JAN AMOS KOMEŃSKI

(1592- 1670)

Morawianin z pochodzenia, przez 30 lat pracował w Polsce, w Lesznie Wielkopolskim

Reprezentował odłam Braci Czeskich;

Wielka Dydaktyka

Drzwi języków otworzone

Świat w obrazach

Pansofia

• Nowa metoda nauczania, nowa organizacja nauczania (metoda poglądowości) (przeniósł prace nauczyciela i ucznia od wyuczenia się słów do poznania natury i faktów, stając się jednocześnie wyznawcą metody poglądowej),

• Kontynuacja jego pedagogiki u J. Locka,

• największą troskę jednak trzeba poświęcić wychowaniu moralnemu,

• Rozróżnia on cztery okresy w rozwoju człowieka i odpowiednio do nich cztery typy szkół:

• Okres dzieciństwa - do 6 r. ż., któremu odpowiadała szkoła macierzysta, czyli wychowanie głównie w rodzinie, gdzie podstawowa rolę nauczyciela pełni sama matka.

• Okres chłopięctwa - od 6 r. ż. do 12, któremu odpowiadała szkoła elementarna, z językiem ojczystym; uczą się w niej chłopcy i dziewczęta; powinna być w każdym miasteczku, wsi, osiedlu.

• Okres młodzieńczości - od 12 r. ż. do 18 - odpowiadała mu szkoła języka łacińskiego - szkoła średnia, gimnazjum, która powinna być w każdym większym mieście, a uczyć się w niej powinni wszyscy, którzy tylko odznaczają się wystarczającymi zdolnościami umysłowymi.

• Okres dojrzewającej męskości - od 18 r. ż. do 20 - odpowiadała mu Akademia, do której powinni być kierowani ci, którzy maja być uczonymi. Akademia powinna być zorganizowana w każdym państwie, a zakończenie w niej nauki powinno być uwieńczone, według Komeńskiego podróżami zagranicznymi.

• Żądał, aby cała młodzież była kształcona do 6 do 12 roku życia w jednej szkole, opartej na języku ojczystym - szkole macierzyńskiej,

• Według Komeńskiego szkoła elementarna (II etap) jest dla wszystkich konieczna i każde dziecka, bez względu na majątek, czy stanowisko społeczne rodziców, powinno od niej zacząć. Program jego szkoły elementarnej składał się z języka ojczystego, rachunków liczbami, początków geometrii, śpiewu politycznych melodii, religii, wiadomości o stosunkach gospodarczych i państwowych oraz z geografii, zarysu historii i ogólnych wiadomości o rzemiośle,

• Według Komeńskiego szkoła macierzysta powinna istnieć w każdym domu, szkoła elementarna w każdej gminie, a każde miasto powinno posiadać szkołę łacińską (III etap), czyli gimnazjum, a państwo - akademię,

• namawiał rodziców do podjęcia troski o wychowanie dzieci,

• Komeński zrozumiał potrzebę prowadzenia nauki zgodnie z psychologią dzieci, czyli w sposób przystosowany do postępu ich duchowego rozwoju. Materiał naukowy Komeński polecał rozkładać stosownie do wieku i pojętności uczniów, tak aby na raz nie zadawać za wiele i aby początków zwłaszcza wyuczyć gruntownie,

• Żądał, aby nauczyciel równocześnie uczył całą klasę tego samego,

• Komeński uzasadnia również metodę nauczania zbiorowego, w której to nauczyciel musi mieć całość uczniów na oku, zwracać się do wszystkich, a rozmowę z poszczególnymi uczniami powinien tak prowadzić, aby wszyscy jednocześnie koncentrowali swoją uwagę i jednakowo korzystali,

• sprzeciwiał się wymuszaniu nauki biciem,

• szkoła powinna być miejscem przyjemnym dla oka zarówno wewnątrz, jak i zewnątrz,

• w epoce w której brakowało dobrych podręczników i nie doceniano roli nauczyciela, Komeński uważał, że na katedrę wystarczy posadzić kogokolwiek. Jego zdaniem mogła być to nawet osoba słabo wykształcona, ale o dobrych chęciach, wyposażona w ścisłe wskazówki metodyczne i przepisane podręczniki, aby zaimprowizowała nauczyciela.

2

---