Technika zabiegów pielęgniarskich

Pomiar ciśnienia tętniczego

Po raz pierwszy pomiaru ciśnienia tętniczego, przy pomocy metody używanej do dnia dzisiejszego, dokonał włoski lekarz Riva-Rocci.

Pomiar ciśnienia tętniczego - aparaty

Aparat służący do pomiaru RR to sfigmomanometr, potocznie zwany po prostu aparatem do pomiaru ciśnienia. Budowa jego jest prosta. Zasadnicze części to nadmuchiwany mankiet i wskaźnik rtęciowy lub sprężynowy. Nowoczesne aparaty elektroniczne pozwalają na samodzielne pomiary przez chorego. Są proste w obsłudze, choć mogą odznaczać się mniejszą precyzją pomiaru. Wartość ciśnienia i tętna wyświetlana jest na ekranie.

Pomiar ciśnienia tętniczego - aparaty

Tradycyjne - najbardziej powszechne w użyciu są aparaty rtęciowe lub sprężynowe (skala zegarowa). Składają się one z mankietu z pompką i manometru. Oprócz aparatu dla dokonania pomiaru potrzebne są jeszcze słuchawki lekarskie. Badający sam pompuje mankiet a następnie spuszcza powietrze i wykorzystując słuchawki odczytuje wartość RR. Przyrządy te odznaczają się dużą dokładnością i są proste w obsłudze. Wykorzystują osłuchową metodę Korotkowa.

Pomiar ciśnienia tętniczego - aparaty

Nowoczesne - aparaty elektroniczne półautomatyczne lub automatyczne. Umożliwiają pomiar RR bez osłuchiwania tętnicy i automatycznie wyświetlają na ekranie wynik RR oraz częstość pracy serca. Są wygodne w użyciu dla ambulatoryjnych pomiarów wykonywanych samodzielnie przez chorego. W zależności od udogodnień i różnorodnych funkcji różnią się one oczywiście ceną. Najważniejszą rzeczą jest standaryzacja pomiaru polegająca na okresowym sprawdzeniu jego wiarygodności (np. z pomiarem wykonanym aparatem w gabinecie lekarskim).   Obecna technika automatycznego pomiaru ciśnienia pozwala na 24 godzinne monitorowanie ciśnienia tętniczego. Miniaturowy, noszony przez pacjenta aparat umożliwia wielokrotne pomiary podczas normalnych czynności życiowych: w czasie pracy, wysiłku, a także nocą podczas snu.

Technika pomiaru ciśnienia tętniczego

Dokonując pomiaru ciśnienia tętniczego zakładamy mankiet w 1/3 dolnej części ramienia. Zwiększając ciśnienie w mankiecie do wysokości przewyższającej ciśnienie krwi w tętnicy ramiennej zamykamy w niej przepływ. Następnie wypuszczając powietrze z mankietu, zmniejszamy stopniowo ucisk wywierany przez mankiet. Gdy ciśnienie skurczowe w tętnicy pokona opór ucisku mankietu, pierwsze fale krwi przecisną się przez tętnicę dając wyraźnie słyszalny przy osłuchiwaniu dźwięk. To ciśnienie odpowiada najwyższemu - skurczowemu ciśnieniu panującemu w układzie krwionośnym.

Spuszczając dalej powietrze z mankietu stopniowo zmniejszymy ucisk na tętnicę, w wyniku czego przepływ krwi staje się bardziej swobodny do momentu gdy słyszalne tony zupełnie zanikną - jest to wartość najniższego ciśnienia w układzie tętniczym - ciśnienia rozkurczowego.   Wynik pomiaru, czyli wartość ciśnienia zapisujemy w postaci dwóch liczb np. 130/80 mmHg, 160/105 mmHg. Pierwsza wyższa wartość oznacza ciśnienie skurczowe, druga ciśnienie rozkurczowe. Warto wiedzieć, że na obu kończynach górnych RR może różnić się o 10-15mmHg, zwykle jest większe na kończynie prawej u osób praworęcznych a odwrotnie u osób leworęcznych.

Warunki pomiaru ciśnienia

  

Pomiary powinny być wykonane w warunkach spokoju, po kilkuminutowym odpoczynku. Bezpośrednio przed pomiarem siadamy w wygodnej pozycji. Uwalniamy ramię z krepującej odzieży, ręka rozluźniona, wygodnie oparta. Pomiar RR zwykle wykonujemy w pozycji siedzącej. Mankiet aparatu do mierzenia ciśnienia zawsze należy umieszczać na wysokości serca, niezależnie od tego w jakiej pozycji znajduje się pacjent.

Mankiet powinien być dobrany do grubości ramienia. Założony 2-3 cm powyżej zgięcia łokciowego. Poniżej przykładamy słuchawkę lekarską dla osłuchiwania tonów serca. Pierwszy słyszalny ton wyznacza ciśnienie skurczowe, moment zniknięcia tonów ciśnienie rozkurczowe.Jak wcześniej pisaliśmy ciśnienie na obu kończynach górnych może nieznacznie różnić się dlatego zasadniczo mierzymy RR na tej kończynie górnej na której jest ono wyższe. Jeżeli RR jest jednakowe na obu kończynach to zwykle pomiaru dokonujemy na kończynie górnej prawej.

Najczęściej popełniane błędy podczas mierzenia ciśnienia

Najczęściej popełniane błędy to: pomiar wykonywany tuż po wysiłku, wypaleniu papierosa czy wypiciu kawy.

Najczęściej popełniane błędy

1.nieprawidłowa pozycja pacjenta

2. nieodpowiednie warunki badania

3. nieprawidłowe założenie mankietu

4. złe ustawienie manometru

5. mała liczba pomiarów

6. pomiar ciśnienia tylko na jednym ramieniu przy pomiarze pierwszorazowym

Jak często mierzyć ciśnienie tętnicze?

   Pacjenci z rozpoznanym nadciśnieniem tętniczym dokonują pomiarów ciśnienia w zależności od potrzeby. Na początku leczenia z pewnością częściej, przy każdej wizycie lekarskiej, a w warunkach domowych nawet kilka razy dziennie, choćby dlatego aby sprawdzić jak ciśnienie zachowuje się w różnych sytuacjach. Potem wystarczy wykonanie pomiaru 1-2 razy dziennie. Jeśli ciśnienie pod wpływem leczenia ulegnie normalizacji lub ustabilizuje się na odpowiednim poziomie wystarczy kontrola np. 1 raz w tygodniu. W razie złego samopoczucia należy wykonać dodatkowy pomiar.

Pacjenci u których w rodzinie stwierdza się występowanie nadciśnienia tętniczego, a także obciążeni czynnikami ryzyka takimi jak palenie papierosów, otyłość, prowadzący siedzący tryb życia powinni obowiązkowo kontrolować ciśnienie 1-2 x w roku. Ale też nie powinni pomijać żadnej nadarzającej się okazji do pomiaru.   Zdrowe osoby dorosłe pomiar RR przynajmniej 1x w roku.

Automatyczny pomiar rr

Różnice w wartościach RR uzyskanych metodą pośrednią i bezpośrednią występują u chorych:

otyłych

w hipotonii

hipertonii

we wstrząsie

Należy je interpretować na korzyść wyników pomiarów RR metodą bezpośrednią.

Pomiar tętna

Tętnem nazywamy faliste odkształcenie tętnicy podczas skurczu serca. Skurcz komór serca powoduje powstanie tzw. fali tętna w tętnicach. Częstością tętna nazywamy ilość uderzeń serca na minutę.U dorosłych ilość uderzeń na minutę wynosi ok. 60-80.U dzieci: 90-140/minutę.

Tętno badamy przykładając opuszki palców w okolicy tętnicy promieniowe (nadgarstek).

U chorych w stanie ciężkim badamy tętno na dużych tętnicach – szyjnej, udowej.

U małych dzieci badamy tętno na tętnicy ramiennej.

Bradykardia ( zwolniony rytm zatokowy)- AS poniżej 60/min

Tachykardia ( Przyspieszony rytm zatokowy) - AS powyżej 100/min

PULSOKSYMETRIA

Jest nieinwazyjną metodą ciągłego pomiar wysycenia krwi tętniczej tlenem.

Wartość prawidłowa psO2 = 98% ( margines błędu 1-2%)

Czujnik pulsoksymetru zbudowany jest z dwóch diod: jednej emitującej światło i drugiej będącej detektorem. Pomiar wysycenia hemoglobiny tlenem oparty jest na analizie różnic w pochłanianiu dwu długości fal świetlnych 660 i 940 nm. Detektor nie odróżnia długości fal. Pomiar następuje, dlatego, że światło, które dociera do detektora ma tę samą długość fali co światło emitowane. Oksyhemoglobina absorbuje mniej światła w zakresie czerwonym ( 660), a więcej w podczerwonym ( 940) niż Hg zredukowana . Zatem związek między absorpcją w czerwonym a podczerwonym zakresie określa saturację. Absorpcja jest mierzona setki razy w ciąg sekundy , tworzy wartość średnią i wynik wyświetla w formie analogowej.

Rejestruje światło przechodzące jedynie przez pulsujące naczynia krwionośne. Eliminuje to odbicia świata przechodzącego przez tkanki pozanaczyniowe i żyły.

Pulsoksymetr odróżnia wyłącznie deoksyhemoglobinę od innych postaci Hg:

oksyhemoglobiny

karboksyhemoglobiny

methemoglobiny.

Oznacza to, że pulsoksymetr identyfikuje błędnie COHgb i metHgb jako O2Hgb - podaje zawyżone wartości.

Pomiar temperatury ciała

Utrzymanie normotermii jest istotne u noworodków , małych dzieci i podczas długotrwałych znieczuleń.

W warunkach fizjologii temp. utrzymuje się w granicach 36,5 – 37,5st.

Regulacja odbywa się w podwzgórzu. Wszystkie anestetyki zakłócają jego funkcję. Utrata ciepła podczas operacji wynosi 210 kcal/h, a produkcja 60 kcal/h. Jeżeli temperatura na sali operacyjnej wynosi mniej niż 21 stopni to organizm nie nadąża z produkcją ciepła.

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SPADEK TEMPERATURY CIAŁA:

otwarcie jam ciała

zimne płyny infuzyjne

podeszły wiek

HIPOTERMIA – 33-35 stopni

zwolniony metabolizm leków

wyższa utrata krwi

wzrost odsetka zakażeń

pooperacyjny wzrost zużycia tlenu ( dreszcze)

Kontrola temperatury ciała przydatna jest do monitorowania funkcji układu krążenia i przepływu tkankowego.

różnica temperatur może świadczyć o centralizacji krążenia( większa niż 3- 4 stopnie).

nagły wzrost temperatury ciała pomaga w szybkim rozpoznaniu gorączki złośliwej i przełomu tarczycowego.

Kontrola temperatury ciała przydatna jest do monitorowania funkcji układu krążenia i przepływu tkankowego.

różnica temperatur może świadczyć o centralizacji krążenia( większa niż 3- 4 stopnie).

nagły wzrost temperatury ciała pomaga w szybkim rozpoznaniu gorączki złośliwej i przełomu tarczycowego.

Przełyk – dolna część między sercem a aortą odpowiada temperaturze centralnej

Odbyt- mało przydatne, ponieważ zależy od przepływu krwi przez śluzówkę i obecności stolca

Tchawica i górna część przełyku – odpowiada temperaturze gazów

Zewnętrzny przewód słuchowy – odpowiada temperatorze krwi przepływającej przez mózg

Dół pachowy i skóra- zależy od przepływu krwi i nie jest przydatny do nadzoru śródoperacyjnego i w stanach ciężkich.