Wygaszenie chęci życia i skupienie się na medytacji było dostępne głównie mnichom. To dla nich było możliwe osiągnięcie nirwany. Stąd nazwa hinajama – mały wóz. Pozostali mogli tylko liczyć, że w przyszłym wcieleniu będą mnichami i będą mogli osiagnąć wtedy nirwanę.

Wszystko co dokonuję się w świecie jest efektem prawa karmana. Nie uwzglednia się tu działania istot boskich. Stąd niektórzy uważają buddyzm za religię ateistyczną. Budda nie negował istnienia bogów, lecz uznawał jedynie, że nie mają oni wpływu na losy człowieka, mało tego, sami znajdują się w kręgu sansary i podlegają prawu karmana. Bogowie są człowiekowi niepotrzebni.

Pięc podstawowych zakazów, które obowiązują wszystkich buddystów:

1. nie wolno zabijać żywych istot (Ahinsa);

2. nie wolno kłamać;

3. nie wolno kraść;

4. nie wolno dopuszczać się niedozwolonych stosunków płciowych;

5. nie wolno korzystać ze środków odurzających;

Pięć zasad obowiązujących tylko mnichów:

1. nie wolno jeść w porach zakazanych;

2. nie wolno brać udziału w widowiskach rozrywkowych;

3. nie można używać perfum, biżuterii i wieńców;

4. nie można spać wygodnie;

5. nie można posiadać pieniędzy;

Podstawowe cnoty:

• życzliwość;

• współczucie;

• radość;

• pogoda;

Należy je cały czas w sobie realizować. Rozmyślania o żywych istotach powinny opierać się na tych aspektach.

Kult

Kult religijny polegał na recytacji pewnych tekstów, kazań. Stosuję się także spowiedź, oddaję się również cześć relikwiom, zwłąszcza tym związanym z samym Buddą.
Poszadha jest centralną ceremonią sprawowaną przez mnichów. Jest to dawny dzień postny, który został przekształcony przez Buddę w dzień pokuty i spowiedzi. Nakazał regularne go obchodzenie w każdym dniu nowiu, pełni oraz każdego ósmego dnia między nowiem, a pełnią. Mnisi recytowali wtedy reguły ćwiczeń duchowych, rejestr przewinień, który należy unikać (pratimoksza). Przewiny były wtedy wyznawane przed całą gminą. Obrzęd ten miał na celu uwolnienie od wyrzutów sumienia, jednocześnie zaś miał powstrzymywać popełnianie tych czynów w przyszłości. Był to także wyraz przynależności do gminy, jak i kontroli sposobu życia mnichów.

Prawarana (zakaz, zadośćuczynienie) była odprawiana z końcem pory dżdżystej. Wskazany przez gminę mnich trzykrotnie prosił swoich braci o wymienienie jego przewinień. Po wysłuchaniu zgłaszał on gotowość odpokutowania.

W buddyźmie hinajamy nie ma modlitwy. Jej miejsce zajmuję medytacja. Budhakosza napisał dzieło o podstawach medytacji. Nowicjusz uczy się medytowania pod kierunkiem mistrza. Mistrz bada predyspozycje swojego ucznia, jak i wskazuję przedmiot medytacji. Medytacja ma prowadzić mnicha do zbawienia, jednak sama medytacja nie jest wystarczająca. Niezbedne jest także odpowiednie postepowanie moralne.

Do ważnych czynności kultowych należą także pielgrzymki. Już sam Budda miał ustalić cztery miejsca pielgrzymkowe oraz cztery miejsca złożenia relikwii. Miejsca pielgrzymkowe:

• Gaj Lumpini -miejsce narodzin;

• Gaja – miejsce przebudzenia;

• Sarnath – miejsce pierwszego kazania;

• Kusinagara – miejsce śmierci Buddy, osiągnięcia nirwany.

Relikwie należy umieścić w czterech grobowcach – stupach – gdzie przecinają się główne drogi. Z czasem termin stupa zaczął być używany na podobne budowle, pomimo braku w nich szczątków Buddy, lecz były ośrodkami medytacji i kultu.

Już za życia Buddy oddawano mu pewne formy czci, jako cześć dla wielkiego nauczyciela, nie zaś istoty boskiej. Gdy ktoś się do niego zbliżał, miał odsłonięty prawy bark, a witając go kłaniano się nisko i skłądano razem dłonie. Po jego śmierci pojawił się kult jego relikwii. Jego resztki po spaleniu podzielono na osiem cześci, wbrew prośbom Buddy. Początkowo relikwie te traktowano jako talizmany.

Obecność Buddy po jego odejściu zaznaczano w sposób symboliczny. Stopniowo zaczęto także wznosić posągi Buddy, co oznacza, że zaczęto oddawać mu cześć.