1. Narodziny II Rzeczypospolitej
2. II Rzeczypospolita w latach 1921-1939
3. Sprawa polska podczas II wojny światowej
4. Walka o władzę w Polsce w latach1944-1947
5. Stalinizm w Polsce (1948-1956)
6. Wydarzenia roku 1956 r. w Polsce i objęcie władzy przez W.Gomułkę
7. Stosunki Państwo-Kościół w PRL
8. Geneza, przebieg i następstwa Marca 1968 r.
9. Geneza, przebieg i następstwa Grudnia 1970 r.
10. Dekada Gierka - Polska w latach 1970-1980
11. Czasy I "Solidarności" 1980-1981
12. Stan wojenny i droga do "okrągłego stołu" (1981-1988)
13. Upadek komunizmu w Polsce i narodziny III RP 1989-1991
14. III RP w latach 1991-2004
15. Polska w Unii Europejskiej
NARODZINY II RZECZYPOSPOLITEJ
123 lata niewoli Polski, podzielonej przez 3 państwa zaborcze.
Zabór Rosyjski: polityka wyraźnie antypolska, ograniczając działalność niepodległościową; dostęp swobody kościoła, tępienie prasy i działalności prasy. Rynki imperium carskiego zostały otwarte, więc nastąpił szybki rozwój gospodarczy
Zabór Pruski: polityka antypolska, j. polski zostaje usunięty ze szkół, represje kościoła katolickiego, germanizacja obszaru, odbieranie jak najwięcej ziem i osiedlanie obywateli niemieckich. Rozwinął się szybko przemysł, rolnictwo na wysokim poziomie, przedsiębiorczość (praca od podstaw w gospodarce).
Zabór Austro-Węgierski: j. polski był w powszechnym użyciu, liberalne podejście władz, żadnych poważniejszych ograniczeń (wydawanie prasy, funkcjonowanie szkół i uniwersytetów). nierepresjonowano działalności niepodległościowej. Duża nędza, brak przemysłu i rolnictwa, bardzo zła sytuacja gospodarcza, nędza.
I WŚ- 3 państwa zaborcze znalazły się w dwóch blokach polityczno-wojskowych: Trójprzymierze ( Austro- Węgry, Niemcy i Włochy) i Trójporozumienie (Rosja carska, Francja i Wielka Brytania).
Postawy polaków:
Rezygnacji (w stosunku do niepodległości)- obiektywna ocena sytuacji.
Niepodległościowa- bez względu na to jaka jest sytuacja - trzeba działać.
Nurty polityczne w społeczeństwie polski
Nurt narodowy Roman Dmowski i Liga Narodowa- najsilniejszy w zaborze rosyjskim,
Nurt Lewicy niepodległościowej- PPS i Józef Piłsudski
Lewica Komunistyczna.
I WŚ 28 czerwiec 1914 roku- zabójstwo w Sarajewie Franciszka Ferdynanda (austro-węgry) doprowadziło do konfliktu. Wraz z wybuchem wojny największe nadzieja dla Polski miała Lewica niepodległościowa.
Wymarsz Kompani Kadrowej w 1914 roku na teren zaboru rosyjskiego.
Lato 1914- propozycja przesunięcia granicy imperium carskiego na linię Odry. Dążenie do odtworzenia Polski
Listopad 1914- Warszawa R. Dmowski powołuje komitet narodowy, akt pokazania poparcia Rosji w nadziei na utworzenie po wygranej wojny.
1915- Zmiana sytuacji na ziemiach Polski Królestwo kongresowe i kresy. Rosja zostaje wyparta z terenów Polskich
1915- Legiony Polskie.
1916- Akt 5 listopada, Ceszarz Austrowęgier i Niemiec. Mglista obietnica utworzenia państwa Polskiego na terenach zaboru rosyjskiego. Konsekwencja umiędzynarodowienie sprawy polskiej. Obu cesarzom chodziło jednak o tzw. Armatnie mięso - potrzebowali rekrutów.
1917- powołanie tymczasowej rady stanu. - to konsekwencja aktu z 5 listopada 1916
22.01.1917- zapowiedź prezydenta USA Wilsona- o tym, że powinno w przyszłości powstać państwo Polskie z terenów 3 zaborów
25.12.1916- w odpowiedzi na akt 5 listopada car Mikołaj II- jednym z celów wojny jest utworzenie państwa Polskiego na terenie 3 zaborów.
1917- rewolucja marcowa- obalenie władzy cara Mikołaja II- rząd tymczasowy, wstępna zgoda na odłączenie ziem od państwa Rosyjskiego.
Na terenie Rosji rozpoczyna się tworzenie polskich organizacji (NaszPol- 1917).
07.1917-kryzys przysięgowy- J. P odmawia złożenia przysięgi wierności cesarzowi austrowęgier i Niemiec i został internowany
Rada Regencyjna wrzesień 1917- arcybiskup Aleksander Karkowski, ks. kardynał Zdzisław Lubomirski, Jan Ostrowski.
Armia Polski we Francji- 1917
Rewolucja Bolszewicka - obalenie władzy rządu tymczasowego
15 sierpień 1917 Paryż - powstaje Komitet Narodowy Polski- R. Dmowski go zakłada- oficjalne przedstawicielstwo polski uznane przez Francję WB i USA
Rewolucja Bolszewicka-obalenie władzy rządu tymczasowego 7 listopada 1917. Prawo do samostanowienia się narodów zamieszkujących tereny rosyjskie( deklaracja czysto propagandowa - deklaracja o pokoju i deklaracja o ziemi.
08.styczeń 1918- orendzie Wilsona (USA), w tzw. 14 punktowym planie Antanty- w pkt. 13 deklaracja utworzenia państwa Polskiego z ziem trzech zaborów z dostępem do morza.
3 marzec 1918- Rosja Bolszewicka zawiera pokój z Niemcami. Pokój Brzeski. W skład Ukrainy wchodzi ziemia chełmska- protest polaków.
11 listopada 1918.- Odzyskanie niepodległości Polski. Rozejm, który kończy I WŚ, trzy państwa zaborcze przestają istnieć. Rozkład państwa niemieckiego i bolszewickiego. Społeczeństwo polskie chce przejąć władzę w Polsce.
10 listopada Rada Regencyjna w Królestwie Polski od której JP otrzymuje władzę. W każdym z zaborów dochodzi do powstania, do rządów dzielnicowych.
Noc 6-7 listopada 1918 (Lublin) tymczasowy rząd Republiki Polskiej
Polskie rządy dzielnicowe:
Naczelna rada ludowa - Poznań
Polska Komisja Likwidacyjna- Kraków
10 listopada- Niemcy uwalniają Piłsudskiego i przybywa on do Warszawy
11. listopada 1918 RG przekazuje Piłsudskiemu władzę
Od 14 listopada JP ma pełnię władzy. Podporządkowały się wszystkie rządy dzielnicowe.
Koniec grudnia 1918 Paderewski -> wybuch powstania wielkopolskiego
Styczeń 1919rok rząd Ignacego Paderewskiego. Zostaje uznany przez państwa alianckie za legalny
GRANICE POLSKIE
Granice zachodnie:
Przyjazd Paderewskiego -> parę dni Polska w rękach powstańców, ale część wielkopolski należała do Niemców. Dopiero działania alianckie doprowadziły do zawieszenia broni w lutym.
Do konferencji pokojowej w Wersalu 28.06.1919 kończy się konferencja, gdzie austro-węgry i Niemcy przyjmują warunki - wielkopolska i część Pomorza przyjęte do polski. Oprócz tego ustalono, że w ostatecznym przebiegu przydziału wypowiedzą się ludzie w plebiscycie. Warmia i mazury -> plebiscyt = katastrofa. Plebiscyt Śląsk -> wiosna 1921 powstania: sierpień 1919, sierpień 1920.
Maj 1921 - 3 powstania śląskie
12 pażdziernika 1921 Rada Ambasadorów podjęła decyzję o arbitralnym podziale terenów między Polskę a Niemcy
Styczeń 1919 - Śląsk cieszyński miał być plebiscyt ale do niego nie doszło
Granice wschodnie:
Dwuletnie wojny
Wojna Polsko Ukraińska
1 listopada 1918 autryjacy przekazują władzę Ukraińcom
czerwiec 1919 wojska ukraińskie wyparte
Armia czerwona - etap przenoszenia rewolucji na pozostałe części europy zachodniej
Program inkorporacyjny - wcielenie ziem wschodnich do państwa bez tworzenia autonomii np. białoruskiej
program federacyjny - dalsze przesunięcie ziemi polskiej na wschód. Miała być autonomia, ale… Polacy stanowiliby mniejszość.
Decydujące starcie polsko bolszewickie Bolszewicy szykują się do rewolucji. Austro-węgry objęte wpływami komunistycznymi, rewolucje komunistyczne,
7 maja wojsko polskie wkracza do Kijowa
Bolszewicy się wycofali, ale nie rozbito armii czerwonej
4 lipca 1920 na Białorusi ruszyła ofensywa wojsk armii czerwonej na stolicę polski (tzn. w jej kierunku)
Rząd ocalenia narodowego
1920 - rozejm polsko bolszewicki
18 marca 1921 traktat ryski
Poznań- powstanie wielkopolskie (za sprawą I. Paderewskiego),
II Rzeczpospolita
1921- ustabilizowanie sytuacji Polski. 388 tys km2 powierzchni Polski, kraj niejednolity narodowościowo i religijnie. Polacy stanowili 65% społeczeństwa, Ukraińcy 15%, ludność żydowska 5%, wyznanie: rzymskokatolickie 62%, grekokatolickie 12%, prawosławni 11%,
Państwo Polskie powstawała od zera. Najpoważniejszym problemem było przerwanie naturalnych więzów gospodarczych, komunikacyjne, kulturalne w wyniku zaborów. Trzeba było scalić trzy różne obszary w jednolite państwo (systemy gospodarcze, monetarne, komunikacyjne - proces unifikacji państwa)
Rząd Moraczewskiego wprowadził reformy społeczne
1918- pierwsze reformy gospodarczo- społeczne- ubezpieczenia narodowe, płatne urlopy wychowawcze, 46 godzinny tydzień pracy, ustawowe prawa dla pracowników itd.
reforma rolna- przeludnienie wsi, koncentracja dużej części ziem w rękach właścicieli ziemskich. 2/3 ludności mieszka na wsi. Społeczeństwo żądało parcelacji- czyli podziału wielkich własności.
lipiec 1920- sejm uchwala ustawę o reformie rolnej. Max 180- 300 hektarów dozwolone, nadwyżka zabierana przez państwo za połowę wartości rynkowej. Zakwestionowanie ustawy- konstytucyjna zasada własności- ustawa nie wchodzi w życie.
4 okresy
1918-1921- okres walk o granice, kształtowanie się niepodległości państwa
1921-1926- okres demokracji parlamentarnej do zamachu majowego
1926-1935- Rządy sanacji za życia J P.
1935-1939 rządy sanacji po śmierci JP.
Demokracja parlamentarna - sejm i senat odgrywają ważną rolę, mają silną pozycję , a prezydent słabą
5 listopada 1922- pierwsze wolne i demokratyczne wybory, zwycięstwo Endecji i chrześcijańskiej demokracji- 28% mandatów. Partie centrum i partie lewicowe po 20%-25% . Żadne z ugrupowań nie mogło samodzielnie rządzić
Po wyborach 9 grudnia odbyły się wybory prezydenta RP. Kandydaci: M. Zamojski (prawica), St. Wojciechowski (centrum), G. Narutowicz (lewica i mniejszości). Narutowicz- 11 grudnia wygrał wybory , zgromadzenie go wybrało. Prawica była oburzona 16 grudnia- zostaje zastrzelony w trakcie zwiedzania Zachęty w Warszawie.
22 grudnia- Zgromadzenie Narodowe wybiera St. Wojciechowskiego na prezydenta, którego wybrała wspólnie lewica i centrum. W nowym rządzie -> Sikorski na czele (ugrupowania centrowe i lewicowe rząd gen. Sikorskiego.
Narodowa demokracja podjęła rozmowy z PSLem i dogadano się. 20 05 1923 Lauchoroński pakt ? Wyjście z koalicji (rozpad) dotychczasowej. Poddaje się do dymisji
Nowy rząd -> nowa koalicja - prawica z PSL
Maj 1923 roku nowy rząd Chienopiasta Wincenty Witos. JP. Odsuwa się w cień życia politycznego aż do przewrotu majowego w 1926.
1923- hiperinflacja, problemy gospodarcze, niezadowolenie społeczeństwa, napięcia społeczne, protesty. Rząd postanowił stłumić bunty. Wprowadzenie stanu wyjątkowego,
6 listopada 1923 w Krakowie przeciwko demonstrantom użyto wojska zastrzelono kilkadziesiąt osób. Rząd podaje się do dymisji. Rząd Witosa 12.1923.
Rząd Wł. Grabskiego od stycznia 1924- zasadnicza reforma skarbowo-walutowa. Szereg podatków, zredukowano wydatki państwowe, utworzono Narodowy Bank Polski, wprowadzono daninę publiczną.
12.1924 nowa ustawa o reformie rolnej. 200 tys ha co roku wykupywano za pełną odpłatnością od właścicieli ziemskich, sprzedawana tym co nie uprawiali roli. państwa nie było stać, więc ustawa pada
10.02.1925 konkordat między rządek Polskim a Watykanem. Wprowadzony nowy podział administracyjny kościoła. Wcześniej pochodził z okresów zaborczych, biskupstwa zaczęły teraz podlegać.
Jesień 1925- rząd Grabskiego podaje się do dymisji.
KPP - nielegalna partia przynależność była karana
Nowy rząd Aleksander Skrzyński rząd centrowo-lewicowy, znowu kryzys, problemy gospodarcze. Skrzyński zaproponował podniesienie podatków na co nie zgodziła się lewica. Lewica wycofuje się z koalicji, rząd podaje się do dymisji (wiosną w kwietniu 1926).
Maj- prawica i PSL (centrum) stwarzają nowy rząd (PSL, ND, ChD) partie tworzą rząd prawicowy.
Rząd chjenopiasta Wincentego Witosa. Społeczeństwo było bardzo przeciwne takiej koalicji. JP wraca na scenę polityczną(wykorzystał to niezadowolenie, wrócił i przejął władzę)
12 maja 1926- zamach majowy, zyskuje poparcie lewicy. Był to tak naprawdę zamach stanu, ale doszło do strajku kolejarzy i wojsko nie dojechało by pomóc rządowi)
15 maja 1926 - rząd Witosa podaje się do dymisji i do dymisji podaje się prezydent Wojciechowski. Zginęło 397 osób. Nowy rząd ma być uzgodniony z JP (Piłsudski nawiązuje porozumienie z Ratajem - marszałkiem sejmu). Nowy rząd Kazimierza Bartela.
31 maja 1926- zgromadzenie narodowe wybiera JP na nowego prezydenta RP. JP odmawia.
1 czerwca 1926- prezydent Ignacy Mościcki (sprawował rząd do 1939 roku)
rządy sanacyjne ze życia Piłsudskiego
JP. Rozpoczyna walkę z ugrupowaniami, które poparły zamach .
Sierpień 1926- nowelizacji konstytucji- nowela sierpniowa dodana do konstytucji- nadawała rządowi prawa do wydawania dekretów z mocą ustawy, prezydent może rozwiązać parlament. Rozpoczyna się proces autoryzacji państwa. Wzmocnienie władzy wykonawczej.
Opozycja wobec sanacji: Narodowa Demokracja z R. Dmowskim na czele (w 1926 Obóz Wielkiej Polski miał być przeciwwagą), PSL-piast z Witosem, Chrześcijańska Demokracja W. Kompante, PPS, PPS-wyzwolenie.
1927- skończyła się kadencja parlamentu- nowe wybory w 1928.
Piłsudski nie miał zaplecza w parlamencie więc na początku 1928- BBWR- bezpartyjny blok współpracy z rządem.
4 marzec 1928 roku- wybory zwycięstwo BBWR. 28% mandatów. Opozycja wobec sanacji rozproszona do 10% w zależności od partii. łącznie ponad 40%, ale nie mogli się dogadać. BBWR stwarza rząd mniejszościowy.
Rządy Chienopastia - kilka procent - klęska prawicy
Piłsudski rządzi bez większości parlamentarnej.
Rządy pułkowników. Po noweli sierpniowej przestał być potrzebny parlament, więc lepiej, żeby się nie zbierał. Ale tylko parlament może uchwalić budżet. Powoływano polityka by uchwalić budżet (Bartel) a później szybko zamykano parlament.
1929 rok- powstanie Centrolewu. Skupiał partie lewicy i centrum. Wspólne działania przeciwko Piłsudskiemu. Centrolew miał przewagę w parlamencie, więc prezydent Mościski podjął decyzję o rozwiązaniu parlamentu, by BBWR mógł samodzielnie rządzić.
(lato 1930 - rozwiązanie parlamentu ), wybory listopad 1930-
We wrześniu 1930 aresztowano działaczy centrolewu, zamknięci byli brutalnie traktowani. Rozpoczęła się nagonka na opozycję. Wybory zakończyły się zwycięstwem BBWR 55% w sejmie i 75% w senacie. Opozycja została zmarginalizowana.
1930-1935- swobody demokratyczne ulegają dalszemu ograniczeniu. Kryzys gospodarczy- krach na giełdzie - czarny czwartek (24 października 1929 roku) , wzrost bezrobocia,
1931/1932- proces Brzeski, przed sądem stają przywódcy centrolewu, skazani na kilkuletnie wyroki więzienia. Mieli do wyboru - 3 lata pierdla, albo emigracja. Emigrowali.
1933- kończy się kadencja Mościckiego, wybrano go po raz drugi. Kryzys, pogorszenie sytuacji gospodarczej, zaostrzenie stosunków międzynarodowościowych, nagonka antyżydowska,
1934- nasila się działalność ukraińskich nacjonalistów. Dążenie do asymilacji Ukraińców (powstają organizacje ukraińskie - trochę terrorystyczne). W 1934 Zamach na ministra spraw wewnętrznych - Pierackiego, który ginie. Stworzono obóz odosobnienia w Berezie Kartuskiej (więzienie/obóz o zaostrzonym rygorze dla terrorystów)
1935- uchwalenie nowej konstytucji - konstytucja kwietniowa (23 kwietnia) zastąpiła marcową z 1922
Przebudowywanie ustroju w kierunku autorytarnym, silna władza wykonawcza , prezydent skupił sobie pełnię władzy, przed nikim nie odpowiadał.
Sanacja po śmierci JP. (umiera 12 maja 1935)
Kryzys w obozie władzy - Sanacji bez Piłsudkiego nikt sobie nie wyobrażał Miał autorytet a teraz w obozie sanacyjnym utworzyły się 3 grupy.. Podziały:
grupa zamkowa z Mościckim,
Grupa skupiona wokół generalnego inspektora sił zbrojnych gen E. Rydza- Śmigłego,
Grupa skupiona wokół Walerego Sławka,
1935- kończy się kadencja parlamentu -> nowe wybory, zmiana ordynacji wyborczej, społeczeństwo nie miało prawa desygnować nikogo aby kandydował w wyborach. Jedynie zgromadzenia okręgowe decydują kto ma kandydować, wysuwały kandydatów
Zgromadzenie Elektorów -> cenzus majątkowy. Społeczeństwo wybierało elektorów a oni 2/3 senatu. 1/3 senatorów wskazywał prezydent, pozostała część wybierana przez zgromadzenie elektorów- wybory pośrednie. Wybory BBWR przejmuje większość mandatów, bo opozycji praktycznie nie było, frekwencja 45%.
Walery Sławek był najbliższym współpracownikiem JP. Mościcki odmówił podania się do dymisji
1936- porozumienie grupy zamkowej ze śmigłym, w jego wyniku Gen. Rydz- Śmigły zostaje mianowany marszałkiem Polskim i pierwszą osobą w państwie po prezydencie.
Konsolidacja środowisk koalicyjnych za granicą (aktywne w połowie lat 30)-
1936 r. front Morges (krytykowali system sanacyjny), gen Haler, I Paderewski, gen Wł. Sikorski.
Postanowiono rozwiązać BBWR i stworzyć jego nowe wcielenie. Rozwiązanie BBWR- na to miejsce tworzy się 1937 r. Obóz Zjednoczenia Narodowego.
II poł lat 30. - Okres ożywienia gospodarczego. Polska w szybkim tempie się rozwija. Lubelszczyzna, Kielecczyzna, Centralne Okręgi Przemysłowe.
Sytuacja polityczna w Europie przed IIWŚ - Ciężkie położenie międzynarodowe Polski było nieciekawe. -> Okres II RP -> wrogie Rosja i Niemcy, państwa graniczne z Węgrami. Z Czechosłowacją konflikt o Zaolzie, Litwa wroga bo zabraliśmy im Wilno
1921- podpisano układ sojuszniczy z Francją
1932-układ o nie agresji ze związkiem radzieckim
1934- układ o nie agresji z Niemcami
1933- Hitler dochodzi do władzy. (w sposób demokratyczny), zerwanie ograniczeń z układu wersalskiego
1935 - zbrojenia, układ wersalski
1936- Niemcy Nadrenia (zajęta) Francja się wkurza
1938- wcielenie Austrii do Rzeszy
Marzec 1938- rząd Polski wysyła do Litwy ultimatum z żądaniem nawiązania stosunków dyplomatycznych
Wrzesień 1938 Monachium - Hitler dokonuje rozbioru Czechosłowacji, za zgodą państw zachodnich.
Październik 1938 - Niemcy mają żądania terytorialne w stosunku do Polski
15 marzec 1939- Niemcy łamią postanowienia układu Monachijskiego i zajmują Czechy, ze Słowacji zostaje utworzone tzw. ?? Protektorat czech i moraw
30 marca 1939 UK udziela gwarancji sojuszniczych Polsce.
28 kwietnia 1939 Niemcy wypowiadają układ o nie agresji.
Lato 1939- rozmowy - próba stworzenia sojuszu między Francją UK i Rosją. Stalin nic nie chciał i zaczął gadać z Niemcami.
23 sierpień 39 roku- układ Ribentrop- Mołotow.
25 sierpnia 39 UK podpisuje z Polską układ sojuszniczy.
26 sierpień 39 - planowany akt agresji - wtedy miała być wojna
1 września 1939 roku- 4. 45 werstepllatte - wojna się rozpoczyna
Trzy okresy : . 1939 - 1941; 1941 - 1943; 1943 - 1945.
17 października w konsekwencji układu Ribentrop- Mołotow pojawia się następny agresor
Sowieci okupowali 50% ziem, 48% Niemcy. Do rzeszy włączono pomorze
Okupacja sowiecka 22 październik 1939- przeprowadzono tzw. demokratyczne wybory- włączenie tych obszarów w skład związku radzieckiego. Do rad: zachodniej - Ukraińcy, i zachodniej - Białorusini
1.11.39 - rada najwyższa związku radzieckiego odpowiedziała pozytywnie
Obwatelom Polski narzucono obywatelstwo radzieckie
5.03.1940- decyzja o wymordowaniu oficerów znajdujących się w Kozielsku, Otraszku i Starowiersku (rozstrzelano ich w kwietniu 1940)
Rząd Polski na emigracji w Rumunii[ (w wyniku kampanii wrześniowej).Rząd na uchodźctwie był do czerwca 40 roku we Francji, później w Londynie do 06.1944 i jest głównym sojusznikiem UK]
Październik 1941 Nowy prezydent Władysław Raczkiewicz, powołuje rząd Władysława Sikorskiego, jest uznawany przez społeczeństwo międzynarodowe i polskie. Działa we Francji potem w Londynie. Rząd RP na uchodźctwie.
Agresja niemiecka na ZSRR. Zmiany w układzie sił. Dla UK najważniejszym sojusznikiem w walce z Niemcami - ZSRR. My znajdowaliśmy się z ZSRR w stanie wojny. Rząd brytyjski nalegał by rząd londyński dogadał się ze Stalinem.
30 lipiec 1941- dochodzi do zawarcia układu Sikorski-Majski, zgoda Związku na utworzenie formacji wojskowych (armii) generała Andersa, przywrócono obywatelsko polskie tym co mieszkali na kresach, W trakcie rozmów określenie granicy państwa Polskiego- „tracą moc porozumienia ZSRR z III Rzeszą” - czyli moc traci układ Ribentrop-Mołotow. Obie strony (Polska i ZSRR) inaczej rozumiały zapis. Polska - Granica Ryska; ZSRR - ta z 1941. 30.07.41 - porozumienie ostatecznie zawarte
Rząd londyński uznany za legalny
Grudzień 1941- pomimo stosunków dyplomatycznych Stalina z rządem londyńskim, zrzucono kilku Polskich komunistów przez ZSRR, którzy w styczniu tworzą PPR
5 stycznia 1942 - PPR (Polska Partia Robotnicza) - agentura radziecka
1942- Stalin jest twardszy wobec Polski. ZSRR chce: pozbyć się armii Andersa, obniżenie norm żywnościowych. Armia brytyjska miała zapewniać żywność, ale się z tego nie za bardzo wywiązywała. Rząd londyński był pod presją Brytyjczyków. Rząd londyński zgodził się na częściową ewakuację, we wrześniu 1942- ewakuacja armii Andersa na bliski wschód . .Całkowita ewakuacja aż do kwietnia 43.
Kwiecień 1943- pojawia się sprawa Katynia na arenie międzynarodowej. Wystąpienie do międzynarodowego czerwonego krzyża z wnioskiem o zbadanie sprawy. Stalin zrywa stosunki dyplomatyczne z rządem Londyńskim, bo nie były mu potrzebne (25.04.43)
PPR podjęła aktywną walkę z Niemcami.
AK nie prowadziła partyzantki, szykowała struktury gotowe by wyzwolić kraj. 1943 - II wojna światowa: utworzono komórkę Komendy Głównej AK - Kierownictwo Walki Podziemnej
W 1943 Stanin rozgrywa sprawę polską wg własnego zamysłu
PPR podejmuje próbę wejścia w strukturę państwa podziemnego
Jesień 1943- Komuniści ogłosili, że rząd polski jest nielegalny bo działa na podstawie konstytucji kwietniowej, która była faszystowska, więc jest nielegalna. Nikt nie przyznał Stalinowi racji, ale mieli oni (ZSRR) stworzony pretekst by uzasadnić swoje działanie. Jesień 1943 - nieoficjalne spotkanie UK, USA i ZSRR w Moskwie
grudzień 1943- Wielka Trójka w Techeranie, - powojenna Europa podzielona na strefy wpływów. zgoda państw zachodnich na powojenną dominację ZSRR we wschodniej europie.
Listopad 1943- zostaje aresztowany zarząd PPR z Pawłem Pinderem. Kierownictwo aresztowane przez Niemców.
1944- Stalin uruchamia plan awaryjny - centralne biuro komunistów polskich,
Listopad 1943 PPR- Władysław Gomułka- zostaje pierwszym sekretarzem (kierownikiem) PPR
Zaczątki władzy ustawodawczej, pomimo braku łączności
KRN- styczeń 1944 (sylwester),
KRN ogłosiła się podziemnym parlamentem, ogłosiła, że powstała pod wolą większości społeczeństwa.
W odpowiedzi Polskie państwo podziemne też stworzyło zaczątek władzy ustawodawczej Radę Jedności Narodowej.
1944 - 2 ośrodki tworzenia władzy
Warszawa - PPR -> KRN
Moskwa - CBKP oraz ZPP (Związek Patriotów Polskich)
Tworzenie w ZSRR oddziałów Polskich. Formowaniem ich zajął się rząd innego państwa. Armia Berlinga tworzona na wschodzie.
Lipiec 44 - do Moskwy docierają przedstawiciele PPR i KRN z CBKP - odbywa się spotkanie. Postanowiono, że przyszła władza komunistów w kraju ma zostać utworzona z PPRu i KRNu. DO KRnu postanowiono dołączyć członków CBKP i Stalin dostał pełną władzę nad KRNem.
Kwiecień 44 - front zbliżał się do dawnej graniczy ryskiej. W nocy z 3 na 4 stycznia 44 została przekroczona granica Ryska
11.44 Wystąpienie Churchila w izbie gmin.
Kresy wschodnie, akcja „Burza”, powstanie strefowe, zamanifestować Polskość ziem wschodnich.
Lipiec 44 AK
Żołnierze, deportacje 44-45 -> 100 tys. polaków wywiezionych w głąb Związku Radzieckiego
21 07 1944 wraz z przekroczeniem Bugu w Moskwie Rada Krajowa powołuje Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego - zaczątek władzy wykonawczej komunistów
PKWN w Lublinie był po tygodniu. Stalin wymusił na PKWNie dwa porozumienia : 1. Jednoznaczne stwierdzenie, że wschodnią granicą polski i jest linia (granica) Bugu. 2. Przekazanie jurysdykcji rządowej wobec obywateli Polski Armii Czerwonej. - to miało służyć wyeliminowaniu przeciwników władzy Armii Czerwonej.
1.08.1944 powstanie warszawskie. Po utworzeniu PKWNu wybuch powstania był przesądzony.
Mikołajczyk chce ponowić stosunki dyplomatyczne ze Stalinem, ale ten jest chujem i stawia tragiczne warunki do spełnienia. Stalin zatrzymał Armię czerwoną pod Wawą i pozwolił by po dwóch miesiącach Niemcy stłumili powstanie. Upadek warszawy = zniszczenie struktur państwa podziemnego. Zaplecza intelektualnego, kulturalnego, no i oczywiście zniszczenie miasta :devil:
Październik 44 PKWN zaczął sprawować władzę w Polsce na ziemiach wyzwolonych spod okupacji niemieckiej.
Mikołajczyk był w Moskwie by podjąć próby dyplomatyczne, ale Stalin go olał. A Mikołajczyk dowiedział się od Mołotowa o spotkaniu w Techeranie i jego założeniach.
Zwrot październikowy
Na terenie polski działały wojska NKWD - 15 pułków
10 44 - nieudane rozmowy w Moskwie - Mikołajczyk podaje się do dymisji - premierem Arciszewski
Luty 45 rok - konferencja w Jałcie
45r. 2 rządy Polskie, londyński - uznawany międzynarodowo i przez społeczeństwo, nie mógł sprawować faktycznej władzy, a władza komunistyczna ją sprawowała. PKWN- nie cieszył się poparciem, ale miał wsparcie ZSRR. Konferencja w Jałcie -> UK i USA postanowiły jakoś rozwiązać sytuację. Ustalono że te dwa rządy połączyć w jeden, pod presją Stalina ustalono, że PKWN przekształcił się w rząd tymczasowy, który zostanie uzupełniony o przedstawicieli emigracji- tymczasowy rząd jedności międzynarodowej- a jeżeli powstanie to miał zostać uznany na arenie międzynarodowej i otrzymać poparcie jako jedyny legalny rząd. , miał obowiązek przeprowadzić w możliwie najkrótszym czasie wolne demokratyczne wybory. Rząd londyński nie przyjął do wiadomości postanowień z Jałty. Rada Jedności Narodowej uznała ustalenia z Jałty za niezgodne z interesem Polski ale w sytuacji zaistniałej sytuacji przyjęła je do wiadomości.
Wezwanie podziemia do walki o władzę
Marzec 45 - aresztowanie przywódców państwa podziemnego i wywiezienie ich do ZSRR
Rozmowy Moskiewskie o utworzeniu rządu tymczasowego
W czerwcu 45 Mikołajczyk i przedstawiciele rządu tymczasowego zakończyli rozmowy
27 06 delegacja z Moskwy
28 06 1945 oficjalnie został utworzony rząd tymczasowy
Komisja dobrej woli
Legitymizacja władzy na arenie międzynarodowej
Polskie Stronnictwo Ludowe- Mikołajczyk wice premier rządu- pozwolono mu stworzyć partię (zezwolenie otrzymał) niezależną z racji tego, że był gwarantem uznania rządu na arenie międzynarodowej, Mikołajczyk był przedstawicielem rządu emigracyjnego. Jedyną opozycyjną partią stała się więc partia Mikołajczyka - Stronnictwo Ludowe, a że taka partia o tej nazwie istniała zmienił swoją na Polskie Stronnictwo Ludowe. PSL Mikołajczyka stało się największą partią (50 tys. członków bo była jedyną legalną) błyskawiczny rozwój nastąpił ze względu na brak innych możliwości opozycyjnych wobec władzy komunistycznej.
Problem z zaplanowanymi wolnymi wyborami- przekładanie terminu z powodu słabego poparcia wśród społeczeństwie dla władzy komunistycznej. Komuniści cieszyli się nadal jakimś tam małym poparciem (1/5 max ¼) ale większość popierała rząd londyński i związane z nim ugrupowania. Najważniejszym pretekstem, powodem odwlekania wyborów była sytuacja na Węgrzech gdzie wolne wybory zakończyły się klęską dla komunistów. Do odwlekania wyborów wykorzystywano każdy pretekst (wydarzenia z listopada 45 na Węgrzech. Komuniści stwierdzili, że eksperymentu z wolnymi demokratycznymi wyborami zrobić nie można bo się nie uda. Każdy kolejny miesiąc działał na korzyść komunistów. Zaostrzono terror i represję wobec przeciwników. PSL traciło na sile.
Początek 46 r. naciski Mikołajczyka i Państw Zachodnich na przeprowadzenie wyborów. Komuniści wymyśli jak wygrać wybory, ale nie sfałszować wyborów. Zrobili jedną listę Bloku Demokratycznego gdzie każda partia miała dostać w koalicji po 20%, ale Mikołajczyk (nie wprost) odmówił. Zaproponował własne rozwiązanie aby otrzymać większy procent mandatów (75% PSL a 25% PPR i inne). Ostatecznie wiosną doszło do powstania Bloku ale bez PSL.
Odsunięcie wyborów pod pretekstem przeprowadzenia referendum (co ciekawe pomysł Mikołajczyka). Rozpoczęto kampanię terroru i zastraszania społeczeństwa.
Kwiecień 46 uchwalono ustawę o przeprowadzeniu referendum: 3 pyt. Czy jesteś za zniesieniem senatu? Czy społeczeństwo popiera system społeczno- gospodarczy, który został wprowadzony poprzez system reform społeczno- gospodarczych? Czy społeczeństwo jest za nową granicą zachodnią na Nysie i Odrze? | 3 razy tak komuniści, nie, tak, tak- PSL
30 czerwiec 1946r. odbyło się referendum, zwycięstwo PSL, pierwsze pytanie TAK-30%, więc wyniki referendum zostały sfałszowane 1 pyt- tak 68%.
4.07.1946 - Kielce- pogrom żydowski, powstaje pogląd, że miał on odwrócić uwagę od fałszywych wyników referendum.
1946- rozpoczyna się tzw. zimna wojna między dwoma blokami,
Referendum pokazało, że większość społeczeństwa nie popiera komunistów, że są w stanie sfałszować przyszłe wybory, że reakcja zachodu jest tylko werbalna, zachód nie jest nic w stanie zrobić. W tej sytuacji Komuniści pozwalają na przeprowadzenie wyborów.
Wrzesień 1946- ogłoszono ordynację wyborczą. Możliwość skreślania nazwiska z list wyborczych, którzy działali przeciwko interesowi państwa (wykreślono 0,5 miliona osób), czynne prawo wyborcze otrzymało wojsko (dyscyplina wojskowa), hasło jawnego głosowania, 52 okręgi wyborcze, w 10 okręgach unieważniono listy PSL. Poparcie dla PSL pod wpływem represji i terroru spadło.
19.01.1947- termin wyborów, wyniki wyborów oficjalne 80% na listę Bloku Demokratycznego, na PSL 10% głosów. Sfałszowanie wyborów. Wybory 1947 kończą etap walki o władzę. Do tego czasu ugrupowania komunistycznie nie mówiły o socjalizmie. Wybory dały komunistom monopol na władzę, uzyskali „legitymizację” wewnętrzną.
Zmiana propagandy- celem jest budowa socjalizmu-
Uchwalenie nowej konstytucji luty 1947r. reaktywowano urząd prezydenta RP. Bolesław Bierut. Mała Konstytucja z 1947r. (mała- nie reguluje wszystkich elementów i jest tymczasowa) wprowadza funkcję Rady Państwa. Miała czuwać nad systemem administracji.
Podziemie zbrojne 1945-48- Kategorie podziemia- 1. Polskie podziemie niepodległościowe- Nurt PoAKowski (19.01.1945- rozwiązanie AK, utworzona organizacja NIE, maj 1945 tworzy się Delegatura sił zbrojnych na kraj, wrzesień 1945 organizacja WIN- początkowo działania polityczne, ostatni zarząd WINu zostaje rozbity w 1948) i nurt narodowy (Narodowe Siły Zbrojne i Narodowe Zjednoczenie Wojskowe, ), 2. Podziemie ukraińskie- przesiedlenie ludności ukraińskiej do ZSRR, zostało definitywnie zlikwidowane w 1947 w ramach akcji Wisła, 3. Podziemie poniemieckie- najsłabsze, po wysiedleniach Niemców przestało istnieć.
System Stalinowski w Polsce charakteryzował się (rozpoczyna się latem 1947,):
Pełne uzależnienie od Związku Radzieckiego- wierne przeniesienie modelu państwa radzieckiego, system ma być dokładną kopią
Kult jednostki- co wódz powie jest wielkie. Stalin jest nieomylny,
Likwidacja wszelkich przejawów pluralizmu politycznego- Polska była wyjątkiem w bloku socjalistycznym bo istniały trzy a nie jedna partia. System partii dominującej, hegemonicznej, który został ostatecznie ukształtowany w 1950. Środowisko robotnicze, chłopskie i inteligenckie po jednej partii. Grudzień 1948 zjednoczenie PPR i PPS i powstaje PZPR, Bolesław Bierut prezesem partii, w 1949 PSL i SL powstaje ZSL, w 1950 połączenie Stronnictwo Pracy i SDemokratyczne- powstaje SD.
Centralizacja państwa- władza komunistyczna musiała mieć kontrole nad każdym aspektem życia, centralizacja władzy i dziedzin życia. Marzec 1950 r. ustawa o zlikwidowaniu samorządu terytorialnego. 1952- uchwalenie konstytucji stalinowskiej, która znosi urząd prezydenta RP, zmienia nazwę państwa na Polską Rzeczpospolitą Ludową, funkcję prezydenta zaczyna pełnić rada państwa.
Wprowadzenie gospodarki nakazowo rozdzielczej (centralnie planowanej)- państwo ma być kreatorem wszystkich procesów gospodarczych, przedsiębiorstwa nie mają rachunku ekonomicznego, nie będzie zjawiska bezrobocia- nakaz pracy co skutkuje brakiem poszanowania pracy, likwidacja konkurencyjności i innowacyjność, centralny planista, W latach 1947-48 bitwa o handel gdzie drobne przedsiębiorstwa zostają upaństwowione. Gospodarka niedoborów. Gigantyzm przedsiębiorstw. Niska wydajność.
Przymusowa kolektywizacja wsi- PGR, załamanie produkcji rolnej w połowie lat 50-tych. W latach 50- tych wprowadzono ceny urzędowe, które są określane przez rząd.
Utylitarna moralność- wszystko co służy budowie socjalizmu jest moralne uzasadnione.
Budowa nowego społeczeństwa- wierne i posłuszne systemowi, zastraszenie społeczeństwa, ideologizowanie dzieci i młodzieży, indoktrynacja szkół,
Socrealizm-socjalizm w sztuce i kulturze, ludzie kultury muszą się włączyć na rzecz budowania socjalizmu,
Terror masowy- do 1956- terror masowy (represje całych grup społecznych) od 1956- terror indywidualny (represje dotyczą poszczególnych jednostek), dyspozycyjne sądy- wyroki takie jakie są dyspozycje z Moskwy, rola obrońcy sprowadza się do zmniejszania kar. Nagonka na szukanie spisku, wrogów.
Walka z kościołem- wróg ideologiczny, celem było podporządkowanie, usuwanie religii ze szkół, walka z kościołem rozpoczyna się w 1949 r. - cud w katedrze lubelskiej, rozpoczyna nagonkę propagandową, w 1950- porozumienie kościoła z władzami, 1953- dekret o decyzjach rządu w sprawach odwołania i mianowania najważniejszych stanowisk kościelnych, kościół nie przyjmuje do wiadomości dekretu, 1953- aresztowanie wyszyńskiego.
Konimform- biuro informatyczne partii komunistyczne wrzesień 1947, system stalinowski nie dopuszczał polskiej drogi do socjalizmu.
Następuje w tym czasie wymiana kadr.
Wrzesień 1948 Gomułka zostaje odwołany z przewodniczenia PPR.
1956 (zakończenie epoki stalinowskiej)- upadek systemu stalinowskiego, zainicjowała śmierć Stalina 05.03.1953 r. w ZSSR rozpoczyna się stopniowa odwilż wiosną. W Moskwie rozpoczyna się walka o władzę, schedę po Stalinie. Kilku kandydatów do zastąpienia.
Jesienią 1953 r. Nikita Chruszczow przejmuje władzę. Przeciwnik (Iberia) zostaje rozstrzelany. Władza liberalizuje kurs. Łagodnieje cenzura, z łagrów wychodzi część więźniów.
W Polsce w poł. 53 roku apogeum stalinizmu. Stalinizm jeszcze chwilę trwa do ok. połowy 1954 trzyma się nieźle np. dekret o obsadzeniu stanowisk kościelnych (oznaczał, że jakiekolwiek odwołanie księdza z jakiegokolwiek stanowiska zależy od władz)
wrzesień 1953- moment kulminacyjny systemu w Polsce- proces biskupa kieleckiego Czesława Kaczmarka kara 12 lat - przyznał się po 3 latach „tortur” ? Władze wystąpiły do prymasa Wyszyńskiego by potępił postępowanie Kaczmarka, ale prymas się zbuntował. Co stało się pretekstem do aresztowanie Wyszyńskiego 25. Września 1953 (3 lata siedział)
Grudzień 1953- ucieczka na zachód Józefa Światły- był to jeden z wyższych funkcjonariuszy PRL. Od września 1954 zaczyna nadawać audycję na falach radia Wolna Europa. Ukazuje w niej mechanizmy funkcjonowania i wszystkie aspekty działania aparatu komunistycznego.
7.12.1954 - zostaje rozwiązane ministerstwo bezpieczeństwa publicznego (MBP), na to miejsce utworzono ministerstwo spraw wewnętrznych.
Marzec 1954- zostaje wprowadzona w życie zasada kolektywnego kierownictwa- przyszła ze związku radzieckiego gdzie miała być przejawem udemokratycznieniem życia politycznego, rozdzielenie funkcji sekretarza partii i premiera
Zmiany w kulturze odegrały bardzo istotną rolę, wpływały na rosnący proces destabilizacji kraju:
1.Listaopad 1953- na łamach „Nowej Kultury” ukazuje się „Pamiętnik uczennicy”- opowieść cykliczna pokazująca rzeczywistość PRL taką jaka ona była naprawdę.
2. 1954- na łamach różnych gazet zaczęły się pojawiać różne teksty (opowiadania) twórców młodego pokolenia np. Marek Hłasko w swoich opowiadaniach używał żywego ludzkiego języka.
3. 1954 - ukazuje się w Polsce przedruk radzieckiej powieści Ila Erynburg „Odwilż”- realia życia w ZSRR po śmierci Stalina. (łagodzenie)
4. 1955 „Nowa Kultura”- „Poemat dla dorosłych” Adam Warzyk- prawdziwe życie na największej budowie planu 6-letniego, budowa Nowej Huty pod Krakowem.
5. 1955- powieść Leopold Tyrmand „Zły”- ukazywała prawdziwe realia funkcjonowania półświatka, przestępczości, meliny, prostytucja
6. lato 1955- przy ul. Krzywe Koło w Warszawie powstaje pierwszy klub dyskusyjny, tzw. klub krzywego koła.
7. lipiec 1955- wystawa w Arsenale warszawskim, miała ucz czcić dorobek kultury socrealistycznej, ale wystawiono także sztuki dotychczas zakazane. Początek końca sztuki socrealistycznej. Socrealizmu nikt nie chciał oglądać
8.1955- prasa stała się synonimem zachodzących zmian, otwiera łamy dla nowych autorów i zakazanych tematów- opisanie rzeczywistości i swobodna dyskusja na tematy społeczno-gospodarcze, na różne tematy, pierwszy tygodnik „Po prostu” .
9.1955- pierwszy raz od zakończenia wojny wystawiono Dziady A. Mickiewicza, które mają wydźwięk anty-carski
10. filmy zachodnie w kinach. Trzej muszkieterowie robili furorę
11. 55 - ukazuje się pierwszy nr miesięcznika „Dookoła świata”
12. 55 - pojawiają się po raz pierwszy komiksy
1956 Powoli następuje przełamanie bariery lęku, ludzie w otwarty sposób mówią to co myślą
Sytuacja społeczno-gospodarcza:
Plan 6-letni realizowany 1950-55- wszystko zostało centralnie zaplanowane, plan ten nie został zrealizowany. Kolektywizacja przymusowa wsi -> zaowocowała załamaniem produkcji rolnej, PGR były niewydolne o niewielkiej produkcyjności pomimo ogromnych nakładów. Normy były brane z sufitu i nawet jak się je obniżało to nie dało się ich zrealizować. Załamanie gospodarcze. Zaczyna brakować większości artykułów żywnościowych; w 1953- wprowadzono kartki na żywność. Braki tłumaczono różnymi sposobami np. amerykanie zrzucili na nas stonkę. W ramach tego planu wprowadzono też rywalizację między zakładami produkcji, współzawodnictwo pracy, bito rekordy, powodowało to, że ludzie coraz dłużej pracowali i coraz dłużej stali w kolejkach, upadek nastrojów. Wykonanie planów- kumulacja prac pod koniec roku.
1956 (proces destabilizacji będzie trwał 3 lata)
- luty- dochodzi do 20-tego zjazdu KPZR, Nikita Chruszczow wygłasza Tajny referat . referat Chruszczowa o wypaczeniach kultu jednostki, zwala całą winę za wszelkie zło w systemie na Stalina. ZSRR po raz pierwszy oficjalnie przyznaje się do tego że system był zbrodniczy. Wydrukowano 100- egzemplarzy, miał być używany ten referat na zebraniach partyjnych, ale szybko wyciekł. Delegacja Polski z Bierutem również udał się na ten zjazd, Bierut tam umiera, pojawiły się teorie nt przyczyn jego śmierci, zabójstwo przez Rosjan, samobójstwo, atak serca z powodu szoku referatu Chruszczowa. Oficjalnie zmarł na zapalenie płuc.
marzec 1956, Po śmierci Bieruta w PZPR występują różne poglądy. Po konfliktach w związku (dwie nieformalne grupy wyróżnili historycy: ! Puławianie (ul Puławska „liberałowie i demokraci”, dopuszczali możliwość pewnych zmian w systemie mieli poparcie społeczeństwa, ale nie Moskwy - wg puławian pewne zmiany są konieczne. ) i Natolińczycy (Pałac w Natolinie, beton partyjny, grupa przeciwna wszelkim zmianom, mieli poparcie Moskwy, nie mieli większości społeczeństwa)! Nikt nie myślał o zmianie systemu, filarów w systemie też nie chcieli naruszać) więc zostaje człowiek „neutralny” Edward Ochab, zajmował stanowisko 6 miesięcy (do października 56). Ani z puławianani ani z natolińczykami nie był związany, ale był przez nich tolerowany.
Wiosna 1956- żądania społeczne liberalizacji systemu coraz silniejsze.
Kwiecień 56- Amnestia dla m.in. więźniów politycznych, formalne rozwiązanie Kominformu.
Czerwiec 1956- wydarzenia Poznańskie, powstanie poznańskie, pierwszy bunt społeczny w dziejach PRL, najtragiczniejsze wydarzenia. Wyjście robotników na ulice miasta! (w latach 45-47 były to przerwy w pracy, a teraz ulice i starcia z milicją)
28.06.09- Wydarzenia poznańskie. Przyczyny: głównie powody ekonomiczne, brak zaopatrzenia, podnoszone normy pracy, zamrożone zarobki. Na początku czerwca dochodzi do poważnej sytuacji w zakładach Cegielskiego (im Stalina), dochodziło do przerw w pracy. 26.06 delegacja pracownicza w warszawie u ministra, który godzi się na postulaty, razem z 17% podwyżką płac, po 2 dniach cofa zgodę. Pracownicy wychodzą na ulicę gdzie do protestu przyłączają się inne zakłady, cały Poznań, protestujący zajmują wszystkie budynki użyteczności publicznej oprócz budynku wydziału bezpieczeństwa, z którymi rozpoczynają walkę (strzelanina) zarząd w warszawie określa bunty jako kontrrewolucję i wysyła wojsko i policję.
Wykład 31.03.09 - nie ma
Marzec 1968.
Wojna sześciodniowa izraelsko-arabska, wybuchła w czerwcu 1967- nagonka antyżydowska w Polsce. Kończy się błyskawicznym zwycięstwem Izraela, sojusznika USA. Zerwanie stosunków dyplomatycznych. Ludność polska pochodzenia żydowskiego miała pełnić rolę tzw. piątej kolumny, miała działać na rzecz USA, rozpoczęła się nagonka. Ludność pochodzenia żydowskiego nigdy nie cieszyła się sympatią, oskarżano ich o różne rzeczy, tzw. mit „żydokomuny”. Dogodny pretekst pozbywania się przez władzę osób niewygodnych. Ostracyzm społeczny ludności żydowskiej. Wątek ten ciągnie się aż do czerwca 1968
Listopad 1967, wystawienie „Dziadów” reż. Kazimierza Deimka, miało być uczczeniem rewolucji październikowej. Po kilku przedstawieniach okazało się, że w momentach „antyrosyjskich” pojawiają się owacje.
W styczniu 68 ograniczono liczbę przedstawień do 1 w tygodniu; ostatecznie postanowiono zdjąć sztukę.
30 stycznia 1968- ostatnie przedstawienie „Dziadów”! Po przedstawieniu młodzież postanowiła złożyć kwiaty pod pomnikiem J. Słowackiego. Milicja zatrzymała kilkadziesiąt osób, w czasie kiedy się demonstracja się rozchodziła. Następnego dnia Adam Michnik i Henryk Szlaifer udzielili wywiadu francuskiej gazecie, w którym opisali wydarzenia, zostało to nagłośnione na zachodzie. Odbyło się śledztwo kto i co powiedział. Odnaleziono Michnika i Szlajfera. Władze zażadzały ich relegacji od UW - spotkało się to z oporem środowiska akademickiego.
4 marzec- Henryk Jabłoński- minister edukacji i szkolnictwa wyższego, podejmuje arbitralną decyzję niezgodną z przepisami o skreśleniu studentów z listy studentów. Nie miał takiego prawa. W ich obronie odbędzie się zbieranie listów protestacyjnych. Zbieranie podpisów. Złożenie listów zaplanowano na 8 marca.
29 lutego 1968 w wa-wie odbyło się nadzwyczajne zgromadzenie oddziału warszawskiego związku Literatów Polskich. Zwolennicy i przeciwnicy władzy dyskutowali i zwolenników wolności było więcej. Uchwalono rezolucję w której literaci warszawscy wyrazili potępienie i sprzeciw polityki kulturalnej kraju, poparli postulaty studentów. Czyli byli przeciw wobec zdjęcia sztuki i wykreśleniu studentów.
8 marca rozpoczynają się wydarzenia marcowe. Rozpędzanie tłumu milicja i aktyw robotniczy. Zatrzymano kilkaset osób.
9 marzec drugi dzień zamieszek studenckich, studencki marsz pod redakcję „Życia Warszawy”. Tłum ponownie zostaje rozpędzony.
10 marzec- niedziela - spokój
11 marzec- ostatni dzień demonstracji ulicznych. Pochód pod gmach komitetu centralnego w Wa-wie. Milicja, która blokowała pochód pozwoliła by tłum dotarł do gmachu i później od razu zostali rozpędzeni.
Mieczysław Moczar- minister spraw wewnętrznych, plotki o tym, że chciał wykorzystać wydarzenia marcowe. Chciał być Gomułką.
Demonstracje studencie zakończyły się bo zdali sobie sprawę, że nic nie osiągną.
19 marzec- (pierwszy sekretarz) Władysław Gomułka w trakcie jednego z zebrań dokonuje oceny sytuacji, że to co się stało to są tylko i wyłącznie wybryki małej grupki rozwydrzonych studentów, z korzeniami żydowskimi, którzy nie wiedzą czego chcą, a resztą się po prostu uczy. Bananowa młodzież,.
Studenci się wkurzyli
21 marzec- strajk okupacyjny budynków uczelnianych. Zakończyły się 22 marca , bo władze dały ultimatum, że studenci, którzy nie zrezygnują zostaną skreśleni z listy studentów, a kierunku zostaną rozwiązane. Przed północą wszystkie strajki okupacyjne zostały przerwane.
Na uczelniach rozpoczęły się czystki- rozwiązano kilka kierunków oraz wydział filozoficzny, pod koniec marca wyrzucono ponad 1600 osób. Również represje pracowników uczelni, usuwanie pracowników, którzy nie zajęli postawy oczekiwanej przez władzę, kilkuset pracowników.
Docenci marcowi- mieli przyspieszony awans naukowy, gdyż brakowało kadry.
Czystki w urzędach administracji państwowej.
Do czerwca 68 trwały czystki
W latach 67-70 z kraju wyjechało ok. 20 000 osób, z inteligencji. Nagonka trwała do czerwca potem została nagle wyciszona. Żona Gomułki była żydówką z pochodzenia. ?Głównym powodem wyciszenia będzie potrzeba spokoju na linii frontu? Szykowano interwencję zbrojną w Czechosłowacji.
Kwiecień 1968 posiedzenie sejmu. Ówczesny przewodniczący rady państwa Edward Ochab rezygnuje z funkcji na znak protestu przeciw metodom stosowanym na studentach
nowy przewodniczący Rady Państwa Marian Spychalski, interpelacja poselska Jerzego Zawiejskiego , która miała na celu wyjaśnić zajścia.
Sierpień 1968- interwencja w Czechosłowacji.
Mieczysław Moczar- „awans w górę”, zostaje powołany na członka biura politycznego, tak naprawdę zostaje odsunięty na boczny tor.
Edward Gierek- staje się osobą nr 2 w państwie.
Wszędzie gdzie znajdowały się uczelnie były demonstracje, ale w o wiele mniejszej skali.
W łodzi 12.03.1968 pod Biblioteką na Matejki ok. 2 tys studentów odbyło wiec
14 i 16 marca plac Wolności, po wiecu chwili dość na Piotrkowską 104. Dwukrotnie im to uniemożliwiono. 20 marca strajk okupacyjny.
wydarzenia grudniowe 1970
15 grudnia - decyzja o użyciu broni palnej. Pod budynkiem komendy miejskiej dochodzi do pierwszych strzałów. Budynek PZPR został spalony
16 grudnia - maskara robotników pod stocznią gdańską, wojsko miało rozkaz nie dopuścić do tego by robotnicy znów wyszli na ulice, 4 zabitych, strajk okupacyjny do wieczora
Władza stawia ultimatum że jeśli strajk się nie zakonczy to stocznia zostanie wzieta szturmem.
Niepokoje w Gdyni 17 grudnia - czarny czwartek w Gdyni
16 grudnia Stanisław Kociołek wzywa robotnikow by wrocili do pracy, lecz Zenon Kliszko wydaje rozkaz niedopuszczenia do wejścia robotnikow do stoczni - sprzeczność rozkazów.
17 grudnia - masakra w Gdyni i całodniowe walki uliczne, kilkunastu zabitych
(piosenka o Janku Wiśniewskim - tego dnia nieśli zwłoki robotnika na drzwiach przykryte flagą - Janka Godlewskiego)\
Opanowanie sytuacji przez władze w trójmieście.
17/18 - walki w Szczecinie, ginie 16 osob, spalony zostaje komitet wojewódzki
W stoczni do 22 grudnia trwa strajk okupacyjny
Bilans - 45 robotników zginęło, kilkuset rannych, tysiące zatrzymanych.
18/19 grudnia - w Katowicach do Gierka udaje się delegacja z pytaniem czy zgodzi się objąć stanowisko I sekretarza, tak pod warunkiem że Gomułka zrezygnuje
Plenum KC w Warszawie - Gomułka odmawia zlożenia urzędu, ale do szpitala, potem pisemna rezygnacja
20 grudnia - wybor Edwarda Gka na I sekretarz KC, orędzie Gierka do narodu, zapowiedź zmian w życiu politycznym kraju, brak entuzjazmu społecznego
23 grudnia - posiedzenie sejmu: odwolanie Mariana Spychalskiego z funkcji przewodniczącego rady panstwa, Józef Cyrankiewicz obejmuje ten urząd; urząd premiera obejmuje PIOTR Jaroszewicz.
poczatek procesu zmian na najwyższych szczeblach władzy, zmiana ekipy rządzącej
nadal. Utrzymuje się glowny powod wydarzen na wybrzeżu - podwyżka.
Styczeń 1971 - kolejne fala strajków na wybrzeżu, nowy styl rządzenia ekipy gierkowskiej - jadą do robotnikow i spotykają się z nimi.
24 stycznia 1971 - porozumienie, strajk przerwany
25 stycznia -71 - Gierek z Jaroszewiczem udają się do gdanska i spotykają się z robotnikami stoczni gdańskiej - słynne hasło pomożecie? Pomożemy! - pojedyncze okrzyki, entuzjazm tylko propagandą
Lata 70. Życie na kredyt
Nowa ekipa przestawia nowy plan rozwoju ekonomicznego kraju:
- polityka prokonsumpcyjna - cel: szybkie podniesienie stopy życiowej budowa fabryk
- polityki proinwestycyjna (wiąże się to z ogromnym wzrostem ludności, na rynek pracy wchodzi demograficzny wyż powojenny, a istnieje zasada pełnego zatrudnienia)
1971-75 - zamiar zwiększenie miejsc pracy o 3 mln (a część ulega likwidacji, wiec trzeba stworzyć wiecej) budowa na ogromną przedsiębiorstw, zakładów, szkól etc na ogromną skalę; przy braku środków budowa socjalizmu za pieniądze imperialistów w tym czasie trwa kryzys naftowy, wiec państwa zachodnie chętnie udzielają kredytów. Jak spłacic? Zbudować przedsiębiorstwo, licencja, produkcja, spłata - no nie udało się
Nagle sklepy w Polsce zapełniają się różnorodnymi towarami, symbole gospodarki zachodniej - cola, marlboro, gumy Donald
Zakup licencji - często nieudane i nietrafione, np. autobusy które nie sprawdzily się na polskich drogach.
“przeinwestowanie” - budowanie zbyt dużo naraz, za mało ekip budowalnanych, elektrowni, środków = brak zaplecza
zaczyna brakować cementu - przestoje poźniejsza spłata kredytów, odestki rosną
Zakup calych linii technologicznych, a brak hal fabrycznych, wiec linia jest użytkowana w złych warunkach i niszczeje
Gigantomania - wielkie przedsiębiorstwa zamiast malych - np. huta Katowice, ogromne kombinaty bez wglądu na koszta budowlane
Ale pierwsza pięciolatka to czas euforii. Rozwój budownictwa mieszkaniowego na wielką skalę z wielkiej płyty - osiedla te mialy mieć pełną infrastrukturę, ale wraz z problemami gospodarczymi zastój - same bloki, wielkie blokowiska bez infrastruktury.
Połowa lat 70. - problemy gospodarcze, problem ze spłatą kredytów (opóźnienia produkcji)
kolejne kredyty na spłatę poprzednich kredytów
(np. nieukończony szpital na ul czechosłowackiej w łodzi)
Przejawy kryzysu są coraz wyraźniejsze - zachód naciska na władzę polskie - udzielimy kolejnych kredytów jeśli władze będą przestrzegać praw człowieka (zapisane w konstytucji z 1952 r.) i umow międzynarodowych. sprzyja to powstaniu zorganizowanej opozycji
[Luty 71 - cała łódź strajkuje - cofnijcie podwyżkę lub rekompensaty pieniężne, przyjeżdża Jaroszewicz, strajki ugaszone decyzja - 1 marca podwyżki zawieszone na 2 lata]
1973 - ponowne zawieszenie na dwa lata
ceny wróciły do poprzedniego poziomu, pozostaną one prawie niezmienione do 1980 r.
Wydarzenia 1976 r.
Zawieszenie podwyżek powoduje kryzys gospodarczy.
- powrócenie do odwlekanej sprawy regulacji cen urzędowych podwyżka rzędu 30 - 35 %
(przedstawione jako reforma gosp. i ekonomiczna konieczność).
Wyjazd Gierka do RFN - kolejne pożyczki
24 czerwca 76 - niespodziewanie premier Jaroszewicz w sejmie ogłasza nowe ceny =regulacje cen
25 czerwca - “czerwiec 76” - strajk w wiekszych miastach, krótkotrwałe i bez wychodzenia na ulice w większość miast; radom, ursus, Płock - robotnicy wychodzą na ulice
Radom - w ciągu kilku godzin strajki obejmują całe miasto, ludzie żądają od dyrekcji zakładów pracy cofnięcia podwyzek lub podniesienia pensji; starcia uliczne, podpalenie komitetu wojewódzkiego PZPR , oddziały milicji i zomo po południu wzmocnione siły - pacyfikacja miasta z użyciem armatek wodnych, gazu, pałek (“ścieżka zdrowia”), zatrzymywanie wszystkich młodych ludzi na ulicy - pokazać ręce - brudne od rzucania kamieni lub petard. Brak ofiar śmiertelnych.
Ursus - robotnicy wykoleili lokomotywę i zdjeli szyny.
Płock - strajk robotników maszyn żniwnych i petrochemii.
Ogółem zatrzymano ponad 1000 osób, kilkaset rannych.
Nagonka wobec uczestników wydarzeń - chuligańskie wybryki, warcholstwo. Zwolniono z pracy ponad 1000 osób, wilczy bilet. Czerwiec/lipiec 76 - wiece poparcia dla ekipy gierkowskiej, nawiekszy wiec poparcie w Katowicach, bo pochodzil stamtąd gierek.
Wiec w Radomiu - uczestnicy wydarzeń zostali zmuszeni do uczestnictwa i samokrytyki.
Pomoc dla represjonowanych poczatki zorganizowanej opozycji
- pomoc finansowa
- pomoc materialna, zbiórka ubrań, żywności
- pomoc medyczna (w szpitalu ranni są spisywani, a potem przesłuchiwani)
- pomoc prawna (prawnicy, często znani - np. Jan Olszewski <premier w latach 90.> szykują się do roli obrońców w procesach pokazowych)
Współdziałanie środowisk robotniczych i inteligenckich! - przełom.
1975 r. - Polska podpisuje akt koncowy KBBWE
10 lutego 76 - nowelizacja konstytucji z 1952 r. - obejmuje jedną trzecią artykułów, wstawienie słowa “socjalizm”, 3 istotne zmiany: najwyzsza izba kontroli podporządkowana premierowi = fikcja kontroli, bo podwładny ma kontrolować przełożonego; zapis o wieczystej przyjaźni z ZSRR (a w konstytucji nie powinno być mowy o sojuszach, bo to akt ponadczasowy); wpisano do konstytucji system polityczny - przewodnią rolę odgrywa PZPR. liczne listy protestu skłaniają do rezygnacji z zapisu że “aby obywatel korzystał z praw musi wykazać że wypełnil swoje obowiązki”
1 czerwiec 1975 - reforma administracyjna - likwidacja szczebla powiatowego (pośredniego), istnieją gminy i województwa, zwiekszenie liczby województw z 17 do 49. przerwanie więzow gospodarczych, reforma miala służyć zbliżeniu władzy i społeczeństwa, może zastąpić ludzi Gomułki nowymi. 2 szczeblowy podział administracyjny. Władza chce w pelni kontrolować małe słabe województwa'
`80-`81
Lech Wałęsa stanął na czele…
17.08.80 MKS powstał
Do Gdańska przyjeżdża wicepremier Pyka z uprawnieniami aby rozmawiać nie z mks ale z osobnymi komitetami.
Zmiana rządów- nowy rząd Pińkowskiego (odwołano Edwarda Babiniuka). Nowa ekipa wysyła Mieczysława Jagielskiego do Gdańska, który miał rozmawiać z MKSem, bo miał uprawnienia. Stronę strajkujących wspierali tzw. Doradcy(Geremek) tłumaczyli robotnikom poszczególne zapisy. Dochodzi do sformułowania tzw. 21 postulatów o charakterze politycznym i ekonomicznym (najważniejsze -> utworzenie wolnych związków zawodowych). Dochodzi do zawarcia porozumień 30 sierpień 1980 roku porozumienie w Szczecinie ( Marek Jurczyk) 31.sierpień porozumienia Gdańskiej (Jagielski i Wałęsa), 3 wrzesień porozumienia Jastrzębskie (na Śląsku). We wrześniu -> rozmowy strajkujących czym mają być ZZ. Władza zgodziła się na stworzenie wolnych związków narodowych.
24 września statut NSZZ Solidarność został złożony do sądu z wnioskiem o rejestrację
24 października sąd rejestruje NSZZ Solidarność ale wprowadził samodzielne poprawki do statutu, choć nie miał do tego prawa. Poprawki spotykają się ze sprzeciwem Solidarności. Groźba strajku generalnego.
10 listopad- sąd rejestruje ponownie NSZZ Solidarność już bez poprawek,
NSZZ Solidarność przekształca się szybko w wielki ruch społeczny, pod koniec 81 roku 10 milionów członków, PZPR (2-3 milionów).
Powstanie struktur poziomych- dążenie dołów partyjnych do zreformowania partii(tak jakby „ruch odnowy oddolnej”)
Sprawa Narożniaka listopad 1980- ówczesny prokurator generalny nakazał inwigilować opozycję przed sierpniową, nakazano inwigilować wrogów PRL. Tajne pismo to zostało ujawnione przez Narożniaka, którego odnaleziono i aresztowano. W obronie Narożniaka solidarność zagroziła strajkiem generalnym. Podziałało. Pod koniec listopada 80 roku Narożniak został wypuszczony.
Stanowisko świata wobec powstania NSZZ Solidarność- ZSRR- bardzo negatywny, Solidarność należy jak najszybciej zlikwidować. Zachód- duży entuzjazm,
5 wrzesień 1980- następuje bardzo wazna zmiana. odwołany E. Gierek ze stanowiska PZPR, powołano St. Kania (uchodził za człowieka który szukał dialogu)
Grudzień 1980- zagrożenie interwencją radziecką, wokół granic polskich koncentracja wojsk radzieckich, do interwencji nie doszło, Rosji interwencja była nie na rękę ze względów propagandowych. Było to niewygodne otwierać drugi front, bo byli jeszcze w Afganistanie. Regan powiedział, że jeśli Rosjanie wejdą do Polski to będą duże sankcje.
Przełom 80/81- konflikt o wolne soboty, jednym z „21 postulatów sierpniowych”, było wprowadzenie wolnych sobót. Władze zaproponowały 80/81, że 25 sobót będzie wolnych a druga połowa pracująca. 3 soboty w miesiącu wolne 1 pracująca - to NSZZ wyrządzało pod groźbą strajku generalnego.
Powstanie NSZZ Rolników Indywidualnych- grudzień 80 strajk w Ustrzykach dolnych i powołanie komitetu założycielskiego rolniczych związków zawodowych | , 8 marca 81 powołanie NSZZRI, władza nie wyraziła zgody, nie zarejestrowana. Wydarzenie Bydgoskie- marzec 81 (liczne strajki w kraju, rolnicy żądają by NSZZ zostało zarejestrowane), 16 marca- wielkie manewry wojsk Układu Warszawskiego, w Bydgoszczy strajk na rzecz zarejestrowania NSZZRI; Jan Rulewski, przewodniczący regiony NSZZ Solidarność w Bydgoszczy aby wesprzeć rolników, wymógł na władzach bydgoskich by pozwoliły przyjść rolnikom i robotnikom by przestawili swoje argumenty. 19.03.81 to się dzieje. Jak przedstawiciele solidarności mieli wejść n mównicę przerwano sesję, bo stwierdzono, że nie było tego w programie. Część ludzie nie opuściła budynku. Wezwano milicję. Doszło do pobicia m.in. Rulewskiego.
9 lutego 81- dochodzi do zmiany rządu Pinkowskiego . nowy premier gen. W. Jaruzelski,
Luty/marzec 81 - ogólne założenia. Wiosna 81- opracowanie stanu wojennego w szczegółach. Sporządzona lista do internowania. Solidarność ma poparcie, ale władza myśli, że są strajki, zaopatrzenie coraz gorsze, coraz dłuższe kolejki, i to obniży euforię i poparcie spadnie.
Hasło 90 dni spokoju, czyli bez strajku. Wezwanie solidarności by nie strajkowały przez 90 dni i dali się władzy wykazać. I jak doszło do wydarzeń w Bydgoszczy było nie miło. NSZZ oskarżał władze, władza - NSZZ. Powołana komisja miała wyjaśnić kto pobił działaczy, ale władze nie chciały.
27 marca- 4 godz. strajk ostrzegawczy w całym kraju. Zapowiedź strajku generalnego na 31 marzec. Władza intensywniej zaczęła szukać wyjścia z sytuacji. Solidarność oskarżała władzę, że Bydgoszcz była pretekstem do wprowadzenia stanu wojennego. Władza oskarżała NSZZ, że chciała ośmieszyć nowy rząd. Manewry trwają, Armia Czerwona prowadzi na naszym terenie ćwiczenia.
30 marca zostaje podpisane porozumienie w którym Lech Wałęsa odwołuje strajk generalny - Władze wydarzenia bydgoskie obiecały wyjaśnić - nie wyjaśniła nigdy. Decyzję o strajku podjęła komisja krajowa, natomiast porozumienie podpisał Wałęsa samodzielnie bez porozumienia z komisją krajową, do czego nie miał prawa.
Powstanie NZS- jesień 1980 strajki na uczelniach, styczeń 1981- żądanie rejestracji NZSu - strajk studencki w Łodzi, ogłoszono strajk okupacyjny, po 12 dniach zawarto porozumienie, luty władze zgadzają się na formalne powstanie NZSu.
Czerwiec 81- próba odsunięcia Jaruzelskiego i Kani od władzy. Do komitetu centralnego wysłany zostaje list Breźniewa jednoznacznie mówiący, że polskie kierownictwo nie panuje nad sytuacją i sugestia, że Jaruzelskiego i Kanię trzeba by było obalić i dać kogoś z silniejszą ręką. Do odwołania nie doszło. Rosja naciskała na rozbicie solidarności. Polska zwlekała - była duża presja.
Lipiec 81- IX nadzwyczajny zjazd PZPR i solidarności. Członkowie partii i solidarności oczekiwali jakichś ważnych decyzji. Jak traktować solidarność i co z nią robić ? Komitet centralny nie podjął żadnych decyzji. I tu poza pustosłowiem nic nie było. Nie mówiono jaki kierunek obrać ma partia.
Lato 81- kształtowanie się programu solidarności, dwie tendencje myślowe: 1. Szybko obalić system., 2. Władza jest słaba, ale może wprowadzić stan wojenny. | . Umiarkowani (szukali dialogu) i radykałowie
Sierpień/wrzesień 81- próba stworzenia wolnych związków zawodowych w milicji, szybo zakończona poprzez zwolnienia.
Lato 81 pogarsza się sytuacja gospodarcza.
Sierpień 81- liczne strajki na tle złej sytuacji zaopatrzeniowej. przemarsz głodu w łodzi,
15 sierpnia 1981- prokuratora w Katowicach konfiskuje biuletyn solidarności wydawanego przez solidarność w hucie Katowice.
Koniec sierpnia 1981- solidarność ogłosiła dni bez prasy i większość społeczeństwa dostosowała się nie kupując żadnych pism. (biuletyn był wydawany od 04.04.1980)
I zjazd Solidarności- w 2 turach wrzesień i październik 81, . Wybory na I zjazd solidarności były pierwszymi wolnymi wyborami. Została przeprowadzona walka o kierownictwo związku. Przez aklamację od 80 roku na czele stał Wałęsa. 900 delegatów przybyło z polski. Wrzesień (I tura) sprawy o charakterze politycznym, opracowanie przesłanie do ludzi pracy europy wschodniej- sprzeciw niektórych działaczy. Zachęcano ludzi z innych krajów pod wpływem radzieckim o walkę o związki zawodowe. Uchwalono to posłanie. Październik (II tura)- walka o przewodnictwo w związku, kilku kandydatów, Andrzej Gwiazda, Marian Jurczyk, Jan Rulewski, Lech Wałęsa. Wałęsa jedyny umiarkowany, reszta to radykałowie.
Listopad 81- hasła polityczne radykałów. By powrócić do systemu wielopartyjnego. Solidarność jest już na tyle silna że nie obawia się rozbicia ale nie jest gotowa przejąć władzy. Coraz trudniejsze relacje między NZSS S a władzą.
Październik/listopad 81- episkopat włączony do dyskusji. 2 spotkania. do mediacji przyłącza się kościół katolicki. Spotkania Wałęsy z Jaruzelskim ale nie osiągały efektów.
Sytuacja gospodarcza staje się tragiczna. Jesień 81- strajki lokalne o wszystko. Bo w sklepach praktycznie nie ma nic. Solidarność przestaje panować nad strajkami.
Grudzień początek- szkoła pożarnicza, strajk, likwidacja strajku,
2.12.81 - akcja likwidacji strajku w szkole pożarniczej w Warszawie. Zatrzymano strajkujących i poddano przesłuchaniom.
Wykład 19.05.09
Zmiana Kani na W. Jaruzelskiego, który zajmuje 3 stanowiska pierwszy sekretarz, premier rządu, minister obrony narodowej
Wojskowe grupy operacyjne- paź 81
5.12.81- odbywa się posiedzenie biura politycznego KCPZPR zapada decyzja, że stan wojenny jest koniecznością.
12.12.81 - kolejne zebranie biura politycznego, zapada decyzja o wprowadzeniu stanu wojennego, o godz. 23 wyłączono połączenia telefoniczne, 22 rozpoczynają się aresztowania, Dekret zostaje uchwalony o 1.00 kiedy stan wojenny już trwa. Dekret 61 artykułów: zawieszono działalność stowarzyszeń, organizacji społecznych i związków zawodowych, zakaz opuszczania miejsca zamieszkania (miejscowość), godzina milicyjna, cenzura korespondencji i rozmów telefonicznych, 130 zakładów pracy zmilitaryzowano, zakaz wszelkiej działalności w organizacjach, internalizacja działaczy solidarności, wprowadzono postępowanie doraźne przed sądami, poszerzono kompetencje sądów wojskowych. Pierwszej nocy zatrzymano ok. 5 000 osób.
Luty 82- 6500 internowanych
Paźdź 82- 10 131 internowanych
Przywódcy solidarności Geremek, Mazowiecki, Michnik, Wałęsa. Najdłużej ukrywał się Z. Bujak aż do 86r.
Z. Rurasz Japonia, R. Spasowski USA- ambasadorzy, którzy zrezygnowali z urzędu i poprosili o azyl polityczny.
Płk R. Kukliński- kara śmierci (zaoczna), list. 81 opuszcza Polskę i prosi o azyl polityczny.
6.00 13.12, niedziela- przemówienie W. Jaruzelskiego,
14/15.12- złamano opór w Gdańsku, 15.12- Szczecin,
16.12- pacyfikacja kopalń śląskich, Kopalnia Wujek.
17.12- złamano strajki w trójmieście
28.12- złamano ostatni strajk w kopalni Piast
Polityka władzy w czasie trwania stanu wojennego.
Zatrzymania prominentnych działaczy ekipy gierkowskiej. Jednocześnie przeprowadzono czystkę w szeregach partii. Zawieszono wydawanie gazet, jedyne dwa tytuły „trybuna ludu” i „… żołnierz”.
Styczeń 82- przywrócono zajęcia w szkołach,
Rozwiązano NZS.
19.03.82- władzę rozwiązują Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich, na to miejsce Stowarzyszenie Dziennikarzy PRL,
Bojkot telewizji i radia- większość znanych postaci odmawiała pokazywania się w radiu i telewizji.
20.07.82- utworzono pod egidą władzy Patriotyczny Ruch Odrodzenia Narodowego J. Dobraczyński
08.08.82- sejm uchwala nową ustawę o związkach zawodowych, która rozwiązywała wszystkie związki zawodowe.
Jesień 82- rozmowy z Watykanem nt drugiej pielgrzymki JP2
12.11.82- Wałęsa zwolniony z internowania,
11.82- rozwiązanie Związku Artystów Scen Polskich za bojkot TV
Opór społeczny:
Dla części społeczeństwa- wymuszona normalizacja
Stan wojenny jako wojna z solidarnością, zima wasza wiosna nasza,
Bierny opór- każdego 13 miesiąca zapalania o określonej godz. świec w oknach, demonstracyjne spacery w czasie dziennika TV, wpinanie do klapy marynarki oporników, emigracja wewnętrzna- nie udzielanie się w życiu publicznym, rezygnowanie z pracy na znak protestu, nie kupowanie prasy, układanie pod pomnikami krzyży z kwiatów, emigracja zewnętrzna- ludzie, którzy przebywali za granicą i wyjeżdżali, do końca lat 80 kilkadziesiąt tysięcy,
Konspiracja stanu wojennego:
B. Borusewicz, B. Lis, W. Frasyniuk, Z. Bujak …- uniknęli natychmiastowego aresztowania i nadawali główny ton tworzącej się konspiracji solidarnościowej.
Grudzień 81 Gdańsk- OKO,
Nie było koordynacji między miastami.
82- Wrocław K. Morawiecki, Robotniczy Komitet Koordynujący Solidarność,
22.04.82- Tymczasowa komisja koordynacyjna NZSS Solidarność, Bujak, Frasyniuk, Lis
05.82- regionalna komisja wykonawcza solidarności warszawa
Do 12.82 władze wypuściły większość internowanych,
82- Solidarność wezwała do organizowania strajków ale społeczeństwo zostało spacyfikowane, demonstracje liczne, częste ale nie przyjmowały większych rozmiarów.
31. 08. 82- demonstracje w Polsce, Lubin- starcie 5 robotników poniosło śmierć.
04.82- Z. Najder, sekcja polska radia Wolna Europa
W trakcie trwania stanu wojennego rozbiły 700 organizacji, grup konspiracyjnych, zlikwidowano 12 nielegalnych radiostacji, 1300 urządzeń poligraficznych skonfiskowano, 4000 os. skazanych za działalność antypaństwową.
82- konspiracyjne radio Solidarność,
Stan wojenny zostaje formalnie zawieszony ale nie odwołany 31.12.82.
Stosunek Kościoła: moralnie popierał społeczeństwo ale nie wzywała do demonstracji.
Główne formy działalności Kościoła
Pomoc w organizowaniu środków materialnych dla rodzin osób internowanych
Starania o uwolnienie osób internowanych
Postulowanie aby przywrócić działalność związków zawodowych
Nawoływał aby nie podejmować radykalnych działań
Przy kościele zaczęła się tworzyć tzw. niezależna kultura.
82- Kościół staje się substytutem Solidarności,
2 pielgrzymka JP2- 16-23 czerwiec 83- prywatne spotkanie z L. Wałęsą, pierwsze nieoficjalne,
22.07.83- stan wojenny formalnie zostaje zniesiony,
23.12.81- USA wprowadzają sankcje gospodarcze wobec Polski.
23