mgr Barbara Mroczek

Szkoła Podstawowa

w Ostrowie

KONSPEKT LEKCJI PRZYRODY W KLASIE VI

Temat: Poznajemy krajobrazy ziemi na podstawie cech krajobrazu

śródziemnomorskiego.

I . CELE LEKCJI:

1. Cele ogólne:

• Zróżnicowanie powłoki krajobrazowej Ziemi.

• Jak opisujemy krajobrazy Ziemi?

• Wyjaśnianie współzależności kształtujących rozmieszczenie krajobrazów Ziemi.

• Dostrzega zróżnicowanie krajobrazów na Ziemi, odczytuje nazwy krajobrazów strefowych na mapie krajobrazowej Ziemi, podaje przykłady łańcuchów pokarmowych, podaje przykłady krajobrazów astrefowych.

Cele szczegółowe:

• Krajobraz śródziemnomorski.

• Jak człowiek wykorzystuje składniki krajobrazu śródziemnomorskiego?

• Wskazuje Morze Śródziemne na mapie hipsometrycznej Ziemi, wydziela na podstawie rocznego przebiegu temperatury powietrza i sum opadów miesięcznych klimatyczne pory roku, dostrzega roczne zróżnicowanie opadów, opisuje cechy roślin tworzących makię, opisuje zjawisko wybuchu wulkanu, opisuje następstwa trzęsienia Ziemi.

• Wyjaśnianie roli działalności człowieka w przekształcaniu składników krajobrazu śródziemnomorskiego.

II. MATERIAŁY:

1. Program PRZYRODA.

2. Atlas geograficzny.

3. Obrazy realistyczne, opisy, inne materiały.

4. Podręcznik.

5. Slajdy.

6. Wykresy temperatur - podręcznik.

III. PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA W ZAKRESIE

WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI.

1. Wyjaśnia związek między ruchem obrotowym Ziemi, a położeniem Słońca na sferze niebieskiej w ciągu doby.

2. Wyznacza w momencie górowania Słońca południk niebieski i ziemski. Długość geograficzna.

3. Wie, że wysokość Słońca zmienia się w południe w zależności od pory roku.

4. Rozumie, że strefy oświetleniowe Ziemi to skutek jej obiegowego ruchu.

5. Rozumie pojęcia: równik, zwrotnik, koła podbiegunowe, bieguny, szerokość geograficzna.

6. Rozumie, że warunki klimatyczne - wartość temperatury, opadów i ich roczny rozkład są wynikiem położenia obszaru w określonej strefie oświetleniowej Ziemi.

7. Odczytuje na podstawie znaków legendy, treść mapy krajobrazowej.

8. Określa na podstawie siatki kartograficznej, położenie obiektów w obrębie krajobrazu śródziemnomorskiego.

9. Odczytuje i interpretuje treść klimatogramów.

10. Rozpoznaje na obrazie realistycznym formy ukształtowania powierzchni Ziemi, roślinność i elementy klimatu.

11. Określa zależności między elementami klimatu, roślinnością naturalną, roślinami uprawnymi.

12. Dokonuje selekcji informacji i opisuje krajobraz śródziemnomorski - zgodnie z hasłami programu.

IV. PRACA WŁASNA Z MATERIAŁAMI ŹRÓDŁOWYMI.

1. Określamy współrzędne geograficzne obiektów:

• Która stolica kraju Europy ma szerokość geograficzną podobną jak Rzym?

• Która stolica krajów śródziemnomorskich ma najmniejszą długość geograficzną? Odczytaj jej wartość.

• Która stolica jest położona najbardziej na południu tego obszary?

• Który kraj ma długość geograficzną wschodnią i zachodnią?

• Gdzie z Mediolanu jest bliżej - do równika czy bieguna północnego?

• Która stolica kraju śródziemnomorskiego ma największą długość geograficzną?

• W którym kraju ląd Europy sięga najdalej na południe?

• Który kraj śródziemnomorski sięga najdalej na wschód, a który na zachód?

• Jakie są współrzędne geograficzne największego wulkanu?

• Jakie są współrzędne geograficzne wyspy Krety?

2. Z treści mapy hipsometrycznej i obrazu odczytaj cechy ukształtowania powierzchni obszarów śródziemnomorskich i skreśl odpowiedzi nieprawdziwe: w krajach śródziemnomorskich przeważają niziny, wyżyny, góry.

3. Rozwiąż zadania dotyczące przebiegu temperatury i opadów w dwóch miastach. Zapisz cechy klimatu.

• Zlokalizuj te dwa miasta na mapie Europy i oceń, w którym z nich są

różnice sumy opadów w poszczególnych miesiącach?

- Sprawdź na wykresie, w której miejscowości występuje klimatyczna

zima, czyli okres z temperaturą poniżej 0 C.

- Odczytaj z wykresów, ile miesięcy trwa klimatyczne lato w Nicei, a ile

w Madrycie? (średnia temperatura powietrza powyżej 15^o C).

- Opisz cechy klimatu śródziemnomorskiego i wyjaśnij według jakich

kryteriów dzielimy tutaj rok na zimę i lato?

- Który czynnik geograficzny różnicuje temperaturę powietrza i opady w

tych miastach?

• Czym się różnią klimatyczne i astronomiczne pory roku?

• Jakie cechy pogody w lecie i w zimie są właściwie dla klimatu śródziemnomorskiego (kolor nieba, zachmurzenie, widoczność, rodzaj opadów).

4. Wyszukaj na mapie krajobrazowej przykłady, wskazujące że formy gospodarowania człowieka zależą od ukształtowania powierzchni i cechy klimatu.

....................................................................................................................................................................................................................................

5. Wymień rośliny żywieniowe uprawiane w krajach śródziemnomorskich.

....................................................................................................................................................................................................................................

6. Wyjaśnij, jak wysokość nad poziomem morza, odległość od wybrzeża oraz temperatura powietrza wpływają na zróżnicowanie i rozmieszczenie roślin uprawnych i sadownictwo?

....................................................................................................................................................................................................................................

7. Odczytaj z mapy nazwy kilku miast powyżej 100 000 mieszkańców. Opisz ich położenie w stosunku do wybrzeża, łańcuchów górskich, rzek itp. Rozplanowanie i zabudowę miasta opisz na podstawie Neapolu.

....................................................................................................................................................................................................................................

8. Wymień przykłady zmian, które spowodował człowiek w krajobrazie śródziemnomorskim swoją gospodarką - podaj nazwy obiektów lub zjawisk.

....................................................................................................................................................................................................................................

9. Osobliwości, odrębności obiektów i zjawisk krajów śródziemnomorskich. Przykłady podawaj znane Ci z różnych źródeł.

....................................................................................................................................................................................................................................

ZAJĘCIA TERENOWE Z PRZYRODY

I. Szkic terenu

1. Wybierz (korzystając z mapy) najwygodniejszą drogę na szczyt i poprowadź nią kolegów. Uzasadnij dlaczego tę drogę wybrałeś.

2. Idąc drogą sporządź orientacyjny szkic terenu stosując odpowiednie znaki umowne dla obserwowanych obiektów (część grupy po lewej, druga po prawej stronie drogi).

zabudowania łąka

sklep zespół zadrzewień

kapliczka pojedyncze drzewa

kościół ścieżka ...

3. Na szkicu zaznacz kierunek północny strzałką.

II. Formy terenu

1. Jaką ekspozycję ma stok, po którym będziesz wchodził na szczyt Kopa Tatarskiego. Dokonaj pomiaru wysokości względnej kopca.

Pomiar wysokości pagórka przy udziale uczniów.

Każdy uczeń powinien znać swoją wysokość od stóp do oczu!

1. Nauczyciel ustawia uczniów na stoku od podnóża pagórka do wierzchołka. Uczeń stojący najniżej powinien widzieć na wysokości oczu stopy kolegi stojącego wyżej.

2. Jeżeli ostatni (najwyżej stojący) uczeń zobaczy wierzchołek pagórka na wysokości np. pasa lub barków, to tę wysokość należy zmierzyć.

3. Suma wysokości uczniów biorących udział w pomiarze jest

wysokością pagórka względem podnóża, czyli wysokością

względną.

2. Jesteś na szczycie. Określ jego cechy za pomocą kilku przymiotników.

3. Spróbuj narysować układ poziomic oddający kształt kopca.

III. Widnokrąg

1. Wyjaśnij pojęcia: widnokrąg, sklepienie niebieskie, zenit. Wskaż je na terenie. Czy w naszych szerokościach geograficznych Słońce świeci w zenicie?

2. Wyznacz kierunki główne i pośrednie na linii widnokręgu za pomocą kompasu. Przypomnij inne sposoby wyznaczania kierunków.

Za pomocą poziomo ustawionego zegarka można wyznaczyć kierunek północny w ten sposób, że małą wskazówkę (godzinową) kieruje się ku Słońcu. Dwusieczna kąta zawartego między małą wskazówką a kierunkiem na godzinę 12⁰⁰ wskazuje południe.

3. Wyznacz odcinek miejscowego południka, oraz wskaż południk niebieski.

IV. Orientacja w terenie.

1. Określ swoje położenia w stosunku do widocznych form terenu.

2. Określ położenie wymienionych obiektów względem Ciebie. Zmierz ich azymut.

Przy pomocy kompasu zmierzyć można azymut. Azymutem nazywamy kąt zawarty między kierunkiem północy magnetycznej a linią łącząca miejsce obserwacji z celem mierzony w stopniach zgodnie z ruchem wskazówek zegara.

3. Wskaż obiekty na linii azymutu 120 stopni, 270 stopni.

V. Orientacja w terenie przy użyciu planu.

1. Zorientuj plan geometrycznie (według rozplanowanych obiektów).

2. Sprawdź, czy plan jest zorientowany w kierunku północnym, tzn. czy pionowa ramka planu zgodna jest z kierunkiem północnym.

3. Zidentyfikuj miejsce swojego postoju.

4. Dokonaj przeliczenia podanej podziałki na podziałkę mianowaną.

5. Oblicz ile metrów (w linii prostej) dzieli Cię od szkoły.

VI. Panorama

1. Wskaż fragmenty widocznych fragmentów krain geograficznych.

2. Zorientuj otrzymaną kartkę tak, aby określone na niej kierunki zgodne były z kierunkami na widnokręgu.

3. Wskaż poszczególne dzielnice Przemyśla i obiekty, która są Ci znane.

VII. Pogoda

1. Dokonaj opisu pogody. Zwróć uwagę na:

• temperaturę

• kierunek i siłę wiatru

• stopień zachmurzenia

• rodzaj chmur

• Spróbuj postawić prognozą na najbliższe południe.

VIII. Środowisko życia

1. Określ cechy skały występującej w pobliżu.

2. Zbadaj stan zanieczyszczenia środowiska.

3. Wykonaj inwentaryzację drzew na wybranym obszarze.

IX. Krajobraz

1. Odszukaj i wskaż w terenie elementy morfologiczne doliny Sanu: dno doliny, zbocze lewe, zbocze prawe, koryto rzeki, a także wierzchowinę.

2. Wybierz, które z określeń właściwie charakteryzuje dolinę Sanu obserwowaną z miejsca postoju: szeroka, wąska, głęboka, płytka, kręta, ... .

3. Odszukaj i wskaż zbiorowiska roślinne charakterystyczne dla poszczególnych elementów doliny rzecznej.

4. Postaraj się „wytropić” zwierzęta zamieszkujące dolinę rzeczną.

5. Wymień składniki krajobrazu obserwowane z tego miejsca.

6. W jaki sposób teren wokół rzeki został przekształcony i wykorzystany przez człowieka?

7. Oceń trafność wkomponowania różnych budowli w krajobraz obserwowanego terenu uwzględniając walory estetyczne.

8. Kto korzysta z wód Sanu na badanym obszarze i w jaki sposób.

9. Podaj potencjalne źródła zanieczyszczenia rzeki.

10. Zilustruj obserwowany odcinek rzeki widziany z lotu ptaka.

11. Oceń stopień przekształcenia środowiska naturalnego przez człowieka. Które działania należy kontynuować, by dolina stała się terenem rekreacyjnym Przemyśla.

12. Przedstaw własny projekt zagospodarowania doliny Sanu. Wykonaj pracę plastyczną pt. „Turystyczna dolina Sanu”. Sporządź przekrój poprzeczny przez „Rekreacyjną doliną Sanu”.

---