Morwa biała (Morus alba) i morwa czarna (Morus nigra) to dość okazałe drzewa użytkowe i ozdobne, posiadające również pewne właściwości lecznicze. Obydwa należą do dość licznej rodziny morwowatych (Moraceae).

Morwa biała jest znana przede wszystkim z tego, iż jej liście służą jako karma dla gąsienic jedwabników. Jest to drzewo (rzadziej silny krzew) osiągający wysokość do 10 m, o liściach okrągławo jajowatych, czasem klapowanych, czasem nie podzielonych. Jest to roślina jednopienna, lecz rozdzielnopłciowa. Z kwiatów żeńskich zawiązują się drobniutkie owocki skupione w niewielkie, białej barwy owocostany. Są one smaczne i słodkie.

Morwa czarna jest drzewem znacznie wyższym, bo mogącym dorastać do 15 metrów. Wydawane przez nią owoce mają kolor czerwonoczamy, a są tak samo smaczne jak owoce krewniaczki. Ojczyzną morwy są Środkowy Wschód i Chiny.

Surowiec zielarski stanowią kora, liście i owoce. W liściach morwy białej występują garbniki, flawonoidy, kumaryny, kwasy organiczne, związki żywicowe nieco olejku eterycznego. W liściach morwy czarnej dodatkowo znaleźć można glikozydy.

Owoce morwy białej bogate są w cukry, flawonoidy, pektyny, kwasy organiczne, garbniki, prowitaminę A i nieco witaminy C. Natomiast owoce czarnej chociaż uboższe, jeśli idzie o zawartość cukrów, posiadają o wiele więcej witaminy C, a oprócz tego dużo żelaza i kwasu fosforowego.

Obydwa gatunki morwy są od dawna wykorzystywane przez człowieka ze względu na swe właściwości lecznicze, które wymienię tu pokrótce. Tak więc:

Odwary z kory gałązek i korzeni morwy białej stosowane są jako środek leczący kaszel, bronchit, astmę, ale także padaczkę. Posiada on ponadto nieznaczne działanie moczopędne.

Świeży sok wyciśnięty z korzeni jest dość dobrym środkiem przeciwrobacznym — niszczy glisty pasożytujące w przewodzie pokarmowym.

Nalewka na liściach morwy to specyfik przciwgorączkowy, który zalecany jest przy grypie, anginie i zwykłym przeziębieniu.

Świeży sok wyciśnięty z owoców przejawia zdolność uśmierzania bólu zębów.

Sok z owoców morwy białej jest dobrym środkiem pomocniczym w leczeniu dolegliwości sercowo-naczyniowych. Ponadto jest także specyfikiem krwiotwórczym i przeciwkrwotocznym, zalecanym w anemii, krwawieniach poporodowych oraz nazbyt obfitych i długotrwałych krwawieniach menstruacyjnych.

Spożywanie większych ilości świeżych owoców morwy białej jest szczególnie wskazane w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy.

Owoce morwy czarnej to dobry i wypróbowany środek napotny. Natomiast tak świeże liście jak i sok z nich wyciśnięty, są wspaniałym środkiem gojącym, który można stosować w leczeniu wyjątkowo trudno gojących się ran i owrzodzeń.

Wysuszone i sproszkowane łyko z gałązek morwy czarnej może być używane w postaci zasypek na skaleczenia i krwawiące żylaki odbytu.

Morwę białą udomowiono w Chinach już przed wieloma tysiącami lat i od tamtej pory wykorzystuje się jej właściwości lecznicze.

Morwa czarna, wiodąca swój ród z Zakaukazia i Iranu, została poznana o wiele później.

Liście morwy białej zawierają następujące substancje: 

Witaminy: tiamina (B1); ryboflawina (B2); pirydoksyna (B6); kwas nikotynowy (witamina PP) oraz kwasy palmitynowy i fumarowy. Ponadto sterole (β – sitosterol), kwasy (palmitynowy, fumarowy). Stwierdzono także pewną zawartość innych substancji leczniczych takich jak: eugenol, fenol, gwajakol, salicylan metylu.

Lecznicze właściwości substancji czynnych z liści morwy białej 

1. Podstawowy zestaw w/w składników czynnych liści morwy białej korzystnie wpływa na normalizację poziomu cukru we krwi. Substancje czynne z morwy działają bowiem spowalniająco na aktywność enzymów odpowiedzialnych za rozkład węglowodanów w układzie pokarmowych, w tym szczególnie ograniczają metabolizm tzw. cukrów złożonych – skrobi, sacharozy, a co za tym idzie ograniczają ich przemianę w łatwo przyswajalna glukozę Dzięki temu część węglowodanów przechodzi przez jelita w formie niestrawionej i zostaje wydalona z z kałem. Prowadzi to do stabilizowania się poziomu cukru we krwi, ze względu na jego mniej gwałtowne wchłanianie po posiłkach.

2. Blokada rozkładu węglowodanów w układzie pokarmowych wspomaga odchudzanie. Wynika to z faktu, że trawienie węglowodanów prowadzi do ich tzw. przemiany lipidowej – czyli przemiany w tłuszcz. Ograniczenie wchłaniania cukrów - zmniejsza więc produkcję tłuszczu i odkładanie się tkanki tłuszczowej. Oznacza to, że lecznicze substancje czynne z morwy białej blokując trawienie węglowodanów znakomicie wspomagają proces odchudzania. Co ważne dla odchudznia się – te cenne substancje z morwy zmniejszają również łaknienie na słodycze – najbardziej podstępnego wroga smukłej sylwetki.

Efekty lecznicze ze stosowania preparatów z morwy białej:

• obniżenie poziomu cholesterolu,
• obniżenie stężenie glikozy w surowicy krwi,
• zmniejszenie łaknienia i nadmiernego apetytu

Owoce morwy białej 

Warto też zwrócić uwagę na owoce morwy białej. Zawierają do 20% (!) cukrów – głównie glukozę, maltozę, sacharozę i fruktozę; ponadto kwasy organiczne – cytrynowy i jabłkowy oraz olejek lotny. Ze względu na dużą zawartość łatwo przyswajalnych cukrów nie nadają się do leczenia zespołu metabolicznego. Ludność Wschodu – np. mieszkańcy Himalajów suszy je u używa jako pożywienie regenerujące siły i wzmacniające. W chińskiej medycynie ludowej do celów leczniczych wykorzystuje się wszystkie części morwy białej – tj. liście, susz z owoców, konfitury z owoców.