Osłabienie pozycji PZPR doprowadziło do porozumienia z opozycją i podjęcia rozmów Okrągłego Stołu (1989). Rezultatem obrad były kontraktowe wybory, w których wg ustaleń 65% mandatów miała otrzymać PZPR wraz ze swymi stronnictwami sojuszniczymi. Uformowane w ten sposób Zgromadzenie Narodowe wybrało na prezydenta - przy jednym głosie przewagi - generała Jaruzelskiego (lipiec 1989-grudzień 1990). Po nieudanej próbie utworzenia rządu przez generała C. Kiszczaka prezydent W. Jaruzelski powierzył misję utworzenia gabinetu T. Mazowieckiemu, który stanął na czele rządu koalicyjnego (sierpień 1989-grudzień 1990).

Obywatelski Klub Parlamentarny - grupujący osoby związane z "Solidarnością" - objął w nowym rządzie najważniejsze resorty gospodarcze, Zjednoczone Stronnictwo Ludowe otrzymało resort rolnictwa i zdrowia, Stronnictwo Demokratyczne - resort handlu wewnętrznego, PZPR - Ministerstwo Obrony Narodowej i Ministerstwo Spraw Wewnętrznych oraz transport.

1 stycznia 1990 Sejm wprowadził nową nazwę państwową - Rzeczpospolita Polska, przywrócono także godłu koronę. 27 stycznia 1990 na swym ostatnim, XI Zjeździe, PZPR zakończyła działalność, na tym samym zjeździe powołano Socjaldemokrację Rzeczpospolitej Polskiej.

Głównym zadaniem rządów T. Mazowieckiego, J.K. Bieleckiego (styczeń 1991-grudzień 1991), J. Olszewskiego (grudzień 1991-czerwiec 1992) i H. Suchockiej (lipiec 1992-październik 1993) stała się ewolucyjna zmiana systemu politycznego oraz reforma ekonomiczna, której podstawy stworzył i kierował jej przebiegiem Leszek Balcerowicz, wicepremier i minister finansów w dwóch pierwszych gabinetach "solidarnościowych".

W grudniu 1990 pod naciskiem społecznym doprowadzono do nowych wyborów prezydenckich, w których w drugiej turze zwyciężył L. Wałęsa. Już w czasie wyborów prezydenckich nastąpił rozłam w obozie "solidarnościowym" na obóz Wałęsy (Porozumienie Centrum, PC) i T. Mazowieckiego (Ruch Obywatelski-Akcja Demokratyczna, ROAD).

W gospodarce wystąpiły zjawiska kryzysowe związane ze zmniejszeniem obrotów z ZSSR i innymi krajami RWPG o 40 %. Różnice poglądów w sprawach polityki zagranicznej i wewnętrznej doprowadziły do tzw. wojny na górze, potęgującej zmęczenie społeczeństwa nękanego rosnącym bezrobociem.

Doszło do upadku gabinetów J. Olszewskiego i H. Suchockiej. Wybory przeprowadzone we wrześniu 1993 przyniosły zwycięstwo siłom postkomunistycznym. W październiku Sojusz Lewicy Demokratycznej i Polskie Stronnictwo Ludowe Demokratycznej i 
utworzyły nowy rząd z premierem Waldemarem Pawlakiem na czele. W marcu 1994 Polska zawarła porozumienie z Klubem Londyńskim w sprawie redukcji polskiego zadłużenia o 45%, podpisała deklarację o współpracy z Litwą i Łotwą.

W marcu 1995 ustąpił rząd W. Pawlaka, premierem został Józef Oleksy. W listopadzie w powszechnych wyborach prezydenckich w drugiej turze wybrano Aleksandra Kwaśniewskiego. W lutym 1996 po dymisji J. Oleksego premierem został Włodzimierz

Cimoszewicz. Po wyborach w 1997, premierem został Jerzy Buzek wskazany przez zwycięskie ugrupowanie AWS. 30 marca 1998 w Brukseli zapoczątkowano oficjalnie proces poszerzania
Unii Europejskiej o 11 państw stowarzyszonych z Europy
Środkowej, Wschodniej i Południowej. Polska należy do czołówki krajów objętych tą procedurą, która przewiduje m.in. przegląd systemu prawnego pod kątem jego zgodności z prawodawstwem Unii. W 1999 Polska została członkiem NATO.

Prawica, upowszechnione w XIX w. określenie ruchów i partii politycznych o tendencjach zachowawczych. Termin wywodzi się z okresu rewolucji francuskiej (1789), kiedy to w Zgromadzeniu Narodowym przedstawiciele szlachty, arystokracja i duchowieństwo zasiadali po prawej stronie sali, radykalni deputowani zaś po lewej (lewica).

Do prawicy zaliczane są partie chadeckie, konserwatywne i ultraprawicowe. Mimo wewnętrznego zróżnicowania, za cechy prawicy uznaje się: niechęć do przeprowadzania zmian w systemie społeczno-gospodarczym i politycznym, opowiadanie się za ewolucyjnymi zmianami, sprzeciwianie się nadmiernej roli państwa w gospodarce, negatywny stosunek do polityki socjalnej, uznanie rynku za jedynego regulatora gospodarki, przywiązanie do tradycji, wolności jednostki, religii i  własności prywatnej.

Lewica, termin stosowany od XIX w. określa partie polityczne, ruchy społeczne, orientacje ideologiczne, oraz ugrupowania żądające mniej lub bardziej radykalnych zmian polityczno-ustrojowych, społecznych i gospodarczych.

Lewica związana jest historycznie z okresem rewolucji francuskiej (1789), kiedy to stan trzeci (mieszczaństwo), zasiadając po lewej stronie Stanów Generalnych (reprezentanci arystokracji i duchowieństwa po prawej) postulował przeprowadzenie gruntowych reform społeczno-politycznych.

Tradycyjnie lewica domagała się: aktywnej roli państwa w gospodarce, zwłaszcza w zakresie planowania ekonomicznego; nacjonalizacji podstawowych gałęzi przemysłu; wyrównania dochodów obywateli, rozbudowy programów socjalnych państwa; zwiększenia wydatków na oświatę, służbę zdrowia, opiekę społeczną; za naczelne wartości uznaje: równość społeczną (egalitaryzm) sprawiedliwość, wolność, pokój i współpracę między narodami.

---