Państwowa Wyższa Szkoła

Zawodowa im. Witelona

Danuta Bilewicz

MOWA

CIAŁA

Legnica, 2008/09

Pedagogika, 1 rok, gr. 2

Wstęp ………………………………………………………………………… 3

Gesty i zachowania

• Język dłoni i rąk ……………………………………………………… 4

• Gest wokół twarzy …………………………………………………… 5

• Stany emocjonalne a gesty ………………………............................... 6

• Atrybut otwartej dłoni ……………………………………………….. 6

• Uścisk dłoni a charakter człowieka …………………………………. 7

• Układ nóg podczas siedzenia a osobowość człowieka………………. 8

Mimika twarzy

Sztuka czytania z twarzy:

• Oczy ………………………………………………………………… 9

• Powieki ……………………………………………………………... 10

• Rzęsy ………………………………………………………………... 10

• Brwi ………………………………………………………………… 10

• Usta …………………………………………………………………. 11

• Zęby …………………………………………………………………. 11

• Nos ………………………………………………………………….. 11

• Uszy………………………………………………………………….. 12

• Włosy ………………………………………………………………... 12

• Twarz ………………………………………………………………… 12

Podsumowanie ……………………………………………………………… 13

Bibliografia …………………………………………………………………. 14

Jak wynika z obliczeń niemieckiego naukowca, Alberta Mehrabiana, tylko 7 % informacji czerpiemy ze słów, 35 % wnioskujemy z tonu głosu i aż 55 % z języka ciała. Wynika, że aż 90 % informacji o uczuciach i zamiarach drugiego człowieka nasza podświadomość odczytuje z mimiki, gestów i pozycji, czyli z mowy ciała. Mowę ciała bardzo trudno udawać, ciężko się też jej nauczyć. To ona ujawnia, co naprawdę leży nam na sercu. Na system komunikacji niewerbalnej składają się nie tylko nasze zachowania i gesty, a także tony, półtony, postawy i nastroje. Na ich podstawie możemy odgadnąć prawdziwe intencje rozmówcy, a nawet przewidzieć, jak zachowa się ktoś za chwilę. Porozumiewanie się to proces, dzięki któremu jednostka przekazuje i otrzymuje informacje. Informacjami, które należy przekazać są fakty, myśli i uczucia. Można tego dokonać za pomocą: ● mowy ( komunikacja werbalna) ● gestów ( komunikacja niewerbalna) ● symboli obrazkowych ● symboli pisania

W języku ciała możemy również wyróżnić: ● mimikę twarzy - wyraz twarzy. ● kinezjetykę - pozycja ciała, postawa, gesty i inne ruchy ciała. ● proksemikę - przestrzenna odległość między ludźmi, którzy wchodzą ze sobą w interakcje. ●parajęzyk - m.in. cechy głosu, wysokość i natężenie oraz tempo mówienia, wahania, błędy oraz inne zakłócenia płynności mowy.

GESTY I ZACHOWANIA

Ekspresja ciała jest najważniejszą częścią komunikacji niewerbalnej. Przejawia się ona w postaci pojedynczych lub zespołowych ruchów i gestów. U ludzi wyróżnia się trzy rodzaje gestów: wrodzone, nabyte i dziedziczne. Prosty przykład: wystarczy złożyć dłoń na dłoń. Pozornie nie ma znaczenia, która jest na wierzchu ale gdy spróbuje się ja zmienić to odczuje się wrażenie niezgodności z przyzwyczajeniem. Jest to przykład gestu wrodzonego.

JĘZYK DŁONI I RĄK

Nasze ręce są niezwykle gadatliwe. Ręce nic nie chcą przemilczeć i zataić żadnej informacji. Przykłady:

• Ręce całkiem przekręcone - taki układ rąk wskazuje na zagmatwane życie uczuciowe. Gdy wnętrza dłoni są zakryte to może oznaczać, że osoba chce coś ukryć.

• Szukanie oparcia - polec znajduje się w zaciśniętej dłoni drugiej ręki, co oznacza, że nasz rozmówca nie bardzo wie, co ma dalej mówić.

• Pocierające się łagodnie opuszki palców - układ dłoni dowolny, takie ruchy wskazują, że dana osoba znajduje się w kłopotliwej sytuacji, nie chce angażować się w jakąś sprawę, która nie jest po jej myśli.

• Ręce tkwią głęboko w kieszeniach spodni - to postawa nieprzenikniona. Człowiek ten nie chce zdradzić swojej reakcji. Cechuje go hermetyczność oraz skrywanie własnych odczuć i zamierzeń.

• 
  Zaciśnięta pięść - schowana za plecami i podtrzymywana w nadgarstku drugą dłonią, oznacza, że rozmówca może mieć ostry lub nieprzyjemny przebieg i stanowi odniesienie do ukrytej dłoni, gotowej uderzyć znienacka.

• Ręce splecione na piersi - sugerują frustrację i negatywne nastawienie psychiczne. Im wyżej są trzymane, tym gorszy jest humor ich właściciela, podobnie jak stosunek do tego, co słyszy. W tym przypadku najlepiej jest dać mu możliwość wypowiedzenia się i nie przerywać, bo to może tylko pogłębić jego frustrację.(rys.1 obok)

• 
  Podpieranie głowy - gest ten najczęściej wskazuje na zmęczenie, kłopotliwą sytuacje, w jakiej osoba się znajduje, lub znużenie czyjąś długotrwała przemową.(rys. 3)

• 
  Pocieranie lub dotykanie koniuszka nosa - oznacza stan zamyślenia lub próbę szukania wyjścia z trudnej sytuacji.

(rys. 4)

Ręce w kieszeniach, a kciuki na zewnątrz - są wyrazem siły psychicznej i dużej pewności siebie. Osoba tak trzymająca ręce gotowa jest przyjąć wyzwanie i zbytnio nie obawia się niemiłych dla niej niespodzianek. Dłonie wsunięte do tylnich kieszeni - taka postawa ujawnia, że osoba ta posiada duże ambicje zawodowe lub dotyczące danej sprawy, ukrywa to jednak ze względu na wrodzoną nieśmiałość lub brak siły przebicia. Trzymanie rąk w kieszeniach z przodu - stanowi próbę podkreślenia swojej doniosłej roli w jakiejś sprawie. W rozmowie z tą osobą należy pamiętać o takcie i dyplomacji, gdyż łatwo ją urazić.

GESTY WOKÓŁ TWARZY

Duża ilość i różnorodność gestów wokół twarzy uchodzi naszej uwadze ale powinno się poznać ich wymowę. Oto kilka przykładów:

Zakrywanie ust palcami lub dłonią - jeżeli ktoś mówi a osoba słuchająca zakrywa usta to ona uważa, że mówi się nieprawdę. Machinalne pocieranie nosa - jest słabszą formą zakrywania ust. Osoba ta sądzi, że zakrywanie ust byłoby nie na miejscu, więc pociera nos. Bariera z dłoni - chroni przed wypowiedzeniem zbyt zobowiązujących słów. Splecione ręce, sylwetka wyprostowana - jest to tzw. Pozycja - zderzak. Dana osoba czuje się wystawiona na ataki, jest wrażliwa, przygotowana na agresję. Gesty - bariery - wszystkie gesty poprawiania krawata, spodni, marynarki lub strzepywanie niewidocznego pyłku - to gesty - bariery. Wyrażają one obawę przed niechętnym przyjęciem lub agresją. Zaciśnięta pięść - może towarzyszyć tylko niektórym słowa, może walić o stół lub „boksować powietrze”, w każdym wypadku wyraża siłę i przekonanie o sukcesie. Pocieranie podbródka - spontaniczny gest kontaktu ze sobą, mający dodać pewności.

STANY EMOCJONALNE A GESTY

Na podstawie zachowania osoby, z którą prowadzimy rozmowę, możemy zorientować się, jakie mają nastawione do nas. Przykłady:

Niezdecydowanie - wyraża się w obgryzaniu ołówka, paznokci, czyszczenia okularów, wiercenie się, zakładanie nóg na nogę, braniu jakiegoś drobnego przedmiotu do ręki i odkładaniu do, patrzenie raz w jedną, raz w drugą stronę. Chęć dalszego słuchania -wyraża pocieranie dłoń o dłoń, pochylenie do przodu głowy lub całego ciała, patrzenie na rozmówcę. Głębokie zamyślenie - to ściskanie palcami skrzydełek nosa, patrzenie w pustkę, głębokie oddechy. Chęć przerwania mówiącemu - oznacza palec wskazujący podniesiony do ust, wdychanie powietrza, podniesiona lekko ręka, wzrok uciekający w bok, kładzenie dłoni na ramieniu rozmówcy lub bawienie się jakimś przedmiotem. Zdenerwowanie - ujawnia się w uderzeniu o rękę, przestępowaniu z nogi na nogę, wierceniu się i szybkim oddychaniu. Niechęć, dezaprobata - sugerują to zaciśnięte usta, pocieranie nosa, spoglądania w bok, stawaniem bokiem do rozmówcy. Chęć wycofania się z rozmowy - wykazuje na to obejmowanie dłońmi swoich barków lub ramion, zakładanie ręki na rękę, patrzenie w ziemie, odwracanie się, odwracanie tylko wzroku, lekkie garbienie się, zasłanianie ust dłonią. Zakończenie rozmowy - to prostowanie się, wstawanie, zaglądanie di dokumentów, papierów lub teczki, podniesiona głowa, niepatrzenie na rozmówcę.

ATRYBUT OTWARTEJ DŁONI

Otwarta dłoń to oznaka szczerości i otwartości, jak również gest siły i władzy. Otwarta dłoń ułatwia zdobycie zaufania, poprawia klimat stosunków międzyludzkich, wzmacnia żądania i wydawanie poleceń. Przykłady:

• Uderzanie dłonią o czoło - oznacza popełnienie gafy lub zapomnienie.

• Bębnienie palcami po blacie - to oznaka zniecierpliwienia, ale nie znudzenia. Osoba wykonująca ten gest daje do zrozumienia, że czyjeś wystąpienie czy nawet prowadzona dyskusja zbyt się przedłuża. W takiej sytuacji najlepiej zagadnąć lub wciągnąć tą osobę do dyskusji a znużenie minie.
  
  

• Uścisk dłoni - ma duży wpływ na przebieg spotkania, bo stanowi pierwsze zetknięcie jego uczestników. Wyróżnia się uściski : strzelających kostek, rękawiczki itp. Na ogół osobnicy silni fizycznie lub psychicznie ściskają mocniej żeby podkreślić swoją dominację.

Rys.3 Podejmowanie kontroli

Rys.4 Oddawanie kontroli Podawania dłoni może być zachowaniem okazującym dominację

Rys. 5 Mężczyzna z lewej okazuje dominacje.

UŚCISK DŁONI A CHARAKTER CZŁOWIEKA

Powitanie zbyt długie - (potrząsanie dłonią partnera przez dłuższą chwilę) to osoba pełna szczerości, towarzyska i trochę naiwną. Zwracanie mu uwagi na mankamenty w pracy poskutkuje, ale tylko do pewnego stopnia, bo w głębi duszy i tak pozostanie osobą infaltywną. Powitanie szarmanckie - stosowane dość często cechuje osobę zachowawczą w swoich poglądach. Nie wyraża ona aplauzu dla nowości, gdyż obawia się, że przysporzą mu one kłopotów. Lubi poruszać się utartymi ścieszkami. Uścisk energiczny - ale bez przesady - charakteryzuje człowieka zrównoważonego, otwartego i bez kompleksów. Jest to partner lojalny w interesach. Nie należy go jednak zawieść, gdyż nie przebacza nigdy. Na co dzień jest wymagający zarówno w stosunku do innych jak i do siebie. Uścisk niezręczny (witający nie wie jak ująć dłoń drugiej osoby)- to osoba nieśmiała i zamknięta w sobie, obawiająca się nowych sytuacji. Brakuje jej też wyrobienia towarzyskiego. Jeżeli będzie chwalona i zachęcana do dalszych działań, uwierzy w swoje siły i może być bardzo przydatna dla firmy.

UKŁAD NÓG PODCZAS SIEDZENIA A OSOBOWOŚĆ CZŁOWIEKA

Badania dowodzą, że po tym, jaki układ nóg przyjmujemy podczas siedzenia, można uzyskać wiele cennych informacji o naturze tej osoby. Przykłady układu nóg kobiecych:

Stopy do środka - cechują osobę sumienną i punktualną, lecz bez większej inicjatywy. Można powierzać jej odpowiedzialne zadania, ale trzeba wiedzieć, że nie wyjdzie poza utarty schemat myślenia i działania. Stopy rozchylone - ujawniają osobę dynamiczną i zdecydowaną w działaniu, nie lubiącą analizować problemów ani zagłębiać się w istotę sprawy. To natura otwarta i komunikatywna, a czasami nawet zbyt wiele mówiąca. Noga na nogę - charakteryzuje osobę ambitną, która chętnie przyjmuje pozę mądrej, doświadczonej i przyjaznej dla innych. Dba o swoje sprawy materialne i potrafi je wyegzekwować. Stopy złączone - zdradzają skłonność do refleksji, a także dokładność i skromność. W stosunku do osób ze swojego otoczenia taki człowiek zachowuje pewien dystans, a w towarzystwie sztywność.

MIMIKA TWARZY

CO MÓWIĄ OCZY ? Oczy nie kłamią. Uważa się, że za pomocą spojrzenia w oczy, najłatwiej rozpoznać uczucia drugiego człowieka, ponieważ jedynie w minimalnym stopniu jesteśmy w stanie kontrolować ich wyraz. Na inne części twarzy można założyć "maskę", w przypadku oczu jest to prawie niemożliwe. Zapewne wiedzą o tym wszyscy rodzice, którzy dla sprawdzenia prawdziwości słów dziecka proszą, aby popatrzyło im w oczy. Oczy owalne średniej wielkości - świadczą o kierowaniu się w życiu rozsądkiem. Oczy szeroko rozstawione - świadczą o spokoju i opanowaniu, a także dużej
odporności psychicznej, sumienności i pracowitości.

Co można wyczytać z oczu?

Oczy błyszczące oznaczają radość i zadowolenie, matowe - smutek.
Rozszerzone źrenice zazwyczaj są przejawem strachu, ale także pobudzenia lub podniecenia.
Spojrzenie utkwione w jeden punkt wskazuje zazwyczaj na koncentrację uwagi. Jednym z głównych etapów wyprowadzania w trans hipnotyczny jest właśnie skoncentrowanie wzroku oraz skupienie uwagi. Natomiast bezmyślne patrzenie w jeden punkt oznacza zmęczenie. Oczy wydają się wtedy ociężałe.
Nieprzytomne spojrzenie. Niemożność zawieszenia spojrzenia sprawia, że oczy sprawiają wrażenie nieprzytomnych. Spotyka się je w stanach zaburzonej świadomości np. przy wyczerpaniu lub senności, ale także w silnych stanach emocjonalnych takich - rozkosz, strach lub gniew.
Znieruchomienie wzroku może być również wyrazem pewnych zaburzeń, takich jak urojenia, kiedy to uwaga jest maksymalnie napięta, w oczekiwaniu na zagrażające bodźce.
Częsta zmiana kierunku patrzenia zależnie od bodźców, jest typowa dla osób o uwadze rozproszonej, czyli dla osób chaotycznych i roztrzepanych. Rozbiegany wzrok pojawia się często także podczas zabawy, lub w stanie niepokoju.

Szybkie spojrzenia do boku - czyli tzw. spojrzenia rzucane ukradkiem, jak gdyby ze strachu, żeby nie zostać przyłapanym lub "podpatrzonym" są charakterystyczne dla osób przeżywających poczucie winy, dla osób nieufnych lub obawiających się krytyki.
Opuszczanie lub odwracanie wzroku - może świadczyć o zakłopotaniu lub zawstydzeniu, o obawie przed spojrzeniem w twarz rozmówcy. Często występuję ono u osób nieśmiałych, obawiających się oceny. Może też łączyć się z przeżywanym poczuciem winy.
Mrużenie oczu czyli zwężenie szpary powiekowej, to oznaka silnego napięcia wiążącego się z agresją i wrogością lub zmęczeniem, przygnębieniem i sennością. Można również mrużyć je z zadowolenia i nasycenia. Przymykamy oczy, gdy próbujemy sobie coś przypomnieć, zastanawiamy się nad czymś.
Szersze otwarcie oczu - rozszerzenie szpary powiekowej to przeważnie reakcja orientacyjna, kiedy nowy bodziec z otoczenia lub zaskakujące zjawisko naruszą dotychczasowy stan równowagi. Oczy szerzej się otwierają, a my widzimy więcej i wyraźniej. Im silniejszy, bodziec tym, reakcja jest adekwatnie większa. Szerokie otwarcie odczytujemy więc jako zdziwienie, ciekawość lub strach.

CO MÓWIĄ POWIEKI ?

Powieki grube - osobowość zrównoważona, ale po pracy ociężała. Powieki cienkie - prawdomówność. Powieki czerwone i podpuchnięte - zapalczywość i kłótliwość.

CO MÓWIĄ RZĘSY ?

Rzęsy gęste i długie - natura marzycielska i sentymentalna. Rzęsy gęste i krótkie - brak energii, częste bóle głowy.

CO MÓWIĄ BRWI ?

Brwi gęste, czarne i szorstkie - charakter nerwowy, często ponury. Składa chętnie wiele deklaracji, z których rzadko się później wywiązuje. Brwi rzadkie i szorstkie - niestały charakter, zazdrość, mściwość. Brwi rzadkie i zarysowane łukowato - duża uległość i kompromisowość w sprawach spornych, ale też niekiedy podstępność w osiąganiu celu. Brwi szerokie - silna osobowość, niezwykła żywotność, żądza władzy i posiadania. Brwi cienkie - życzliwość i koleżeństwo, lojalność ale także skrytość rzeczywistych odczuć oraz szybkie zrażanie się trudnościami.

CO MÓWIĄ USTA?

     Kształt i wielkość ust określają cechy charakteru człowieka. Osoba dobroduszna, lubiąca uciechy życia posiada duże usta o mięsistych i wywiniętych wargach. Właściciel ust wąskich jest zawzięty i małomówny. Usta średnie świadczą o powadze i skromności. Skłonność do pomocy i poświęceń pokazują usta małe. Ale jeśli są one bardzo drobne to wskazują na trudności w podejmowaniu decyzji. Osoba posiadająca usta uśmiechnięte jest szlachetna i życzliwa, jeśli to nie jest uśmiech sztuczny. Jeśli ma kąciki ust uniesione, to znaczy, że obdarzona jest wesołym usposobieniem i dużym temperamentem, lubi życie towarzyskie. Wyjątkową inteligencję, ale zmienny humor i dużą dozę sceptycyzmu posiada właściciel ust skrzywionych. A jeśli ich kąciki są opuszczone to "mówią" o smutku i uporze. Usta pełne - osoba o chwiejnym i zmiennym charakterze, powolna w działaniu, łatwo ulegająca wpływom otoczenia, zmysłowa. Usta duże, rozchylone - znamionują siłę i odwagę. Osoba ta dobrze czuje się w pracy o zmiennym charakterze. Lubi zadania ambitne, przynoszące korzyści i uznanie.

CO MÓWĄ ZĘBY ?

Zęby drobne, regularnie ułożone - dobre zdrowie i pozytywne cechy charakteru. Białe, duże zęby - lubowanie się w zmysłowych rozkoszach. Zęby wydatne - szorstkość charakteru, egoizm i skłonność do czczej gadaniny. Zęby skierowane do wewnątrz - duża intuicja i praktyczne podejścia do życia.

CO OKREŚLA NOS ?

Na podstawie kształtu nosa można odczytać cechy osobowości człowieka. Jeśli ktoś ma nos zadarty, to jest optymistą, cechuje go prostota i wesołość, nie koncentruje się na drobiazgach. Nos garbaty charakteryzuje osobę o zamiłowaniach do pracy umysłowej. A jeżeli nos ma kształt orli, to jego właściciel jest bardzo obowiązkowy i troskliwy. Nos prosty i długi posiada ktoś, kto jest trochę leniwy i lubuje się w uciechach zmysłowych. O impulsywności i niekonsekwentnych działaniach świadczy nos krótki. A jeśli jest on jeszcze zadarty, to osoba taka cechuje się dużą zmysłowością i powodzeniem w towarzystwie. Duże poczucie humoru, szybki refleks i dążenie do zdobywania wiedzy posiada właściciel nosa prostego, greckiego.

CO OKREŚLAJĄ USZY ?

Uszy duże, cienkie, lekko odwinięte - duże zdolności muzyczne. Uszy małe i grube - brak słuchu muzycznego. Uszy małe i cienkie - dobre pochodzenie, delikatność, wyrafinowany smak oraz zamiłowanie do porządku i czystości. Uszy małe, grube i nieforemne - osoba małostkowa, nie gardząca kłamstwem, zdolna do zdrady i mściwa. Uszy odstające - oznaczają cierpienie psychiczne, mogące doprowadzić do zaburzeń równowagi wewnętrznej.

CO MOŻNA ODCZYTAĆ Z WŁOSÓW ?

Cechy charakteru człowieka można określić z koloru, grubości i gęstości włosów, oczywiście wtedy, gdy są naturalne. Analizując ich kolorystykę, stwierdza się, że blondyni są na ogół pracowici i taktowni, nie narzucają też swojej woli innym. Jeśli ich włosy są bardzo jasne, to wskazują na zamiłowanie do regularnego trybu życia. W przypadku ciemnego blond można mówić o pokorze ich właściciela. Włosy czarne posiada człowiek o silnej osobowości, lubi on też rozkosze zmysłowe. Słabo toleruje duże zmiany życiowe osoba o włosach rudych. Jeśli ktoś przedwcześnie siwieje, to znaczy, że żyje w ciągłym stresie i ma wybuchowy temperament. Analizując strukturę włosów można zauważyć, że włosy gęste i delikatne posiadają osoby dobroduszne, miłe w sposobie bycia. Włosy kręcone świadczą o lekkomyślności i lubieżności oraz tendencjach do komplikowania różnych spraw.

O CZYM "MÓWI" TWARZ CZŁOWIEKA ?

     Na podstawie kształtu twarzy można poznać osobowość i temperament człowieka. Jeśli jest okrągła, to świadczy o wesołości, szybkim nawiązywaniu kontaktów z innymi, bujnym życiu towarzyskim. Jest to typowy ekstrawertyk. Intelektualista, myśliciel, ktoś, kto wszystko wcześniej musi zaplanować ma twarz trójkątną. Taki człowiek jest jednocześnie skłonny do manipulowania innymi a nawet lekceważenia słabszych od siebie. Kwadratową twarz ma osoba energiczna, konsekwentnie dążąca do celu. Cechuje ją duża ostrożność i analizowanie wszystkich aspektów swoich poczynań. Lubi ona korzystać z życia, tak samo bawić się jak i pracować. Twarz owalna charakteryzuje na ogół kogoś, kto jest pełen optymizmu, bezinteresowności, szczerości i dużej dozy wiary w swoje możliwości.

PODSUMOWANIE

Podsumowując rozważania na temat komunikacji niewerbalnej warto zaznaczyć, że ważną rzeczą jest utrzymanie odpowiedniej równowagi pomiędzy zupełnym zawierzeniem słowom naszego rozmówcy a całkowitym przestawieniem się na wysyłanie przez niego sygnałów niewerbalnych. Komunikacja niewerbalna, tak samo jak werbalna, jest jedynie narzędziem służącym nam do osiągnięcia celu. W żadnym wypadku nie należy jej przeceniać, ale też nie można jej ignorować. Poza tym trzeba zaznaczyć, że mowa ciała nie jest żadną nauką ścisłą i nie ma zdefiniowanego sposobu zachowania, który byłby uniwersalny dla wszystkich. Mowę ciała mogą również stać się narzędziem manipulacji w szczególności w prowadzeniu negocjacji, dlatego nie należy się za bardzo opierać na niej.

Widać zatem, że oprócz niewątpliwych korzyści, komunikacja niewerbalna może być bronią obosieczną, czego każdy powinien być świadomy skoro polega na niej.

BIBLIOGRAFIA

Dr Alfred J. Bierach - Komunikacja niewerbalna. Sztuka czytania z twarz, wyd. ASTRUM, Wrocław 1996

Andy Collins - Mowa ciała. Co znaczą nasze gesty , wyd. OFICYNA WYDAWNICZA RYTM, Warszawa 2001

Peter A. Anderson - Mowa ciała dla żółtodziobów, Wrocław 2005

1

---