105 A5 Ośla łączka
Ćwiczenie 12
Uniwersalny sygnalizator drzwiowy
Opóz
nienie i skracanie impulsów
Warto wykonać układ według rysunku
22 (nie zapomnij o końcówkach zasila-
nia). Jeśli posiadasz zestawy do po-
przednich ćwiczeń, masz też kontak-
tron. Umieść kontaktron na futrynie,
a mały magnes na drzwiach tak, by
kontaktron rozwierał styki po otwarciu,
a nawet uchyleniu drzwi. Zamiast kon-
taktronu możesz wykorzystać jakiś in-
ny łącznik, w ostateczności nawet wła-
snej konstrukcji. W modelu pokaza-
nym na fotografii 20 zastosowałem
zwykły przycisk.
W stanie spoczynku (gdy drzwi sÄ… zam-
knięte) styk jest zwarty i sygnalizator
milczy. Otwarcie drzwi wywoła krótki
impuls dz
więkowy, sygnalizujący, że Rys. 22
ktoÅ› wchodzi. Czas tego impulsu wyzna-
czony jest przez R3, C2. Gdy drzwi po-
zostaną otwarte zbyt długo, po upływie
czasu wyznaczonego przez R4, C3 sy-
gnalizator włączy brzęczyk na stałe.
Dz
więk brzęczyka piezo (z generato-
rem) będzie wtedy modulowany prze-
biegiem z dodatkowego generatora
z elementami R6, R7, C4. Możesz śmia-
ło zmieniać wartości kondensatora C2
(22nF...1µF), by regulować czas krótkie-
go sygnaÅ‚u, oraz C3 (2,2µF...220µF), by
regulować czas opóz
nienia.
Taki uniwersalny sygnalizator drzwio-
wy znajdzie praktyczne zastosowanie nie
tylko w sklepach i warsztatach, ale także
przy drzwiach wejściowych w domach
prywatnych, gdzie będzie sygnalizował,
że ktoś wszedł, a także ostrzegał przed
ciągłym otwarciem drzwi, co jest ważne
Fot. 20
F
o
t
.
2
0
Fot. 20
F
o
t
.
2
0
zwłaszcza w okresie zimowym.
Ćwiczenie 13
Syrena alarmowa z głośnikiem
Celowo najpierw, w ćwiczeniu 11, za- mają liczne zalety, głównie mały pobór równo w samochodowych, jak i stacjo-
proponowałem Ci budowę syreny alar- prądu. Wcale nie znaczy to, że syreny narnych instalacjach alarmowych często
mowej z membraną piezo. Syreny takie z klasycznymi głośnikami są gorsze. Za- stosowane są syreny z głośnikami.
Rys. 23
Elektronika dla Wszystkich
Ośla łączka A5 106
Zawsze są to tak zwane głośniki tubo- nak znajdziesz gdzieś jakikolwiek gło- NOR i stosując dwa, a nie trzy generato-
we, które wprawdzie dają dz
więk o nie- śnik o większej mocy, możesz wypróbo- ry. Jeśli układ miałby znalez
ć praktyczne
zbyt dobrej jakości, ale za to przy tej sa- wać układ z rysunku 23. Moc głośnika zastosowanie w jakimś systemie alarmo-
mej mocy dajÄ… dz
więk dużo głośniejszy nie powinna być mniejsza niż 10W, jeśli wym, wykorzystaj raczej układ z rysun-
niż zwykłe głośniki. Być może nie masz ma on rezystancję 4&! oraz 5W, jeśli ma ku 18 z głośnikiem w miejscu membra-
pod ręką głośnika tubowego. Jeśli jed- on 8&!. ny piezo z tym, że jako T1..T4 koniecz-
Uwaga! Taka syrena pobiera nie musisz zastosować darlingtony mocy
ponad 1A prądu i musi być zasi- w obudowie TO-220 (np. BD649/BD650).
lana ze z
ródła o odpowiedniej Efekt będzie piorunujący.
wydajności, np. akumulatora. Na Na wszelki wypadek ostrzegam: nie
pewno nie wystarczy mała bate- dołączaj do układów z tego ćwiczenia
ria czy zasilacz 12V/250mA. kolumn z domowego zestawu audio.
Ja dołączyłem do układu po- W niesprzyjających warunkach możesz
kazanego na fotografii 21 gło- uszkodzić głośniki (wysokotonowy
śnik tubowy i efekt był rewela- i średniotonowy).
cyjny. Potencjometr montażowy
100k&! powala dobrać najbar- Piotr Górecki
dziej przeraz
liwy ton. Jak poka-
zuje fotografia, model pracował
poprawnie nawet bez kondensa-
torów odsprzęgających zasilanie
(co wcale nie jest zachętą do po-
mijania tych kondensatorów).
Oczywiście taką syrenę możesz Informacje dotyczące zestawu
Fot. 21 zrealizować nieco inaczej, wy- A05 do  Oslej łączki znajdują się
F
o
t
.
2
1
Fot. 21
F
o
t
.
2
1
korzystujÄ…c bramki NAND czy na stronie 80.
Biblioteczka praktyka
Podstawowe parametry układów CMOS
rodziny 4000
Dopuszczalne parametry graniczne (dotyczy napięć i prą-
PrÄ…d wejÅ›ciowy. . . . . . . . . . . . . . . . typ. 0,00001µA, max 0,1µA
dów podawanych z zewnątrz, które nie spowodują uszko-
Napięcie progowe (przełączania) wejścia . . . . . . . . . . . . . . . .
dzenia i błędnego działania układów):
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . typ. 0,5*VDD max (0,3*VDD...0,7*VDD)
Pojemność wejścia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . max 7,5pF
Zakres napięć zasilania (VDD) . . . . . . . . . . . . . . . . . . -0,5...18V
Czasy narastania i opadania zboczy na wyjściach:
Zakres napięć wejściowych i wyjściowych  0,5V...(VDD+0,5V)
VDD=5V . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . typ. 100ns
Zakres prądów wejściowych . . . . . . . . . . . . . . . . . -10...+10mA
VDD=10V . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . typ. 50ns
Moc strat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 500mW
VDD=15V . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . typ. 40ns
Temperatura przechowywania . . . . . . . . . . . . . . . . -65...+150oC
Czas propagacji (opóz
nienie wejście/wyjście):
Temperatura pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . -40...+85oC
VDD=5V . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . typ. 125ns
VDD=10V . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . typ. 50ns
Parametry robocze:
VDD=15V . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . typ. 40ns
Gwarantowany zakres napięć zasilania . . . . . . . . . . . . 3...18V
Spoczynkowe napięcie wyjściowe (bez obciążenia):
Spoczynkowy prÄ…d zasilania (+25oC, VDD=10V)
stan L . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . max 0,05V
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . typ. 0,001µA max 1µA
stan H . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . min (VDD-0,05V)
Wydajność prądowa i prąd zwarciowy wyjścia silnie zależą od
Pobór prądu zależy liniowo od częstotliwości pracy. W stanie
napięcia zasilania. Występuje też duży rozrzut wartości mię-
spoczynku jest bliski zeru. Przy napięciu zasilania 10V i typo-
dzy egzemplarzami. Orientacyjne wartości prądów zwarcio-
wym obciążeniu wyjścia pojemnością 50pF (pojemności mon-
wych wyjścia (+25oC) wynoszą:
tażowe i wejściowe następnych bramek) prąd zasilania przy
Wyjście zwarte z szyną VSS - prąd wypływający:
czÄ™stotliwoÅ›ci f wynosi w przybliżeniu:. . . . . I = 0,6µA/kHz * f
VDD=5V. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2mA
Elektronika dla Wszystkich
BIBLIOTECZKA PRAKTYKA " BIBLIOTECZKA PRAKTYKA
107 A5 Ośla łączka
VDD=10V. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12mA
VDD=15V. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27mA
Wyjście zwarte z szyną VDD - prąd wpływający:
VDD=5V. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5mA
VDD=10V. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20mA
VDD=15V. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35mA
Uwaga! Dla negatorów układu 4049 i buforów układu 4050
wydajność prądowa wyjść i prądy zwarciowe są kilkakrotnie
Elektronika dla Wszystkich
B I B L I O T E C Z K A
P R A
K T Y K A
" B I B L I O T E C Z K A
P R A
K T Y K A
" B I B L I O T E C Z K A
P R A
K T Y K A