Święty Jan Chrzciciel w historii i kulturze Stargardu
Święty Jan Chrzciciel, który w hagiografii uważany jest za syna kapłana Zachariasza i Elżbiety - krewnej Najświętszej Marii Panny, był od średniowiecza jedną z trzech najbardziej czczonych w kościele pomorskim postaci, obok Boga Wszechmogącego i Najświętszej Marii Panny. Jest również patronem katedry i diecezji kamieńskiej.
Ze Stargardem św. Jan Chrzciciel związany jest od XII wieku. Około 1181 roku książę pomorski Bogusław I nadał rycerskiemu zakonowi Joannitów "dom", który wznieśli wraz z kaplicą pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela w ciągu XIII wieku. Mimo tego, iż najstarszym kościołem na terenie naszego miasta była świątynia poświęcona św. Marcinowi (powstała po misji chrystianizacyjnej biskupa Ottona z Bambergu), to właśnie kaplica, a później kościół św. Jana Chrzciciela posiadał prawo patronatu nad farą Mariacką. Stan taki trwał do wieku XVI, tzn. do 1534 r., kiedy prowadzono w Księstwie Pomorskim protestantyzm. Jednak jeszcze w XVII wieku Joannici stargardzcy, już jako świecka organizacja skupiająca najważniejszych kupców i innych członków gildii, spierała się z Collegium Tribunitium i Radą Miejską o patronat nad kościołem Mariackim. W swojej pieczęci, której odcisk zachował się w Aktach Książąt Szczecińskich, przechowywanych w Archiwum Państwowym w Szczecinie, przedstawia głowę św. Jana Chrzciciela na misie1.
Najważniejszy moment dziejowy naszego miasta jest również związany ze św. Janem Chrzcicielem, ponieważ 24 czerwca 1243 (lub 1253) roku, tzn. w dniu narodzin tegoż świętego, Stargard z rąk księcia pomorskiego Barnima I otrzymał magdeburskie prawa miejskie. Zatwierdzały one prawnie rozwijający się już ośrodek po północnej stronie obecnego Starego Miasta i dały początek nowemu miastu - pozostała część obecnego Starego Miasta2. Od wieków średnich po wiek XIX najważniejszy jarmark miejski odbywał się w dniu św. Jana Chrzciciela3. Natomiast najliczniejsze cechy stargardzkie, kowali, krawców, kuśnierzy i rymarzy, za swojego patrona uważały właśnie św. Jana Chrzciciela4.
Najstarszy zachowany zabytek ludwisarstwa stargardzkiego - dzwon pochodzący z 1464 roku, zawieszony we wieży kościoła świętojańskiego również odwołuje się do postaci naszego świętego: rex gloriae Christe veni cum pace Sanctus Johannes Mariae. Święty Jan Chrzciciel jako patron wody częstokroć pojawiał się w legendach stargardzkich w kontekście rzeki Iny. Również najstarsza stargardzka i pomorska loża masońska, "Pod trzema kaflami", która rozpoczęła swą działalność 30 czerwca 1746 roku, zamknięta w 1756 roku, i otwarta ponownie w 1775 r. przyjęła nazwę loży świętojańskiej.
Mistyczny wyraz patronatu nad kościołem św. Jana Chrzciciela mogli doświadczyć z kolei mieszkańcy Stargardu w tragicznym dla miasta dniu 7 października 1635 roku, kiedy spłonęła niemalże cała zabudowa. Jednak "cud" wielokrotnie opisywany w literaturze przedmiotu - biały gołąb, który unosił się nad kościołem, uratował świątynię wraz z 19 domami wokół5.
