Kawa i herbata

Kawa i herbata to powszechne w naszym społeczeństwie środki pobudzające. Większość z nas traktuje je jako punkt obowiązkowy każdego dnia, poranna kawa czy kolejne jej filiżanki w ciągu dnia to swoiste rytuały, które na stałe zagościły w naszych rozkładach zajęć. Tymczasem, zgodnie z ustaleniami Komisji Europejskiej herbata, kawa i czekolada należą do najsłabszej grupy narkotyków!

Kawa

Kawa, po którą sięgamy codziennie ze słoika to tak naprawdę coffea arabica. W swej pierwotnej postaci jest krzewem lub drzewkiem osiągającym do pięciu metrów wysokości, które zaczyna rodzić najwcześniej trzy lata po jego zasadzeniu.

Ojczyzną kawy jest, jak się przypuszcza Etiopia, skąd w VI wieku n.e. trafiła do Arabii, gdzie została udomowiona. Co ciekawe, na początku ją jedzono, a napój zaczęto z niej przyrządzać dopiero w XV wieku.

Skąd biorą się ziarenka. Owoce krzewu lub drzewa kawowego to pestki zawierające w sobie nasiona. Po wysuszeniu i przetworzeniu stają się one ziarenkami kawy w znajomej nam postaci. Często łączy się ziarna pochodzące z różnych rejonów upraw tworząc rozmaite mieszanki, zaspokajające preferencje nieco wybredniejszych kawoszy.

W Europie pierwszymi, którzy poznali jej smak byli Anglicy, miało to miejsce w 1601 roku. Potem kolejno ulegali jej smakowi Francuzi, Holendrzy, aż w końcu trafiła do Ameryki Południowej, która stała się jej największym producentem i rozpowszechniła kawę na cały świat.

Pomijając walory smakowe, kawa, poprzez zawartość w niej kofeiny i innych alkaloidów, wywołuje pewne fizjologiczne skutki. co czyni z niej napój, który już od lat wzbudza wiele kontrowersji. Kofeina pobudza pracę mózgu i serca, ma swoje zastosowanie w medycynie właśnie przy chorobach serca, astmie, czy przy zatruciu środkami nasennymi. Często przynosi też ulgę w przypadku bólów głowy, nasilając także działanie leków przeciwbólowych. Nadmierne spożycie kawy może z kolei spowodować dolegliwości żołądkowe i nerwowość.

Zazwyczaj pijamy ją na tzw. "rozruch", gdyż wykazuje właściwości pobudzające. Działanie kofeiny dostarczonej wraz z napojem zaczyna być dostrzegane już po około pół godzinie od wypicia naparu. Rozszerzają się obwodowe naczynia krwionośne, przez co organizm ulega dotlenieniu. Łatwiej jest się dzięki temu skupić, zebrać myśli, odgonić uczucie senności. Najsilniejsze działanie kofeiny obserwuje się zwykle dopiero po około 3-4 godzinach od spożycia.

Mimo wspomnianych zalet, kofeina oraz substancje drażniące zawarte w kawie mogą niekorzystnie wpływać na organizm. Podobnie jak herbata powoduje demineralizację organizmu. W celu przywrócenia równowagi biochemicznej we krwi organizm traci mikroelementy, czyli magnez, wapń, selen, cynk, żelazo oraz witaminy rozpuszczalne w wodzie. Wprawdzie stopień, w jakim kawa pita w racjonalnych ilościach wypłukuje je z organizmu jest niewielki, jednak przy jej nadużywaniu dojść może do powstania lub nasilenia pewnych schorzeń, takich jak osteoporoza czy anemia. Do negatywnych skutków picia znacznych ilości kawy zalicza się także tzw. zdenerwowanie kofeinowe. Już po trzeciej kawie w ciągu dnia mogą pojawić się trudności w skupieniu uwagi, wzrasta poziom irytacji oraz drażliwości, pojawia się tzw. "gonitwa myśli". Działanie przeciwne do zamierzonego jest wywoływane przez zbyt wysokie stężenie kofeiny w organiźmie. Mogą pojawić się także trudności w zasypianiu, choć na nielicznych kawa działa usypiająco

Lecznicze właściwości herbaty

30-01-2011 10:00

Była kiedyś przywilejem cesarzy i królów, a jej picie stawało się na dworach prawdziwą ceremonią. Herbata – znana w Chinach od 4 tysięcy lat, do Europy trafiła na początku XVII wieku i początkowo traktowana była wyłącznie jako lekarstwo. Dziś jest jednym z najpopularniejszych napojów na świecie. Delektując się jej smakiem i aromatem, zapominamy często o bogactwie jej walorów zdrowotnych.

Zobacz również:

Zalecenia zdrowego odżywiania

Wskazówki jak się odżywiać przed, podczas i po wysiłku

Sprawdź, jaką rolę odgrywają tłuszcze w diecie!

Pułapki niezdrowego odżywiania

Wskazówki jak karmić chorych z gorączką

Camelia sinensis - roślina, której liście używane są do produkcji herbat, zawiera mnóstwo związków biologicznie czynnych, pierwiastków śladowych oraz witamin. Moment zebrania liści i pąków oraz odmienne sposoby ich obróbki, wydobywają z niej cały wachlarz różnorodnych, cennych dla zdrowia właściwości. Choć wszystkie herbaty pochodzą z tej samej rośliny - to właśnie od procesów zastosowanych do jej przygotowania zależy, czy powstanie herbata czarna, czerwona, zielona czy biała.

Wielu z nas nie wyobraża sobie dnia bez kilku filiżanek tego szlachetnego napoju. Najpopularniejsza na naszych stołach jest odmiana czarna. Warto jednak przyjrzeć się również innym „kolorom” herbaty. Każdy z nich smakuje inaczej i inaczej wpływa na nasz organizm. Dzięki temu możemy wybrać herbatę nie tylko najbardziej odpowiadającą nam smakiem, lecz także najlepiej dostosowaną do naszych potrzeb zdrowotnych.

Trzeba pamiętać, że aby w pełni wykorzystać dobroczynną moc naparu, należy dołożyć staranności przy jego przygotowaniu. Szczególną uwagę warto zwrócić na długość parzenia, temperaturę oraz miękkość wody. Herbatę należy pić tuż po przyrządzeniu, nie pozostawiając w naparze listków, które mogą nadać napojowi gorzkawy smak.

Zielona

Do uzyskania tego rodzaju herbaty nie stosuje się procesu fermentacji. Listki, tuż po zerwaniu, poddaje się suszeniu, co pozwala zachować nieporównywalnie więcej cennych składników i delikatniejszy smak, niż w herbatach czarnych. Napar z zielonej herbaty zawiera witaminy C, E, B, a także sole mineralne i garbniki.

Właściwości:

posiada silne działanie przeciwutleniające – zapobiega i hamuje rozwój nowotworów,

działa przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo, zapobiegając przeziębieniom i wzmacniając odporność,

chroni przed zawałam serca i przeciwdziała nadciśnieniu tętniczemu,

wykazuje działanie uspokajające, zmniejszające stres i niepokój oraz stabilizujące nastrój,

posiada właściwości przeciwwrzodowe, oczyszcza organizm z toksyn i reguluje nadkwasotę żołądka,

chłodnego naparu używa się do przemywania oczu przy zapaleniu spojówek oraz powiek.

Przygotowanie:

Czas zaparzania zależy od twardości wody i rozdrobnienia listków. Przy twardszej wodzie i dużych listkach powinien być odpowiednio dłuższy. Zielone herbaty zalewa się wodą o temperaturze 60-90 stopni Celsjusza.

Większość zielonych herbat powinno się parzyć dwu, a nawet trzykrotnie, za każdym razem wydobywając z naparu inny smak i właściwości. Pierwsze parzenie, dające napar pobudzający, powinno być zawsze krótkie i trwać około 3 minut. Przekroczenie tego czasu sprawia, że herbata nabiera gorzkawego posmaku. Najwartościowszym naparem jest zazwyczaj drugi. Ma delikatniejszy aromat i działanie uspokajające. Drugie parzenie może być dłuższe – dzięki temu uzyskuje się mnóstwo cennych składników.

Czerwona (Pu-Erh)

Herbata czerwona ma swoich zwolenników ze względu na bogaty, lekko korzenny smak i intensywny aromat. Ceniona jest również za całą gamę związków mineralnych, teiny, manganu, wapnia, fluoru, olejków eterycznych oraz białka.

Zawarte w niej substancje wspomagają wydzielanie soków trawiennych oraz pobudzają pracę jelit. Wpływa to na szybszy metabolizm zmniejszając ilość tłuszczu w tkance podskórnej.

Działanie:

skutecznie zwalcza nadwagę,

reguluje przemianę materii i funkcjonowanie układu pokarmowego,

przyspiesza trawienie alkoholu i łagodzi skutki jego spożycia,

wspomaga i wzmacnia wątrobę,

obniża poziom cholesterolu we krwi, poprawia krążenie, obniża ciśnienie krwi,

ma właściwości moczopędne,

dzięki zawartości fluoru skutecznie zapobiega próchnicy,

wpływa pozytywnie na nastrój, pomaga w koncentracji, poprawia pamięć, wzmacnia organizm.

Przygotowanie:

Herbata ta dobrze znosi wyższą temperaturę wody i dłuższe parzenie. Powinna być zalewana wodą o 90-100 stopniach Celsjusza, a optymalny czas przygotowania naparu powinien trwać od 3 do 7 minut. Dłużej należy parzyć gatunki z dużymi liśćmi.

Parzenie Pu-Erh odbywać się może wielokrotnie, ponieważ herbata ta – podobnie jak zielona – w każdym kolejnym parzeniu oddaje do naparu inne dobroczynne substancje.

Biała

Uważana za najbardziej wykwintny, cieszący się największym uznaniem koneserów, gatunek herbaty. Liście na białą herbatę zbiera się ręcznie, z młodych, nierozwiniętych jeszcze pąków rośliny. Nie są one poddawane żadnym procesom, poza tradycyjnym suszeniem. Czas zbiorów ogranicza się jedynie do wczesnej wiosny. Krzewy, z których powstać ma biała herbata, są czasami dodatkowo chronione przed słońcem, by zapobiec wykształceniu się w liściach chlorofilu. Wszystko to powoduje, że biała herbata traktowana jest jako produkt ekskluzywny i należy do najdroższych herbat na świecie. Ma aksamitny, subtelny smak i posiada niesamowite właściwości lecznicze.

Działanie:

dzięki dużej zawartości teiny doskonale orzeźwia, pobudza i wspomaga koncentrację; poleca się ją zamiast picia kawy, od której jest dużo zdrowsza,

ze względu na ogromną ilość polifenoli, opóźniających procesy starzenia w komórkach, nazywana jest eliksirem młodości,

ma wyjątkowo silne właściwości antyoksydacyjne i antymutagenne - przeciwdziała powstawaniu zmian nowotworowych; jej picie zaleca się szczególnie osobom obciążonym genetycznie chorobami nowotworowymi,

zmniejsza ryzyko zapadania na choroby serca i naczyń krwionośnych, chroni przed zawałem, miażdżycą, obniża poziom złego cholesterolu i poprawia krążenie krwi,

hamuje powstawanie wolnych rodników i zapobiega zmarszczkom,

redukuje napięcie i stres,

oczyszcza organizm.

Przygotowanie:

W zależności od gatunku, wielkości liścia i osobistych preferencji należy ją parzyć od 3 do 10 minut, choć najlepsze wartości smakowe uzyskuje zazwyczaj po ok. 5-7 minutach. Temperatura wody używana do zalania herbaty białej nie powinna przekraczać 80 stopni Celsjusza.