KULTURA
na podstawie:
Norman Goodman  Wstęp do socjologii
Paulina OÅ‚dak
Pedagogika szkolna z animacjÄ… kulturalnÄ…
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski
Definicja kultury
Charakterystyczny styl życia danego ludu, sposób na
życie
(Kluckhohn)
Całość obejmująca wiedzę, wierzenia, sztukę,
moralność, prawo, zwyczaje i umiejętności nabywane
przez człowieka jako członka społeczeństwa
(Taylor)
Świadome, społecznie przekazywane dziedzictwo
wytworów, wiedzy, przekonań, wartości i oczekiwań
normatywnych, które to dziedzictwo pomaga
członkom danego społeczeństwa i osobie
z pojawiajÄ…cymi siÄ™ problemami
(Goodman i Marx)
Kultura: ludzki wynalazek
W trakcie ewolucji typowy dla gatunku ludzkiego instynkt,
przekazywany z pokolenia na pokolenie, stopniowo zanikał.
Mimo to ludzkość przetrwała, a nawet wciąż rozwijała się
i zdominowała życie na ziemi. Dlaczego?
Według Goodmana, właśnie  z powodu kultury . Ta bowiem
dała ludziom lepszy i szybszy sposób przystosowania się
do zmian fizycznych, topologicznych i klimatycznych, niż
mogła to zapewnić ewolucja biologiczna. Dodając do tego
zaminy anatomiczne (jak rozwój mózgu, dwunożność czy
wykształcenie przeciwstawnego kciuka) znajdujemy
odpowiedz
na to, dlaczego jesteśmy  władcami tego
świata.
Kultura:
- Ogranicza - Zwiększa
" prawo zabrania ludziom " wyzwala człowieka od
pewnych zachowań instynktownych
zachowań
" nierówność społeczna
kobiety i mężczyzny " pozwala na wybór
spośród wielu
akceptowalnych opcji
" wyzwala od przymusu
ciągłego odkrywania
wszystkich aspektów
życia społecznego
ludzką wolność
Składniki kultury
Kultura
Materialana Niematerialna
Wiedza i
Normy Wartości Znaki
przekonania
Zwyczaje Obyczaje Symbole Język
Prawa
Gesty
Kultura materialna
To wszystkie konkretne, dotykalne
wytwory społeczeństwa.
Wiedza i przekonania
ð PojÄ™cie  wiedza odnosi siÄ™ do zbioru
takich pojęć, które oparte są na
wnioskach pochodzÄ…cych
z doświadczenia empirycznego.
ð Przekonania sÄ… natomiast poglÄ…dami
nie popartymi wiedzÄ… empirycznÄ…
w takim stopniu, który umożliwiałby
uznanie ich za niewÄ…tpliwie
prawdziwe.
Wartości
ð WartoÅ›ci sÄ… abstarkcyjnymi pojÄ™ciami
mówiącymi o tym, co społeczeństwo
uważa za dobre, słuszne i pożądane.
Są one podstawą oceny działań
społecznych, dlatego kształtują nasze
wybory. Obdarzone są również
Å‚adunkiem emocjonalnym  ludzie
spierajÄ… siÄ™, walczÄ…, a nawet umierajÄ…
w obronie wartości, takich jak
 wolność .
Normy
ð Ludzkie zachowanie poddane jest
strukturze norm, przepisów i regulacji
nakazujÄ…cych odpowiednie
zachowanie w szczególnych
sytuacjach.
ð Struktura norm spoÅ‚ecznych
( struktura normatywna ) jest
podzielona na: zwyczaje, obyczaje
i prawa.
Normy  zwyczaje
ð Zwyczajami nazywa siÄ™ rutynowe
czynności życia codziennego,
nawykowe działania.
ð Zwyczaje majÄ… maÅ‚e znaczenie
moralne, częściej bywają kwestią
smaku czy gustu.
Normy  obyczaje
ð Obyczaje sÄ… normami uważanymi za
najistotniejsze dla funkcjonowania
społeczeństwa i życia społecznego
jako całości.
ð Tabu  obyczaje proskryptywne, czyli
takie, które określają, czego nie
powinno się robić.
ð Naruszenie tabu i innych obyczajów
pociąga za sobą dużo bardziej surowe
sankcje niż niedostosowanie się do
zwyczajów.
Normy  prawa
ð Prawa sÄ… normami ustanowionymi
i wymuszanymi przez władzę
polityczną społeczeństwa.
Znaki
ð Znaki sÄ… reprezentacjami,
przedstawieniami zastępującymi coś
innego niż one same.
ð IstaniejÄ… dwa rodzaje znaków: znaki
naturalne i konwencjonalne (inaczej
symbole).
ð Znak naturalny ma wewnÄ™trzny,
immanentny zwiÄ…zek z tym, co
przedstawia.
Znaki  symbole
ð Symbole (znaki konwencjonalne) nie
majÄ…  naturalnego pochodzenia, sÄ…
arbitralnie stworzonymi
przedstawieniami, które zyskują
znaczenie dzięki umowie (konwencji)
społecznej.
Znaki  język
ð JÄ™zyk jest spoÅ‚ecznie wytworzonym
zbiorem symboli i najważniejszym
aspektem kultury.
ð Elementy jÄ™zyka majÄ… mniej wiÄ™cej
takie samo znaczenie dla wszystkich,
którzy należą do tej samej
społeczności językowej.
Znaki  gesty
ð Ludzie porozumiewajÄ… siÄ™ również za
pomocą gestów, ruchów ciała, lub jego
części, które mają społecznie
uzgodnione znaczenie.
ð Znaczenie to może być różne
w różnych społeczeństwach.
Kultura  idealna
i  rzeczywista
ð Normy definiujÄ…  ideaÅ‚  okreÅ›lajÄ…, co
społeczeństwa, ludzie powinni robić
i czego siÄ™ od nich oczekuje. Ludzie
jednak nie zawsze zachowujÄ… siÄ™ tak, jak
powinni i jak siÄ™ tego po nich oczekuje.
ð Normy okreÅ›lajÄ… zachowania
społeczenie pożądane, które mogą  ale
nie muszą  być wprowadzane w życie.
Normy stanowiÄ… cenny wglÄ…d w formy
działań, które społeczeństwo uważa za
pożądane, ale nie gwarantują, że
działania te będą wykonane.
Różnorodność
kulturowa
Różnice między
społeczeństwami
ð Badania antropologiczne wskazujÄ… na
znaczne różnice między
społeczeństwami. Najbardziej widoczne
są różnice kulturowe. Społeczeństwa
różnią się wartościami i normami
określającymi odpowiednie zachowania.
ð Ruth Benedict opisuje dwa biegunowe
przeciwieństwa: kulturę dionizyjską i
kulturę apolińską. Podobne różnice
widać w społeczeństwach
współczesnych.
Subkultury
ð Wzory subkulturowe nadajÄ… grupie wyraz
nÄ…
tożsamość i styl, co odróżnia ją od całości
społeczeństwa, którego jest częścią.
ð Tożsamość subkultury może siÄ™
koncentrować wokół jej dziedzictwa
etnicznego, może wynikać z sytuacji
ekonomicznej grupy, mogą być oparte na
historii i geografii regionu.
ð MówiÄ…c krótko, niemal każda grupa
o odpowiedniej liczebności, która ma
społeczne przekonania, wartości, normy i styl
życia inne niż całe społeczeństwo, może być
uznana za subkulturÄ™.
ð Kulturowa mozaika tworzona przez
subkultury może być postrzegana jako
czynnik wzbogacający społeczeństwo,
jednak niektóre społeczeństwa uważają, że
odmienność subkulturowa rozmywa kulturę
narodowÄ… i nie popierajÄ… przez to istnienia
subkultur.
Kontrkultury
ð W niektórych przypadkach wzorce
kulturowe pewnej podgrupy sÄ… nie
tylko różne, ale i przeciwne wzorcom
reszty społeczeństwa. Kontrkultury, bo
tak nazywamy takie grupy,
ucieleśniają przekonania, wartości,
normy i style życia, które są wyraz
nym
przeciwieństwem tych, które wyznaje
społeczeństwo jako całość.
Relatywizm kulturowy
ð Różnorodność praktyk kulturowych wÅ›ród
społeczeństw i w obrębie tego samego
społeczeństwa sugeruje, że nie istnieje
pojedynczy,  najlepszy wzorzec kulturowy.
Wniosek ten stał się podstawą relatywizmu
kulturowego  hipotezy zakładającej, że żadna
praktyka kulturowa nie jest wewnętrznie zła lub
dobra, każdą należy rozumieć w kontekście jej
miejsca w większej konfiguracji kulturowej.
ð PrzyjÄ™cie postawy relatywizmu kulturowego
zachęca do większego obiektywizmu w
spojrzeniu na własne społeczeństwo i jego
praktyki kulturowe oraz zapewnia dystans, z
którego można obserwować kontekst własnego
życia.
Etnocentryzm
ð PrzeciwieÅ„stwem relatywizmu
kulturowego jest etnocentryzm 
tendencja do traktowania własnej
kultury jako moralnie wyższej od
innych kultur i do oceniania innych
kultur według własnych standardów.
Socjobiologia
ð Socjobiologia  nowa dyscyplina naukowa;
biologiczne studia nad podstawami ludzkiego
zachowania.
ð Na poparcie swoich poglÄ…dów socjobiolodzy
chętnie przywołują przykład opieki
rodzicielskiej nad potomstwem, wyjaśnianej
zazwyczaj za pomocÄ… kultowego wzorca
 altruizmu . Według socjobiologów, zwierzęta
sÄ… genetycznie zaprogramowane do takich,
a nie innych zachowań, ponieważ
przetrwanie młodych zwiększa
prawdopodobieństwo przetrwania genów ich
rodziców.
ð Krytycy socjobiologii twierdzÄ… natomiast, że
analogia między zachowaniem zwierząt
i ludzi zawiera fundamentalne nieścisłości.
Utrzymują oni, że ogromna różnorodność
ludzkich zachowań przeczy próbie
wyjaśniania ich za pomocą genetyki.
ð Jednak socjologowie przyznajÄ…, że
w badaniach nad ludzkim zachowaniem
społecznym nie wolno ignorować czynników
biologicznych. Większość badaczy w
naukach społecznych odrzuciła podstawowe
założenia socjobiologii. Coraz więcej z nich
jednak próbuje zrozumieć dokładniej, w jaki
sposób siły biologiczne wpływają na życie
społeczne.
Dziękuję za uwagę