Grupa a

Organizm człowieka

Skóra. Powłoka organizmu Imię i Nazwisko

..............................

kl.

....................

1. Na kongresie naukowym jeden z profesorów przedstawił wyniki swojej pracy dotyczącej budowy ciała człowieka. Podaj nazwę dziedziny biologii, którą zajmuje się profesor. (0–1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Podkreśl trzy cechy, na podstawie których odróżnisz człowieka od innych przedstawicieli naczelnych. (0–3) A. Przeciwstawny paluch. B. Zredukowane owłosienie na ciele. C. Silny rozwój kłów. D. Dobrze rozwinięty mózg. E. Spionizowana postawa ciała. 3. Podane elementy uszereguj zgodnie z hierarchiczną budową organizmu człowieka. (0–1) biceps, włókno mięśniowe, układ mięśniowy, tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Uzupełnij tabelę, wpisując w odpowiednie miejsca nazwy układów lub funkcję, jaką dany układ pełni w organizmie człowieka. (0–3) Nazwa układu Funkcja pokarmowy pobieranie tlenu i usuwanie dwutlenku węgla utrzymywanie ciężaru ciała i nadanie mu określonego kształtu

5. W grupie osób w wieku od 18 do 25 lat badano stężenie glukozy we krwi godzinę po posiłku. Wyniki badań przedstawiono na wykresie. Wiedząc, że stężenie glukozy we krwi godzinę po posiłku powinno wynosić mniej niż 180 mg (norma na czczo – od 70 do 110 mg w 100 ml krwi), odczytaj, u której z badanych osób występuje zaburzenie homeostazy organizmu. (0–1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Wskaż i podpisz na ilustracji dwa elementy budowy skóry właściwej odpowiedzialne za termoregulację. (0–2) 7. Zaznacz prawidłowe zakończenie zdania. (0–1) Kolagen zawarty w skórze A. nadaje jej sprężystość i elastyczność. B. bierze udział w termoregulacji. C. odbiera bodźce zewnętrzne. D. chroni przed szkodliwym wpływem promieniowania UV.

8. Podkreśl nazwę substancji, która chroni skórę przed niekorzystnym wpływem promieniowania UV. (0–1) keratyna, łój, melanina, kolagen, woda ^9.^Uzupełnij zdanie. (0–1) Gruczoły łojowe i potowe są wytworami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ^10. Obok zdań zawierających prawdziwe informacje wpisz literę P, a obok zawierających fałszywe informacje – literę F. (0–4) Keratyna wypełnia komórki włosa. . . . . Kolagen powstaje w komórkach warstwy rozrodczej naskórka. . . . . Melanina jest produkowana przez komórki naskórka. . . . . Włókna kolagenu znajdujące się w warstwie podskórnej zapewniają skórze sprężystość. . . . . 11. Zaznacz prawidłowe zakończenie zdania. (0–1) Za odbudowanie złuszczających się komórek warstwy rogowej naskórka odpowiadają A. komórki warstwy podskórnej. B. ciałka dotykowe skóry właściwej. C. komórki warstwy rogowej naskórka. D. komórki warstwy rozrodczej naskórka. 12. Wykreśl wyrazy tak, aby powstały sformułowania odnoszące się do regulacji temperatury ciała, gdy na zewnątrz jest 5°C. (0–4) Rozszerzenie / Zwężenie naczyń krwionośnych. Zmniejszenie / Zwiększenie przepływu krwi w naczyniach krwionośnych. Skurcz / Rozluźnienie mięśni przywłosowych. Zwiększenie / Zmniejszenie aktywności gruczołów potowych. 13. Asia w gorący dzień przybiegła do domu, żeby napić się wody. Jej mama zauważyła, że córka ma wypieki na twarzy i spocone czoło. Przerażona zmierzyła dziewczynce temperaturę i stwierdziła, że ma ona 36,6°C. Wyjaśnij, dlaczego Asia miała wypieki na twarzy i spocone czoło. (0–1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

14. Do podanych funkcji skóry dobierz nazwę elementu, który za nie odpowiada. (0–4) ^A. odbieranie bodźców. . . . . B. izolacja wrażliwych okolic ciała ^od wpływu otoczenia. . . . . C. ochrona przed uszkodzeniami ^mechanicznymi. . . . . ^D. ochrona włosów przed wyschnięciem. . . . . 1. włosy 2. łój 3. ciałka dotykowe 4. paznokcie 5. gruczoły potowe 15. Zaznacz prawidłowe zakończenie zdania. (0–1) Gruczoły sutkowe ^A. chronią włosy przed niekorzystnymi czynnikami środowiska. B. biorą udział w usuwaniu z organizmu zbędnych substancji. C. wytwarzają substancje niezbędne do wzrostu i rozwoju dziecka. D. izolują wrażliwe okolice ciała od wpływu otoczenia. 16. ^Uczeń przygotował doświadczenie. Ustawił dwa naczynia – jedno z gorącą, a drugie z zimną wodą. Palec wskazujący jednej ręki zanurzył w naczyniu z gorącą wodą, a drugiej ręki – w naczyniu z zimną wodą. Po upływie dwóch minut przestał odczuwać ciepło w pierwszym naczyniu i zimno w drugim naczyniu. Sformułuj hipotezę do przeprowadzonego doświadczenia. (0–1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17. ^Uszereguj zdarzenia tak, aby powstał mechanizmzapobiegający przegrzaniu się organizmu. (0–1) ochłodzenie powierzchni skóry . . . . zwiększenie aktywności gruczołów potowych . . . . odbiór bodźców termicznych . . . . parowanie powierzchni skóry . . . . 18. ^Wypisz dwa objawy oparzenia II stopnia. (0–1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1. Na kongresie naukowym jeden z profesorówprzedstawił wyniki swojej pracy dotyczącej termoregulacji zachodzącej przy udziale skóry człowieka. Podaj nazwę dziedziny biologii, którą zajmuje się profesor. (0–1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Podkreśl trzy cechy, na podstawie których odróżnisz człowieka od innych przedstawicieli naczelnych. (0–3) A. Dobrze rozwinięty mózg. B. Paluch zginający się w przeciwną stronę niż pozostałe palce. C. Słabo rozwinięte kły. D. Wytwarzanie skomplikowanych urządzeń. E. Owłosione ciało. 3. ^Podane^nazwy elementów wypisz zgodnie z hierarchiczną budową organizmu człowieka. (0–1) komórka kostna, kość ramienna, tkanka kostna, układ szkieletowy 4. Uzupełnij tabelę, wpisując w odpowiednie miejsca nazwę układu lub funkcje, jakie dany układ pełni w organizmie człowieka. (0–3) Nazwa układu Funkcja limfatyczny szkieletowy regulacja ilości wody i soli mineralnych w organizmie 8. Podkreśl nazwę substancji, która powoduje, że skóra jest elastyczna i odporna na rozerwanie. (0–1) pot, łój, melanina, kolagen, woda ^9.^Uzupełnij zdanie. (0–1) Paznokcie i włosy są wytworami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ^10. Obok zdań zawierających prawdziwe informacje wpisz literę P, a obok zawierających fałszywe informacje – literę F. (0–4) Kolagen wypełnia komórki włosa. . . . . Keratyna powstaje w komórkach naskórka. . . . . Melanina zawarta w skórze właściwej chroni przed promieniowaniem UV. . . . . Włókna kolagenu znajdujące się w skórze właściwej zapewniają jej sprężystość. . . . . 11. Zaznacz prawidłowe zakończenie zdania. (0–1) Podczas złuszczania się naskórka usuwane są komórki A. warstwy podskórnej. B. skóry właściwej. C. warstwy rogowej naskórka. D. warstwy rozrodczej naskórka. 12. Wykreśl wyrazy tak, aby powstały sformułowania odnoszące się do regulacji temperatury ciała, gdy na zewnątrz jest 25°C. (0–4) Rozszerzenie / Zwężenie naczyń krwionośnych. Zmniejszenie / Zwiększenie przepływu krwi w naczyniach krwionośnych. Skurcz / Rozluźnienie mięśni przywłosowych. Zwiększenie / Zmniejszenie aktywności gruczołów potowych. 13. Krzyś wracając ze szkoły w zimowe popołudnie, zatrzymał się na chwilę przed lodowiskiem, aby popatrzeć jak koledzy jeżdżą na łyżwach. Gdy wrócił do domu, mama zauważyła, że syn ma gęsią skórkę. Zmierzyła mu temperaturę i okazało się, że ma on 36,6°C. Wyjaśnij, dlaczego Krzyś miał gęsią skórkę. (0–1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5. ^W grupie osób w wieku od 18 do 25 lat badano stężenie glukozy we krwi na czczo. Wyniki badań przedstawiono na wykresie. Wiedząc, że stężenie glukozy we krwi na czczo powinno wynosić od 70 do 110 mg w 100 ml krwi, odczytaj, u której z badanych osób występuje zaburzenie homeostazy organizmu. (0–1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. ^W skaż i podpisz na ilustracji dwa elementybudowy skóry właściwej odpowiedzialne za wydzielanie. (0–2) 7. Zaznacz prawidłowe zakończenie zdania. (0–1) Melanina wytwarzana w komórkach naskórka A. nadaje jej sprężystość i elastyczność. B. bierze udział w termoregulacji. C. odbiera bodźce zewnętrzne. D. chroni przed szkodliwym wpływem promieniowania UV. 14. Do podanych funkcji skóry dobierz nazwę elementu, który za nie odpowiada. (0–4) A. ochrona skóry przed wysuszeniem . . . . . B. usuwanie z organizmu nadmiaru wody . . . . . C. ochrona przed uszkodzeniami mechanicznymi . . . . . D. odbieranie bodźców . . . . . 1. gruczoły potowe 2. ciałka dotykowe 3. łój 4. gruczoły sutkowe 5. paznokcie 15. Zaznacz prawidłowe zakończenie zdania. (0–1) Za wytwarzanie substancji niezbędnych do wzrostu i rozwoju dziecka odpowiadają A. gruczoły potowe. B. gruczoły łojowe. C. gruczoły sutkowe. D. ciałka dotykowe. 16. ^Uczeń przygotował doświadczenie. Dotykał cienkim miedzianym drutem powierzchni skóry zewnętrznej i wewnętrznej strony przedramienia. W trakcie doświadczenia stwierdził, że silniej odbiera bodźce po wewnętrznej stronie przedramienia. Sformułuj hipotezę do przeprowadzonego doświadczenia. (0–1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17. ^Uszereguj zdarzenia tak, aby powstał mechanizmzapobiegający wychłodzeniu organizmu. (0–1) powstanie gęsiej skórki . . . . zatrzymanie ciepła w organizmie . . . . skurcz mięśni przywłosowych . . . . odbiór bodźców termicznych . . . . 18. ^Wypisz dwa objawy odmrożenia II stopnia. (0–1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .