ANATOMIA

Układ narządu ruchu

Podział układu kostnego:

• osiowy (kości czaszki, kości kręgosłupa, kości klatki piersiowej)

• obwodowy (kości obręczy barkowej, kości kończyny górnej wolnej, kości obręczy biodrowej, kości kończyny dolnej wolnej)

topograficznie dzieli się na:

• kości czaszki

• kości tułowia

• kości kończyny górnej

• kości kończyny dolnej

Układ kostny (szkieletowy)

Rodzaje kości:
* kości długie ( kość udowa, kość ramieniowa, kości śródręcza)
* kości płaskie ( łopatka, kość biodrowa, kości sklepienia czaszki)
* kości krótkie ( kości nadgarstka, kości stępu)
* kości różnokształtne ( kości twarzoczaszki)
* kości pneumatyczne (kość sitowa, kość klinowa, szczęka)

Budowa kości

Podstawową tkanką kości jest tkanka kostna, stanowiąca rodzaj tkanki łącznej w znacznym stopniu wysyconej związkami mineralnymi. Zbudowana jest z substancji międzykomórkowej oraz komórek (m.in. osteocyty, osteoblasty, osteoklasty).

Osteoblasty – biorą udział w biosyntezie substancji podstawowej kości i włókien kolagenowych – osseinowych oraz w mineralizacji kości. Po zakończeniu powyższych czynności przekształcają się w ostocyty.

Osteocyty – podstawowe komórki tkanki kostnej o owalnym kształcie i licznych wyrostkach (za ich pomocą łączą się z sąsiednimi komórkami)

Osteoklasty – duże komórki pochodzenia monocytowego, mające zdolność resorpcji tkanki kostnej (biorą udział w modelowaniu i remodelowaniu kości), odgrywają rolę w regulacji gospodarki wapienno-fosforowej.

Krzywizny kręgosłupa

Występujące w płaszczyźnie strzałkowej (krzywizny fizjologiczne)

Lordoza – krzywizna skierowana wypukłością do przodu, występuje w odcinku szyjnym i lędźwiowym.

Kifoza – krzywizna skierowana wypukłością ku tyłowi, występuje w odcinku piersiowymi krzyżowo-guzicznym

Skolioza – boczne skrzywienie w płaszczyźnie czołowej.

Czynności kręgosłupa

Kości czaszki

1. Kości mózgoczaszki:

a) parzyste:

- kość ciemieniowa

• kość skroniowa

  
  b) nieparzyste:

- kość czołowa
- kość potyliczna
- kość klinowa

- kość sitowa

2. Kości twarzoczaszki:

a) parzyste:

- szczęka
- kość jarzmowa
- kość podniebienna
- kość nosowa
- kość łzowa
- małżowina nosowa dolna
b) nieparzyste
- żuchwa
- lemiesz

oraz
- kość gnykowa ( nie jest połączona ze szkieletem, przebiega luźno w mięśniach szyjnych)

Kręgosłup składa się z 33-34 kręgów. Dzieli się na następujące odcinki:

- szyjny – 7 (C)

- piersiowy – 12 (Th)

- lędźwiowy – 5 (L)

- krzyżowy – 5 zrośniętych ze sobą w nieparzystą kość krzyżową (S)

- guziczny – 4-5 często zrastających się w kość guziczną, (Co)

Kręgosłup charakteryzują krzywizny (wygięcia).
Krzywizna to wychylenie się kręgosłupa do przodu (lordoza) lub ku tyłowi (kifoza).
Wyróżniamy lordozę szyjną i lędźwiową oraz kifozę piersiową i krzyżową. Są one krzywiznami fizjologicznymi (prawidłowymi).
Do krzywizn patologicznych (nieprawidłowych) należy skolioza. Jest to patologiczne wygięcie kręgosłupa do boku. Nabywa się ją np. w następstwie noszenia torby zawsze na tym samym ramieniu, w tej samej ręce, nieprawidłowej pozycji podczas siedzenia.

Ogólna budowa kręgu

Typowy kręg składa się z:

a) trzonu kręgu (część przednia)

b) łuku kręgu (część tylna wraz z wyrostkami – 7:

- jeden wyrostek kolczysty
- dwa wyrostki poprzeczne
- cztery wyrostki stawowe (2 górne i 2 dolne))

Między trzonem i łukiem jest otwór kręgowy. Otwory kręgowe wszystkich kręgów tworzą kanał kręgowy, w którym biegnie rdzeń kręgowy.

Różnice w budowie kręgów
- masa kręgów wzrasta ku dołowi kręgosłupa
- kręgi szyjne mają małą masę, trzony kształtu owalnego, rozdwojone wyrostki kolczyste, wyrostki poprzeczne posiadają otwory
- C1 (kręg szczytowy, atlas) nie ma trzonu, lecz łuk przedni. Na łuku tylnym, tj. właściwym łuku kręgu jest szczątkowy wyrostek kolczysty zwany guzkiem tylnym. Między łukami są części boczne, ich górne powierzchnie łączą się z kłykciami potylicznymi, co zapewnia ruchy potakiwania.
- C2 (kręg obrotowy, axis) na górnej powierzchni trzonu ma ząb (do połączenia z C1, co zapewnia ruchy przeczenia)

- C7 (kręg wystający) charakteryzuje się szczególnie długim wyrostkiem kolczystym, wyczuwalnym przez skórę
- kręgi piersiowe maja trzony kształtu trójkątnego (górne kształtem zbliżone są do kręgów szyjnych, dolne do kręgów lędźwiowych). Wyrostki kolczyste są długie i pochylone ku dołowi. Posiadają po 6 dołków żebrowych (z wyjątkiem Th1, Th11 i Th12), 4 dołki żebrowe znajdują się na trzonach, wyrostki poprzeczne mają dołki żebrowe do połączenia z guzkami żeber. Dołki żebrowe na trzonach łącza się z głowami żeber.
- kręgi lędźwiowe – masywne trzony maja nerkowaty kształt, wyrostki kolczyste są stosunkowo krótkie i maja kształt płytek
- kość krzyżowa – zbudowana z 5 zrośniętych ze sobą kręgów krzyżowych, ma kształt klina zwróconego podstawą ku górze, wierzchołkiem ku dołowi. Kość krzyżowa zamyka od tyłu miednicę, na powierzchni przedniej zaznaczają się 4 kresy poprzeczne (miejsca zrostu kręgów), bocznie od nich leża 4 pary otworów krzyżowych
- kość guziczna składa się z 4-5 szczątkowych kręgów mających kształt okrągłych kostek, często zrastających się ze sobą

Między trzonami kręgów występują przestrzenie wypełnione krążkami międzykręgowymi (dyski). Część obwodową krążka tworzy pierścień włóknisty, a środkową jądro miażdżyste o konsystencji galarety. Krążki zmniejszają wstrząsy kręgosłupa.

Klatka piersiowa

Składa się z:

- 12 par żeber
- mostka
- 12 kręgów piersiowych

Boczną ścianę klatki piersiowej tworzą żebra.
Przednią ścianę klatki piersiowej tworzy mostek i chrząstki żebrowe. Jest to ściana najbardziej ruchoma.
Tylna ścianę klatki piersiowej tworzą tylne odcinki żeber i kręgi piersiowe.
Klatka piersiowa osłania serce i płuca. Oporność klatki piersiowej, a zwłaszcza przedniej ściany jest duża, dzięki sprężystości żeber wzmocnionych mięśniami.

Mostek

Jest kością nieparzystą ograniczającą od przodu klatkę piersiową. Składa się z:

- rękojeści mostka (część górna)

- trzonu mostka
- wyrostka mieczykowatego

Mostek zbudowany jest z istoty gąbczastej, która zawiera szpik czerwony pokryty cienką warstwa istoty zbitej. Mostek łączy się z obojczykami i 7 chrząstkami żeber.

Żebra

Ze względu na sposób połączenia żeber z mostkiem, żebra dzielimy na: ·- prawdziwe (I-VII, 7 par) – każde żebro łączy się z mostkiem za pomocą chrząstek
- rzekome (VII-X, 3 pary) – ich chrząstki łączą się ze sobą i jako całość dochodzą do mostka
- wolne = pływające (XI-XII, 2 pary) – nie łącza się z mostkiem, kończą się w mięśniach

Kości kończyny górnej

Obręcz kończyny górnej (obręcz barkową)

Tworzą ją:

- obojczyk
- łopatka

Obojczyk

Jest kością długą, parzystą, składa się z trzonu i dwu końców. Obojczyk łączy się z mostkiem i łopatką.

Łopatka
Jest kością parzystą, płaską, kształtu trójkątnego. Wyróżniamy na niej dwie powierzchnie:
- żebrową
- grzbietową – znajduje się na niej grzebień łopatki, który dzieli ją na dół nadgrzebieniowy i dół podgrzebieniowy

Kości kończyny górnej wolnej (27)

Kość ramienna

Jest kością długą. Posiada nasadę bliższą (górną), trzon i nasadę dalszą (dolną). Łączy się z kośćmi przedramienia w stawie łokciowym.

Kości przedramienia

Wyróżniamy dwie kości przedramienia, tj. kość promieniową i kość łokciową. Kości przedramienia to kości długie. Kość promieniowa leży po stronie kciuka.

Kości ręki

Kości nadgarstka

Jest to 8 kości ułożonych w 2 szeregach.

Szereg bliższy posiada 4 kości:

- łódeczkowata
- księżycowata
- trójgraniasta
- grochowata

Szereg dalszy posiada również 4 kości:

- czworoboczna większa
- czworoboczna mniejsza
- główkowata
- haczykowata

Kości śródręcza

Jest ich 5, są kośćmi długim (podstawa, trzon, głowa)

Kości palców ręki

Nazywamy je paliczkami. Palec I ma 2 paliczki, pozostałe palce mają po 3 paliczki
I palec – kciuk
II palec – wskazujący (wskaziciel)

III palec – środkowy
IV palec – serdeczny (pierścienny/obrączkowy)

V palec – mały

Kości kończyny dolnej

Obręcz kończyny dolnej (obręcz miedniczna)

Buduje ją kość miedniczna powstająca ze zrośnięcia 3 kości

KOŚĆ MIEDNICZNA = KOŚĆ BIODROWA + KOŚĆ KULSZOWA + KOŚĆ ŁONOWA
MIEDNICA = 2 KOŚCI MIEDNICZNE + KOŚĆ KRZYŻOWA + KOŚĆ GUZICZNA

Kości kończyny dolnej wolnej (27)

Kość udowa

Największa, najbardziej masywna kość szkieletu. Jest kością długą.

Rzepka

Zbudowana z podstawy i wierzchołka. Wchodzi w skład stawu kolanowego

Kości podudzia

Kość piszczelowa

Znajduje się po stronie przyśrodkowej, jest kością długą.

Kość strzałkowa (strzałka)

Leży na zewnątrz. Nie łączy się z kością udową, natomiast łączy się stawowo z kością piszczelową, jest kością długą.

Kości stopy

Kości stępu

W liczbie 7:

- piętowa
- skokowa
- łódkowata
- klinowata przyśrodkowa
- klinowata pośrednia (pośrodkowa)

- klinowata boczna
- sześcienna

Kości śródstopia

Jest ich 5, są kośćmi długimi.

Kości palców stopy

Jest ich 14. Palce od II do V mają po 3 paliczki, I palec (paluch) ma 2 paliczki.

8 | Strona