27.10.2012

Jak powinna wyglądać struktura pracy dyplomowej z historii?

Spis treści - element niezbędny w pracy; nie jest istotne, czy jest na początku, czy na końcu.

Wstęp

Wprowadzenie do pracy, stan badań, przedstawienie swojego punktu widzenia, powód, dlaczego zajęto się tym tematem; w praktyce niektóre elementy nie pojawiają się. Bardzo ważne jest pierwsze zdanie - często jest zagajeniem i nawiązaniem do treści. Ważne jest też określenie tematu. Wstęp to miejsce, w którym możemy wyjaśnić, dlaczego czegoś nie zrobiliśmy.

Dlaczego piszemy pracę dyplomową?

Zbadanie czegoś, pogłębienie wiedzy, nowe spojrzenie na istniejący temat, polemika z istniejącymi poglądami, ale przede wszystkim dzięki tej pracy mamy przekonać czytelnika, że nauka nie poszła w las i opanowaliśmy umiejętność warsztatu historycznego, która różni się od innych dziedzin; trzeba pokazać, iż umiemy przeprowadzić krytykę źródła - zebrać materiał, konstrukcja pracy; można to wykazać na przykładach bardzo „oklepanych”, dobrze znanych; czy też można przeprowadzić krytykę opracowań, czyli samodzielne wnioskowanie na podstawie opracowanych już tematów. Używanie odpowiednich narzędzi itd. Tematy będą wynikały z naszych zainteresowań, bo każdy ma swój światopogląd. Jest jeden promotor, który zajmuje się jakąś epoką i trzeba się będzie dostosować do prowadzącego, chociaż do tej pory nie było żadnych problemów, jeśli ktoś chciał pisać na temat konkretny temat. Prowadzący będzie miał zestaw tematów i pokieruje tematem pracy. W rozmowie z promotorem będzie można skonkretyzować jakiś temat. Trzeba pamiętać o ekonomii czasu - pracę trzeba złozyć najwyżej trzy miesiące po skończeniu studiów.

Stan badań

Czy zawsze należy podawać stan zadań? Generalnie powinno się go podać, ale czasami nie jest to możliwe (zbyt duża ilość opracowań i źródeł, np. przyczyny drugiej wojny światowej; lub odwrotnie, brak źródeł); czyli stan badań nie musi być obecny w pracy dyplomowej (musi być w książce, np. w monografii), ponieważ to zależy od tematu i trochę „umówienia się” z promotorem; należy poznać ten stan badań, np. nurty badawcze itd. - żeby nie było „wyliczanki”, tylko samodzielnie przedstawić.

Cel badań

Każdy cel może być w jakimś stopniu określony tematem; określamy, co chcemy osiągnąć, np. naszym celem jest: historia parafii... lub geneza drugiej wojny światowej, ale chodzi też o to, że nie należy powtarzać tytułu. Zatem cel nie jest elementem koniecznym, bo może być określony w tytule.

Zakres

To bardzo szeroki termin, trzeba najpierw zdefiniować, co uważamy za „zakres”, m.in. czy obejmuje zakres chronologiczny (np. określenie cezury czasowej, wyjaśnienie, dlaczego taki zakres, a nie inny) - jest to element raczej niezbędny; zakres terytorialny (np. moda w XIX w.) - także raczej niezbędny; zakres rzeczowy to element NIEZBĘDNY - np. zawężenie tematu do tego, co nas interesuje, np. geneza drugiej wojny światowej to zbyt szeroki temat na artykuł; należy dołączyć podtytuł; we wstępnie należy ten zakres wyjaśnić we wstępie, dlaczego akurat ten aspekt tematu, dlaczego został wyodrębniony z większego zakresu. Bez zakresu rzeczowy nie ma mowy o pracy naukowej (dyplomowej). Należy go zawrzeć we wstępie. Oprócz pytania: dlaczego ten aspekt, to także niezbędnym elementem jest zdefiniowanie tematu i pojęć - wyjaśnienia terminologiczne. Jeśli w jakimś artykule nie ma tego wyjaśnienia, to artykuł nie spełnia kryteriów.

Układ

Nie jest elementem niezbędnym. Jeśli jest pomocny dla czytelnika, to dobrze, ale generalnie trzeba założyć, że wszyscy rozumieją spis treści.

Charakterystyka źródeł

Gdzie to umieścić: we wstępie, czy też w tzw. „rozwinięciu”? Jest to element NIEZBĘDNY w pracy dyplomowej (w artykułach też powinno to być; ale nie zawsze jest; jeśli nie ma, to pewnie jest to jakiś błąd). Wszystkich źródeł wymieniać nie trzeba, ale powinniśmy chociaż nazwać kategorię źródeł (np. korespondencja, pisma hagiograficzne).

Konwencja wypowiedzi

W pracach i artykułu nie trzeba pisać „pan” lub tego typu tytułów grzecznościowych. Regułą jest używanie, kiedy się po raz pierwszy cytuje dane osobowe, potem należy używać odpowiednich skrótów.

Rozwinięcie

W zależności od tematu są różne konwencje badawcze - np. jest to kolejność chronologiczna lub problemowa. Chronologiczna jest łatwiejsza do przedstawienia i łatwiejsza dla czytelnika (widać ewolucję tematu), ale częstsza jest problemowa (np. konkretny aspekt tematu) - „sproblematyzowanie tematu” - samemu sobie ułożyć, jakie źródła i tematy stoją za tym tematem. Należy podzielić całość na części - rozdziały, podrozdziały ew. inne elementy strukturalne, ale to zależy od specyfiki tematu.

Zakończenie

Wnioski, przemyślenia, podsumowanie analizy. Mogą być różne konwencje, ale trzeba uważać, żeby nie powtarzać już raz podanych wniosków, bo to prowadzi do „banału”. Może być zakończenie zamykające (analiza wniosków i koniec) i otwierające (możemy powiedzieć, że możemy pójść o wiele dalej we wnioskach i jest dalsza perspektywa; że widzimy ten temat jako element szerszej całości).

Objętość

30-40 stron, ale nie ma żadnych reguł, chociaż nie jest pożądane „lanie wody”. Promotor będzie to ustalał.

Bibliografia

Podział na źródła i opracowania. Źródło historyczne to nie to samo co źródło wiedzy. Opracowania to materiał krytyczny na jego temat. W historii najnowszej czasami trudno jest oddzielić źródła od opracowania. Ważna jest krytyczna selekcja opracowań i źródeł. Czasami można dodać punkt C, czyli „literatura pomocnicza”, ale generalnie historycy tego nie używają (ew. słowniki, atlasy, ale jeśli da się ich do opracowań także nie jest błędem).

Wykaz skrótów

Jest niezbędny, jeśli używany skrótów (np. nazwy czasopism lub archiwów itd.). Nie ma znaczenia, gdzie się go umieszcza, może być z przodu lub z tyłu. Musi być wtedy umieszczony w spisie treści.

Ocena

Ocenia się poprawność:

1) merytoryczna, 2) przypisy, 3) językową.

Trzeba pamiętać o podziale pracy na rozdziały i akapity. Pisać należy normalnie, bez otoczki „pseudonaukowości”. Jest różnica między tekstem pisanym a mówionym - unikać kolokwializmów, wyrażeń potocznych itd.

Nie należy oddawać pracy bez przeczytania - należy mieć kilka godzin na jej przeczytanie i korektę. Idealnie byłoby przeczytać na głos, najlepiej innej osobie.

Konwencja pisania pracy

Wykazanie swojego warsztatu - większość prac będzie na podstawie źródeł. Czasami istnieje jedno lub dwa źródła i tak właśnie jest najlepiej, bo większa ilość źródeł powoduje komplikację. Można też napisać pracę bez źródła, tylko na podstawie opracowań. Nie wiadomo jeszcze, jaką konwencję obierze promotor.

Przypisy

Po co stosuje się przypisy? Mają umożliwić weryfikację twierdzeń autora. Jeśli nie ma przypisu do jakiegoś twierdzenia, nie można wierzyć autorowi. Jeśli przypis jest źle skonstruowany, to tak, jakby tego przypisu nie było.

Pierwszą dyrektywą badacza: nie ufać nikomu. Muszę mieć możliwość zweryfikowania go.

Dwie kategorie przypisów:

1) do źródeł bądź opracowań (najważniejsze),

2) rzeczowe (merytoryczne); mogą tam zawierać się różne elementy, np. polemika z innymi stanowiskami, krytyka, komentarz do cytatu, wyjaśnienia osób, miejsc itd.

Przypis to nie jest śmietnik. Czasami służy do pokazania erudycji, co nie jest właściwe. Jeśli coś nie jest wątkiem głównym, nie powinno się znaleźć w przypisie - bo może nie ma na tego miejsca w pracy dyplomowej. Wyjaśnienia pojęć, osób itd. - jeśli jest ważne, to dajmy to do tekstu głównego; czasami jest to trudne, ponieważ może nam rozbić tok narracji. Wystrzegać się należy zbyt długich przypisów. Niektórzy uważają, że przypisy powinny być tylko do źródeł i opracowań, a rzeczowych należy unikać.

Na następne zajęcia: przypomnieć sobie, jak konstruować przypis; jak konstruować przypis z internetu i innych źródeł. Przygotować krótką wypowiedź na temat wybranego przedstawiciela szkoły historycznej - w ciągu pięciu minut opowiedzieć jego biografię i poglądy. Przeczytać teksty zeskanowane na chomiku.

3

---