowiskowej
Położna środowiskowa odwiedza dziecko i jego rodzinę w ciągu 48 godzin od wypisania z oddziału noworodkowego, Wizyty kontrolne: 4-6 do 6. tygodnia życia
Wizyty
pielęgniarki środowiskowej rodzinnej:1 x w okresie
niemowlęcym
Patronażowa wizyta lekarska powinna być
wykonana przez pediatrę, lekarza rodzinnego, w ciągu pierwszych
czterech tygodni życia dziecka w domu lub w praktyce lekarskiej.
Obj.
Ortolaniego i Barlowa
Zdrowie niemowląt
Przedgłowie
- Przesięk do tkanek miękkich szczytu czaszki, powstały w
wyniku przedłużającego się porodu.Nie wymaga leczenia, wchłania
się samoistnie
Krwiak podokostnowy - najczęstsza
lokalizacja – obręb kości ciemieniowych. Wchłania się powoli
(czasem do 6 miesięcy) samoistnie
Sapka - Najczęstsza przyczyna - obrzęk błony śluzowej nosa: nieprawidłowa higiena (zbyt głęboko użyta gumowa gruszka do czyszczenia nosa), podrażnienie śluzówki w wyniku ulewania lub
regurgitacji, infekcja, suche powietrze w otoczeniu.
Nosek noworodka należy zwilżać cienko skręconymi wacikami nasączonymi solą fizjologiczną lub wodą morską.
Powiększenie gruczołów piersiowych Obustronne, symetryczne – jako efekt oddziaływania estrogenów matczynych przechodzących przez łożysko do płodu w ostatnim okresie ciąży, cofa się samoistnie. Różnicowanie – zapalenie sutka, obrzęk zwykle jednostronny, cechy zapalenia (obrzęk, zaczerwienienie, nadmierne ucieplenie, ból – noworodek niespokojny) -leczenie miejscowe + antybiotykoterapia ogólna, a w
przypadku
chełbotania – leczenie chirurgiczne.
Milia - Przerost
gruczołów łojowych na twarzy w postaci białych
zaskórników w wyniku pobudzenia
androgenowego
pod koniec ciąży. Dotyczy niemowląt donoszonych. Ustępuje do
około 6. tygodnia życia.
AZS – Rozpoznanie - świąd,
suchość, zakażenie skóry,przewlekły i nawracający charakter, w
wywiadzie cechy atopii u pacjenta i/lub w rodzinie
Ciemieniucha
Zapalenie łojotokowe
owłosionej skóry głowy i okolic brwi, w postaci zlewających
się żółtawych łusek I strupków. Ustępuje po wykonaniu okładów
z oliwki salicylowej i delikatnym starciu lub wyczesaniu w
kąpieli.
Plamy łososiowe. “uszczypnięcia bociana” -
Różowe plamy spowodowane rozszerzeniem drobnych naczyń
skórnych (zaburzenie rozwojowe).Umiejscowione na powiekach, czole,
potylicy, karku – ustępują samoistnie do ukończenia 1. roku
życia.
Perły Ebsteina - Białe
lub żółte grudki opalizujące perłowo w obrębie błony
śluzowej podniebienia twardego w linii środkowej oraz na dziąsłach:
nagromadzenie komórek tkanki nabłonkowej, ulegają samoistnemu
złuszczeniu w pierwszych tygodniach życia dziecka, nie wymagają
leczenia
Znamiona naczyniowe płaskie
- pojedyncze lub mnogie,
różowe, czerwone, sino-czerwone, nabierają intensywnej
barwy w czasie płaczu dziecka, mogą powiększać się wraz z
wiekiem dziecka.
Naczyniaki jamiste:
gąbczaste uwypuklenia o różnej wielkości
pojedyncze lub mnogie
czerwone,
bordowe, niebiesko-fioletowe
powstają w wyniku poszerzenia i
nowotworzenia naczyń krwionośnych skóry i tkanki podskórnej
leczenie – jeśli rosnąc uszkadzają tkanki lub zakłócają funkcję narządów
mogą być objawem zespołów chorobowych wymagających hospitalizacji
kontrola
onkologiczna
Potowki: Wynik przegrzania noworodka,
używania syntetycznej bielizny. Umiejscowienie: szyja, tył głowy,
pachy, plecy, pachwiny. Rumieniowe grudki, pęcherzyki wypełnione
płynem surowiczym, a w przypadku infekcji – treścią ropną.
Leczenie:
- miejscowe (częste kąpiele z użyciem delikatnego mydła, przecieranie spirytusem salicylowym lub 1%
spir. roztworem gencjany).
-
antybiotykoterapia ogólna w przypadku uogólnionego bakteryjnego
zapalenia skóry
Odparzenia krocza i odczyny pieluszkowe-
Ostro odgraniczone, rumieniowe zmiany skórne
krocza, pachwin, pośladków. Maceracja naskórka, nadżerki. Wynik zaniedbań higienicznych, skutek pocierania przez sztywne pieluchy i ocierania fałdów skórnych
Leczenie:
częstsze kąpiele z użyciem mydła, wietrzenie, stosowanie
grubszych warstw izolacyjnych maści o jednoczesnym działaniu
przeciwzapalnym: Bepanthen, Fleksiderm, Sudokrem, a na nadżerki
–Solcoseryl.
Zapalenie spojowek -Częste
zakażenie noworodkowe (15-35%). Główna przyczyna – niedrożność
dróg łzowych spowodowana zamknięciem ujścia nosowo-łzowego
(zwykle ustępuje samoistnie w pierwszych tygodniach życia). Objawy
zapalenia: przekrwienie spojówek, obrzęk powiek, nasilone
łzawienie, gromadzenie się ropnej wydzieliny sklejającej powieki.
Leczenie: płukanie worka spojówkowego solą fizjologiczną, krople z antybiotykiem (tobramycyna, biodacyna, gentamycyna) i masaż kanalika łzowego. Brak poprawy – wymaz i korekta leczenia, skierowanie do
okulisty.
Pleśniawki:
Ostro odgraniczone, białe naloty na śluzówce podniebienia,
języka, dziąseł, policzków mogą szerzyć się na błonę śluzową
gardła, krtani, przełyku. Zakażenie Candida albicans. Objawy:
chrypka, niepokój, utrata łaknienia
Leczenie:
- u dzieci karmionych piersią – mogą ustąpić samoistnie;
miejscowo - aphtin, nystatyna, 1% wodny roztwór gencjany, ogólnie –
nystatyna, diflucan – (Flumycon – syrop)
Kolka
jelitowa
Dotyczy
ok. 60% dzieci.
Zaczyna
się zwykle po 2. tygodniu życia.
Ustępuje
samoistnie ok. 4-5 m.ż.
Nadmierny,
nie dający się uspokoić krzyk u zdrowego poza tym niemowlęcia.
Trwa co najmniej 3 godz. dziennie, powtarza się co najmniej 3 x w
tygodniu w ciągu minimum 3 tygodni.
Inne
objawy: wzdęcie brzuszka, prężenie tułowia, gwałtowne
podkurczanie nóżek, oddawanie gazów, zaczerwienienie
twarzy.
Rozrost
gruczołów łojowych - Przerost
gruczołów łojowych na twarzy w postaci białych
zaskórników w wyniku pobudzenia androgenowego pod koniec
ciąży.Dotyczy
niemowląt donoszonych. Ustępuje do około 6. tygodnia
życia
Łojotokowe
zapalenie skóry- Początek
– 3 - 6 t. ż. Dziecko spokojne, w dobrym stanie ogólnym.
Patogeneza u niemowląt – Nadmierne gromadzenie łoju? Infekcja
Malassezia? Candida albicans?Patomorfologia – okołomieszkowe
nagromadzenie neutrofili i limfocytów.
Parakeratoza w lejkach mieszków włosowych. Lokalizacja
– środkowa część twarzy, czoło, klatka piersiowa, pępek,
obszary wyprzeniowe (szyja, pachy, pachwiny), skóra owłosiona
głowy. Żółte łuski..
Leczenie
:
1x dziennie kąpiel z użyciem syndetów
2-4 tygodnie – 1x dz krem ketokonazol (Nizoral), poch. imidazolu (Travogen), kontynuować 1x dz przez tydzień po ustąpieniu zmian
1 tydzień 2x dz 1% Hygrocortison (Locoid krem, emulsja) (Advantan 0,1% metyloprednisolon – zalecany u dzieci pow. 2 lat 1x dz przez 4 tygodnie)
Łojotokowe zapalenie skóry – czepiec kołyszkowy/ ciemieniucha
Zaniedbanie
higieniczne? Występowanie – początek 4-6 t.ż. – utrzymywanie
się do ok. 8. m. ż. Podłoże - fizjologiczny łojotok i nadmierne
złuszczanie się naskórka na główce niemowlęcia. Wykwity -
żółtawe, klejące się łuski. Czasem wokół nich pojawia się
zaczerwienienie i skóra jest wyraźnie podrażniona.
Leczenie
– szampony zawierajace dziegcie i kwas salicylowy (T/Gel –
Neutrogena), szampon z ketokonazolem – (Nizoral) Ziołowe preparaty
złożone – Seboren – emulsja - wyciąg z pasternaka, korzenia
pokrzywy, korzenia łopianu.
Żółtaczka
noworodkowa
Żołtaczka patologiczna z przewagą bilirubiny pośredniej może być objawem: choroby hemolitycznej (niezgodność grupowa krwi,defekt błony komórkowej krwinek czerwonych), zakażenia, nadmiaru witaminy K, wysokiej niedrożności jelit, policytemii, obecności krwiaków podokostnowych, choroby metabolicznej
Żołtaczka
wywołana bilirubiną bezpośrednią – przyczyny: uszkodzenie
funkcji komórki wątrobowej, zastój żółci.
Wyniki badań
diagnostycznych, ktore mogą wskazywać na cholestazę i uszkodzenie
komorki wątrobowej:
Podwyższony
poziom fosfatazy zasadowej, obecność barwników żółciowych w
moczu, podwyższony poziom transaminaz i wydłużenie czasu
protrombinowego.
Żołtaczka wywołana bilirubiną
bezpośrednią - Stężenie bilirubiny bezpośredniej
przekraczające 2 mg% - wymaga szybkiego pogłębienia diagnostyki –
skierowanie do szpitala. Operacyjne leczenie niedrożności dróg
żółciowych powinno być podjęte w 2. m.ż. U dzieci leczonych po
3. m.ż. rokowanie jest złe,
szybko
dochodzi do marskości wątroby.
NORMY KLINICZNE
AspAt:
Noworodek - 47-150 U/l; do 2. r.ż.- 9 – 80 U/l; >2. r.ż.-
15 – 40 U/l
AlAT: Niemowlę - 13 - 45 U/l; >12/12 – 15-35 U/l
Fosfataza
zasadowa Niemowlę - 100 – 500 U/l; do 10. r.ż. – 100- 450
U/l; do 14. r. ż. - 90 – 350 U/l;
do 18. r. ż. - 80 – 250
U/l
Bilirubina calkowita 1.
doba – 1,4 – 8,7 mg%; 1-2. doba – 3,4 – 11,5 mg%; 3-5. doba –
1,5 – 12 mg%
>5.doby
0,2 - 1,0 mg%
Hb
do
2. tyg – 13,4-19,8g%; do 1/12 – 10,7-17,1g%; Niemowlęta –
10,3– 14,1g%; do 10. r.ż.– 11,5-14,5g%
Leukocyty
1.Doba
– 9,4-34 tys/mm3
do
1/12 – 5,0 – 20 tys/mm3
do
3/12 – 6,0 -17,0 tys/mm3
do
10 r.ż. – 4,5 – 13,5 tys/mm3
do
18. r.ż. – 4,5 -12 tys/mm3
Żołtaczka
związana z karmieniem piersią – Patomechanizm nie do końca
wyjaśniony. Opóźnienie pierwszego karmienia, które powoduje:
opóźnienie pasażu smółki i opóźnienie kolonizacji bakterii w
jelitach, czego następstwem jest zmniejszenie wydalania bilirubiny
wskutek zwiększonego obiegu jelitowo-wątrobowego. Wysoki poziom
lipazy lipoproteinowej i pregnandiolu w pokarmie matki, które
opóźniają glukuronizację bilirubiny.
Wywiad – przedłużona
żółtaczka u poprzednich dzieci karmionych piersią
Próba
przerwania karmienia piersią: - w 2. godzinie po nakarmieniu piersią
ustalenie poziomu bilirubiny; przerwa w karmieniu naturalnym na 12
godzin i sprawdzenie poziomu bilirubiny. Obniżenie o 2 mg% -
potwierdzenie rozpoznania.
KARMIENIE
PIERSIĄ
Przeciwwskazania do karmienia piersią
ze strony matki i ze strony dziecka!
SCHEMAT KARMIENIA NATURALNEGO
SCHEMAT
KARMIENIA SZTUCZNEGO
Mleko
dla wcześniaków i niemowląt z niską masą urodzeniową
(porownanie
z mieszankami dla noworodkow donoszonych)
Wyższa wartość energetyczna
Wyższa zawartość białka (adaptacja)
Wyższa zawartość wapnia, fosforu, Vit.D3, niacyny, kwasu foliowego, żelaza, miedzi, jodu
Niższa zawartość laktozy
Zastosowanie:
do osiągnięcia przez dziecko 2500g masy ciała
Preparaty
Alprem, Enfamil Premature, Humana O
Alprem LCPUFA, Bebilon Nenatal –
dodatkowo
wzbogacone w wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6.
Zaleca się wyłączne karmienie piersią do pełnych 6 miesięcy (opóźnienie kontaktu dziecka z alergenami
pokarmowymi).
W przypadku dokarmiania lub karmienia sztucznego zaleca się
podawanie mieszanek mlekozastępczych o nieznacznym lub znacznym
stopniu hydrolizy białka, nie zaleca się mieszanek
sojowych.
Preparaty mlekozastępcze o częściowej
hydrolizie białka („HA”)
Naturalne żywienie
niemowląt z objawami alergii na pokarmy. Karmienie piersią po
wykluczeniu z diety matki produktów o silnych własnościach
alergizujących (mleko krowie, jaja, czekolada, orzeszki ziemne,
owoce cytrusowe).
Żywienie sztuczne niemowląt z
objawami alergii na pokarmy
Zastosowanie hydrolizatów o znacznym stopniu hydrolizy białka (kazeiny-Nutramigen, białek serwatkowych -Bebilon pepti)
Alergia z biegunką, dotycząca wielu narządów (Bebilon pepti MCT)
Brak
poprawy klinicznej – zastosowanie mieszanki elementarnej (Bebilon
Amino, EleCare)
Szczepienia zalecane w okresie niemowlęcym
p-grypie od 6. m.ż.
p-infekcjom rotawirusowym od 6 t. do 24 t. ż.
p-pneumokokowa od 2. m. ż.
p-meningokokowa od 2. m. ż.
p-ospie
wietrznej od 9. m. ż.