WSPÓLNOTA POLITYCZNA JAKO WYMIAR SPO£ECZEÑSTWA OBYWATELSKIEGO. DEMOKRATYZACJA EUROPY WSCHODNIEJ NA PRZYK£ADZIE LIDERÓW: POLSKA, CZECHOS£OWACJA, WÊGRY

Dwa sposoby opisywania społeczeństwa obywatelskiego.

1. Nurt typologiczno-deskryptywny.

   A) T Marshal – obserwacje zmian społecznych po II wojnie światowej, wskazał, że najważniejsze w rozwoju są prawa :

   a) prawo wolności

   b) prawa polityczne, ekonomiczne i socjalne

   Rozwój relacji pomiędzy państwem, a społeczeństwem. Podkreślanie funkcji socjalnej państwa. Krytykował model liberalizmu I popierał interwencjonizm państwowy.

   B) G. Almond

   C) S. Verba

   D) S. Lipset

   BCD zusammen do kupy – ważne jest uczestnictwo, aktywność, znajomość procedur, mechanizów podejmowania decyzji w życiu publicznym. Zaufanie pomiędzy społeczeństwem, władzą, a obywatelem.

G. Almond I S. Verba wskazują na Racjonalistyczny aktywizm – to dojrzały typ obywatelskości polegający na potrzebie, chęci uczestnictwa w życiu publicznym; człowiek dobrze poinformowany – racjonalnie podejmuje decyzje. Jednak wykluczyli możliwość istnienia społeczeństwa obywatelskiego za żelazną kurtyną.

1. Nurt ideologiczny : wskazanie na dualizm : obywatel, a wspólnota (społ, państwo). Jednostkowe interesy są sprzeczne ze wspólnymi. Jednostka jest po to, by zaspokajać dobro ogólne.

   H. Arendt : cehcy jednostki w społeczeństwie:

• postawa współzależności

• empatia

• zdolność do poświęcenia się

• altruizm

• opiekuńczość

  WARUNEK: edukacja obywatelska, nauka życia w społeczeństwie.

Fazy rozwoju społeczeństwa obywatelskiego:

1. Faza defensywna ( samoobrona jednostek I grup w stosunku do państwa)

2. Faza wyłonienia ( pojawienia się celów publicznych)

3. Faza mobilizacyjna (pojawiają się niezależne grupy, alternatywne wobec jednostek /państwa)

4. Faza Instytucjonalizacji ( pojawiają się wolne wybory jako instytucja społ obyw.)

Społeczeństwo obywatelskie w Europie Śr I Wsch.

Znaczny udział społ. W zmianach systemowych ( początek w Polsce)

Rewizjonizm – próba podważenia założen w ramach ustroju komunistycznego

Antykomunistyczna opozycja :

Konrad (Węgry) Havel(Czechy): wprowadzili pojęcie ANTYPOLITYKI, polegającej na tym, żeby nie wchodzić w układy z polityczną władzą (zapisywać się do partii). Formy antypolityki:

1. ujęcie radykalne – anarchistyczna postawa sprzeciwu wobec władzy

2. ujęcie umiarkowane – krytyka wybranych elementów polityki panstwa ( np krytyka podziału państw na państwa bloku socjalistycznego I niesocjalistyczne)

3. wymiar racjonalistycznej walki społeczeństwa z państwem : dwa nurty

Nurt LAICKI – krytyka bez odniesienia do religii, ideologii

Nurt DUCHOWY – charakterystyczny dla Polski

Postawy społ. Obywatelskiego w Polsce. Etapy tworzenia polskiego społ. Obyw.:

1. dotyczy wąskich elit ( rewizjonizm 1956,1968)

   Karta 77 czy powstanie KOR

2. Pierwsza pielgrzymka papieża do PL

3. Pojawienie się Solidarności – cywilna mobilizacja społeczeństwa

4. Stan Wojenny I pojawienie się tzw SPOŁECZEŃSTWA PARALELNEGO. Zejście solidarności do podziemia

5. 1985r M. Gorbatchev Михаи́л Серге́евич Горбачёв chciałzreformować komunizm. Rozluxniły się więzi z państwami satelickimi ZSRR ( CCCP). W Polsce 1988 strajki, 1989 Okrągły stół

Procesy po 1989 w PL

1. Rozpad Solidarności, pluralizacja Ruchu protestu

2. Wycofanie się obywateli do sfery prywatnej

3. Rozwój społ obywatelskiego . Pojawiają się instytucje państwa demokratycznego,gwarantujące prawa I obowiązki publiczne jednostki.