WYBRANE PROBLEMY PIELĘGNACYJNE CHORYCH Z SM

Możliwość wystąpienia spastyczności

• 1. Unikaj wysokiej temperatury powietrza jak i przegrzanego pokoju czy intensywnych ćwiczeń.

• Stosuj fizjoterapię, ruch i ćwiczenia.

• Zastosuj ćwiczenia rozciągania mięśni.

• Stosuj ćwiczenia wzmacniające, polegające na dźwiganiu lub przemieszczaniu ciężarków.

• Zastosuj techniki relaksacyjne oraz głębokie oddychanie.

• Stosuj ćwiczenia regularnie.

• Stosuj pomoce i sprzęt rehabilitacyjny.

• Dopilnuj prawidłowego ułożenia i podparcia ciała w pozycji siedzącej lub leżącej.

• Stosuj farmakoterapię ściśle wg zleceń. (np. Baklofenu, Mydocalmu, Myolastanu, Sirdaluidu, Toksyny botulinowej, itp.)

Edukuj, że następujące czynniki wywołują nasilenie objawów mięśniowych:

• wzrost temperatury ciała

• zakażenia (np. infekcje pęcherza moczowego)

• kolejny rzut choroby

• podrażnienia skóry (w tym odleżyny)

• wypełniony pęcherz moczowy

• zaparcia wywołujące wypełnienie jelita grubego

• zbyt ciasne zapięcia lub zbyt obcisła odzież

• złamanie kości (np. w wyniku upadku)

• trudności z utrzymaniem prostej postawy

• stres

Drżenia - rytmiczne, najczęściej regularne ruchy, dotyczące najczęściej dalszych odcinków kończyn, głowy, spowodowane naprzemiennie skurczami mięśni zginaczy i prostowników

Interwencja (przy nasilonym drżeniu reki lub nogi)

• zmienić pozycję kończyny

• wykonując jakąś czynność manualną przycisnąć mocno łokieć do tułowia i starać się tą czynność wykonać szybko

• opuścić na chwilę ręce w dół, postarać się odprężyć psychicznie, oddychać głęboko, pomyśleć o sprawach nie związanych z aktualną sytuacją

• Możliwość wystąpienia zaburzeń czynności zwieraczy

Zaburzenia pęcherza moczowego - (neurogenne zaburzenia czynności pęcherza moczowego) w wyniku uszkodzeń struktur układu nerwowego - np. Ośrodki unerwiające mięśnie pęcherza moczowego w rdzeniu krzyżowym (S2-S4), podwzgórze, układ limbiczny, płacik okołośrodkowy, układ pozapiramidowy

• Podział zaburzeń oddawania moczu (Komitet Standaryzacji International Continence Society - KSICS):

• wysiłkowe nietrzymanie moczu

• nietrzymanie moczu spowodowane naglącymi parciami

• nietrzymanie moczu związane z przepełnieniem pęcherza

• odruchowe nietrzymanie moczu

• Możliwość wystąpienia zaburzeń czynności zwieraczy

Neurogenne zaburzenia mikcji

- wiotkie lub spastyczne porażenie mięśni

• Typ I - wiotki wypieracz, spastyczny zwieracz > cewnikowanie przerywane - (utrzymanie moczu względnie dobre)

• Typ II - wiotki wypieracz, wiotki zwieracz > cewnikowanie zewnętrzne (mężczyźni), pieluchomajtki

• Typ III - spastyczny wypieracz, spastyczny zwieracz > (przepełnienie pęcherza) ćwiczenia celem systematycznego oddawania moczu, chirurgiczne zwiększenie pojemności pęcherza

• Typ IV - spastyczny wypieracz, wiotki zwieracz > leczenie operacyjne

Zastosowanie odpowiednich materiałów chłonących mocz dobranych w zależności od stopnia nietrzymania moczu

- pieluchy anatomiczne,

- wkładki urologiczne dla kobiet i mężczyzn,

- pieluchomajtki,

- majtki chłonne,

- zabezpieczające podkłady higieniczne - możliwość częściowej refundacji > komfort pacjenta

Zwracamy uwagę na:

- zakażenia wstępujące

- odczyn cewkowy (prowadzi do zwężeń cewki moczowej)

- osadzanie się kamienia na ściankach cewnika

• Cewniki zewnętrzne dla mężczyzn

• Możliwość wystąpienia zaburzeń czynności zwieraczy

Postępowanie w nietrzymaniu moczu może być różne

• ćwiczenia + techniki relaksacyjne

• farmakoterapia,

• postępowanie chirurgicznie (operacyjne)

• Możliwość wystąpienia zaburzeń czynności zwieraczy

Przy hiperrefleksji wypieracza dąży się do:

• maksymalnego rozluźnienia pęcherza,

• nie obciążania go nadmierną ilością płynu,

• panowania nad nagłą koniecznością oddania moczu

Wdrażanie treningu pęcherza moczowego - polegać będzie na:

• ustaleniu prawidłowych schematów mikcji i trzymania moczu

Działania

• zaplanowanie ilości i pór przyjmowania płynów (częściej w małych ilościach)

• ograniczenie picia w pewnych godzinach (np.. przed wyjściem z domu)

• nauka hamowania naglącego parcia (ćwiczenia mięsni dna miednicy - Kegla)

• wydłużenie odstępów miedzy mikcjami

• Możliwość wystąpienia zaburzeń czynności zwieraczy

• farmakoterapia wg zaleceń lekarza w zależności od rodzaju zaburzeń

- w przypadkach nietrzymania moczu stosowane są:

> leki odkażające drogi moczowe,

> środki zwiotczające pęcherz albo poprawiające funkcjonowanie cewki moczowej

• Możliwość wystąpienia zaburzeń czynności zwieraczy

• leczenie operacyjne

Możliwość wystąpienia zaburzeń czynności zwieraczy- zaparcia

• a) Zastosuj zmianę diety na bogatoresztkową z dużą zawartością błonnika i zalecaj spożywanie pokarmów zwiększających swoją objętość w przewodzie pokarmowym. Najskuteczniejszą metodą jest dieta zawierająca 6-8 szklanek płynów dziennie np. soku z jabłek, winogron, pomarańczy, zsiadłe mleko i pektyna pod postacią owoców i warzyw.  

• b) Podawaj środki zmiękczające kał, a w oporniejszych przypadkach przeczyszczające np. Laktulozę (doustnie lub w postaci czopków).

Występowanie zespołu zmęczeniowego

Przedstaw czynniki, które powodują nasilenie zmęczenia:

• brak snu

• infekcje i przeziębienia

• skutki uboczne stosowanych leków

• lęk, obniżenie nastroju i depresja

• inne czynniki (astma, problemy z oddychaniem, problemy z sercem)

• Występowanie zespołu zmęczeniowego

 

Zwróć uwagę, że ważne jest, aby zachować równowagę między aktywnością i rozluźnieniem, wysiłkiem fizycznym i odpoczynkiem, pracą i życiem towarzyskim.

 

Poinformuj jak działają leki podawane na zmniejszenie objawów zmęczenia w SM (Amantadyna, Modafinil, Prokarin).

Występowanie bólu i parestezji

Zdiagnozuj, co wywołuje ból w SM:

• bezpośrednio - w wyniku uszkodzenia nerwów

• pośrednio - inne objawy i schorzenia

• działania niepożądane stosowanych leków

W związku z ich kluczową rolą w postępowaniu z bólem, pielęgniarki muszą dysponować następującymi cechami:

- Znajomość mechanizmów powstawania bólu

- Znajomość metod oceny nasilenia bólu

- Znajomość metod łagodzenia bólu

- Zdolności w zakresie edukacji pacjentów

- Zdolności w zakresie zapewnienia pacjentowi

metody opisania bólu

OPIEKA PIELĘGNIARSKA

• Ocena bólu

• Udział w leczeniu farmakologicznym

• Udział w postępowaniu pozafarmakologicznym

• Edukacja chorych

• Prowadzenie dokumentacji postępowania p/bólowego

• NIEFARMAKOLOGICZNE SPOSOBY RADZENIA
  Z BÓLEM -Leczenie psychologiczne + fizykoterapia

UDZIAŁ W FARMAKOTERAPII - objawy uboczne

STERYDOTERAPIA;

• Podawanie leków w godz. dopołudniowych (działanie pobudzające - sen)

• Ostrożność przy podawaniu iv (metaliczny smak, gorąco, kołatanie serca) - obserwacja, RR, AS

• Uzupełnianie elektrolitów - gł. K, również Mg i Ca (suplementacja preparatami/ dieta)

• Podawanie leków hamujących wydzielanie kwasu solnego w żołądku

• Monitorowania poziomu glukozy i elektrolitów

• Dbanie o higienę ciała - wzmożona potliwość

• Leczenie zmian skórnych

• Edukacja chorego w zakresie znajomości objawów niepożądanych sterydoterapii (wzrost masy ciała, obrzęki, cukrzyca. Osteoporoza, ch. wrzodowa)

• Poinformowanie chorego, ze objawy uboczne ustępują po zakończeniu leczenia

LECZENIE IMMUNOMODULACYJNE - objawy niepożądane:

• Grypopochodne: występują zwykle na początku leczenia,

• należy zażyć Paracetamol/ Ibuprom przed wykonaniem iniekcji;

• iniekcja w godz. wieczornych (przespanie tych dolegliwości)

• Reakcja w miejscu wstrzyknięcia

• UDZIAŁ W FARMAKOTERAPII - objawy uboczne

LECZENIE IMMUNOMODULACYJNE - objawy niepożądane

• Reakcja w miejscu wstrzyknięcia:

• Prawidłowa technika - podskórnie, pod katem 90º, miejsce - ramiona, brzuch, pośladki, uda; autoiniektory, igły 0,45x12mm

• Okłady chłodzące w w miejscu wstrzyknięcia

• Każdorazowa zmiana miejsca wkucia

• UDZIAŁ W FARMAKOTERAPII - edukacja

• Zasady postępowania z lekami - 2-8ºC, po rozpuszczeniu lek musi być podany w ciągu 3 godz.

• Dzienniczek wstrzyknięć - data, godz., objawy niepożądane, miejsce

• Co 3 miesiące badania krwi - morfologia, enzymy wątrobowe

• Podczas leczenia - nieplanowanie potomstwa

• Wsparcie psychiczne

• Występowanie zaburzeń mowy i połykania

SM - dyzartria

• udział logopedy

• nauka bardzo wolnego mówienia,

• powtarzanie poszczególnych sylab lub krótkich słów,

• ćwiczenia ruchów języka przed lustrem

• Upośledzona percepcja wzrokowa, związana z zaburzeniami narządu wzroku.

• Wyjaśnij jakie mogą wystąpić zaburzenia wzroku i na co powinien zwrócić szczególną uwagę:

• niewyraźne widzenie

• widzenie podwójne (diplopia)

• zapalenie nerwu wzrokowego

• mimowolne ruchy gałki ocznej (oczopląs)

• całkowita utrata wzroku (rzadko)

• Upośledzona percepcja wzrokowa, związana z zaburzeniami narządu wzroku.

• Poinformuj, że tylko w niektórych przypadkach ma zastosowanie farmakoterapia (Glikokortykosteridy, rzadziej Gabapentynę, Baklofen, Klonazepam).

• Zachęć do korzystania z profesjonalnej rehabilitacji w poradni dla osób słabo widzących.

• Podaj przykłady adaptacji przestrzeni i pomocnego sprzętu dla osoby słabo widzącej.

• Udziel informacji, że możliwe jest otrzymanie wsparcia finansowego z programów PFRON.

Możliwość występowania zaburzeń seksualnych.

• Zapoznaj z zaburzeniami mogącymi występować w sferze seksualnej i intymnej:

• impotencja

• zmniejszenie lub utrata popędu płciowego

• zmniejszenie wrażliwości na dotyk i inne bodźce

• utrata zdolności osiągania orgazmu

• wystąpienie nieprzyjemnych odczuć w obrębie narządów płciowych

• u kobiet zmniejszone nawilżenie pochwy

• zanik napięcia mięśni pochwy

• Poinformuj, że terapia zaburzeń seksualnych powinna obejmować, oprócz właściwego leczenia, poradnictwo dla obojga partnerów.

• Poinformuj o skuteczności środków farmakologicznych oraz przeciwwskazaniach do ich stosowania;

a) Dla mężczyzn; Viagra-obecnie najskuteczniejsza i najczęściej stosowana, Cialis, Levitra, Uprima. Preparaty te powinny być przepisywane przez lekarza, który zna historię choroby konkretnego pacjenta.

b) Dla kobiet; preparaty zwiększające nawilżanie pochwy - KY-Jelly, Sinsilube

• Ustal, czy podstawowy mechanizm zaburzeń ma tło organiczne czy psychosomatyczne. W przypadku zaburzeń psychosomatycznych podstawowe znaczenie ma psychoterapia.

Występowanie napięcia emocjonalnego, stresu i depresji.

• Uświadamiaj, że zdobycie podstawowej wiedzy o SM, pomaga zrozumieć istotę choroby i złagodzić reakcje emocjonalne takie jak: strach, niedowierzanie, gniew, przygnębienie i poczucie winy.

• Wyjaśnij wątpliwości, które mogą budzić u chorego obawy:

• przebieg i wynik choroby

• jej wpływ na pracę i rodzinę

• ograniczenia natury fizycznej

• zwróć uwagę na fakt, że wahania stanu fizycznego związanego z przebiegiem choroby powodują nawroty przygnębienia, smutku i niepokoju.

• Wskaż sposoby radzenia sobie z emocjami:

• nie tracić kontroli nad swoim życiem i aktywnie w nim uczestniczyć

• oceniać swoją chorobę w sposób realistyczny i elastyczny

• utrzymywać bliskie relacje z rodziną i przyjaciółmi

• Zwróć uwagę, że SM jako choroba przewlekła, może być powodem pojawienia się stresu długotrwałego.

• Zwróć uwagę na fakt, że każdy ma indywidualne sposoby reagowania na stres, które mogą wywołać specyficzne objawy (bóle brzucha, pocenie się, koszmary senne, albo głównie reakcje fizyczne). Możemy podzielić je na trzy główne grupy:

• objawy emocjonalne

• objawy związane z myślami

• objawy fizyczne

• Wskaż techniki i strategie panowania nad stresem.

• Zwróć uwagę, że długo utrzymujący się obniżony nastrój, występowanie co najmniej 5 z wymienionych 9 objawów to depresja!

• przygnębienie utrzymujące się przez większą część dnia

• bezsenność lub nadmierna senność

• utrata lub nadmierny apetyt, zwiększenie lub utrata masy ciała

• utrzymujące się podenerwowanie lub niepokój albo spowolnienie czynności umysłowych lub fizycznych

• utrata energii i zwiększone uczucie znużenia

• brak poczucia własnej wartości, poczucie winy i obwinianie się

• brak zainteresowania większością zajęć lub utrata czerpanej dotąd z nich przyjemności

• nawracające myśli o śmierci lub samobójstwie, planowanie samobójstwa

• zmniejszona zdolność koncentracji lub możliwości podejmowania decyzji.

.

Wskaż źródła wsparcia i prawa osób niepełnosprawnych:

• PTSR prowadzi Telefoniczną Terapię Psychologiczną. Po rejestracji pod numerem infolinii 0-801-313-333, psycholog dzwoni do chorego lub członka rodziny i prowadzi regularne sesje terapeutyczne

• Przekaż wszystkie dodatkowe informacje o:

• dostępie do publikacji PTSR

• istnieniu strony internetowej PTSR: www.ptsr.org.pl

• infolinii o SM

• Centrum Informacyjnym SM

• Telefonicznej Terapii Psychologicznej

• Rzeczniku praw osób z SM

• Polskim Towarzystwie Stwardnienia Rozsianego

• Podaj kontakt do:

• PTSR, Centrum Informacyjnego SM

---