OGÓLNE ZASADY USTAWIANIA ZĘBÓW W PROTEZACH CAŁKOWITYCH.
Przystępując do ustawiania zębów sztucznych w protezach całkowitych należy pamiętać, że powinno ono być przeprowadzone pod kątem :
- uzyskania możliwie dużej efektywności żucia
- umożliwienia poprawnej wymowy
- osiągnięcia dobrego efektu kosmetycznego
Istnieje wiele różnych metod ustawiania zębów sztucznych w protezach całkowitych.
Obowiązują jednak pewne wspólne wytyczne, które powinny być przestrzegane, niezależnie od zastosowanej metody.
Ogólne zasady ustawiania zębów w protezach całkowitych są następujące:
1. W protezach całkowitych (górnej i dolnej) ustawia się łącznie 28 zębów tzn. nie uzupełnia się trzecich trzonowców.
2. W zgryzie prawidłowym łuk zębów górnych ma kształt połowy elipsy, a dolnych paraboli
i zęby górne pokrywają od strony przedsionkowej część powierzchni zębów dolnych.
3. Każdy ząb powinien kontaktować z dwoma zębami przeciwstawnymi, z wyjątkiem siekaczy przyśrodkowych dolnych i górnych drugich trzonowców.
4. Zęby powinny być ustawione na środku grzbietu wyrostka zębodołowego. Przestrzeganie tej zasady jest ważne dla uzyskania stabilizacji protez na podłożu. Nieprzestrzeganie jej prowadzi w konsekwencji do wyważania protez w czasie czynności żucia.
Odstępstwa od tej zasady są dopuszczalne tylko w odniesieniu do zębów przednich, które niekiedy ze względów estetycznych trzeba ustawić poza grzbietem wyrostka zębodołowego. Takie ustawienie zębów przednich zwiększa niebezpieczeństwo wyważania protez w czasie odgryzania kęsa, ale jest często konieczne dla uniknięcia zapadania warg, a także dla uzyskania poprawnej wymowy.
Ogólnie rzec biorąc, należy dążyć do takiego ustawienia zębów sztucznych w protezach całkowitych, które pozwoli uzyskać zadowalający wygląd estetyczny oraz zrównoważoną okluzję i artykulację. Protezy, w których zęby są ustawione bez zrównoważenia kontaktów okludalnych, są zwykle źle ustabilizowane na podłożu. Mogą one powodować, i zwykle powodują, uszkodzenie tkanek podłoża, do resorpcji struktury kostnej włącznie.
Stabilności protez nie sprzyja ścisłe zachodzenie siekaczy górnych na dolne. Przesuwanie się brzegów siecznych dolnych siekaczy po równi pochyłej utworzonej przez językowe powierzchnie siekaczy górnych powoduje wyzwalanie dość znacznej siły powodującej przemieszczanie górnej protezy ku przodowi, a dolnej ku tyłowi. W celu zapobiegania temu zjawisku zaleca się ,,rozkontaktowanie” brzegów siecznych górnych i dolnych przez odsunięcie powierzchni językowych siekaczy górnych od powierzchni przedsionkowych siekaczy dolnych o odległość równą zachodzeniu siekaczy.
Protezy całkowite są zwykle wykonywane dla osób w starszym wieku, u których tylko
w wyjątkowych przypadkach uzębienie naturalne jest regularne i równe, zbliżone do uzębienia młodego człowieka. U osób tych często jeden ząb różni się kolorem od drugiego, powierzchnie sieczne są nieco starte, a zęby nie zawsze tworzą idealny łuk. Jeżeli dąży się do uzyskania jak najbardziej naturalnego wyglądu, wskazane jest ustawienie zębów z pewnymi odstępstwami od klasycznych norm odpowiednich dla ludzi młodych. Zarówno lekarz stomatolog, jak i technik dentystyczny mogą tu wykazać wiele inwencji twórczej.
Przy ustawianiu zębów sztucznych w protezach całkowitych należy wykorzystać wszystkie informacje przekazane z gabinetu stomatologicznego do laboratorium. Informacje te obejmują:
1. położenie żuchwy w stosunku do szczęki odpowiadające sytuacji określanej jako zwarcie centralne,
2. poziom płaszczyzny zgryzowej wyznaczony przez powierzchnie styku wałów wzorników zwarciowych,
3. ukształtowanie przedsionkowej powierzchni wału górnego wzornika zwarciowego uwypuklającego wargę górną pacjenta tak, jak powinny ją uwypuklać ustawione zęby,
4. zakreślone na przedsionkowej powierzchni wału górnego wzornika linie pomocnicze
(strzałkowa, przednia zgryzowa, uśmiechu i kłów)
5. kolor i kształt zębów
6. dodatkowe informacje uzyskane z wywiadu stomatologa z pacjentem np. ewentualna diastema, która była przed utratą zębów naturalnych.
Pewną pomocą przy ustawianiu zębów może być wcześniejsze zdjęcie fotograficzne pacjenta z widocznymi zachowanymi jeszcze własnymi zębami. Należy zaznaczyć, że zmiany zanikowe w układzie stomatognatycznym w miarę utraty zębów (zanik wyrostków zębodołowych, dysproporcja między łukiem wyrostka zębodołowego szczęki i żuchwy, zmiany w stawie skroniowo-żuchwowym) zwykle uniemożliwiają wierne odtworzenie dawnego uzębienia własnego pacjenta.
Przed przystąpieniem do ustawiania zębów, po umocowaniu modeli roboczych
w artykulatorze, linie pomocnicze zaznaczone na wałach wzorników zwarciowych, należy przenieść za pomocą ołówka, linijki oraz cyrkla na podstawy modeli. Dotyczy to linii strzałkowej (pośrodkowej), linii kłów i linii zgryzowej przedniej. Następnie otwiera się artykulator, zdejmuje wzorniki i wzdłuż szczytów wyrostków zębodołowych zaznacza się linie przechodzące na ściany boczne modeli. Pozwala to, po ponownym nałożeniu wzorników na modele, zorientować się gdzie przebiegają środki grzbietów wyrostków zębodołowych, co ma duże znaczenie podczas ustawiania zębów. Następnie przykleja się woskiem brzegi płyt wzorników do modeli, aby zapobiec ich przemieszczaniu się w czasie ustawiania zębów.
2