1. METODY BADAŃ W PSYCHOLOGII SPOŁECZNEJ

ZMIENNA – cecha, od której oczekuje się, że jest przyczyną zachowania interesującego badacza, np. zmienną może być liczba osób, która udzieli pomocy potrzebującemu na ulicy

ZMIENNA NIEZALEŻNA – zmienna, którą badacz zmienia lub różnicuje, aby stwierdzić, czy ma ona wpływ na na inną zmienną

ZMIENNA ZALEŻNA – zmienna, którą badacz mierzy, by stwierdzić, czy na nią wpływa zmienna niezależna

EKSPERYMENT

odpowiadanie na pytanie o przyczynę

badanie zjawisk wywołanych przez badacza, w kontrolowanych przez niego warunkach, w celu poznania tych zjawisk;

! nie każde zachowanie można badać – względy etyczne

EKSPERYMENT NATURALNY

manipulacja i pomiar zmiennych odbywa się w zwyczajnym, naturalnym środowisku dla osoby badanej

EKSPERYMENT LABORATORYJNY

odbywa się w sytuacji skonstruowanej przez badaczy w laboratorium;

taki eksperyment ma mniejszą trafność zewnętrzną

(* 1879 – Lipsk - pierwsze laboratorium psychologiczne na świecie – Wilhelm Wundt;

* 1901 – Lwów – pierwsze polskie laboratorium psychologiczne – Kazimierz Wardowski)

TRAFNOŚĆ WEWNĘTRZNA

kontrolowanie zmiennych niezależnych ubocznych, by nie mąciły przebiegu eksperymentu

TRAFNOŚĆ ZEWNĘTRZNA

przeniesienie wyników do rzeczywistego życia, stopień, w jakim można generalizować wyniki na inne sytuacje i innych ludzi

INSTRUKCJA MASKUJĄCA

podanie uczestnikom eksperymentu jego fałszywych celów, by zwiększyć realizm psychologiczny (procesy psychologiczne zachodzące podczas badania powinny być jak najbliższe procesom psychologicznym zachodzącym w codziennym życiu)

SESJA WYJAŚNIAJĄCA

wyjaśnienie uczestnikom badań po zakończeniu eksperymentu jego celów oraz dokładne objaśnienie tego, co się wydarzyło

METODA OBSERWACYJNA

świadome, planowe i celowe spostrzeganie ludzkich zachowań oraz rejestrowanie przebiegu zdarzeń;

obserwowanie zachowania w jego naturalnych warunkach;

obserwacja kończy się formułowaniem wniosków, stawianiem hipotez;

często jest to metoda towarzysząca, wyjściowa.

obserwacja systematyczna – wcześniej badacz ustala kryteria obserwacji;

za pomocą obserwacji badacz stara się odpowiedzieć na pytania dotyczące określonego zjawiska społecznego

obserwacja uczestnicząca – badacz wchodzi w interakcję z obserwowanymi ludźmi, ale w żaden sposób nie wpływa na sytuację;

przeciwieństwo obserwacji biernej

analiza archiwalna – badanie zachowań społecznych poprzez analizę nagromadzonych w danej kulturze dokumentów / archiwaliów (pamiętniki, czasopisma, powieści itp.)

zgodność sędziów kompetentnych – zgodność dwóch lub więcej osób, które niezależnie obserwują i kodują grupę danych (→ obiektywizm)

METODA KORELACYJNA

przewidywanie zachowania społecznego;

pozwala odpowiedzieć na pytanie: kiedy i dlaczego pojawia się interesujące nas zachowanie?

KORELACJA DODATNIA

wzrostowi wartości jednej zmiennej towarzyszy wzrost wartości drugiej zmiennej

KORELACJA UJEMNA

wzrostowi wartości jednej zmiennej towarzyszy zmniejszanie się wartości drugiej zmiennej

POMIARY – gdy niemożliwa jest obserwacja jakiegoś zachowania, badacze odwołują się do pomiarów / pytają badanych wprost o przekonania, postawy i zachowania

DOBÓR LOSOWY – sposób wyboru grupy osób do badania tak, by była ona reprezentacyjna dla całej populacji (duży przekrój zmiennych → wiek, płeć, wykształcenie, wyznanie, wysokość dochodów)

Trudności, które sprawia metoda korelacyjna:

• nieadekwatność odpowiedzi (np. kiedy pytanie dotyczy reakcji na hipotetyczne wydarzenie)

• formułowanie pytań tak, by nie wpływały na odpowiedzi badanych

• korelacja nie implikuje przyczynowości

MODELE ZWIERZĘCE

obserwacja pewnych prawidłowości rządzących psychiką i zachowaniem na podstawie obserwacji zwierząt;

przekonanie, że prawidłowości rządzące ludzką psychiką i ludzkim zachowaniem występują także u zwierząt, choć w prostszej postaci;

małe ograniczenia techniczne metody, mniejsze ograniczenia etyczne

SYMULACJE KOMPUTEROWE

odtwarzanie różnych procesów za pomocą programów komputerowych;

badanie procesów złożonych, wielokrotnie się powtarzających (np. zmiany opinii społecznej)