historia polski notatki 2


HISTORIA POLSKI

  1. SPRAWA POLSKA W OKRESIE I WOJNY ŚWIATOWEJ.

??

  1. POLSKIE FORMACJE WOJSKOWE PODCZAS I WOJNY ŚWIATOWEJ

I brygada - Piłsudski, założona głównie z członków ZWC, walczyła w Galicji

II brygada - płk. Haller, uczestniczyła w działaniach w Galicji Wschodniej i na Węgrzech

III brygada - płk. S.Szeptycki , walczyła na Lubelszczyźnie i Wołyniu

Kryzys Przysięgowy - czyli odmówienie złożenia przysięgi wierności przez Piłsudskiego wobec cesarza Niemiec i Austro - Węgier. Nie złożyły jej brygady I i III legionów polskich.

Żołnierze legionów polskich którzy złożyli przysięgę stworzyli Polski Korpus Posiłkowy pod dowództwem austriackim.

  1. ODBUDOWANIE PAŃSTWA POLSKIEGO

(Zwrócić uwagę na traktat wersalski )

Po długich debatach podpisano traktat wersalski 28 czerwca 1919 r. ( traktat pokojowy z Niemcami).

Ustalił on granice polsko - niemiecką przyznając Polsce :

Przewidywał przeprowadzenie plebiscytów na Górnym Śląsku, Warmii i Mazurach

Gdańsk proklamowano wolnym miastem pod zarządem komisarza Ligi Narodów, utworzonej jednocześnie międzynarodowej organizacji politycznej

Podpisując traktat wersalski Polska została też nakłoniona do podpisania dodatkowego traktatu o ochronie praw mniejszości narodowych, do czego nie były zmuszone Niemcy.

Państwa Ententy zajęły się też sprawą polskiej granicy na wschodnie, choć nie dotyczyła ona pokoju z Niemcami Ostatecznie granica wschodnia została ustalona wg linii Curzona ( linia Bug - Kużnica - Puńsk).

7 X 1918 r. Rada Regencyjna wydała MANIFEST DO NARODU POLSKIEGO formułując zasadę niepodległości Polski na podstawie 13 punktu orędzia Wilsona. Był to chronologicznie pierwszy akt władzy polskiej proklamujący odbudowę państwowości .

Reakcja na manifest ukazała zróżnicowanie polityczne wśród Polaków.

23 X 1918 r. Rada Regencyjna powołała nowy rząd Józefa Świerczyńskiego . Ogłosił on pobór rekruta do Polskiej Siły Zbrojnej.

W zaborze pruskim

Ostatnie miesiące wojny przyniosły ożywienie wśród polskich kół niepodległościowych w zaborze pruskim.

Luty 1918 r. powstała POW zaboru pruskiego

Lipiec 1918 r. - CKO [ Centralny Komitet Obywatelski ] działający w porozumieniu z paryskim KNP

CKO wyłonił specjalny komitet wykonawczy z księdzem S. Adamskim na czele.

10 XI - komitet ujawnił się jako NRL [ Naczelna Rada Ludowa ]

w Galicji

19 października - powołano do życia polską Radę Narodową Księstwa Cieszyńskiego

28 października powstała w Krakowie PKL [ Polska Komisja Likwidacyjna ] która ogłosiła się tymczasowym rządem dzielnicowym, na czele z Witosem

  1. WOJNA POLSKO - BOLSZEWICKA

Nie czekając na atak bolszewicki na Białorusi 25 kwietnia 1920 r. Piłsudski podjął wspólnie z oddziałami Petlury ofensywę na Ukrainę. Ponieważ bolszewicy wycofali swe siły, wojska polskie i ukraińskie posuwały się szybko naprzód. Piłsudski i Petlura wydali odezwy do narodu ukraińskiego tłumacząc cel wspólnej akcji - czyli wyparcie bolszewików i odbudowę państwa ukraińskiego.

7 maja 1920 r. - oddziały polskie i ukraińskie weszły do Kijowa, powołując tu ukraiński rząd Izaaka Mazepy

Na początku czerwca bolszewicy rozpoczęli operacje zaczepne na Ukrainie.

10 czerwca - wojska polskie opuściły Kijów ( ewakuowały się ;))

WALKI:

12 października 1920 r. W Rydze doszło do zawarcia rozejmu, tam zaczęły się rokowania pokojowe, trwające 5 miesięcy ;]

POKÓJ RYSKI podpisano 18 marca 1920 r. [ traktat pokojowy miedzy Polską, a rosyjską i ukraińską SRR ] . Ustalał on:

  1. GRANICE POLSKI ODRODZONEJ

USTALENIE GRANICY ZACHODNIEJ I PÓŁNOCNEJ

    1. WIELKOPOLSKA I POMORZE

W pierwszej połowie 1919 roku Wielkopolska znajdowała się pod tymczasową administracją polską. Traktat wersalski dał podstawy prawne do przejęcia Wielkopolski przez Polskę. Postanowiona stopniowo włączać Wielkopolskę do systemu ogólnopolskiego.

11 VII 1919 zniesiono granice celną między Wielkopolską a resztą polski

1 VIII 1919 Sejm ustawodawczy uchwalił ustawę o tymczasowej organizacji administracji byłej Dzielnicy Pruskiej

Administrację polską na Pomorzu Wschodnim zaczęto wprowadzać po podpisaniu traktatu wersalskiego.

10 II 1920 gen. Haller dokonał symbolicznych zaślubin Polski z Bałtykiem

    1. GÓRNY ŚLĄSK

Zgodnie z postanowieniami traktatu wersalskiego o przynależności Górnego Śląska miał zadecydować plebiscyt.

11 II 1920 działalność w Opolu rozpoczęła Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa

    1. WARMIA I MAZURY

O przynależności tego obszaru również miał zdecydować plebiscyt. Nad porządkiem przygotowań czuwały dwie komisje alianckie w Olsztynie i Kwidzynie

11 VII 1920 odbył się plebiscyt na Warmii i Mazurach

Głosowanie skończyło się dla Polski klęską. Nie dość, że Armia Czerwona zbliżała się do granicy Prus Wschodnich, to jeszcze przyznano jedynie skrawki terytorium Mazur i nad Wisłą.

    1. ŚLĄSK CIESZYŃSKI

28 VII 1920 na podstawie konferencji w Spa Rada Ambasadorów podjęła decyzję o zaniechaniu plebiscytu

arbitralnym podziale tego regionu

  1. POWSTANIA ŚLĄSKIE

17-26 VIII 1919 wybuchło I powstanie śląskich Polaków pod wodzą Alfonsa Zgrzebnioka związku z aresztowaniem śląskich przywódców POW. Jedynym celem, jaki osiągnięto, było zmuszenie władz niemieckich do ogłoszenia amnestii, ale ogólnie powstanie zostało stłumione, zaś na obszarze plebiscytowym wciąż panowały siejące terror liczne bojówki - zarówno niemieckie jak i polskie.

19/20 VIII 1920 wybuchło II powstanie pod wodzą Wojciecha Korfantego wymierzone w

niemiecką dominację we władzach administracyjnych i bezpieczeństwa. Niemal od razu objęło swym zasięgiem cały obszar Górnego Śląska. Wstrzymania walk zażądała Komisja Międzysojusznicza, ale Korfantemu udało się uzyskać dostęp Polaków do tymczasowej administracji oraz udział w organach bezpieczeństwa. W ten sposób cele powstania zostały osiągnięte, zaś Polacy uzyskali znacznie lepsze warunki do kampanii przed plebiscytem.

28 VIII 1920 polskie działania powstańcze zakończono podpisaniem umowy polsko niemieckiej o zaniechaniu gwałtów ;)

2\3 V 1921 wybuchło III Powstanie Śląskie. Powstańcy zdołali opanować dużą część terytorium plebiscytowego, aż do Odry.

21 V 1921Niemcy przystąpili do ofensywy zdobywając Górę Św. Anny.

5 VII 1921podpisano zawieszenie broni

12 X 1921Rada Ligi Narodów podjęła ostateczną decyzję o podziale Górnego Śląska

POLSKA OTRZYMAŁA POWIATY:

  1. POWSTANIE WIELKOPOLSKIE

Wybuchło 27 grudnia 1918 r.

Pomimo kapitulacji na froncie Niemcy nie chcieli rezygnować z Wielkopolski, Pomorza i Górnego Śląska.

3-5 grudnia 1918 r. Obradował sejm dzielnicowy zaboru pruskiego

26 grudnia 1918 r. Do Poznania przybył Paderewski, grupy żołnierzy niemieckich zaczęły atakować ludność polską. Reakcja polska zamieniła się w powstanie przeciw Niemcom.

Doszło do starć.

Ciężkie walki toczono w :

Wojskami powstańczymi dowodził mjr S. Taczak, a od 16 stycznia gen. Dowbor - Muśnicki

8 stycznia 1919 r. - władze na wyzwolonym terenie przejęła Naczelna Rada Ludowa

16 lutego 1919 r. przerwano walki, obszar wyzwolony znalazł się pod kontrolą NRL.

  1. PROBLEM WILEŃSZCZYZNY

W połowie lutego 1919 r. polskie siły Frontu Litewsko - Białoruskiego, dowodzone przez gen. Szeptyckiego, podjęły kontrofensywę przeciw oddziałom bolszewickim. W marcu Polacy zajęli Pińsk

19 kwietnia 1919 r. wkroczyli do Wilna. Po wejściu wojsk polskich do Wilna Piłsudski wydał odezwę „ Do mieszkańców byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego” zapowiadającą stworzenie możliwości samookreślenia politycznego tego obszaru

26 lipca 1919 r. Rada Najwyższa konferencji pokojowej w Paryżu zatwierdziła projekt rozgraniczenia Polski i Litwy wg linii Focha , pozostawiając Wilno po stronie polskiej.

  1. KONSTYTUCJE 1921 I 1935

K O N S T Y T U C J A M A R C O W A
17 marca 1921 r.

1919 r. - sejm rozpoczyna gorączkowe prace nad konstytucją.

Konstytucja oznacza stabilne państwo wg tradycji polskiej. Ważne było dla Polaków aby nawiązać dl tradycji.

1919 r. - zostaje powołana Komisja Konstytucyjna Sejmu Ustawodawczego. Na czele kolejno z :

Komisja ta musiała rozpatrzyć wszystkie projekty konstytucji jakie do niej napływały. Było poważnych 11 pomysłów. Żaden z nich nie został w całości przyjęty. Komisja stworzyła własny projekt, oparty na konstytucji III republiki Francuskiej ( z 1875 r. ) .

Jako podstawową formę wybrano ustrój parlamentarny.

Od połowy roku 1920 sejm rozpoczynał prace nad projektem Komisji Konstytucyjnej. Były liczne polemiki:

W toku tych sporów - wykuto tą konstytucję.

Cały naród czekał na ta konstytucję.

Cecha charakterystyczną tej konstytucji było ustanowienie dominacji władzy ustawodawczej nad wykonawczą . Partie polityczne nieprzychylne Piłsudskiemu obawiały się iż zostanie prezydentem. Chciano go jak najbardziej ograniczyć ( kompetencje prezydenta).

Po uchwaleniu konstytucji miał się rozwiązać sejm ustawodawczy, ale sam przedłożył swoje obradowanie aż do momentu zebrania się nowego parlamentu.

Lipiec 1922 r. - uchwalono ordynację wyborczą do sejmu i senatu

28.11.1922 r. - obie izby zebrały się pierwszy raz. Wtedy przestaje działać sejm ustawodawczy.

Naczelnik Państwa - składa swoją funkcję na ręce prezydenta II RP ( Narutowicz).

14.12.1922 r. - kończy się urzędowanie Naczelnika Państwa

ZASADY KONSTYTUCYJNE [ Konstytucji Marcowej] :

  1. Zasada ciągłości państwa polskiego - czyli nawiązanie do I RP

  2. Zasada republikańskiej formy ustroju politycznego - czyli Polska miała być republiką

  3. Zasada zwierzchnictwa narodu - oznacza, że wszyscy obywatele są odpowiedzialni za państwo i wszyscy decydują o jego losach

  4. Zasada demokracji reprezentacyjnej - czyli istnienie posłów i senatorów wybieranych w 5cio przymiotnikowych wyborach

  5. Zasada podziału władzy ( trójpodział)

  6. Zasada systemu rządów parlamentarnych - czyli, że rząd może tak długo funkcjonować jak długo ma poparcie parlamentu.

  7. Zasada państwa liberalnego - mówi o tym, że państwo jest nastawione na chronienie interesów indywidualnych obywateli. Cele jednostkowe są ważniejsze od zbiorowych.

- szeroki katalog praw i swobód obywateli w konstytucji

  1. Zasada jednolitości państwa - Polska jest niepodzielna , z nienaruszalnymi granicami.

Jeden wyjątek od tego :

15. 07.1920 r Ustawa Konstytucyjna która przyznawała Autonomię Śląska.

Miała ona polegać na tym, iż istniał sejm Śląski gdzie załatwiano wszystkie sprawy jak w sejmie RP.

Organem wykonawczym była Rada Województwa. Obie te instytucje mieściły się w Katowicach.

Ustawa ta straciła moc obowiązywania dopiero w momencie wejścia w życie Konstytucji Kwietniowej.

SEJM i SENAT

Prawo wyborcze - określone przez ordynację wyborczą i konstytucję.

Czynne 5cio przymiotnikowe, sejm - 21 lat, senat - 30 lat.

Bierne sejm - 25 lat , senat - 40 lat

Sejm - 444 posłów

Senat - 111 senatorów

Kadencja 5 lat.

Rozwiązanie przed upływem kadencji mogło nastąpić za zgodą prezydenta i za poparciem 3/5 senatorów.

Kompetencje sejmu i senatu:

Ustawodawcze - polegały na stanowieniu prawa ( ustaw)

Funkcje sejmu:

PREZYDENT

Zajmował stanowisko głowy państwa. Kadencja trwała 7 lat.

Był wybierany przez Zgromadzenie Narodowe

Władza wykonawcza prezydenta:

  1. Mianował i odwoływał Rząd

  2. Miał zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi

  3. Obsadzał wyższe urzędy cywilne i wojskowe

  4. Zawierał umowy międzynarodowe

  5. Wypowiada wojny i zawiera pokój

  6. Miał prawo do wydawania rozporządzeń wykonawczych i zarządzeń

Władza ustawodawcza prezydenta:

Uprawnienia związane z władza sadowniczą

Inne :

Wszelkie akty państwowe wymagają kontrasygnaty premiera i odpowiedniego ministra.

Prezydent jest pozbawiony całkowitej samodzielności, nie odpowiada za nic, oprócz Trybunału Stanu za zdradę stanu, pogwałcenie konstytucji i za sprawy karne.

RZĄD

Ministrowie pod przewodnictwem premiera. Ministrowie byli powoływani przez prezydenta na wniosek premiera. Rząd musiał mieć poparcie większości parlamentu.

Najważniejsze zadanie:

Rząd miał :

PRAWA I OBOWIĄZKI OBYWATELSKIE

P R A W A :

  1. Prawa polityczne - zabezpieczają demokratyzm życia politycznego np. prawa wyborcze, czy zagwarantowanie dostępu do urzędów państwowych

  2. Prawa obywatelskie :

  • Prawa społeczne: