PSYCHOLOGIA OGÓLNA 30.10.12

Komunikacja Niewerbalna:

• Ekspresja mimiczna

• Język ciała

• Tembr i wysokość głosu

• Posługiwanie się przestrzenią i dystansem.

Ekspresja mimiczna, uniwersalna między gatunkowo i kulturowo:

• Strach

• Gniew

• Wstręt

• Radość

• Smutek

• Zdziwienie

Komunikacja niewerbalna trudniej poddaje się świadomej kontroli. Badania kliniczne i eksperymentalne wskazują na rolę prawej półkuli w komunikacji niewerbalnej.

PROCESY MYŚLENIA - COITO ERGO SUM

Myślenie - proces poznawczy w którym mózg wykorzystuje informacje ze zmysłów i emocji do tworzenia procesów.

Proces myślenia obejmuje:

• Planowanie

• Przewidywanie

• Ocenianie

• Rozumienie

• Wnioskowanie

• Rozwiązywanie problemów

Operacje umysłowe:

• Analiza - myślowe rozdzielanie elementów całości.

• Synteza - myślowe scalanie elementów całości.

• Porównywanie - zestawianie różnych elementów rzeczywistości z punktu widzenia ich podobieństw i różnic.

• Abstrahowanie - wyróżnianie jednej właściwości przy jednoczesnym pominięciu innych.

• Uogólnianie - ujmowanie właściwości, cech wspólnych do jakiejś klasy rzeczy lub zjawisk, z pominięciem cech jednostkowych.

Narzędzia myślenia - co kształtuje w umyśle reprezentację informacji o świecie?

• Słowa

• Wyobrażenia

• Pojęcia

• Spostrzeżenia

Słowa i wyobrażenia:

• Wspomagają pamięć

• Pomagają śledzić bieg myśli i skutecznie je przechowywać

• Organizują informacje.

Wyobrażenia:

• Obrazy przedmiotów, scen, zjawisk, pojawiające się pod ich nieobecność albo też nieistniejących w rzeczywistości tzw. Twórcze wyobrażenia.

• Nie determinują myślenia (gdyby tak było myślenie abstrakcyjne nie było by możliwe).

Pojęcia:

• Zawierają opis istotnych właściwości pewnej klasy - kategorii. Mogą yć konkretne i jednoznaczne lub abstrakcyjne.

• Porządkują wiedzę.

• Pozwalają analizować i interpretować nowe dane z perspektywy dotychczasowych doświadczeń.

• Pozwalają wykonywać operacje myślowe na materiale symbolicznym.

Strategie i sposoby rozwiązywania problemów.

• Dobre określenie problemu

• Algorytm heurystyki

• Wgląd

Algorytm - sekwencja działań, które wykonanie metodycznie, gwarantują rozwiązywanie problemu.

Heurystyka - podejście umożliwiające rozwiązanie problemu w rozsądnym czasie i przy niezbyt dużym nakładzie sił, ale nie gwarantuje go (droga na skróty).

• Byle bliżej - wybieranie takich kroków postepowania, które w największym stopniu przybliżają nas do celu.

• Rozumowanie przez analogię - przenoszenie rozwiązania z innej, podobnej klasy problemów np. w leczeniu.

Wgląd - przełamanie wyrobionego schematu, spostrzeżenie problemu w innym świetle. Procesy prowadzące do wglądu zachodzą nieświadomie, bywa następstwem prób i błędów.

Od czego zależy łatwość rozwiązywania problemów?

• Wiedza w danej dziedzinie

• Opanowanie reguł poprawnego myślenia

• Znajomość heurystyk

• Inteligencja

Inteligencja

Prekursorzy naukowych badań nad inteligencją.

• Francis Galton (1883) - twierdził, że inteligencja rozwija się na podłożu doznać sensorycznych, geniuszem zdolności umysłowych jest energia działania i wrażliwość umysłowa. Opracował i stosował pierwsze testy psychofizyczne które polegały na ocenie wrażliwości sensorycznej na różne bodźce. Dokonywał ilościowej charakterystyki cech indywidualnej. Zajmował się dziedziczeniem geniuszu. Uznał, że im dalej jesteśmy od naszego umysłowo uzdolnionego przodka tym mniej jesteśmy wybitni.

• Alfred Binet (1857) - uważał, że kluczową zdolnością intelektualną jest umiejętność dokonywania sądów czyli zdrowy rozsądek. Umiejętność planowania, przystosowania myślenia i kontrola myślenia czyli krytyczne podejście od swoich działań i myślenia.

• A. Binet, T. Simon - pierwszy test dla diagnozy dzieci opóźnionych w rozwoju (takie których myśl jest nieukierunkowana, nieprzystosowania i nie poddana kontroli) Składał się z zadań niewerbalnych).

Współczesne spojrzenie na inteligencje:

• Zdolność uczenia się na podstawie własnych doświadczeń.

• Zdolność przystosowania się do środowiska.

• Zdolność meta poznawcza - zdolność kontrolowania własnych procesów poznawczych.

Pomiar inteligencji:

• Wiek umysłowy oceniany poziomem wykonania zadań dla wieku życia (A. Binet, T. Simon).

• Test Ravena, Analityczny test inteligencji.

• Skala inteligencji dla dorosłych i dla dzieci. Obecnie powszechnie stosowany (D. Wechslera).

Test Wechslera

Składa się z dwóch skali:

• Werbalnej - kompetencje językowe, wiadomości, rozumienie norm i wartości, arytmetyka

• Wykonywanej - uzupełnienie obrazków, porządkowania, układanki.

Iloraz Inteligencji:

• Koncepcja Ilorazu inteligencji, ang. IQ (W. Stern) - wiek umysłowy : wiek życia x 100 = ?.

• Obecnie poziom inteligenci definiuje się przez porównanie wyniku osoby badanej z normą w danej populacji, średnio 100.

Struktura inteligencji - poznawczy nurt badań:

Jakie rodzaje zdolności intelektualnych należy wyróżnić i jakie sę relacje między nimi?

Koncepcje inteligencji:

Koncepcja inteligencji (Ch. Spearmana 1927):

• Ogólna zdolność intelektualna leżąca u podstaw zdolności, czynnik g.

• Zdolności specjalne, czynnik s. Związane z wykonywaniem zadań wymagających specyficznych rodzajów przetwarzania informacji.

Modele hierarchiczne: są wynikiem analizy czynnikowej i opierającej się na założeniu że istnieje nadrzędny czynnik g niezbędny do wykonania wszystkich czynności umysłowych.

• Koncepcja Vernona (1950) - czynnik g + zdolności werbalne i zdolności praktyczne.

• Model Cettella (1971) - czynnik g składa się z dwóch czynników specyficznych grupowych:

Inteligencji płynnej - tworzenie nowych rozwiązań), inteligencji skrystalizowanej - umiejętność korzystania z wiedzy, związana ze środowiskiem i wykształceniem.

Modele czynników równorzędnych:

• Louis Thurstone (1938) - 7 podstawowych czynników (pierwotne zdolności umysłowe):

• Rozumienie słów

• Płynność słowna

• Zdolności liczbowe

• Zdolności przestrzenne i wyobrażeniowe

• Rozumowanie

• Pamięć

• Zdolności percepcyjne.

• R. Sternberg (1988) - inteligencja analityczna (wyrażanie myśli, rozumienie zdań, rozwiązywanie problemów matematycznych), i. praktyczna (sposoby rozumowania wykorzystywane podczas codziennego życia), i. twórcza (sposoby myślenia warunkujące twórcze myślenie).

• H. Gardner (1999) - inteligencja językowa (dziennikarze prawnicy), i. przestrzenna (architekt, chirurg), i. muzyczna (muzycy, inżynierowie dźwięku), i. logiczna (abstrakcyjne przedmioty), i. cielesno/kinetyczna (tancerze, gimnastycy), i. intra personalna (duchowni), i. interpersonalna, i, przyrodnicza (uważna obserwacji), i. egzystencjalna (zdolność zadawania pytań o sens życia).

Współczesny pogląd - Nęcka, 2003 - trójwarstwowa hierarchia czynników intelektualnych:

• Czynnik g

• Kilka czynników grupowych szerokiego zasięgu (werbalna, przestrzenna, manualna)

• Duża liczba czynników wąskich ważnych dla wykonywania określonego rodzaju zadań (np. umiejętność i techniczne)

INTELIGENCJA EMOCJONALNA

Pierwsze publikacje, lata 90' - Salovey i Majyer.