Środek trwały jak również środki trwałe w budowie są zaliczane do rzeczowego majątku trwałego. Składniki majątku zaliczane do środków trwałych muszą spełniać określone warunki:

• Przewidywany okres ich użyteczności ekonomicznej musi być dłuższy niż jeden rok

• Muszą być kompletne i zdatne do użytku

• Muszą być przeznaczone na potrzeby jednostki

Środki trwałe to nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do użytkowania nieruchomości, maszyny, urządzenia i środki transportu, inwentarz żywy oraz inne przedmioty o przewidywanym okresie używania dłuższym niż jeden rok.
Środki trwałe stanowią własność lub współwłasność jednostki i wykorzystywane są przez nią na potrzeby, związane z prowadzoną działalnością. Do środków trwałych zalicza się także obce środki trwałe używane przez jednostkę na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze jeżeli jednostka posiada także prawo do dokonywania od nich odpisów amortyzacyjnych.
Jeżeli wartość początkowa środka trwałego nie przekracza 3500 PLN, jednostka może nie zaliczać tego składnika do środków trwałych, lecz zaliczyć jego wartość bezpośrednio w koszty działalności.

Zgodnie z ustawą do środków trwałych nie zalicza się:

• gruntów otrzymanych w wieczyste użytkowanie i gruntów zakupionych do celów handlowych,

• przeznaczonych do sprzedaży maszyn i urządzeń ich producentów,

• budynków i budowli w budowie nie przyjętych jeszcze do użytkowania,

• maszyn i urządzeń stanowiących wyposażenie zakładów i innych obiektów znajdujących się w budowie, nie przyjętych jeszcze do użytkowania,

• części zapasowych do maszyn oraz urządzeń.

Podstawą zakwalifikowania konkretnego przedmiotu do środków trwałych jest spełnienie przez niego następujących kryteriów:

• graniczne kryterium wartości początkowej określone kwotą 3.500 zł (obowiązujące podatników),

• przewidywany lub faktyczny okres użytkowania dłuższy niż rok,

• musi być kompletny lub zdatny do użytku w momencie przyjęcia do używania,

• musi stanowić własność lub współwłasność jednostki lub zostać przyjęty w najem, dzierżawę, leasing i jednostka ma prawo dokonywania od niego odpisów amortyzacyjnych,

• musi być wykorzystywany przez jednostkę na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą lub oddany do używania na podstawie umowy najmu dzierżawy, umowy licencyjnej lub umowy o podobnym charakterze.

Klasyfikacja środków trwałych (KŚT) jest usystematyzowanym zbiorem obiektów majątku trwałego służącym m. in. Do celów ewidencyjnych, ustalaniu stawek odpisów amortyzacyjnych oraz badań statystycznych. W praktyce środki trwałe dzieli się wg różnych kryteriów klasyfikacyjnych. Wynika to z potrzeb i obowiązków jednostki.

Tabela 1. Obligatoryjny podział środków trwałych.

Podział środków trwałych wg KRST obowiązującej do 31.12.1999 r.	Podział środków trwałych wg KST obowiązującej po 01.01.2000 r.
0 Grunty i melioracje szczegółowe	0 Grunty
1 Budynki	1 Budynki i lokale
2 Budowle	2 Obiekty inżynierii lądowej i wodnej
3 Kotły i maszyny energetyczne	3 Kotły i maszyny energetyczne
4 Maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania	4 Maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania
5 Maszyny, urządzenia i aparaty specjalne branżowe	5 Specjalistyczne maszyny, urządzenia i aparaty
6 Urządzenia techniczne	6 Urządzenia techniczne
7 Środki transportu	7 Środki transportu
8 Narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenie	8 Narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenie
	9 Inwentarz żywy

W klasyfikacji środków trwałych za podstawową jednostkę ewidencji przyjmuje się pojedynczy element majątku trwałego spełniający określone funkcje w procesie
wytwarzania wyrobów czy świadczenia usług. Może nim być np. budynek, maszyna, pojazd mechaniczny itp. Jedynie w nielicznych przypadkach dopuszcza się w ewidencji przyjęcie za pojedynczy obiekt, tzw. obiekt zbiorczy, którym może być np. zespół przewodów rurociągowych lub zespół latarni jednego typu użytkowanych na terenie całego zakładu, ulicy, czy zespoły komputerowe.

Z punktu widzenia funkcji, jakie poszczególne obiekty spełniają w procesie wytwarzania lub w toku nieprodukcyjnego użytkowania rozróżnia się cztery zasadnicze zbiory środków trwałych, mianowicie:

• nieruchomości, obejmujący grunty, budynki oraz obiekty inżynierii lądowej i wodnej; środki trwałe zaliczone do tego zbioru zapewniają odpowiednie warunki do prowadzenia procesów produkcyjnych oraz działalności nieprodukcyjnej,

• maszyny, urządzenia techniczne i narzędzia, tj. środki trwałe, którymi bezpośrednio oddziałuje się na przedmioty pracy czyli surowce i materiały itp.,

• środki transportu służące do przemieszczania (przewozu) przedmiotów i osób,

• inwentarz żywy.

Kolejny podział stosuje się dla celów bilansowych. Dzieli on środki trwałe na obce i własne. Wynika to z obowiązku prowadzenia ewidencji bilansowej tych środków. Wartość netto środków trwałych wykazuje się w bilansie jednostek (z wyłączeniem banków i ubezpieczy cieli) w aktywach w części „A" - Majątek trwały, w grupie II - rzeczowy majątek trwały w podziale na:

• grunty własne,

• budynki i budowle,

• urządzenia techniczne i maszyny,

• środki transportu,

• pozostałe środki trwałe.

Środki trwałe mogą być klasyfikowane również z punktu widzenia:
1. przeznaczenia:

• na produkcyjne - do których zalicza się środki trwałe wykorzystywane w jednostce gospodarczej dla celów zaopatrzenia, produkcji i zbytu,

• na nieprodukcyjne - do których zalicza się domy mieszkalne, hotele robotnicze, środki trwałe wykorzystywane na cele oświatowe, kulturalne, ochrony zdrowia, socjalne.

2. sposobu wykorzystania:

• na czynne - do których zalicza się również środki trwałe znajdujące się czasowo w rezerwie, zapasie,

• na nieczynne - na przykład w związku ze zmianą profilu produkcji, przeznaczone do sprzedaży,

3. odpowiedzialności, następuje w przekroju komórek odpowiedzialnych za ich stan i właściwe użytkowanie. Podział taki znajduje odbicie w ewidencji szczegółowej środków trwałych.

1

---