W-R-Z10 20. stycznia 2022

Przebieg wykładu nr 10

Wykłady – odrabianie – czwartek 25ty stycznia od 8.00 przez 4 h.

Termin egzaminu - w piątek 02 lutego (miejsce będzie podane później).

Podstawy psychologii rozwojowej

I etap – przełom XIX i XX wieku

II etap – lata 30' XX wieku

III etap – wielkie syntezy XX wieku (Piaget, Wygotski i Bowlby)

I etap

1. K. Darwin

Obserwacje syna:

Wpływ na powstanie prawa biogenetycznego sformułowanego przez E.Heackela

Rekapitulacja – ontogeneza jest powtórzeniem zmian zachodzących w filogenezie

Wielu psychologów rozwojowych później odwoływało się do tego prawa.

Innym psychologiem był..

2. Preyer

Dusza dziecka – obserwacje córki od urodzenia do 2;6 (notował wszystkie zachowania córki, ale szczególnym zainteresowaniem były przejawy ciekawości dziecka-ważność tego okresu).

3. A.Binet

Francuski psycholog, który był kierownikiem pierwszego laboratorium psychologii dziecka.

Prowadził badania eksperymentalne nad rozwojem myślenia dziecka. Były to badania nad rozwojem myślenia małych dzieci, które spowodowały, że Binet zainteresował się osiągnięciami dzieci w nauce...jedne dzieci uczą się łatwo, a inne mają problemy.

Twórca pierwszych testów inteligencji (pierwotnie służyły do selekcji dzieci upośledzonych umysłowo). Testy badające wiedzę szkolną.

Dopiero później przekształcono te testy, tak aby badały one wiek inteligencji. Przykładowo 5latek mógł mieć wiedzę, 7latka.

4. J.M. Baldwin

Zajmował się także badaniami nad rozwojem myślenia dzieci.

Genetic logic – o rozwoju myślenia dzieci. Dał podstawy rozwoju wiedzy w dzieciństwie.

Dał podstawy wiedzy o rozwoju w dzieciństwie. Przejście przez kolejne stadia zależy od sprzężeń zwrotnych ze stymulującym otoczeniem.

Mechanizmy rozwojowe: asymilacja i akomodacja.

Asymilacja – włączanie skutków, jakie wywołuje otoczenie do organizmu

Akomodacja – występowanie plastycznych zmian w organizmie

Reakcje okrężne. Zachowania, które polegają na powtarzaniu w celu wywołania interesującego rezultatu.

Dziecko jest produktem zarówno doświadczenia społecznego, jak i biologicznego rozwoju.

Jego prace miały wpływ na Piageta poprzez Clapareda'a.

5. G.S.Hall

Był uczniem Williama James. Jest uznawany za twórcę naukowej psychologii rozwojowej.

Nawiązanie do prawa biogenetycznego.

Przyjmował, że w zachowaniach dzieci można wyraźnie zaobserwować działanie tego prawa rekapitulacji. Takie działania, które charakterystyczne są dla niżej zorganizowanych zwierząt.

Uważał, że istnieje skala zdolności umysłowych – najniższe dzieci, kobiety, a potem faceci.

Pierwszy opublikował wyniki badań w stanach. Wiedza potoczna dzieci wstępujących do szkoły.

Miały one charakter kwestionariuszowy. Pytania: gdzie masz łokcie? Z czego się robi masło?

Badania nad wiedzą potoczną pomogą zrozumieć umysł dziecka.

W 1883 opublikował te wyniki: Zawartość umysłów dzieci”.

Psychologia genetyczna – badania nad rozwojem dzieci.

Jego badania miały również aspekt edukacyjny – rozwój jest uwarunkowany przez czynniki naturalne, a wychowanie powinno wspierać te naturalne tendencje dziecka.

Rekapitulacja zaznacza się tylko do okresu adolescencji, bo potem jest zaburzony przez wpływ indywidualnych zdolności i umiejętności dziecka.

Charakterystyczne cechy I etapu:

• obserwacje

• badano przede wszystkim rozwój procesów poznawczych (myślenie, ciekawość itp.)

• rola czynników biologicznych (prawo biogenetyczne – Darwin i Heckel, przy jednoczesnym nie zapominaniu o czynnikach społecznych)

II etap- okres międzywojenny

Ustalenie empirycznych podstaw psychologii rozwojowej i związek z teoriami uczenia.

1. Iwan Pawlow

Wpływ na powstanie amerykańskiego behawioryzmu.

To jego badania wskazały na to jak przebiega proces warunkowania klasycznego.

Miało to wpływ na empiryczne badania nad dzieńmi.

2. J. Watson

Wyraźne badania nad dziećmi, nad:

• stronnością ciała (na początku dziecko nie wykazuje żadnej preferencji, ale w pewnym momencie ta preferencja się zaznacza, a Watson myślał, że to jaką ręką potem dziecko sięga po coś jest wynikiem tylko i wyłącznie uczenia, a nie wrodzone)

• uczenie się emocji przez dziecko (można wytworzyć trwałe kompleksy afektywne drogą prostego warunkowania, Aleksander i biały królik...); można także drogą wygaszania likwidować ten strach

• uczenie się jezyka (redukcjonizm – można badać tylko te procesy poznawcze, które przejawiają się na zewnątrz, wg Watsona dziecko uczy się drogą warunkowania – przedmiot BW, a nazwa BB; wyprzedzając BW BN i powtarzając to wielokrotnie doprowadzamy do warunkowania).

• Możliwość kształtowania człowika poprzez manipulacje bodźcami zewnętrznymi (poznanie człowieka polega na poznaniu historii jego wzmocnień) To my manipulując środowiskiem możemy ukształtować dowolnego człowieka.

3. A. Gesell

Uczeń S.Halla. Hall był naturalistą, który zwracał się ku warunkowaniom naturalnym. Pozostawał w opozycji do teorii uczenia się Watsona.

Naturalista: opozcyjne podejście do teorii uczenia.

Rozwojem kieruje mechanizm dojrzewania, więc to co po kolei ujawnia się w naszym rozwoju jest związane z dojrzewaniem.

Procesem rozwoju kierują czynniki genetyczne.

Bliski poglądom J.J.Rousseau.

Interesowały go zdolności motoryczne i percepcyjne dziecka.

Prowadził badania obserwacyjne nad rozwojem dziecka, szczególnie te zachowania, które pojawiały się ze szczególną częstotliwością zachowań.

Opracował statystyczne normy rozwoju. Rozwojowy rozkład jazdy.

Pisał poradniki dla rodziców, zalecając naturalność w wychowaniu dziecka – swoboda dla dziecka podczas rozwoju.

Również nagrywał zachowania dzieci na taśmie filmowej.

Teraz się skupimy na kilku z tych teorii...

Koncepcja dotycząca różnych sfer rozwoju – całościowa....

H. Wallon (1879-1962)

Koncepcja dialektyczna. Był lekarzem. Prowadził badania nad rozwojem intelektualnym, ale także nad kształtowaniem charakteru, ale również różne trudności rozwojowe, rozwój atypowy.

„od czynu do myśli” - ta praca pokazuje, jak w rozwoju następuje przejście od działań na realnych przedmiotach do działań na myśli.

Po II w.ś.przyjechał do Krakowa i pracował na UJcie, ale rozmyślił się...

Psychika jest całością intelektualno-emocjonalno-społeczną.

Ważnym czynnikiem w rozwoju jest czynnik społeczny.

Rozwojem kieruje zasada dialektyczna jedności i walki przeciwieństw, która pochodzi od Hegla.

Fazy rozwoju odpowiadają przemianom, jakie dokonują się w organizmie dziecka zmiany fizjologiczne, rytm snu i czuwania).

W każdym stadium dominuje inna dziedzina rozwoju.

Wyróżnia 6 stadiów rozwojowych (aż do dorastania)...

Stadium 1 (1r.ż.) - stadium reakcji odruchowych i pierwotnych emocji (jeśli potrzeby dziecka są niezaspokajane to reaguje w sposób agresywny, a jego ruchy są eksplozywne, nieukierunkowane na obiekty, wtedy powstają pierwsze odruchy warunkowe na potrzebie pokarmowej i pozycji ciała)

• potrzeba kontaktu z inną osobą (osmoza emocjonalna matki z dzieckie)

Stadium 2 (2-3 r.ż.) -stadium zmysłowo odruchowej działalności i projekcji

• dziecko zwraca się ku światu zewnętrznemu; podejmuje aktywność eksploracyjną (dziecko przechodzi od orientacji subiektywnej do orientacji skierowanej na przedmioty)

• naśladuje (projekcja) różne czynności

• pojawiają się przejawy wyobrażeń i czynności fikcyjnych; rozwija się funkcja symboliczna

• rozwój mowy zapewnia możliwość kategoryzacji

Stadium 3 (3-6r.ż.) - stadium personalizmu, czyli okres, w którym rozwija się osobowość dziecka

• wyodrębnia się i uniezależnia od środowiska osobowość dziecka

• dziecko wykrywa opozycje, co służy budowaniu „ja”

• budowaniu „ja” służą także zabawy w role

• kształtowanie ja przechodzi przez 3 etapy:

  – opozycji (dziecko wyraża sprzeciw, kształtuje swoje prferencje), - wdzięku i narcyzmu (dziecko chce się przypodobać i zyskać czyjąś sympatię), - intencjonalnego naśladownictwa (naśladowanie pozwala wyodrębnić siebie od wzoru)

• kształtuje się obraz świata i własnej osoby, w znaczeniu świadomości fizycznej (schemat ciałą) i społecznej (odróżnianie siebie od innych)

Stadium 4 (6-11r.ż.) - stadium kategorii i konformizmu

• rozwój sfery poznawczej i moralnej

• dziecko poznaje własne możliwości pod wpływem kontaktów z rówieśnikami i wymagań stawianych przez szkołę

• okres latencji emocjonalnej i seksualnej

• zdolność klasyfikowania i definiowania (definicja właściwa)

• obiektywizacja poznania

Stadium 5 (11-15r.ż.) - stadium adolescencji

• narodziny nowej świadomości własnej osoby

• zaburzenie równowagi emocjonalnej

• zainteresowania subiektywne

• sprzeczne postawy wobec siebie i innych

Stadium 6 (od 16 r.ż.) - stadium młodzieńcze

• kształtowanie światopoglądu

• projektowanie planów życiowych

• zainteresowania ogólnoludzkie

• równowaga uczuciowo-intelektualna

W każdym stadium zaznacza taki obszar, który jest najważniejszy dla danego stadium.

Najpierw motoryka i emocje. Od tego się zaczyna. Potem naśladownictwo. Osobowość. Wreszcie rozwój poznawczy, moralny i świadomość własnej osoby i światopogląd.

Strona 4 z 4