Biologia Układ nerwowy i narządy zmysłów

Neuron- rodzaj komórek występujących w układzie nerwowym. Najwięcej neuronów znajduje się w ośrodkowym układzie nerwowym. Neurony składają się z ciała komórki, jądra komórkowego oraz neurytów: dendryt i akson, za pomocą których połączone są z innymi neuronami. Połączenie między komórkami nerwowymi zwane jest synapsą.

Tkanka nerwowa - odbiera, przekazuje i reaguje na impulsy środowiska, jak np. dotyk, temperatura czy światło. Przewodzi ona impulsy z neuronu do efektorów, od receptorów, przetwarza impulsy w adekwatne odpowiedzi, przewodzi impulsy z neuronu do innego neuronu, wytwarza substancje przekaźnikowe. Komórki nerwowe umożliwiają organizmowi normalne funkcjonowanie w danym środowisku, adekwatną odpowiedź w zależności od sytuacji w środowisku zarówno wewnętrznym jak i zewnętrznym. Neurony stale rejestrują się, analizują informacje o stanie wewnętrznym organizmu jak i zewnętrznym stanie otoczenia, przez co przygotowują organizm do adekwatnej reakcji. Do neuronów należy również koordynacja aktywności intelektualnej, świadomości, podświadomości, aktywności ruchowej czy też czynności gruczołów dokrewnych.

Efektor, narząd wykonawczy organizmu żywego, wykonujący lub zmieniający swoją czynność pod wpływem pobudzeń nerwowych (końcowa część łuku odruchowego). Są nimi mięśnie szkieletowe, mięśnie gładkie (uklad mięśniowy) i gruczoły.

Receptor biol. zakończenie włókien nerwowych lub wyspecjalizowana komórka zmysłowa, które odbierają określony rodzaj bodźców zewnętrznych lub wewnętrznych i przekazują je w formie impulsów do ośrodków nerwowych.

Synapsa to miejsce komunikacji błony kończącej akson z błoną komórkową drugiej komórki — nerwowej lub np. mięśniowej. Impuls nerwowy zostaje przeniesiony z jednej komórki na drugą przy udziale substancji o charakterze neuroprzekaźnika lub na drodze impulsu elektrycznego.

Mózg tworzy pięć podstawowych części:
a) KRESOMÓZGOWIE – tworzy półkule mózgowe, które są ważną częścią mózgu.
Wyróżniamy półkulę prawą i lewą, oddzielone są podłużną szczeliną. Każda półkula podzielona jest przez bruzdy na cztery płaty: czołowy, ciemieniowy, skroniowy, potyliczny. Półkule od strony zewnętrznej są korą mózgową (tzw. Istota szara ), a ich wnętrze tworzy ISTOTA BIAŁA, utworzona z mielinowych aksonów, komórek neuronowych ułożonych w wiązki.
b) KORA MÓZGOWA – jest pofałdowana i podzielona funkcjonalnie na trzy rejony: pola czuciowe, pola ruchowe, pola kojarzeniowe. W korze mózgowej znajdują się liczne ośrodki odpowiedzialne za różne funkcje. W płacie potylicznym są ośrodki wzrokowe. W płacie skroniowym ( nad uchem ) są ośrodki słuchowe. W płacie czołowym znajdują się ośrodki termiczne oraz mechaniczne. Kora mózgowa posiada ośrodki wyższych czynności mózgowych : ośrodek pamięci, świadomości, pisania, kojarzenia, myślenia. W istocie białej mózgu są włókna neuronowe, które tworzą połączenia między ośrodkami komórkowymi a innymi częściami układu nerwowego. Pasmo istoty białej łączące obie półkule mózgowe nazywane jest ciałem modzelowatym lub spoidłem wielkim.
c) MIĘDZYMÓZGOWIE – tworzy wzgórze i podwzgórze. Wzgórze przekazuje impulsy czuciowe i ruchowe do kory mózgowej. Ułożone niżej podwzgórze stanowi ośrodek regulujący pracę narządów wewnętrznych. W tej części znajdują się gruczoły dokrewne: przysadka i szyszynka oraz ośrodki: głodu, sytości, termoregulacji, pragnienia, agresji oraz pobudliwości seksualnej.
d) ŚRÓDMÓZGOWIE – tutaj przekazywane są z narządów zmysłów wrażenia słuchowe oraz wzrokowe. W tej części mózgu znajdują się ośrodki regulujące postawę oraz tonus mięśni.
e) MÓŻDŻEK- podobnie jak kresomózgowie, jest podzielony na dwie półkule. Pokryty substancją szarą i licznymi bruzdami. Jest drugą pod względem wielkości częścią mózgu. Odpowiada ona za koordynacje mięśniową i ruchową, znajdują się w tej części ośrodki równowagi.

Łuk odruchowy to droga jaką przebywa impuls nerwowy od receptora do efektora. Łuk odruchowy stanowi strukturalny (anatomiczny) element reakcji odruchowej.

Układ nerwowy człowieka - układ zbudowany z tkanki nerwowej, integrujący działalność organizmu, rejestrujący bodźce, przetwarzający zawartą w nich informację oraz sterujący czynnościami organizmu: ruchem mięśni oraz wydzielaniem hormonów.

Odruch, (refleks) to reakcja przystosowawcza na bodziec zewnętrzny lub wewnętrzny zachodząca i kierowana przez układ nerwowy. Prosty i niezamierzony ruch mięśniowy lub czynność gruczołu wywołana specyficznym bodźcem wyzwalającym.

Odruchy bezwarunkowe – są to odruchy wrodzone, wykonywane automatycznie, bez udziału naszej woli. Odbywają się one za pośrednictwem rdzenia kręgowego oraz podkorowych części mózgu. Odruch ten jest podstawowy dla utrzymania życia. 
Odruchy warunkowe – są to odruchy nabyte (wyuczone), w których zasadniczą rolę odgrywa kora mózgowa. Powstają one w trakcie rozwoju i życia osobniczego na skutek wielokrotnego kojarzenia bodźca bezwarunkowego (wywołującego odruch bezwarunkowy) z bodźcem obojętnym. kojarzenie to jest możliwe gdy oba bodźce występują w tym samym momencie lub jeden z nich poprzedza drugi. przykładem na powstawanie odruchu warunkowego jest doświadczenie przeprowadzone na psach przez Pawłowa. Udowodnił on, nie tylko, że bodziec bezpośredni (np. pokarm) powoduje wydzielanie śliny u psa, ale zwierzę można nauczyć reagowania na zupełnie inny, nieswoisty bodziec (np. dźwięk dzwonka, światło).

Czynności układu nerwowego można umownie podzielić na dwie kategorie

Układ nerwowy somatyczny -nastawiony na łączność ze światem zewnętrznym, odbiera z niego różnorodne informacje za pośrednictwem narządów zmysłów oraz zarządza aparatem ruchowym, umożliwiając poruszanie się w przestrzeni i reagowanie w sposób celowy na bodźce zewnętrzne.

Układ nerwowy autonomiczny lub wegetatywny - jego rolą jest sprawowanie kontroli nad przemianą materii oraz prawidłowym działaniem narządów wewnętrznych.

Układ nerwowy dzieli się na część ośrodkową (mózgowie i rdzeń kręgowy) oraz część obwodową - układ nerwów i zakończeń nerwowych.
Mózgowie jest zróżnicowaną strukturą: w jej skład wchodzi mózg, móżdzek, międzymózgowie, śródmózgowie, most i rdzeń przedłużony. Każda z wymienionych części mózgowia ma do wypełnienia określone funkcje, wykazując samodzielność i niezależność wynikającą z filogenetycznej przeszłości. Jest jednak zachowana w strukturze mózgowia hierarchia zarówno anatomiczna jak i czynnościowa, ponieważ jego najważniejszą częścią, stanowiącą najwyższą instancję, jest mózg. W korze mózgowej analizowane są i przetwarzane bodźce pochodzące z narządów zmysłów, narządów wewnętrznych i układów podkorowych. Kora jest siedliskiem inteligencji, pamięci i osobowości.
arze skóry unerwianym przez ten nerw. Uszkodzenie dróg czuciowych w mózgu albo projekcyjnej okolicy korowej powoduje osłabienie czucia w obrębie przeciwległej połowy ciała. Uszkodzenia okolic asocjalnych kory są przyczyną zaburzeń percepcji, zwanych agnozjami. Polegają na niemożności rozpoznawania przedmiotów, mimo prawidłowego reagowania na proste bodźce. Zwiększone odczuwanie bodźców występuje przy uszkodzeniach nerwów; bodźce dotykowe mogą być odczuwane jako bólowe.

Budowa i rola narządów zmysłów człowieka.

Człowiek dysponuje pięcioma zmysłami, które informują go o tym co się dzieje wokół niego. Są to: wzrok, słuch, dotyk, węch i smak. Obecnie w fizjologii dodaje się jeszcze zmysł równowagi, a także wszelkie czynności związane z czuciem (np. temperatury, bólu). Wszystkie są kontrolowane przez korę mózgową. Do odbioru bodźców przystosowane są specjalne narządy zmysłowe, które przekazują impulsy do mózgu i rdzenia kręgowego. Najważniejszym składnikiem tych narządów są receptory, zwykle wyspecjalizowane komórki zmysłowe (receptorowe). W wielu narządach zmysłów komórki te są komórkami rzęskowymi. Przekazują one stany pobudzenia wypustkom komórek nerwowych (neuronów zmysłowych).

Zmysł smaku to zdolność rozróżniania substancji za pomocą zakończeń nerwowych znajdujących się w kubkach smakowych brodawek języka. Smak jest mieszanką różnych odczuć, w tym zapachu. Człowiek rozróżnia 4 zasadnicze rodzaje smaków: gorzki, słony, kwaśny i słodki. Receptory słodyczy są najliczniejsze na czubku języka, słonego smaku zaraz za nimi, po obu stronach języka, a gorzkiego i kwaśnego jeszcze dalej za nimi, z tyłu. Smak współdziała ze zmysłem węchu. Nasze zmysły można czasem zmylić. Spróbuj jeść jabłko zatykając palcami nos. Nie poczujesz żadnego smaku. Podczas jedzenia nos jest tak samo ważny jak wargi. Smak jedzenia zależy od jego zapachu.

Zmysł węchu (zmysł powonienia) to część błony śluzowej jamy nosowej w górnej części tej jamy, zwana błoną węchową, w której znajdują się między komórkami nabłonkowymi komórki dwubiegunowe. Jedna wypustka takiej komórki zaopatrzona we włoski węchowe zwrócona jest na powierzchnię błony śluzowej, a druga jako neuryt (akson) przechodzi do mózgu. Pęczki tych ostatnich tworzą tzw. nitki węchowe przechodzące przez blaszkę sitową kości sitowej do jamy czaszki, gdzie kończą się w ośrodkach węchowych w mózgu. Zmysł umożliwia rozpoznawanie niektórych lotnych substancji chemicznych znajdujących się w otoczeniu (odzwierciedlający zapachy). Receptory węchowe są w stanie wykryć pewne substancje nawet przy ich minimalnej obecności w otoczeniu (np. sztuczne piżmo).Istnieje kilka teorii (np. teoria absorpcji promieni podczerwonych, teoria polarności cząsteczki, teoria składu chemicznego i inne), próbujących wyjaśnić sposób odbioru bodźców węchowych, brak jednak pewności co do ich prawdziwości. Różnica między smakiem a węchem nie zawsze jest wyraźna. Kiedy nam, ludziom, jest zimno, często mamy trudności z wyczuwaniem smaku. Jest to spowodowane tym, że nasze nosy są blokowane i "zapachowe" cząsteczki z naszych ust nie mogą dotrzeć do komórek czuciowych węchu znajdujących się z tyłu komory nosowej: to, co określamy jako smak, stanowi kombinację zapachu i smaku.

Ludzie nie mają dobrego węchu, niemniej jednak są w stanie odróżnić około 10000 różnych substancji chemicznych na podstawie ich zapachu. Jest to możliwe nie dlatego, że w nosie człowieka występuje 10 000 różnych typów komórek zapachowych; zapach jest kombinacją wrażeń pochodzących od różnych substancji. Można wyróżnić siedem głównych grup zapachowych: kamforową, piżmową, kwiatową, miętową, eterową, ostrą i cuchnącą.. Czułość zmysłów zapachu i smaku w olbrzymim stopniu zależy od liczby i gęstości odpowiedzialnych za te zmysły komórek czuciowych.

Zmysł dotyku to zdolność odczuwania działających na skórę i niektóre błony śluzowe bodźców mechanicznych (receptory). Receptory dotyku znajdują się na całej powierzchni ciała. Reagują one na cztery rodzaje bodźców – lekki dotyk, stały ucisk, zimno-ciepło, ból – i wysyłają informacje do mózgu za pośrednictwem nerwów. Do receptorów dotyku należą: łąkotki dotykowe (są odpowiedzialne za dokładną lokalizację dotyku), ciałka dotykowe (wykrywają powolne zmiany siły działania bodźca) oraz wolne zakończenia nerwowe oplatające pochewkę włosa (koszyczkowate zakończenie, które są pobudzane przy poruszaniu włosa). Swoistą odmianą dotyku jest ucisk, którego receptorami są ciałka blaszkowate (reagują na bodźce działające szybko i krótkotrwale np. wibracje) i ciałka buławkowate. Receptory dotyku są rozmieszczone najgęściej w obrębie opuszek palców, skórze warg, na koniuszku języka. Receptory te współdziałają w odbieraniu bodźców z innymi receptorami czuciowymi co daje złożone wrażenia np. odczuwanie wilgotności powstaje poprzez pobudzenie receptorów dotyku i zimna (termoreceptory). Dotyk jest stosowany w różnych działaniach o charakterze terapeutycznym, znajduje zastosowanie w zwalczaniu bólu i w relaksacji. Ma zastosowanie w akupressurze dla uwolnienia od przeżywanego napięcia.

Narząd słuchu odbierający fale akustyczne ma łączność z otoczeniem, a narząd równowagi jest całkowicie zamknięty w puszce czaszki.

Narząd słuchu i równowagi stanowi ucho, które dzieli się na trzy części: ucho zewnętrzne, środkowe i wewnętrzne.

Ucho zewnętrzne składa się z małżowiny usznej i przewodu słuchowego zewnętrznego. Na końcu tego przewodu znajduje się błona bębenkowa, oddzielająca ucho zewnętrzne od środkowego.

Ucho środkowe obejmuje jamę bębenkowa z trzema kosteczkami słuchowymi: młoteczkiem, kowadełkiem i strzemiączkiem, oraz trąbkę słuchowa.

Ucho wewnętrzne mieści w sobie właściwy narząd słuchu oraz narząd równowagi. Zbudowane jest ono z kanałów i woreczków, zwanych wspólnie błędnikiem. Wyróżnia się błędnik kostny i błędnik błoniasty.

Błędnik kostny składa się z przedsionka, trzech kanałów półkolistych, leżących w płaszczyznach do siebie prostopadłych, i ślimaka kostnego. Błędnik błoniasty obejmuje woreczek, łagiewkę, trzy przewody półkoliste wypełnione śródchłonką i przewód ślimakowy.

Ślimak tworzą trzy spiralne skręcone kanały, oddzielone od siebie cienkimi błonami, które zbiegają się u jego szczytu.

Kanał ślimakowy leży pomiędzy kanałem przedsionkowym i bębenkowym.

Kanał ślimakowy jest wypełniony endolimfą i zawiera właściwy narząd słuchu - narząd spiralny, inaczej narząd Cortiego, zbudowany z komórek zmysłowych, zakończonych włoskami. Komórki te rozmieszczone są na błonie podstawnej, a nad nimi znajduje się błona pokrywająca.

Narząd równowagi w uchu mieści się w przewodach półkolistych błędnika błoniastego, woreczku i łagiewce. Ruchy głowy powodują przepływ endolimfy wypełniającej przewody półkoliste do rozszerzonych zakończeń zwanych bankami.

Zmysł wzroku - zdolność układu nerwowego do odbierania bodźców świetlnych i przetwarzania ich w mózgu na wrażenia wzrokowe jest określana jako. Anatomiczną postacią tego zmysłu jest narząd wzroku, który składa się z gałki ocznej, aparatu ochronnego i aparatu ruchowego oka oraz połączeń nerwowych siatkówki oka ze strukturami mózgu.

Gałka oczna znajduje się w przedniej części oczodołu i porusza się dzięki ruchom mięśni ocznych w zagłębieniu utworzonym przez tkankę tłuszczową oczodołu i liczne powięzie. Wychodzący z niej nerw wzrokowy przechodzi przez otwór kostny do wnętrza czaszki i dalej do mózgu.

Oko ma w przybliżeniu kształt kuli o średnicy 24 mm, wypełnionej w większości bezpostaciową substancją (ciałkiem szklistym), znajdującej się pod ciśnieniem pozwalającym na utrzymanie jego kształtu.

Twardówka jest najbardziej zewnętrzną częścią oka. Zbudowana jest z nieprzeźroczystej błony włóknistej łącznotkankowej. W przedniej części oka przechodzi w rogówkę.

Rogówka kształtem przypomina wypukłe szkiełko od zegarka. Zbudowana jest z przeźroczystej błony włóknistej.

Między twardówką i siatkówką leży naczyniówka, która wraz z tęczówką i ciałem rzęskowym tworzy błonę naczyniową, w której znajdują się naczynia krwionośne. Ciało rzęskowe utrzymuje soczewkę w odpowiednim położeniu.

Siatkówka jest receptorową częścią oka. Składa się z trzech warstw, przy czym najbliższa środka oka warstwa składa się z czopków i pręcików - komórek światłoczułych, a dwie pozostałe z neuronów przewodzących bodźce wzrokowe. Na siatkówce znajduje się plamka żółta, będąca miejscem o największym skupieniu czopków i z tego powodu cechuje się największą wrażliwością na barwy i światło. Nieco niżej znajduje się plamka ślepa - miejsce pozbawione komórek światłoczułych i dlatego niewrażliwe na światło. Jest miejscem zbiegu nerwów łączących komórki światłoczułe z nerwem wzrokowym.

Soczewka jest zawieszona między tęczówką a ciałem szklistym na obwódce rzęskowej. Składa się z torebki, kory i jądra i ma dwie wypukłe powierzchnie - przednią i tylną. Jeśli wyobrazimy sobie soczewkę jako owoc, to torebka jest jego skórką, kora jego miąższem, a jądro pestką.

Tęczówka jest umięśnioną częścią błony naczyniowej otaczającej otwór nazywany źrenicą. Dzięki zawartemu w niej pigmentowi jest kolorowa. Mięśnie tęczówki pozwalają na zwiększanie lub zmniejszanie dopływu światła przez regulację wielkości źrenicy.

Budowa i rola narządów zmysłów człowieka.

Człowiek dysponuje pięcioma zmysłami, które informują go o tym co się dzieje wokół niego. Są to: wzrok, słuch, dotyk, węch i smak. Obecnie w fizjologii dodaje się jeszcze zmysł równowagi, a także wszelkie czynności związane z czuciem (np. temperatury, bólu). Wszystkie są kontrolowane przez korę mózgową. Do odbioru bodźców przystosowane są specjalne narządy zmysłowe, które przekazują impulsy do mózgu i rdzenia kręgowego. Najważniejszym składnikiem tych narządów są receptory, zwykle wyspecjalizowane komórki zmysłowe (receptorowe). W wielu narządach zmysłów komórki te są komórkami rzęskowymi. Przekazują one stany pobudzenia wypustkom komórek nerwowych (neuronów zmysłowych).

Zmysł smaku to zdolność rozróżniania substancji za pomocą zakończeń nerwowych znajdujących się w kubkach smakowych brodawek języka. Smak jest mieszanką różnych odczuć, w tym zapachu. Człowiek rozróżnia 4 zasadnicze rodzaje smaków: gorzki, słony, kwaśny i słodki. Receptory słodyczy są najliczniejsze na czubku języka, słonego smaku zaraz za nimi, po obu stronach języka, a gorzkiego i kwaśnego jeszcze dalej za nimi, z tyłu. Smak współdziała ze zmysłem węchu. Nasze zmysły można czasem zmylić. Spróbuj jeść jabłko zatykając palcami nos. Nie poczujesz żadnego smaku. Podczas jedzenia nos jest tak samo ważny jak wargi. Smak jedzenia zależy od jego zapachu.

Zmysł węchu (zmysł powonienia) to część błony śluzowej jamy nosowej w górnej części tej jamy, zwana błoną węchową, w której znajdują się między komórkami nabłonkowymi komórki dwubiegunowe. Jedna wypustka takiej komórki zaopatrzona we włoski węchowe zwrócona jest na powierzchnię błony śluzowej, a druga jako neuryt (akson) przechodzi do mózgu. Pęczki tych ostatnich tworzą tzw. nitki węchowe przechodzące przez blaszkę sitową kości sitowej do jamy czaszki, gdzie kończą się w ośrodkach węchowych w mózgu. Zmysł umożliwia rozpoznawanie niektórych lotnych substancji chemicznych znajdujących się w otoczeniu (odzwierciedlający zapachy). Receptory węchowe są w stanie wykryć pewne substancje nawet przy ich minimalnej obecności w otoczeniu (np. sztuczne piżmo).Istnieje kilka teorii (np. teoria absorpcji promieni podczerwonych, teoria polarności cząsteczki, teoria składu chemicznego i inne), próbujących wyjaśnić sposób odbioru bodźców węchowych, brak jednak pewności co do ich prawdziwości. Różnica między smakiem a węchem nie zawsze jest wyraźna. Kiedy nam, ludziom, jest zimno, często mamy trudności z wyczuwaniem smaku. Jest to spowodowane tym, że nasze nosy są blokowane i "zapachowe" cząsteczki z naszych ust nie mogą dotrzeć do komórek czuciowych węchu znajdujących się z tyłu komory nosowej: to, co określamy jako smak, stanowi kombinację zapachu i smaku.

Ludzie nie mają dobrego węchu, niemniej jednak są w stanie odróżnić około 10000 różnych substancji chemicznych na podstawie ich zapachu. Jest to możliwe nie dlatego, że w nosie człowieka występuje 10 000 różnych typów komórek zapachowych; zapach jest kombinacją wrażeń pochodzących od różnych substancji. Można wyróżnić siedem głównych grup zapachowych: kamforową, piżmową, kwiatową, miętową, eterową, ostrą i cuchnącą.. Czułość zmysłów zapachu i smaku w olbrzymim stopniu zależy od liczby i gęstości odpowiedzialnych za te zmysły komórek czuciowych.

Zmysł dotyku to zdolność odczuwania działających na skórę i niektóre błony śluzowe bodźców mechanicznych (receptory). Receptory dotyku znajdują się na całej powierzchni ciała. Reagują one na cztery rodzaje bodźców – lekki dotyk, stały ucisk, zimno-ciepło, ból – i wysyłają informacje do mózgu za pośrednictwem nerwów. Do receptorów dotyku należą: łąkotki dotykowe (są odpowiedzialne za dokładną lokalizację dotyku), ciałka dotykowe (wykrywają powolne zmiany siły działania bodźca) oraz wolne zakończenia nerwowe oplatające pochewkę włosa (koszyczkowate zakończenie, które są pobudzane przy poruszaniu włosa). Swoistą odmianą dotyku jest ucisk, którego receptorami są ciałka blaszkowate (reagują na bodźce działające szybko i krótkotrwale np. wibracje) i ciałka buławkowate. Receptory dotyku są rozmieszczone najgęściej w obrębie opuszek palców, skórze warg, na koniuszku języka. Receptory te współdziałają w odbieraniu bodźców z innymi receptorami czuciowymi co daje złożone wrażenia np. odczuwanie wilgotności powstaje poprzez pobudzenie receptorów dotyku i zimna (termoreceptory). Dotyk jest stosowany w różnych działaniach o charakterze terapeutycznym, znajduje zastosowanie w zwalczaniu bólu i w relaksacji. Ma zastosowanie w akupressurze dla uwolnienia od przeżywanego napięcia.

Narząd słuchu odbierający fale akustyczne ma łączność z otoczeniem, a narząd równowagi jest całkowicie zamknięty w puszce czaszki.

Narząd słuchu i równowagi stanowi ucho, które dzieli się na trzy części: ucho zewnętrzne, środkowe i wewnętrzne.

Ucho zewnętrzne składa się z małżowiny usznej i przewodu słuchowego zewnętrznego. Na końcu tego przewodu znajduje się błona bębenkowa, oddzielająca ucho zewnętrzne od środkowego.

Ucho środkowe obejmuje jamę bębenkowa z trzema kosteczkami słuchowymi: młoteczkiem, kowadełkiem i strzemiączkiem, oraz trąbkę słuchowa.

Ucho wewnętrzne mieści w sobie właściwy narząd słuchu oraz narząd równowagi. Zbudowane jest ono z kanałów i woreczków, zwanych wspólnie błędnikiem. Wyróżnia się błędnik kostny i błędnik błoniasty.

Błędnik kostny składa się z przedsionka, trzech kanałów półkolistych, leżących w płaszczyznach do siebie prostopadłych, i ślimaka kostnego. Błędnik błoniasty obejmuje woreczek, łagiewkę, trzy przewody półkoliste wypełnione śródchłonką i przewód ślimakowy.

Ślimak tworzą trzy spiralne skręcone kanały, oddzielone od siebie cienkimi błonami, które zbiegają się u jego szczytu.

Kanał ślimakowy leży pomiędzy kanałem przedsionkowym i bębenkowym.

Kanał ślimakowy jest wypełniony endolimfą i zawiera właściwy narząd słuchu - narząd spiralny, inaczej narząd Cortiego, zbudowany z komórek zmysłowych, zakończonych włoskami. Komórki te rozmieszczone są na błonie podstawnej, a nad nimi znajduje się błona pokrywająca.

Narząd równowagi w uchu mieści się w przewodach półkolistych błędnika błoniastego, woreczku i łagiewce. Ruchy głowy powodują przepływ endolimfy wypełniającej przewody półkoliste do rozszerzonych zakończeń zwanych bankami.

Zmysł wzroku - zdolność układu nerwowego do odbierania bodźców świetlnych i przetwarzania ich w mózgu na wrażenia wzrokowe jest określana jako. Anatomiczną postacią tego zmysłu jest narząd wzroku, który składa się z gałki ocznej, aparatu ochronnego i aparatu ruchowego oka oraz połączeń nerwowych siatkówki oka ze strukturami mózgu.

Gałka oczna znajduje się w przedniej części oczodołu i porusza się dzięki ruchom mięśni ocznych w zagłębieniu utworzonym przez tkankę tłuszczową oczodołu i liczne powięzie. Wychodzący z niej nerw wzrokowy przechodzi przez otwór kostny do wnętrza czaszki i dalej do mózgu.

Oko ma w przybliżeniu kształt kuli o średnicy 24 mm, wypełnionej w większości bezpostaciową substancją (ciałkiem szklistym), znajdującej się pod ciśnieniem pozwalającym na utrzymanie jego kształtu.

Twardówka jest najbardziej zewnętrzną częścią oka. Zbudowana jest z nieprzeźroczystej błony włóknistej łącznotkankowej. W przedniej części oka przechodzi w rogówkę.

Rogówka kształtem przypomina wypukłe szkiełko od zegarka. Zbudowana jest z przeźroczystej błony włóknistej.

Między twardówką i siatkówką leży naczyniówka, która wraz z tęczówką i ciałem rzęskowym tworzy błonę naczyniową, w której znajdują się naczynia krwionośne. Ciało rzęskowe utrzymuje soczewkę w odpowiednim położeniu.

Siatkówka jest receptorową częścią oka. Składa się z trzech warstw, przy czym najbliższa środka oka warstwa składa się z czopków i pręcików - komórek światłoczułych, a dwie pozostałe z neuronów przewodzących bodźce wzrokowe. Na siatkówce znajduje się plamka żółta, będąca miejscem o największym skupieniu czopków i z tego powodu cechuje się największą wrażliwością na barwy i światło. Nieco niżej znajduje się plamka ślepa - miejsce pozbawione komórek światłoczułych i dlatego niewrażliwe na światło. Jest miejscem zbiegu nerwów łączących komórki światłoczułe z nerwem wzrokowym.

Soczewka jest zawieszona między tęczówką a ciałem szklistym na obwódce rzęskowej. Składa się z torebki, kory i jądra i ma dwie wypukłe powierzchnie - przednią i tylną. Jeśli wyobrazimy sobie soczewkę jako owoc, to torebka jest jego skórką, kora jego miąższem, a jądro pestką.

Tęczówka jest umięśnioną częścią błony naczyniowej otaczającej otwór nazywany źrenicą. Dzięki zawartemu w niej pigmentowi jest kolorowa. Mięśnie tęczówki pozwalają na zwiększanie lub zmniejszanie dopływu światła przez regulację wielkości źrenicy.

Neuron- rodzaj komórek występujących w układzie nerwowym. Najwięcej neuronów znajduje się w ośrodkowym układzie nerwowym. Neurony składają się z ciała komórki, jądra komórkowego oraz neurytów: dendryt i akson, za pomocą których połączone są z innymi neuronami. Połączenie między komórkami nerwowymi zwane jest synapsą.

Tkanka nerwowa - odbiera, przekazuje i reaguje na impulsy środowiska, jak np. dotyk, temperatura czy światło. Przewodzi ona impulsy z neuronu do efektorów, od receptorów, przetwarza impulsy w adekwatne odpowiedzi, przewodzi impulsy z neuronu do innego neuronu, wytwarza substancje przekaźnikowe. Komórki nerwowe umożliwiają organizmowi normalne funkcjonowanie w danym środowisku, adekwatną odpowiedź w zależności od sytuacji w środowisku zarówno wewnętrznym jak i zewnętrznym. Neurony stale rejestrują się, analizują informacje o stanie wewnętrznym organizmu jak i zewnętrznym stanie otoczenia, przez co przygotowują organizm do adekwatnej reakcji. Do neuronów należy również koordynacja aktywności intelektualnej, świadomości, podświadomości, aktywności ruchowej czy też czynności gruczołów dokrewnych.

Efektor, narząd wykonawczy organizmu żywego, wykonujący lub zmieniający swoją czynność pod wpływem pobudzeń nerwowych (końcowa część łuku odruchowego). Są nimi mięśnie szkieletowe, mięśnie gładkie (uklad mięśniowy) i gruczoły.

Receptor biol. zakończenie włókien nerwowych lub wyspecjalizowana komórka zmysłowa, które odbierają określony rodzaj bodźców zewnętrznych lub wewnętrznych i przekazują je w formie impulsów do ośrodków nerwowych.

Synapsa to miejsce komunikacji błony kończącej akson z błoną komórkową drugiej komórki — nerwowej lub np. mięśniowej. Impuls nerwowy zostaje przeniesiony z jednej komórki na drugą przy udziale substancji o charakterze neuroprzekaźnika lub na drodze impulsu elektrycznego.

Mózg tworzy pięć podstawowych części:
a) KRESOMÓZGOWIE – tworzy półkule mózgowe, które są ważną częścią mózgu.
Wyróżniamy półkulę prawą i lewą, oddzielone są podłużną szczeliną. Każda półkula podzielona jest przez bruzdy na cztery płaty: czołowy, ciemieniowy, skroniowy, potyliczny. Półkule od strony zewnętrznej są korą mózgową (tzw. Istota szara ), a ich wnętrze tworzy ISTOTA BIAŁA, utworzona z mielinowych aksonów, komórek neuronowych ułożonych w wiązki.
b) KORA MÓZGOWA – jest pofałdowana i podzielona funkcjonalnie na trzy rejony: pola czuciowe, pola ruchowe, pola kojarzeniowe. W korze mózgowej znajdują się liczne ośrodki odpowiedzialne za różne funkcje. W płacie potylicznym są ośrodki wzrokowe. W płacie skroniowym ( nad uchem ) są ośrodki słuchowe. W płacie czołowym znajdują się ośrodki termiczne oraz mechaniczne. Kora mózgowa posiada ośrodki wyższych czynności mózgowych : ośrodek pamięci, świadomości, pisania, kojarzenia, myślenia. W istocie białej mózgu są włókna neuronowe, które tworzą połączenia między ośrodkami komórkowymi a innymi częściami układu nerwowego. Pasmo istoty białej łączące obie półkule mózgowe nazywane jest ciałem modzelowatym lub spoidłem wielkim.
c) MIĘDZYMÓZGOWIE – tworzy wzgórze i podwzgórze. Wzgórze przekazuje impulsy czuciowe i ruchowe do kory mózgowej. Ułożone niżej podwzgórze stanowi ośrodek regulujący pracę narządów wewnętrznych. W tej części znajdują się gruczoły dokrewne: przysadka i szyszynka oraz ośrodki: głodu, sytości, termoregulacji, pragnienia, agresji oraz pobudliwości seksualnej.
d) ŚRÓDMÓZGOWIE – tutaj przekazywane są z narządów zmysłów wrażenia słuchowe oraz wzrokowe. W tej części mózgu znajdują się ośrodki regulujące postawę oraz tonus mięśni.
e) MÓŻDŻEK- podobnie jak kresomózgowie, jest podzielony na dwie półkule. Pokryty substancją szarą i licznymi bruzdami. Jest drugą pod względem wielkości częścią mózgu. Odpowiada ona za koordynacje mięśniową i ruchową, znajdują się w tej części ośrodki równowagi.

Łuk odruchowy to droga jaką przebywa impuls nerwowy od receptora do efektora. Łuk odruchowy stanowi strukturalny (anatomiczny) element reakcji odruchowej.

Układ nerwowy człowieka - układ zbudowany z tkanki nerwowej, integrujący działalność organizmu, rejestrujący bodźce, przetwarzający zawartą w nich informację oraz sterujący czynnościami organizmu: ruchem mięśni oraz wydzielaniem hormonów.

Odruch, (refleks) to reakcja przystosowawcza na bodziec zewnętrzny lub wewnętrzny zachodząca i kierowana przez układ nerwowy. Prosty i niezamierzony ruch mięśniowy lub czynność gruczołu wywołana specyficznym bodźcem wyzwalającym.

Odruchy bezwarunkowe – są to odruchy wrodzone, wykonywane automatycznie, bez udziału naszej woli. Odbywają się one za pośrednictwem rdzenia kręgowego oraz podkorowych części mózgu. Odruch ten jest podstawowy dla utrzymania życia. 
Odruchy warunkowe – są to odruchy nabyte (wyuczone), w których zasadniczą rolę odgrywa kora mózgowa. Powstają one w trakcie rozwoju i życia osobniczego na skutek wielokrotnego kojarzenia bodźca bezwarunkowego (wywołującego odruch bezwarunkowy) z bodźcem obojętnym. kojarzenie to jest możliwe gdy oba bodźce występują w tym samym momencie lub jeden z nich poprzedza drugi. przykładem na powstawanie odruchu warunkowego jest doświadczenie przeprowadzone na psach przez Pawłowa. Udowodnił on, nie tylko, że bodziec bezpośredni (np. pokarm) powoduje wydzielanie śliny u psa, ale zwierzę można nauczyć reagowania na zupełnie inny, nieswoisty bodziec (np. dźwięk dzwonka, światło).

Czynności układu nerwowego można umownie podzielić na dwie kategorie

Układ nerwowy somatyczny -nastawiony na łączność ze światem zewnętrznym, odbiera z niego różnorodne informacje za pośrednictwem narządów zmysłów oraz zarządza aparatem ruchowym, umożliwiając poruszanie się w przestrzeni i reagowanie w sposób celowy na bodźce zewnętrzne.

Układ nerwowy autonomiczny lub wegetatywny - jego rolą jest sprawowanie kontroli nad przemianą materii oraz prawidłowym działaniem narządów wewnętrznych.

Układ nerwowy dzieli się na część ośrodkową (mózgowie i rdzeń kręgowy) oraz część obwodową - układ nerwów i zakończeń nerwowych.
Mózgowie jest zróżnicowaną strukturą: w jej skład wchodzi mózg, móżdzek, międzymózgowie, śródmózgowie, most i rdzeń przedłużony. Każda z wymienionych części mózgowia ma do wypełnienia określone funkcje, wykazując samodzielność i niezależność wynikającą z filogenetycznej przeszłości. Jest jednak zachowana w strukturze mózgowia hierarchia zarówno anatomiczna jak i czynnościowa, ponieważ jego najważniejszą częścią, stanowiącą najwyższą instancję, jest mózg. W korze mózgowej analizowane są i przetwarzane bodźce pochodzące z narządów zmysłów, narządów wewnętrznych i układów podkorowych. Kora jest siedliskiem inteligencji, pamięci i osobowości.
arze skóry unerwianym przez ten nerw. Uszkodzenie dróg czuciowych w mózgu albo projekcyjnej okolicy korowej powoduje osłabienie czucia w obrębie przeciwległej połowy ciała. Uszkodzenia okolic asocjalnych kory są przyczyną zaburzeń percepcji, zwanych agnozjami. Polegają na niemożności rozpoznawania przedmiotów, mimo prawidłowego reagowania na proste bodźce. Zwiększone odczuwanie bodźców występuje przy uszkodzeniach nerwów; bodźce dotykowe mogą być odczuwane jako bólowe.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Sprawdzian Układ nerwowy i narząd zmysłów doc
Układ nerwowy c.d. narządy zmysłów
TEST - Układ nerwowy i narządy zmysłów 2, sprawdziany, gim2
TEST - Układ nerwowy i narządy zmysłów, sprawdziany, gim2
układ nerwowy, Narządy zmysłów, Narządy zmysłów
TEST - Układ nerwowy i narządy zmysłów gr A i B, sprawdziany, gim2
Układ nerwowy i narządy zmysłów
Układ chłonny nerwowy narządy zmysłów(2), kosmetologia licencjat, anatomia
biologia układ nerwowy
układ nerwowy, Narząd ruchu, Narząd ruchu
układ nerwowy, Narząd ruchu, Narząd ruchu
Anatomia człowieka Układ nerwowy i percepcja zmysłowa
biologia układ nerwowy i hormonalny
Biologia układ nerwowy
biologia (układ nerwowy, ściągi
Biologia - układ nerwowy ściąga, Nauka, Biologia
układ nerwowy, NARZĄD SMAKU, NARZĄD SMAKU
układ nerwowy, NARZĄD POWONIENIA, NARZĄD POWONIENIA
Biologia Układ nerwowy

więcej podobnych podstron