Pojęcie i rodzaje decyzji administracyjnych
Decyzja jest aktem administracyjnym rozstrzygającym sprawę. Kończy ona więc postępowanie w danej instancji.
Decyzja powinna mieć formę pisemną. Jest to zrozumiałe jeśli się zważy, że stanowi ona trwałą postawę uzyskiwanych przez stronę uprawnień np.:
- prawo jazdy
- lub nakładanych obowiązków
Decyzja jest to akt stosowania prawa materialnego polegający na ustaleniu (konkretyzacji) wiążących konsekwencji normy prawa administracyjnego w odniesieniu do konkretnego adresu.
Do niezbędnych elementów każdej decyzji należy:
1. oznaczenie organu administracji państwowej lub innych właściwego organu,
2. datę wydania decyzji,
3. oznaczenie strony lub stron, do których decyzja jest skierowana,
4. podstawa prawa decyzji,
5. rozstrzygnięcie sprawy,
6. uzasadnienie faktyczne i prawne,
7. pouczenie o możliwości odwołania, terminach i trybie,
8. podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji (art. 107)
Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczący postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek (art. 28). Istotna cechą strony jest to, że jest ona podmiotem własnych praw, interesów prawnych lub obowiązków, które podlegają skonkretyzowaniu w postępowaniu administracyjnym.
Obowiązkiem każdego organu administracji jest jak najstarsze wyjaśnienie podstawy faktycznej i prawnej decyzji. Wynika to również z zasad ogólnych wyrażonych w k.p.a tj. zasady udzielenia informacji (art. 9) i zasady przekonywania czyli wyjaśnienia stronie zasadności przesłanek rozstrzygnięcia (art. 11).
Uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególności zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odniósł wiarygodność i mocy dowodowej.
Uzasadnienie prawne decyzji powinno zawierać wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z potoczeniem przepisów prawa.
Decyzja wydana na prośbę strony i uwzględniająca w całości jej żądanie, gdy w sprawie nie ma drugiej strony np.:
- pozytywna decyzja w sprawie o zmianę nazwiska
- jak również decyzja w sprawie w której są :
- dwie lub więcej stron w całości uwzględniająca zgodne żądania tych stron np.:
- decyzja o przebudowie lokalu mieszkalnego wydana na prośbę wszystkich najemców - nie wymagają uzasadnienia.
Decyzja może zawierać uzasadnienia, jeżeli z dotychczasowych (tj.bowiązujących w dacie wejścia w życie przepisów ustawy z dnia 31 stycznia 1980r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym) przepisów ustawowych wynikała możliwość zaniechania lub ograniczenia uzasadnienia ze względu na interes bezpieczeństwa Państwa lub porządek publiczny.
Nie można odstąpić od uzasadnienia decyzji rozstrzygających sporne interesy stron oraz decyzji wydania skutek odwołania.
Zgodnie z (art. 15) postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne. Jeżeli od decyzji wydanej przez organ pierwszej instancji zostało wniesione odwołanie, to powinno być ono załatwione w trybie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego o odwołaniach. Organ odwoławczy rozstrzyga ponownie sprawę pod względem merytorycznym przeprowadzając w miarę potrzeby dalsze postępowanie wyjaśniające
Organ odwoławczy może korygować zarówno wady prawne decyzji, jak tez wady polegające na niewłaściwej ocenie faktów, bądź powodujące inne nieprawidłowości.
Od decyzji wydanej w pierwszej instancji służy odwołanie (art. 127). Do rozpatrzenia odwołania właściwy jest organ administracji państwowej wyższego stopnia. Termin wniesienia odwoławczego wynosi 14 dni.
Odwołanie wnosi się od właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem organu, który wydał decyzję.
Odwołanie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia-wystarczy, jeżeli z niego wynika, że strona nie jest zadowolona z decyzji.
Organ odwoławczy wydaje decyzję, w której:
- utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję,
- uchyla zastrzeżoną decyzję w całości i przekazuje do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji,
- uchyla zaskarżoną decyzję w części i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy,
- umarza postępowanie odwoławcze.
Decyzja od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji są ostateczne (art. 16). Uchylenie, lub zmiana takich decyzji, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępowania może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w k.p.a..
Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) jest właściwy do orzekania w sprawach skarg:
- decyzje administracyjne,
- postanowienia wydania w toku postępowania administracyjnego,
- postanowienia wydane w toku postępowania egzekucyjnego i zabezpieczającego,
- inne akty lub czynności dotyczące przyznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa administracyjnego,
- uchwały organów gmin stanowiące przepisy gminne oraz inne, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej,
- akty terenowych organów administracji rządowej stanowiących przepisy prawa miejscowego,
- akty nadzoru nad działalnością organu samorządu terytorialnego.
Ponadto - NSA:
- orzeka w sprawach, których przepisy ustaw szczególnych przewidują sądową kontrolę i stosuje środki określone w tych przepisach,
- rozpatruje skargi na bezczynność organów,
- rozstrzyga spory o własność miedzy organami samorządu terytorialnego a terenowymi organami administracji rządowej,
- udziela odpowiedzi na pytania prawne podstawione do rozstrzygnięcia przez samorządowe kolegia odwoławcze.
W razie uwzględnienia skargi - NAS skargę oddala.
NSA wszczyna postępowanie na podstawie skargi wniesione przez uprawniony podmiot.
Skarga powinna zawierać:
- oznaczenie skarżącego (adres, siedziba),
- wskazanie zaskarżonej decyzji, postępowania, innego aktu lub czynności,
- oznaczenie organu, którego skarga dotyczy,
- określenie naruszenia prawa bądź interesu prawnego,
- podpis osoby wnoszonej skargę.
Postępowanie przed sądem toczy się na rozprawie, przy udziale zainteresowanych stron. NSA orzeka na podstawie akt sprawy. Sad rozstrzyga sprawy wyrokiem lub postanowieniem.
Postanowienie wydaje się w razie odrzucenia skargi, umorzenia postępowania oraz w celu rozstrzygnięcia innych kwestii procesowych.
Orzecznictwo NSA wskazuje, że niemal 75% przypadków uchylenia NSA decyzji administracyjnych spowodowane jest naruszeniem przepisów prawa administracyjnego.
Naruszenia te najczęściej polegają na:
- bezpodstawnym odstępowania od przeprowadzenia dowodowego lub tylko częściowym przeprowadzeniu tego postępowania,
- zaniechaniu zgromadzenia pełnego materiału dowodowego oraz dokładnego ustalenia stanu faktycznego,
- niesłusznym odmawianiu waloru dowodu niektórym dokumentom i przedmiotom,
- nierównym traktowaniu stron oraz umożliwieniu stronom czynnego udziału w postępowaniu,
- wadliwym sporządzeniu decyzji, zwłaszcza w wydaniu decyzji bez uzasadnienia lub z uzasadnieniem rażąco odbiegającym od wynagrodzeń określonych w k.p.a.