Ujęte w formę biblijnej stylizacji Księgi narodu i pielgrzymstwa polskiego upraszczały rzeczywistość dziejową. Wynikało to z chęci przekazania prawd dziejowych ludziom prostym. Im to wyznaczał poeta doniosłą rolę w przebudowie Europy, do nich się zwracał, pragnąc ich natchnąć wiarą w przyszłość.
Księgi narodu i pielgrzymstwa polskiego wywarły duży wpływ na współczesnych. Przełożono je na język francuski, niemiecki, angielski. Przemycano je do kraju, by dodawały otuchy w ciężkim okresie niewoli. Były one często narzędziem agitacji powstańczej.
Mickiewicz idealizuje historię Polski. Idealizacja ta łączy się z przeświadczeniem o szczególnej misji, jaką Polska ma spełnić w przyszłości. Obraz zmartwychwstania Polski i uwolnienia wszystkich ludów Europy z niewoli ukazał przed emigracją wielką ideę. Podkreślił poeta w Księgach międzynarodowe znaczenie sprawy polskiej i doniosłą rolę Polaków w walce o wolność ludów.
W Księgach narodu ujawnił się ostry krytycyzm Mickiewicza wobec wszelkich przejawów despotyzmu. Idea mesjanizmu przedstawiona w wizji zmartwychwstania Polski, porównanej z Chrystusem, łączy się z przekonaniem o zwycięstwie sprawiedliwości i wolności nad bezprawiem i gwałtem
Utwór ten choć daleki od naszej epoki to jednak posiadający pewne uniwersalne przesłanie jakim jest tęsknota za uporządkowanym państwem polskim, w którym każdy mógłby poczuć się bezpiecznie i dobrze.
Mickiewicz wyrażając swoje śmiałe poglądy polityczne – wyłożył swoją filozofię ale jednocześnie dał wyraz osobistej tęsknocie za krajem, w którym panuje ład, porządek i demokracja. Można śmiało stwierdzić, iż była to pewnego rodzaju utopia, która „obowiązuje” i po dzień dzisiejszy.