Wpływ masażu na organizm
Masaż należy do najstarszych zabiegów terapeutycznych, był znany już
w starożytności. Wywodzi się z Chin i Indii, gdzie oprócz wartości religijnych stanowił naturalną metodę leczniczą. Pierwsze wzmianki o masażu w wykorzystywanym w jednostkach chorobowych odnajdujemy w księgach Hipokratesa, a następnie Celsusa i kolejno Galena.
W starożytnej Grecji stosowano go przede wszystkim u sportowców biorących udział w igrzyskach olimpijskich w celu natłuszczenia ciała oliwą. Okres średniowiecza jest okresem, który w dziedzinie masażu nic znaczącego nie wnosi, jest to przyczyną religijnego charakteru tej epoki (teocentryzm średniowieczny zakładał, że wszystko co dotyczy ciała jest grzeszne, dlatego jakiekolwiek zabiegi były odrzucane).W XVI wieku francuski lekarz Pare zauważając że masaż u chorych daje im ulgę zaczyna się nim interesować, co w konsekwencji sprawia, że masaż zostaje ogłoszony oficjalną metodą leczenia. W XIX wieku najbardziej do rozwoju masażu przyczynił się lekarz Per Henrik Ling, współautor szkoły gimnastyki, w której skład wchodził masaż. Natomiast pierwszą szkołę masażu powołał do życia Mezger, który obecnie jest uważany za autora masażu naukowego, jako pierwszy stworzył zasady masażu, wskazania
i przeciwwskazania do wykonywania. Obecnie szybki rozwój fizjologii neurofizjologii przyczynił się do stworzenia nowych metod masażu.
Masaż jest jedną z najstarszych form terapii leczniczych znanych człowiekowi. Powszechnie stosowany jest w gabinetach kosmetycznych, odnowy biologicznej, jak i medycyny estetycznej. Może być wykonywany jako samodzielny zabieg
lub wspomagać inne formy terapii. Podstawą oddziaływania masażu jest mechaniczne odkształcanie tkanki w celu wywołania odczynu i uzyskania pożądanych efektów terapeutycznych zgodnie z potrzebami estetycznymi lub leczniczymi.
Odpowiednio dobrane techniki i metody masażu mają zróżnicowany wpływ na organizm. Podstawowy najbardziej obiektywny wpływ masażu obserwuje się na poziomie fizycznym.
Ze względu na formy terapii w masażu można wyróżnić:
-Masaż ręczny, zwany również suchym.
-Masaż z użyciem przyrządów.
-Masaż w środowisku wodnym.
Oddziaływanie masażu w tkankach i narządach
Powoduje pobudzenie receptorów skóry, szczególnie mechanoreceptorów i termoreceptorów.
Stymuluje mikrokrążenie w skórze, przyspiesza metabolizm a tym samym odżywienie skóry.
Stymuluje drenaż krwi żylnej oraz chłonki, sprzyja likwidacji obrzęków po przez usuwanie płynu śródmiąższowego.
Ułatwia usunięcie martwej części naskórka, udrażnia ujścia gruczołów łojowych i potowych.
Poprawia właściwości mechaniczne masowanej skóry, wpływa
na jej elastyczność i jędrność, stymuluje fibroblasty do produkcji kolagenu.
Wywołuje zmiany w funkcji układu nerwowego w zależności
od siły zastosowanego bodźca. Masaż wykonywany poniżej progu bólu działa uspakajająco i relaksująco na psychikę, zmniejsza odczucie bólu.
Powoduje zmniejszenie napięcia masowych mięśni, zwiększa ich zdolność do kurczenia, zapobiega zanikom, przeciwdziała atonii
i atrofii oraz powoduje wzrost elastyczności aparatu więzadłowego.
Walory masażu stosowanego w celach kosmetycznych
Specjalistyczne masaże są jednym z podstawowych fizykalnych zabiegów w leczeniu i profilaktyce cellulitu, rozstępów oraz lokalnym nagromadzeniu tkanki tłuszczowej. Masaż wspomaga odchudzanie, choć jego efektywność jest większa w miejscowym modelowaniu oraz uelastycznianiu, ujędrnianiu tkanek miękkich. Zauważono, że masaż wspomaga leczenie chorób skórnych zaostrzonych przez stres.
Pośrednie i bezpośrednie oddziaływanie masażu
Masaż wpływa na organizm pośrednio przez układ nerwowy, naczyniowy, hormonalny oraz bezpośrednio czyli miejscowo na skórę i mięśnie. Masaż wykonywany jako zabieg ogólny powoduje reakcje miejscowe i ogólnoustrojowe. Większość reakcji ma charakter obiektywny i można ocenić ich siłę na podstawie objawów klinicznych, takich jak przekrwienie skóry, chwilowe podwyższenie ciepłoty ciała, reakcje mięśni.
Wpływ masażu na układ limfatyczny
W kosmetyce drenaż limfatyczny stosuje się w celach oczyszczania skóry i przeciwdziała lokalnym zastojom limfatycznym.
Jest także podstawowym zabiegiem fizykalnym w profilaktyce i terapii cellulitu. Drenaż ma na celu udrożnienie i stymulowanie przepływu chłonki w celu zmniejszenia obrzęków.
Wpływ masażu na tkankę łączną
Masaż powoduje jej rozluźnienie (masaż rozluźniający) albo napięcie (masaż pobudzający). Pod wpływem masażu tkanka kostna i chrzęstna jest lepiej odżywiona, co zapobiega procesom zwyrodnieniowym. W tkance kostnej szybciej zanikają zmiany chorobowe i krótszy jest okres gojenia w przypadku złamań. Masaż rozbija, rozdrabnia i usuwa komórki tłuszczowe, które ulegają szybszemu procesowi spalania. Oddziałując na tankę siateczkowatą polepsza jej odżywienie, stymulując proces wytwarzania składników morfotycznych krwi oraz zwiększa odporność organizmu.
Wpływ masażu na tkankę mięśniową
Masaż działa bezpośrednio na mięśnie szkieletowe poprzecznie - prążkowane, a pośrednio na mięśnie gładkie i mięsień sercowy. Pod wpływem masażu dochodzi do czynnego rozszerzania naczyń krwionośnych oraz rozgrzania tkanki mięśniowej, przez co mięśnie są lepiej zaopatrzone w tlen i substancje odżywcze, a także następuje szybsze wydalanie produktów przemiany materii. Obniża napięcie mięśniowe (masaż rozluźniający - uspokajający) lub zwiększyć (masaż pobudzający- stymulujący). Masaż zwiększa zdolność mięśni do pracy, po 5 minutowym masażu zdolność do pracy zmęczonego mięśnia wzrasta trzykrotnie, a nawet pięciokrotnie.
Wpływ masażu na układ krążenia
Masaż pobudza układ krwionośny i limfatyczny do pracy, usprawniając funkcje transportowe, oczyszczające i regenerujące. W skutek masażu wzrasta szybkość przepływu krwi i chłonki przez co komórki i tkanki otrzymują substancje odżywcze i tlen. Masaż likwiduje objawy zastoinowe, a także przyspiesz wchłanianie obrzęków. Zwiększa się odpływ krwi żylnej a zmniejsza opór krwi w tętnicach, co ułatwia pracę serca.
Wpływ masażu na układ nerwowy
Oddziałując na ośrodkowy układ nerwowy powoduje wysyłanie bodźców do mięśni, gruczołów wydzielania wewnętrznego oraz poszczególnych narządów ustroju. Masaż określonych sfer segmentarnych na drodze na drodze odruchowej wpływa na odpowiednie narządy wewnętrzne i części ciała. Masaż za pośrednictwem układu krwionośnego, który ma łączność z tkanką glejową, wpływa na lepsze ukrwienie i odżywienie układu nerwowego. W zależności od zastosowanego rodzaju masażu można wpływać na układ nerwowy uspokajająco albo pobudzająco. Masaż wywiera wpływ na przewodnictwo nerwów czuciowych i ruchowych.
Wpływ masażu na układ oddechowy
Masaż wpływa na rozszerzenie naczyń krwionośnych, co ułatwia powrót krwi żylnej i przepływ krwi przez serce i płuca, dzięki czemu polepsza się wymiana gazowa w pęcherzykach płucnych (wydalane jest CO₂ i pobierany jest O₂). Masaż grzbietu i klatki piersiowej, zwiększa ruchomość klatki piersiowej i tym samym powoduje wzrost pojemności życiowej płuc.
Wpływ masażu na układ pokarmowy
Pod wpływem masażu następuje rozszerzenie naczyń krwionośnych i limfatycznych, co powoduje lepsze ukrwienie i odżywienie narządów pokarmowych, przyspieszają proces trawienia i wchłaniania substancji odżywczych. W jelicie cienkim włośniczki pobierają białka i węglowodany, a przewody mleczne z układu limfatycznego wchłaniają tłuszcze. Bezpośredni masaż na powłokach brzusznych wpływa na przesunięcie zalegających mas kałowych w jelicie grubym.
Wpływ masażu na układ moczowy
Wpływ masażu na układ moczowy jest związany z pobudzeniem układu krążenia, a szczególnie ze zwiększeniem pojemności minutowej serca, co sprawia że ilość krwi przepływającej przez nerki znacznie się zwiększa, poprawiając czynności filtracją nerek.
Wpływ masażu na krążenie energii witalnej
Masaż oddziałuje nie tylko na ciało fizyczne, ale także na ośrodki, kanały i ciała energetyczne osoby masowanej. Stosowanie różnorakich technik wpływa na zrównoważenie krążenia energii poprzez zwiększenie jej przepływu tam, gdzie występuje niedobór i zmniejszenie w tych częściach, gdzie jest jej za dużo, a jednocześnie nie zakłóca naturalnego przepływu energii. Zablokowanie energii najczęściej spowodowane jest stresem, wzmożonym napięciem wewnętrznym, zaburzeniem krążenia krwi i zbyt małą aktywnością ruchową.
Ruchy masażu . Podstawowe techniki stosowane w masażu to:
głaskanie,
rozcieranie,
ugniatanie,
oklepywanie,
Wibracja.
Głaskanie
Ruch głaskania mechanicznie usuwa złuszczony naskórek oraz wydzieliny z gruczołów łojowych i potowych, ułatwia przepływ krwi i limfy w kierunku serca po przez pobudzenie układu krążenia. Dzięki głaskaniu zaczynają zanikać obrzęki, krwiaki ulegają wchłonięciu a zastoje ustępują. Ruch ten oczyszcza powierzchowne
i głębiej położone naczynia krwionośne i limfatyczne, a dzięki temu następuje szybszy przepływ krwi tętniczej do masowanego odcinka ciała. Głaskanie oddziałuje również na zakończenia nerwów czuciowych skóry.
Bodziec pobudza lub obniża stopień napięcia. Masowanie łagodne działa uspokajająco, zmniejsza pobudliwość nerwową.
Rozcieranie powoduje rozdrabnianie i przemieszczanie produktów przemiany materii w kierunku poza wysięk zapalny. Wykonuje się je przy naroślach na tkankach kostnych, przy bliznach i zrostach w celu zmiękczenia tkanki i przywrócenia ich do stanu pierwotnego. Zostają usunięte z mięśni kwaśne metabolity przemiany materii nagromadzone wskutek pracy (kwas mlekowy).
Ugniatanie pełni dwie funkcje:
-przepycha krew i chłonkę do naczyń centralnych,
- wypełnia naczynia świeżą krwią i limfą przez zasysanie.
Ugniatanie powoduje przesuwanie produktów przemiany materii, usuwa substancje zużyte, robiąc miejsce substancjom odżywczym, powoduje lepsze odżywienie tkanek, zwiększa napięcie i zdolność kurczenia się mięśni.
Oklepywanie ze względu na siłę oddziaływania dzieli się na:
-oklepywanie lekkie - działa uspokajająco na układ nerwowy i mięśniowy,
-oklepywanie średniej mocy - działa pobudzająco na tkankę nerwową i mięśniową,
-oklepywanie silne - stosowane przy masażu sportowym.
Wibracja powoduje wzrost napięcia i zwiększa sprawność mięśni, przyrost tkanki mięśniowej, uelastycznienie jej, zwiększa napięcie naczyń krwionośnych, podnosi ciśnienie krwi, zmniejsz tętno, przyspiesza przemianę materii, wpływa odprężająco na zakończenia nerwowe, likwidując zmęczenie.
Ruch ten ma bardzo korzystne działanie w masażu twarzy przy skórach słabo ukrwionych, mało elastycznych, czyli przy skórach starzejących się.
Masaż sportowy - W masażu tym, wykorzystuje się przede wszystkim techniki rozcierania i ugniatania. Wykonywany bardzo intensywnie. Jest on niezbędnym elementem w procesie treningowym, startowym i pourazowym sportowców wyczynowych, ale także coraz popularniejszym zabiegiem wśród sportowców amatorów. Pozwala zwalczyć skutki zmęczenia spowodowanego wysiłkiem fizycznym. Masaż zmęczonego mięśnia pomaga go rozluźnić, zregenerować i zapobiega późnym uszkodzeniom. Jest niezbędny w sytuacjach, gdy sportowcy muszą podjąć wysiłek, zanim zdążą odpocząć, np. w wieloetapowych wyścigach kolarskich czy wielodniowych treningach.
Rodzaje masażu sportowego zależą od okresu wykonywania
Masaż kondycyjny zalecany w tzw. martwym sezonie, choć obecnie rzadko się zdarzają takie okresy w sporcie. Wykonuje się go tylko w przypadkach, kiedy lekarz i trener zalecą odpoczynek mięśniom.
Masaż treningowy jest włączony do cyklów treningów. Rodzaj masażu zależy od uprawianej dyscypliny sportu. Wykonuje się go dużych grupach mięśniowych, ze zwróceniem szczególnej uwagi na mięśnie zaangażowane w określonej dyscyplinie.
Masaż bezpośrednio przed zawodami rozpoczyna się na dwa dni przed zawodami, w celu utrzymywania sprawności fizycznej i psychicznej zawodnika.
W tym czasie liczba treningów jest mniejsza, a więc masaż powinien być delikatny, bez wywoływania efektów zmęczenia i zakwaszenia mięśni. Przed samym startem zaleca się masaż na dużych grupach mięśniowych z zastosowaniem ruchów ugniatania
i głaskania, a dla mięśni najbardziej zaangażowanych w danej dyscyplinie sportu - wprowadza się ruchy rozcierania i intensywnego ugniatania.
Masaż restytucyjny polega na jak najszybszej regeneracji mięśni zmęczonych przez intensywne ruchy głaskania, ugniatania, rozcierania. Przyczynia się on do poprawy przebiegu krwi i chłonki, wydalanie produktów przemiany materii oraz rozluźnienia zesztywniałych grup mięśniowych.
Masaż leczniczy - jest zabiegiem fizykoterapeutycznym oddziałującym na tkanki ustroju energią mechaniczną.
Zmiany w komórkach i tkankach ustroju, w poszczególnych okresach życia są różne. Reakcje organizmu zależą od wieku i stanu chorobowego. W leczeniu niektórych chorób konieczne są zabiegi medyczno - mechaniczne, będące połączeniem masażu i kinezy ruchowej.
Masaż kosmetyczny - Wykonywany jest głównie na twarzy, szyi i dekolcie, ale zalecany jest również dla całego ciała. Stosowany jest w celu aktywizacji funkcji skóry, pobudzenia układów krążenia i nerwowego oraz przyspieszenia odprężenia zmęczonych mięśni. Podczas tego zabiegu wykonuje się techniki masażu klasycznego i punktowego.
W ramach masażu kosmetycznego wyróżnia się jeszcze masaże korekcyjne, stosowane np. przy likwidowaniu podwójnego podbródka, oraz zabiegi regeneracyjne, zalecane np. po kuracji odchudzającej czy też po silnych przeżyciach psychicznych.
Masaż kosmetyczny twarzy szyi i dekoltu -Masaż kosmetyczny twarzy, szyi i dekoltu stosowany jest w celu aktywizacji funkcji skóry twarzy, pobudzenie receptorów w skórze i mięśniach, usprawnienia krążenia krwi i limfy. Stosuje się techniki masażu klasycznego i akupresury, a niekiedy techniki masażu energetycznego. Masowaniem obejmuje się: mięsień okrężny ust, policzki, nos, mięsień okrężny oka, czoło i skronie.
Diagnostyka przed masażem kosmetycznym Przed przystąpieniem do masażu kosmetycznego należy przeprowadzić wywiad oraz badanie obszaru objętego zabiegiem, stosując metodę wizualną, dotykową i przyrządową. Podczas oglądania skóry należy ustalić jej kolor i rodzaj, a w przypadku masażu twarzy rodzaj cery (stan wilgotności
i natłuszczenia skóry), aby dobrać odpowiedni środek poślizgowy, stosowany podczas zabiegu oraz rodzaj masażu. Dotykiem bada się gładkość naskórka, elastyczność skóry, napięci mięśni i grubość fałdów skórno tłuszczowych.
Rodzaje i podział masażu - Tradycyjne masaże systematyzuje się ze względu na sposób wykonywania, wyróżnia się:
Masaże manualne, czyli specjalistyczne masaże lecznicze wykonywane ręcznie:
masaż pochodzenia klasycznego,
drenaż limfatyczny,
masaż segmentarny,
masaż łącznotkankowy,
masaż izometryczny,
specjalistyczne metody nerwowo - mięśniowe i inne.
W praktyce kosmetycznej wykorzystuje się masaż pochodzenia klasycznego z elementami drenażu limfatycznego:
Masaże wibracyjne, za pomocą urządzeń, także
w środowisku wodnym, z wykorzystaniem aparatury podciśnieniowej lub do masażu sekwencyjnego, pasów i stołów do masażu. Takie masaże mają głównie działanie lecznicze.
Masaż w środowisku wodnym - masaże podwodna
w basenach kąpielowych, natryski, bicze szkockie, masaż wirowy i perełkowy z elementami aromaterapii.
Masaże termiczne - z wykorzystaniem okładów, kompresów, kamieni cieplnych i zimnych, ciepłych pałeczek, lodu, aparatury z głowicą rozgrzewającą.
Masaże orientalne
Możliwy jest także podział masażu ze względu na pochodzenie. Różne metody określane są w Europie jako „orientalne”
-masaż chiński którego najbardziej znanym filarem, jest akupresura,
-japoński masaż siatsu,
-masaże refleksoryczne twarzy i stóp,
-masaż ayurwedyjski,
-masaż kamieniami,
-masaż stemplami,
-masaż pałeczkami,
-masaż polinezyjskich Lomi-Lomi
-masaż tajski yoga,
-masaż wietnamski,
-masaż indonezyjski,
-masaż berberyjski,
Wskazania do masażu
pobudzenie fizjologicznych funkcji skóry
usunięcie zaburzeń ukrwienia skóry i zwiększenie miejscowego ukrwienia
usunięcie zastojów żylnych i limfatycznych
przyspieszenie wypoczynku mięśni
uśmierzenie bólu
rozluźnienie tkanki bliznowatej
pobudzeni procesów przemiany materii
normalizacja autonomicznego układu nerwowego
odprężenie psychiczne
wywołanie odruchowego wpływu na narządy wewnętrzne
Przeciwwskazania do masażu
Masaż jest zabiegiem bodźcowym, który powoduje powstanie zmian ogólnoustrojowych. Przeprowadzenie zabiegu również w celach profilaktyczno-kosmetycznych wymaga przestrzegania ogólnie przyjętych przeciwwskazań. Jakiekolwiek wątpliwości dotyczące stanu zdrowia osoby, u której wykonywany jest zabieg wymaga konsultacji lekarskiej.
choroby nowotworowe i przed upływem 5 lat od wyleczenia
choroby skóry
stany gorączkowe, ogólne infekcje wirusowe
i bakteryjne
ostre stany zapalne w przebiegu chorób układowych
nadciśnienie tętnicze, choroby niedokrwienne serca i inne choroby serca
zakrzepowe zapalenie żył i tętnic
zaburzenia krzepnięcia krwi
gruźlica
niewyrównana cukrzyca
Masażu nie wykonuje się
na okolicach, w których występują żylaki
w miejscach świeżych urazów