PŁUKANIE ŻOŁĄDKA

Płukanie żołądka

To procedura polegająca na powtarzalnym podaniu do żołądka wody i następowym jej usunięciu przez założony zgłębnik w celu usunięcia toksycznej zawartości żołądka.

Jest procedurą medyczną dość często stosowaną, jednakże nie udowodniono jej skuteczności (wykazano, że tą drogą można maksymalnie usunąć 10% zażytej trucizny. Można ją wykonać w przypadkach, gdy od momentu dostania się trucizny do organizmu nie upłynęła 1 godzina, bezwzględnie jednak pamiętając o przeciwwskazaniach do stosowania tej metody. Jednakże według niektórych autorów, istnieją jednak pewne szczególne sytuacje, które uzasadniają wykonanie płukania żołądka po tym czasie.

Płukanie żołądka wykonuje się np. przy zatruciu grzybami, przedawkowaniu leków jako zabieg terapeutyczny.

Zadania:

Przygotowanie psychiczne i fizyczne pacjenta

poinformowanie o celu, przebiegu i konieczności współpracy

Uprzedzenie pacjenta, że zabieg jest nieprzyjemny, ale konieczny.

UWAGA!! W przypadku pacjenta nieprzytomnego zabieg musi by poprzedzony intubacją pacjenta wykonaną przez lekarza!

Przygotowanie sprzętu i płynu do płukania żołądka

Przygotowanie sprzętu

Jałowy gruby (0,5-1,5cm) i długi zgłębnik (75-85cm). Grubość zgłębnika uzależniona jest od rodzaju zatrucia (np. grzyby- gruby zgłębnik, płyny- cienki zgłębnik), oraz od wieku pacjenta. Długośc uzależniona jest od wieku pacjenta

Preparat poślizgowy i znieczulający, np. 2% lignokaina w żelu

Duży lejek dopasowany do zgłębnika

Dzbanek do wlewania płynu przez lejek dołączony do zgłębnika

Płyn do płukania np. w wiadrze

Szklanka wody do płukania ust po usunięciu zgłębnika

Naczynie na popłuczyny przeznaczone do badania laboratoryjnego (najlepiej jałowe)

Dwa fartuchy ochronne (dla pacjenta i osoby wykonującej zabieg)

rękawiczki zabezpieczające przed wprowadzeniem infekcji

Lignina

Miska nerkowata

Wiadro na popłuczyny

Narzędzie zaciskające np. kocher, pean

Sposób wykonania algorytmu

Sprawdź zlecenie

Higienicznie umyj ręce

Przygotuj pacjenta: pacjent przytomny- zabieg wykonujemy w pokoju zabiegowym w pozycji siedzącej; pacjent nieprzytomny- pacjent powinien być zaintubowany, zabieg wykonujemy w pozycji leżącej

Przygotuj sprzęt

Nałóż rękawiczki jednorazowego użytku

Zapewnij sobie pomoc drugiej osoby do przygotowania pacjenta

Zabieg wykonuj w pokoju zabiegowym lub w łazience

Osłoń fartuchem gumowym pacjenta

Osłoń fartuchem gumowym siebie

Zapewnij pacjentowi wygodną, siedzącą pozycję na krześle.

Podaj pacjentowi ligninę i miskę nerkowatą w celu zabezpieczenia w przypadku występowania odruchów wymiotnych

Nałóż rękawiczki

Wyjmij jałowy zgłębnik z opakowania

Koniec zgłębnika pokryj środkiem poślizgowym i znieczulającym, drugi koniec zaciśnij np. kocherem

Określ, na jaką długość należy wprowadzić zgłębnik – od kącika ust do płatka ucha do końca wyrostka mieczykowatego (ok. 45-55cm), zależnie od wzrostu pacjenta. Wykonaj to zadanie przybliżając zgłębnik na wysokość ww. miejsc.

Polec pacjentowi szeroko otworzyć usta

Pod kontrolą wzroku załóż zgłębnik głęboko do gardła

Poproś pacjenta o przetrzymanie zgłębnika zębami i przygięcie głowy do klatki piersiowej. Poinformuj o konieczności głębokiego oddychania przez nos w tej pozycji do momentu ustąpienia odruchów wymiotnych i krztuszenia (przez kilka sekund)

Poproś pacjenta o uniesienie głowy do pionu i powoli wprowadzaj zgłębnik, jeżeli to możliwe zgodnie z ruchami połykania. Obserwuj pacjenta, w przypadku duszności, kaszlu, ślinienia, oporu w drogach oddechowych natychmiast wycofaj zgłębnik

Po wprowadzeniu zgłębnika skontroluj jego umiejscowienie przez odciągnięcie strzykawką Janeta. Obserwuj zachowanie pacjenta

Dołącz do końcówki zgłębnika lejek

Wypełnij lejek płynem do płukania

Zdejmij kocher ze zgłębnika

Wlewaj płyn, utrzymując jego stały poziom w lejku. Jednorazowo wprowadza się ok. 0,5l płynu

W momencie wprowadzania całości płynu (wylot lejka musi być stale wypełniony) obniż lejek w dół do wiadra na popłuczyny. Popłuczyny uzyskiwane są na zasadzie działania „naczyń połączonych”. Jeżeli obniży się poziom płynu w lejku i do zgłębnika dostanie się powietrze, po obniżeniu lejka popłuczyn nie uzyskamy. Rodzaj płynu do płukania określa lekarz, a temperatura powinna być zbliżona do temperatury ciała tj. ok. 37°C

Z pierwszej porcji popłuczyn pobierz ok. 150ml do badania. W pierwszej porcji popłuczyn jest największe stężenie trucizny

Czynności powtarzaj aż do uzyskania klarownego płynu

Kocher załóż na zgłębnik

Polec pacjentowi dokonanie głębokiego wdechu, a następnie powolnego, długo trwającego wydechu, w czasie krótkiego najpierw powoli, a następnie szybko usuń zgłębnik

Podaj pacjentowi wodę do popłukania jamy ustnej

Zapewnij pacjentowi wygodę i odpoczynek

Obserwuj pacjenta (stan psychiczny, szczególnie jeśli zatrucie było próbą samobójczą, oraz stan ogólny, ponieważ może nastąpić jego pogorszenie w wyniku opóźnionego działania trucizny)

Zabezpiecz popłuczyny, oznakuj:

Nazwisko i imię chorego

Imię ojca

Rodzaj materiału (popłuczyny żołądkowe)

Jeżeli jest wiadomo, to wskazanie środka, który spowodował zatrucie

Data pobrania

Podpis lekarza

Dostarcz do badania do laboratorium

Zabezpiecz zużyty sprzęt. Sprzęt wielokrotnego użytku umieść w płynie dezynfekującym, a sprzęt jednorazowego użytku przeznacz do spalenia

Umyj i zdezynfekuj ręce

Udokumentuj wykonanie zabiegu oraz zaznacz ilość i rodzaj użytego płynu do płukania w oddziałowym zeszycie zleceń, indywidualnej dokumentacji pacjenta

Obowiązujące zasady

Używanie do zabiegu jałowego zgłębnika, grubością dostosowanego do rodzaju zatrucia, np.: zatrucie grzybami- gruby zgłębnik, zatrucie lekami- cieńszy.

Wykonanie zabiegu możliwie szybko po stwierdzeniu zatrucia

Do płukania można użyc:

Wody

Wody z węglem aktywowanym

0,9% roztwór NaCl

o temperaturze zbliżonej do temperatury błon śluzowych- ok. 37°C

Przy wprowadzaniu zgłębnika i płukaniu obserwowanie występujących objawów i zachowania pacjenta

Obowiązujące zasady

Wprowadzenie zgłębnika delikatnie i stopniowo

Pobranie materiału do badania z pierwszej porcji popłuczyn

Zakończenie zbiegu w momencie uzyskania klarownych popłuczyn

Przy płukaniu utrzymywanie słupa wody w lejku i zgłębniku

Zapamiętaj!

W wyniku nieprzestrzegania zasad pacjentowi grozi:

Hipotermia (podanie płynu o temperaturze niższej niż 37°C),

Oparzenie (podanie płynu o temperaturze wyższej niż 40°C),

Zachłyśnięcie

Zakrztuszenie

Zasłabnięcie

Zapaść

Mechaniczne uszkodzenie aż do przebicia włącznie ściany przewodu pokarmowego

Zatrucie wodne (w przypadku obfitych płukań)- dlatego u dzieci żołądek należy płukać 0,9% roztworem NaCl

Nieuzyskanie popłuczyn w wyniku przerwania słupa płynu w zgłębniku powietrzem (nieskuteczność zabiegu)

Płukanie żołądka u osoby nieprzytomnej

Przed wykonaniem płukania zachodzi konieczność wykonania intubacji (uniemożliwienie przedostania się płynu do dróg oddechowych) oraz założenie szczękorozwieracza – umożliwienie założenia zgłębnika. Zabieg wykonuje się w ułożeniu pacjenta w pozycji leżącej bocznej. Sam zabieg wykonuje się w sposób podany wyżej. Po usunięciu zgłębnika zachodzi konieczność oczyszczenia jamy ustnej przez odessanie ssakiem, co zapobiega zachłyśnięciu.

Literatura źródłowa:

Ciechaniewicz W., Pielęgniarstwo ćwiczenia. Wyd. Lekarskie PZWL. Warszawa 2007

Zahradniczek K., Pielęgniarstwo. Wyd. Czelej. Lublin 2004

Kirschnick O., Pielęgniarstwo. (red) Jakubaszki J. Wyd. Urban & Partner. Wrocław 2001