119.INFORMACJA WOJSKOWA I MINISTERSTWO BEZ. PUBL.
Informacja wojskowa
Kontrwywiad to tajne służby specjalne zajmujące się zwalczaniem wrogich wpływów i wywiadu wroga. W 1943 w I Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki w ZSRR utworzono Oddział Informacji- szefem mjr Piotr Kożuszko. Po rozbudowie dywizji di korpusu przekształcono go w Wydział Informacji, szefem był nadal Kożuszko, a zastępcą Dymitr Woźniesieński. W pierwszym roku wszyscy byli Rosjanami wywodzącymi sie z radzieckiego kontrwywiadu radzieckiego. We wrześniu 1944 utworzono Zarząd Informacji Naczelnego Województwa WP. W marcu 1945 zmieniono nazwę na Główny Zarząd Informacji Wojskowej. Utrzymał sie reorganizacji do 1957.
GZI podlegały oddziały info przy dowództwach okręgów wojskowych: marynarki, lotnictwa, garnizonów, dywizji, piechoty, oficerskiej Szkole Informacji, Wojskach Ochrony Pogranicza.
Do zadań typu operacyjnego należało: zabezpieczenie, rozpracowywanie, prowadzenie postępowania przygotowawczego, śledztwa- do czego był powołany specjalny Oddział Śledczy GZI. I szefem był Konstanty Łabanow, a w okresie najbrutalniejszych śledztw Władysław Kochan, później Michał Krasnow. Oddział śledczy sam prowadził śledztwa w sprawach o szpiegostwo natury polit i przeciw osobom z inst centralnych MON, kontrolował inne organy info, udzielał wskazówek w polityce śledczo- represyjnej. Było organem ustalającym reguły postępowania z podejrzanymi i prowadzenie śledztw, współdziałał z prokuraturą, sądami i NSW. Podlegało mu więzienie wewn pełniące rolę aresztu śledczego. Przy poszczególnych oddziałach info niższego szczebla znajdowały sie przy aresztach śledczych. W GZI był Wydział Specjalny (kontrwywiad w kontrwywiadzie) do rozpracowywania wszystkich żołnierzy. Do służby w organach kontrwywiadu przechodzili oficerowie z tzw. aparatu polit, oficerowie liniowi z AL i rekomendowani przez DPR i ZMW. Byli ambitni i inteligentni, bez kwalifikacji, podstawową część z nich szkolono od 1945. w Oficerskiej Szkole Informacji wojskowej. Szkolono ich gruntownie w duchu posłuszeństwa, odzwyczajeni od samodzielnego myślenia, wpajano im uczucie zagrożenia ustroju przez wrogów lud. Po rozpracowaniu operacyjnym (śledztwie) było aresztowanie i osadzenie w areszcie. Wtedy wyższy oficer decydował co należy udowodnić i przekazywał aresztanta oficerom śledczym. Musieli dociekać. Szefem GZI w latach 1950-53 był Dymitr Woźniesieński. W latach 1955-56 prowadzono aresztowania i śledztwa, fingowano procesy, mordy sądowe. GZI mogły prowadzić śledztwa nie tylko wojskowych ale też osób cywilnych gdy właściwa była jurysdykcja sądów wojskowych. W 1957 rozwiązano GZI tworząc Wojskową Służbę Wewnętrzną. I szefem był Aleksander Kokoszyn, a II Czesław Kiszczak. Zadania WZW były takie jak GZI, w WSW:
pion kontrwywiadowczy
pion porządkowy, zajmujący sie pracą dochodzeniowo- śledczą oraz prewencyjną. Powołana została do:
kontrwywiadowczej ochrony wojska i państwa
zapobiegania i wykrywania przestępstw oraz udziału w ściganiu tych przestępstw w zakresie uregulowanych przepisów
kontroli przestrzegania przez wojskowych dyscypliny poza rejonem zakwaterowaniem (patrole)
Struktura org WSW: szefostwo, okręgowe zarządy, rejonowe oddziały, delegatury. Była dostosowana do struktury sił zbrojnych.
Kierownictwo wykonywał Główny Zarząd Polityczny WP, zmieniły sie metody pracy, nie było panicznego poszukiwania wroga i ludzi myślących inaczej niż władza polit. Do ZSRR wyjechali Rosjanie, którzy pracowali w GZI.
W 1990 WZW rozwiązano i powstały:
Wojskowa Służba Informacyjna
Żandarmeria Wojskowa
Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego
W deklaracjach „O co walczymy” lewica komunistyczna zapowiedział utworzenie milicji ludowej, mającej być częścią terenowej adm samorządowej. Komuniści z Centralnego Biura Komunistów Polskich w Moskwie zapowiadali utworzenie Milicji Obywatelskiej. PSZ w ZSRR utworzono Polski Samodzielny Batalion Specjalny, który stał się związkiem wojsk wewn, będących odpowiednikiem NKWD. Wśród komunistów były więc 3 źródła tworzenia organów bezp. zdecydował jednak Stalin, który doradził utworzenie odrębnego resortu bezpieczeństwa. Wiosną 1944 Stanisław Radkiewicz wytypował ok 200 osób na kurs do szkoły NKWD w Kujbyszewie. Sam został kierownikiem Resortu Bezpieczeństwa Publicznego PKWN. Przybyli oni w lipcu 1944 i zaczęli organizować struktury resortu. Jako jednostki terenowe tworzyli wojewódzki i terenowe urzędy bezp podporządkowane centrali resortu. Manifest głosił, że Rady Narodowe utworzą podległą im Milicję Obywatelską. Nie zrealizowano tego i włączono MO do Resortu BP.
27.07,1944 ustanowiono MO. Dekret 07.10.1944 o Milicji Obywatelskiej stanowił, że MO podlega kierownikowi resortu BP i jest formą służby BP. Zależność MO od BP uchylono 07.12.1954 gdy zlikwidowano Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego tworząc Komitet do Spraw Bezp Publ Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, któremu podporządkowano MO. Resort BP organizował sie szybko i powodował zmiany strukturalne. Zorganizowano w nim wydział kontrwywiadu, a w nim sekcję aresztowań, obserwacji, zwalczania podziemia, śledczą, cenzury, więziennictwa i obozów pracy, a także sekcje kartoteki, łączności i techniki operacyjnej. Na czele kontrwywiadu stał Roman Romkowski. Sekcja śledcza zajmował sie prowadzeniem brutalnych śledztw, zwłaszcza w sprawach o charakterze polit wobec opozycji polit i osób z podziemia. Departamentem Śledczym kierował Ryszard Różański. Istniała również sekcja więziennictwa. Sekcja kartoteki to tworzenie dokumentacji dla wszystkich mieszkańców kraju uznanych za potencjalnych wrogów. Sekcja techniczna zajmował sie zakładaniem podsłuchów i filmowaniem. Sekcja cenzury została przekształcona 15.11.1945 w Główny Urząd Prasy, Publikacji i Widowisk.
Struktura resortu była prosta: na szczeblu centralnym funkcjonował Resort BP (od 01.01.45 Ministerstwo BP), któremu podlegały wojewódzki i powiatowe urzędy bezp publ (WUBP, PUBP). Na szczeblu wojewódzkim utworzono trzyosobowe komórki bezp przy posterunkach milicji. Polski Samodzielny Batalion Specjalny po rozbudowie w Korpus Bezp wewn pod dowództwem Bolesława Kieniewicza podporządkowany był ministrowi BP i był podst siłą zbrojną resortu. Resort BP składał się więc z 4 pionów: UB, MO, więziennictwa, wojska wewn. 01.01.1949 MBP przekazano NOP.
Wykształcenie nie odgrywało dużej roli, dobrze widziane było ukończenie podstawówki. Wzorem dla każdego UB-owca był Feliks Dzierżyński. Wiosną 1945 powołano w MBP Wydział Do Spraw Funkcjonariuszy, będący kontrwywiadem wewn. pod koniec 1947 utworzono departamenty śledcze w MBP. Zorganizowano departament szkolenia, 15.01.1948 powołano Szkołę Oficerską BP, a kursy trwały rok. W 1948 zorganizowano grupę specjalna, której zadaniem było czuwać by żaden agent imperializmu nie wszedł do szeregów partyjnych. Listopad 1951 utworzono X Departament MO i jego dyrektorem był Anatol Fejgiń. Na początku 1949 powołano Komisję Biura Politycznego DS BP. Utworzono biuro Paszportów Zagranicznych, Wydział Zagłuszania Obcych Radiostacji i Departament XCI do walki z kościołem i związkami wyznaniowymi. Rozbudowywano nadzór nad przemysłem i transportem. Resort BP był stale współtworzony przez osoby z Rosji. Zmiany w tym resorcie zaprowadziła odwilż polityczna.