BIOS W ZŁYM NASTROJU
BIOS to fundament każdego komputera klasy PC. Pierwszy dochodzi do głosu po włączeniu peceta. Aby mógł być obecny w systemie już we wstępnej fazie rozruchu, mieści się w układzie pamięciowym ROM na płycie głównej. W ramach procedury POST ( Power On Self Test )dokonuje wstępnych oględzin zainstalowanych podzespołów sprzętowych, inicjuje je i sprawdza podstawową zdolność funkcjonowania. Następnie zaczyna działać procedura BIOS-u zwana bootstrap - loaderem, sprawdzając kolejno wszystkie napędy w poszukiwaniu sektora startowego, startowego którego da się wczytać system operacyjny. Kolejność badania napędów jest ustalana przez użytkownika. Do zadań BIOS-u należy ponadto udostępnianie systemowi operacyjnemu i jego aplikacjom odpowiednich procedur ( tzn. przerwań ), aby mogły się odwoływać do podzespołów sprzętowych. Korzystają z tego m.in. DOS i programy diagnostyczne. Wszystkie wersje środowiska Windows od wersji 95 wyposażono sterowniki nawiązujące bezpośredni kontakt ze sprzętem.
KONFIGURACJE
Aby dostać się do programu konfiguracyjnego, trzeba zaraz po włączeniu peceta nacisnąć określony klawisz, zazwyczaj [Del], [F1], [F2], [F10] lub kombinacje [Ctrl Alt Esc]. Na ekranie startowym powinien się pojawić stosowny komunikat. Parametry BIOS-u pozwalają zmieniać różne ustawienia- począwszy od najprostszych, takich jak tryb transmisji portu szeregowego, skończywszy na bardzo interesujących. Na przykład ustawienie zbyt wysokiego napięcia zasilającego procesor, a także zmiany w geometrii twardego dysku mogą mieć opłakane skutki. Jednocześnie w niejednym komputerze drzemią niespodziewane zapasy wydajności, które można wykorzystać tylko za pomocą BIOS-u. W ten sposób zyskasz większą wydajność, nie inwestując ani grosza. W poniższym materiale pokazujemy, jak optymalnie skonfigurować BIOS, by komputer działał wydajnie i przede wszystkim stabilnie.
GDZIE KUCHARZY TRZECH ...
Rynek płyt głównych zdominowało trzech wielkich producentów BIOS-ów: AMI, Award, Phoenix. Jednak nie oznacza to wcale, że są tylko trzy wersje BIOS-u, bo każdy producent zmierza inną drogą. Większość kupuje gotowy kod źródłowy, a potem modyfikuje go do woli. W rezultacie powstały niezliczone warianty programu konfiguracyjnego, różniące się zakresem i nazwami opcji. Aby umożliwić Ci orientację w konfiguracyjnej dżungli wymieniamy najczęstsze nazwy poszczególnych opcji. Jeśli nie znajdziesz nazwy o identycznym brzmieniu, szukaj podobnej.
KOLEJNOŚĆ NAPENDÓW - DYSK MA PIERSZEŃSTWO
Po włączeniu peceta BIOS przeprowadza procedurę POST ( Power On Self Test ) w celu przetestowania podstawowych funkcji zestawu sprzętowego. Gdy nie znajdzie błędów, poszukuje systemu operacyjnego, aby przekazać mu kontrolę ( w przeciwnym razie wyświetla komunikat alarmowy i przerywa dalsze wczytywanie ) Użytkownik ma możliwość ustawienia kolejności, w jakiej BIOS sprawdza poszczególne napędy. Stosowne parametry First Boot Device, Second Boot Device i Third Boot Device znajdziesz w menu Advanced BIOS Features. Niektóre BIOS-y oferują zamiast nich pole Boot Device Priority ( lub podobne ) w menu Boot. Opcje dostępne w tych polach różnią się zależnie od wersji BIOS-u i rodzaju zainstalowanych napędów. Obejmują stacje dyskietek, twarde dyski, napedy CD- ROM, DVD-ROM i nagrywarki CD-R ( W ). Każdy z nich można ustawić jako napęd startowy. Zazwyczaj są też napędy LS 120 i ZIP, napędy podłączone do host-adaptera SCSI, a także opcja do uruchamiania systemu przez sieć. Jednak tylko BIOS-y nowych płyt potrafią wczytywać system z napędów zewnętrznych podłączonych przez port USB. Jako pierwszy napęd zaleca się wybrać twardy dysk. To zapewnia najszybsze wczytanie systemu, a także chroni przed działaniem ewentualnych wirusów z sektora startowego dyskietki i niepożądanego przerwania procedury startowej, gdy w stacji tkwi dyskietka bez systemu. Aby przydzielić pierwszeństwo dyskowi, wybierz opcję HDD-O ( czyli dysk nadrzędny na pierwszym kanale IDE ) w polu First Boot Device. HDD-1 oznacza dysk podrzędny na pierwszym kanale IDE. Jeśli BIOS oferuje parametr Boot Device Priority, na pierwszym miejscu musi być opcja Hard Disk DRIVE. Zmieniaj kolejność napędów tylko w razie absolutnej konieczności np. gdy musisz zainstalować Windows ze startowego CD-ROM-u lub gdy chcesz uruchomić tryb MS-DOS z dyskietki, aby zaktualizować BIOS. Po zakończeniu czynności przywróć poprzedni porządek napędów. W wielu notebookach i niektórych desktopach wchodzi się do menu startowego, naciskając określony przycisk ( zazwyczaj [F2], [F11], lub [F12] ) tuz po włączeniu komputera. W menu tym można określić napęd startowy spośród zainstalowanych w obudowie peceta. Ustawienie dotyczy jednak wyłącznie bieżącego uruchomienia. Podczas następnego BIOS powróci do kolejności zdefiniowanej w swoich ustawieniach.
NA SKRÓTY - BEZ TESTÓW
Za każdym razem, gdy uruchamiasz komputer, BIOS konfiguruje i testuje jego podzespoły - procesor, chipset, pamięć roboczą i inne. Procedura diagnostyczna zajmuje sporo czasu ( przede wszystkim w bogato wyposażonych pecetach ). Sprytnym ustawieniem BIOS-u możesz znacznie skrócić czas testów, dzięki czemu nie będziesz musiał sterczeć bezczynnie przed ekranem startowym. Najwięcej zyskasz, jeśli często restartujesz system. Ustaw opcję Enabled w polu Quick Power on Self Test lub w polu Quick Boot. Znajdziesz je za pomocą menu Advanced Bios Features lub w menu Boot, zależnie od wersji BIOS-u. Od tej pory BIOS będzie przeprowadzać jedynie pobieżne testy, np. kontrolując pamięć roboczą tylko raz, zamiast domyślnie ustawionych trzech razy. Nie ma powodu do obaw. Test wykrywa prawie wyłącznie uszkodzenia układów pamięciowych, więc gruntowne sprawdzanie pamięci ( czyli z ustawioną opcją Disabled ) jest uzasadnione tylko podczas pierwszego uruchomienia systemu z nowym lub nowymi modułami. Jeżeli wówczas test nie wykaże błędów, możesz wrócić do pobieżnego sprawdzania. Przyczyną zawieszeń systemu bywają błędy pamięciowe występujące nieregularnie, prawie nie do wykrycia nawet podczas gruntownych testów. Dysponując stabilnie działającym systemem, nie podejmujesz żadnego ryzyka, stosując mniej zasadnicze sprawdzanie. Oprócz tego mażesz spokojnie zablokować testowanie stacji dyskietek. Jeśli tego nie zrobisz, BIOS będzie sprawdzać za każdym razem typ nośników ( 40- lub 80- ścieżkowe ) obsługiwanych przez stacje. Tymczasem już od lat stosuje się tylko dyskietki 80- ścieżkowe. Przejdź więc do menu Advanced Bios Features lub Boot i ustaw opcję Disabled w polu Boot Up Floppy Seek. Jeśli nie znajdziesz takiego parametru, został domyślnie wyłączony przez producenta płyty głównej. Bios i tak wykryje kontroler stacji dyskietek, odpowiedzialny za sterowanie tym napędem. Blokada testu nie przeszkodzi więc wczytać system z dyskietek startowych. Jeśli system traci łączność z kontrolerem stacji, zasygnalizuje to podczas uruchamiania komunikatem typu Floppy disk (s) fail czy Floppy disk controller error. Nowe płyty główne Intela, stosowane m. In. W zestawach Della, mają parametr Intel Rapid Bios Boot. Ustaw go na Enabled, aby skrócić procedury diagnostyczne. Zoptymalizowany kod BIOS-u sprawia, że testy pamięci i stacji dyskietek są wyłączane za jednym zamachem.
TWARDZIEL, ZGŁOŚ SIĘ
Zanim twardy dysk może podjąć działalność w systemie, BIOS musi znać jego parametry techniczne. Jeśli ten warunek zostanie spełniony, użytkownik może podzielić dysk na partycje, sformatować go i używać do gromadzenia plików. Do każdego z dwóch kontrolerów EIDE można podłączyć maksymalnie po dwa dyski EIDE, Każdy z nich jest wyposażony w 40-żyłową wstęgę do podłączenia dysków. Jeden z dysków na wstędze musi być zdefiniowany jako nadrzędny, drugi zaś jako podrzędny (ustawia się to zworkami na tylnej ścianie dysku).Stosownie do tego parametry dysków EIDE figurują w BIOS-ie zazwyczaj jako parametry Primary Master, Primary Slave, Secondary Master, Secondary Slave. Mogą być umieszczone w menu Standard CMOS Setup, Standard CMOS Features lub Main. Najprostszy sposób konfigurowania dysku polega na ustawieniu opcji Auto w polach Type ( także w polach Mode, Access Mode lub Translation Mode - jeśli takie są). Jeżeli parametr Mode nie oferuje konfiguracji automatycznej, wybierz w nim opcję LBA. Podczas uruchamiania systemu BIOS szybko i niezawodnie pobierze z dysków informacje potrzebne do prawidłowego skonfigurowania, dlatego nie opłaca się definiować ręcznie wszystkich parametrów. Jeśli uważasz, że sprawdzenie dysków trwa zbyt długo, ustaw niezajęte kanały EIDE na None. Komputer może się uruchamiać trochę szybciej, gdy zrezygnujesz z każdorazowego wykrywania twardych dysków. Wówczas musiałbyś wstukać ręcznie liczbę cylindrów, głowic i sektorów. Prawie każdy BIOS udostępnia funkcję IDE HDD Auto Detection lud Enter to autodetect, która Cię w tym wyręczy. Znajduje się zazwyczaj w sąsiedztwie pozostałych parametrów dyskowych, a niekiedy ma do dyspozycji oddzielne menu. Podczas uruchamiania uważnie obserwuj ekran startowy. Większość BIOS-ów wyświetla na nim listę dysków wraz z ich pojemnościami. Jeżeli podana pojemność jednego z dysków nie zgadza się z rzeczywistą ( dotyczy to przede wszystkim pojemności 504 MB,8 GB, 32 GB i 128 GB), masz do czynienia ze starym BIOS-em. Rozwiązaniem może być jego aktualizacja. Jeżeli w pececie jest zainstalowana nagrywarka EIDE, wybierz odpowiedni typ napędu w polu Type ( jeśli go brakuje, ustaw None).
DYSK NA MAKSA
Najbardziej istotne są parametry typów PIO i Ultra DMA (np. PIO Mode i Ultra DMA Mode). Największą wydajność transmisji zapewnia tryb Ultra DMA. Pola dotyczące tego trybu warto ustawić na Auto. Są pogrupowane oddzielnie dla każdego dysku w polach Primary Master, Primary Slave, Secondary Master i Secondary Slave, umieszczonych z kolei w menu Standard CMOS Setup, Standard CMOS Features lub Main. Jeżeli tam ich nie znajdziesz, sprawdź w menu Chipset Features Setup i Integrated Peripherals. Wiele BIOS-ów udostępnia parametr Multi Sector Transfer, Block Mode lub HDD Block Mode Sectors. Ustaw w nim opcję Maximum, Enabled lub HDD MAX. W wyniku tego transmisja danych będzie wykonywana w grupach wielosektorowych, co jest znacznie efektywniejsze od przesyłania każdego sektora oddzielnie. Opcja ta nie ma znaczenia podczas pracy w systemie Windows, który komunikuje się z dyskami, omijając BIOS, jednak zwiększa wydajność dysku w DOS-ie i skraca czas wczytywania systemu. To samo tyczy parametru 32 Bit Mode lub 32 Bit Transfer Mode. Jeżeli jest, ustaw go na Enabled. Większość dysków wyprodukowanych po 1995 roku dysponuje funkcją SMART (Self-Monitoring,Analysis and Reporting Technology). Mówiąc po uproszczeniu, pozwala BIOS-owi zapytać dysk o jego kondycję-pod warunkiem, że w stosownym polu widnieje opcja Enabled. Szukaj parametru zawierającego łańcuch SMART, np. HDD S. M. A. R. T. Capability, HDD S. M. A. R. T. for Hard Disk czy SMART Monitoring. Może być umieszczony w menu Standard CMOS Setup, Standard CMOS Features lub Main - w obrębie konkretnego dysku (np. Primary Master). W niektórych wersjach BIOS-u ukryto wspomniany parametr w takich menu, jak Advanced, Advanced Bios Features czy Advanced Bios Setup.
PAMIĘĆ - SZYBKA I STABILNA
Chcąc iść na pewniaka, wczytaj domyślne wartości parametrów. Skorzystaj w tym celu z funkcji Load Bios Setup Defaults lub Load Default Setting. BIOS ustawi wówczas czas dostępu do pamięci tak, że komputer straci na wydajności, lecz zyska na stabilności. W ustawieniach BIOS-u można zmieniać konfiguracje pamięci w celu dostosowania do własnych potrzeb. Dzięki temu możesz osiągnąć kompromis wydajności i stabilności. Największa uwagę należy poświęcić parametrom DRAM Frequency, DRAM Clock, SDRAM Capability ( lub SDRAM Operating Mode czy SDRAM Timing), a także SDRAM Configuration. Szukaj ich w menu Advanced Chipset Features ďChip Configuration.
CZĘSTOTLIWOŚĆ TO PODSTAWA
Zadbaj koniecznie o taktowanie pamięci właściwą częstotliwością i włącz automatyczny jej dobór (opcja Auto). Jeżeli system nie będzie działać stabilnie, ustaw parametr DRAM Frequency czy SDRAM Operating Mode na 100 MHz, PC100 lub 100. Powyższa wskazówka dotyczy pamięci SDRAM PC100. Jeśli masz inną pamięć, dostosuj wartości podawane w BIOS-ie do jej osiągów. Przykładowo w przypadku modułów PC266 i PC2100 należy wybrać opcję 266 MHz itp.Wiele chipsetów (VIA) pozwala taktować magistralę FSB (Front Side Bus) i pamięć roboczą odmiennymi częstotliwościami. Możesz więc podać inną wartość w polu CPU Frequency, a inną w polu DRAM Frequency. Zamiast powyższych parametrów możesz natrafić na inne pole (np. System ęSDRAM Frequency Ratio), w którym ustawia się stosunek częstotliwości - np. 100: 133, gdy masz Celeron z FSB 100 MHz i układami pamięciowymi SDRAM PC133. Przeprowadzenie wewnętrznych ustawień pamięci najlepiej powierzyć BIOS-owi. Ustaw w tym celu opcję SPD (Serial Presence Detect) w parametrze SDRAM Timing, SDRAM Configuration lub podobnym. W układzie SPD producent modułów zapisuje właściwości techniczne modułów - czas dostępu, wewnętrzne czasy propagacji i architekturę układów pamięciowych. Jednak niekiedy BIOS błędnie interpretuje dane SPD lub ulegają one uszkodzeniu. Wówczas należy poustawiać opcję Manual w wymienionych powyżej polach i poeksperymentować z wartościami podanymi w polach CAS Latency, RAS Precharge i RAS to CAS Delay. Wielu producentów zamieszcza na układach pamięciowych naklejkę z ciągami liter i cyfr ( np. PC133 222). Pierwszy ciąg oznacza typ modułu (tu: PC133), a kolejne trzy cyfry symbolizują optymalne ustawienia parametrów CAS Latency, RAS Precharge i RAS to CAS Delay. CAS Latency określa liczbę cykli taktowania, które upływają podczas odczytu, zanim na wyjściu z modułu znajdzie się kompletny adres komórki, zdefiniowany numerem wiersza i kolumny. Na początku chipset za pomocą RAS (Row Address Strobe) przekazuje układowi pamięciowemu sygnał żądanego wiersza. Po upływie czasu oczekiwania, nazywanego RAS to CAS Delay, w którym odbywa się transmisja wspomnianego sygnału, nadany zostaje za pośrednictwem CAS (Column Address Strobe) sygnał kolumny. Każda operacja wykonywana na komórce pamięciowej usuwa jej zawartość, dlatego musi ona być ponownie zapisywana w komórce. Czas upływający między odczytywaniem komórki pamięciowej i jej ponownym zapisem to tzw. RAS Precharge. We wszystkich wymienionych polach przyspiesza się działanie pamięci, wpisując niższe wartości, a wyższe zapewniają większą stabilność. Chcąc osiągnąć wzrost wydajności, przełącz pola takie jak DIMM Interleave Setting lub Bank Interleave na Enabled, 2way lub 4way (zależnie od liczby banków pamięci). Układy pamięciowe są bowiem podzielone na tzw. banki czy segmenty. Przy włączonym przeplocie adresowanie kolejnego segmentu pamięci odbywa się już w momencie odczytu z poprzedniego segmentu. Zatem przeplot przynosi korzyści dopiero przy co najmniej dwóch bankach pamięci. Bieżące moduły SDRAM dysponują zazwyczaj dwoma lub czterema bankami, a moduły z układami DDR są wyposażone w jeden lub dwa segmenty. Komunikat SDRAM at Row (s) pojawiający się podczas uruchamiania peceta informuje o liczbie segmentów segmentów module pamięciowym. Również parametr SDRAM Cycle Time nakazuje wybierać między wydajnością i stabilnością systemu. To samo dotyczy pól, w których występuje skrót Tras lub Trc. BIOS pozwala ustawić w nich zazwyczaj wartości 5/7 i 7/9. Określają one, przez ile cykli taktowania segment adresowy ma być otwarty dla następujących po sobie odwołań, stanowią więc minimalną liczbę cykli taktowania między odwołaniami do tego samego segmentu pamięci. Wyższe wartości, takie jak 7/9, zwiększają stabilność kosztem wydajności.
PODZIAŁ ZASOBÓW - ODWIECZNY PROBLEM
Jeżeli nie masz w komputerze starych kart ISA, nie musisz się martwić o zarządzanie skromnymi zasobami peceta. Zajmie się tym BIOS na spółkę z systemem operacyjnym, wykorzystując standardy Plug & Play i ACPI (Advanced Configuration and Power Interface). Teoretycznie, bo w praktyce sytuacja wygląda nieco inaczej. Podział zasobów już od dawna stanowi źródło problemów. Przez zasoby należy w tym wypadku rozumieć przede wszystkim sygnały przerwań (IRQ, Interrupt Request), gdyż właśnie one są najbardziej deficytowym artykułem. W wyniku braku zasobów dochodzi do konfliktów, ponieważ dwa lub kilka podzespołów uzurpuje sobie prawo do jednego przerwania. Konflikty te objawiają się na różne sposoby. Rozpoznasz je po ikonie z wykrzyknikiem w Menedżerze sprzętu. Niedziałający lub działający sporadycznie podzespół komputera czy drgający kursor myszy mogą wskazywać problem z przerwaniami. Mimo tendencji do oddawania kontroli systemowi operacyjnemu, wiele kłopotów związanych z przerwaniami można usunąć z poziomu BIOS-u. Stosowne opcje mieszczą się zazwyczaj w menu PnP/PCI Configuration, PnP and PCI Setup lub Advanced │ PCI Configuration. Gdy system odmówi posłuszeństwa po zainstalowaniu nowego podzespołu sprzętowego, może uda Ci się rozwiązać problem, usuwając dane ESCD (Extended System Configuration Data) z poziomu ustawień BIOS-u. Jest to zbiór, w którym BIOS gromadzi informacje o przyporządkowaniu zasobów systemowych. Dzięki temu nie musi ustalać ich na nowo podczas każdego uruchamiania. Aby usunąć dane ESCD, ustaw opcję Enabled lub Yes w polu Clear ESCD, Clear NVRAM, Reset Configuration Data lub w polu Update ESCD. Po ponownym uruchomieniu systemu BIOS powinien przywrócić poprzednią wartość parametru. Na wszelki wypadek możesz to sprawdzić, aby nie spowodować wydłużenia procedury startowej. Parametr PnP OS Installed, Plug and Play Aware OS lub podobny decyduje o podziale obowiązków między BIOS i system operacyjny podczas wykonywania czynności konfiguracyjnych. Ustaw w nim opcję Yes lub Enabled, jeżeli BIOS ma konfigurować tylko podzespoły sprzętowe niezbędne do uruchomiania systemu. Takim elementom, jak karta dźwiękowa czy sieciowa, zasoby przydzieli dopiero system operacyjny. Natomiast przy ustawieniu No lub Disabled BIOS przejmuje konfigurowanie wszystkich podzespołów. Jak wykazuje praktyka, wiele problemów można usunąć, zmieniając to ustawienie. W razie problemów po prostu spróbuj uaktywnić drugą z opcji. To zaskakujące, ale nawet w Windows XP, który ponad wszelką wątpliwość jest zgodny ze standardem Plug & Play, Microsoft zaleca ustawienie No lub Disabled. Jeżeli chcesz korzystać ze starej karty rozszerzeniowej ISA, którą konfiguruje się za pomocą zworek, przełączników DIP lub dołączonego oprogramowania, musisz zablokować zarezerwowane dla niej zasoby przed ACPI ABPI Plug & Play. Przejdź w tym celu do pola IRQ x used by ISA i ustaw w nim opcję Yes. Jeżeli w Twoim BIOS-ie jest parametr IRQ x assigned to, uaktywnij w nim opcję Reserved, ISA lub Legacy ISA. Zależnie od wersji BIOS-u, czasem trzeba wybrać opcję Manual w polu Resources Controlled By. W przeciwnym razie powyższe parametry mogą być niewidoczne albo nie uda się dotrzeć do podmenu podmenu nazwie IRQ Resources, Resource Exclusion lub podobnej. Do zasobów systemowych oprócz przerwań IRQ zalicza się również kanały DMA (Direct Memory Access). Dzięki nim karty ISA mogą odczytywać i zapisywać dane w pamięci głównej, nie obciążając procesora. Jeżeli Twój BIOS oferuje pole DMA x used by ISA lub podobne, musisz zablokować kanały DMA używane przez kartę ISA niekompatybilną ze standardem Plug & Play (sprawdź w instrukcji obsługi płyty). Na wypadek konfliktów przerwań występujących w kartach PCI większość BIOS-ów udostępnia opcję przyporządkowania przerwań poszczególnym gniazdom PCI. Odpowiada za nią parametr PCI Slot x lub Slot x IRQ. Jeśli w BIOS-ie brakuje takiego pola lub nie ma pożądanego rezultatu, trzeba przekładać karty z gniazda do gniazda i sprawdzać, czy działają bez zarzutu. Wszystkie wersje Windows od wersji 95 OSR 2 potrafią zmieniać przydziały przerwań niezależnie od tego, w jaki sposób zostały porozdzielane z poziomu BIOS-u. Wprawdzie system operacyjny i tak stroni od podobnych czynności, możesz wyłączyć stosowną funkcję (np. w przypadku uporczywych problemów). Przywołaj w tym celu Menadżer urządzeń, rozwiń gałąź Urządzenia systemowe, po czy kliknij dwukrotnie pozycję Magistrala PCI. Następnie wskaż kartę Zarządzanie przerwaniami (IRQ) i usuń zaznaczenie pola wyboru Używaj sterowania przerwaniami (IRQ). W Windows 2000 i XP wspomniana karta dostępna jest w gałęzi Komputer - jednak tylko w przypadku, gdy system operacyjny nie został zainstalowanych w trybie ACPI. Przed zainstalowaniem środowiska Windows XP opłaca się poszukać w BIOS-ie parametru Interrupt Mode, APCI Mode lub podobnego. Jeżeli jest dostępny, powinien się znajdować w Bios Features Setup (niekiedy w menu Power). Gdy ustawisz w nim opcję APIC albo Enabled, płyta główna będzie zarządzać nie piętnastoma, lecz aż dwudziestoma czterema przerwaniami IRQ. APIC (Advanced Programmable Interrupt Controller) to rozszerzony wariant kontrolera przerwań, przeznaczony do systemów wieloprocesorowych. W systemach tego typu również komunikacja między poszczególnymi procesorami odbywa się za pośrednictwem przerwań. Poza tym przed instalowaniem Windows XP uaktywnij pole ACPI, jeśli jest dostępne w Twojej wersji BIOS-u. Zapewne znajdziesz je w menu Power Management Setup albo Power. Zauważ, że APIC nie ma nic wspólnego z ACPI. Gdy procedury instalacyjne Windows XP trafią na APIC w systemie ACPI, środowisko wykryje pecet jako ACPI Uniprocessor PC (co widać w oknie Menedżera urządzeń) i zarządza maksymalnie 24 przerwaniami.
KARTA GRAFICZNA - STABILNOŚĆ PONAD WSZYSTKO
Ten, komu zależy na stabilnym systemie, musi poświęcić trochę wydajności - ta zasada dotyczy przede wszystkim kart graficznych. Jeżeli system kaprysi w grach 3D, przestaw parametr AGP Fast Write na Disabled. Szukaj go w menu Advanced Chipset Features lub w menu Advanced ˝ Chip Configuration. Jest dostępny na płytach głównych, których chipset obsługuje tryb AGP 4x (od prawie dwóch lat obsługują go niemal wszystkie chipsety). Parametr AGP Fast Write miał przyspieszyć system. W tym trybie dane z procesora i chipsetu wędrują prosto do karty graficznej, omijając pamięć operacyjną, która stanowi wąskie gardło transmisji danych w trybie AGP 4x. Jednak sterowniki chipsetu i karty graficznej muszą nadążać za szybką technologią, w przeciwnym razie system będzie się często zawieszał.Jeśli nie masz zamiaru rezygnowaćz AGP Fast Write, zaktualizuj BIOS i sterowniki - może w ten sposób uda Ci się zwiększyć stabilność systemu. Gdy karta graficzna powoduje zawieszenia, warto sprawdzić tryb AGP. W przypadku karty AGP 4x może pomóc zmiana standardowej wartości Auto na 2x w polu AGP Mode lub AGP Capability. Pole to mieści się w menu Advanced Chipset Features lub menu Advanced ˝ Chip Configuration. Pamiętaj jednak, ze komputer utraci nieco wydajności. Tylko BIOS-y płyt głównych z chipsetami VIA są wyposażone w parametr AGP Drive Strength lub AGP Comp. Driving (znajduje się w menu wspomnianych powyżej). Zamiast domyślnej opcji Auto można ustawić Manual i podać szesnastkową wartość intensywności sygnałów przebiegających między chipsetem i AGP. Optymalna wartość zależy od płyty głównej, chipsetu i karty graficznej. Ewentualnych zaleceń możesz szukać w witrynie producenta kart graficznych. Możesz (w niewielkim stopniu) zwiększyć wydajność graficzną za pośrednictwem parametru AGP Apperture Size lub Graphics Window Size w menu Advanced Chipset Features lub Advanced ˝ Chip Configuration. Parametr AGP Apperture Size pozwala ustalić, jak duży obszar pamięci systemowej karta graficzna może wykorzystywać do buforowania tekstur - w nowych pecetach zaleca się ustawić 64 lub 128 MB. Obszar nie powinien być mniejszy od 32 MB, gdyż spowoduje to wyraźny spadek wydajności.
PORT RÓWNOLEGŁY - BEZ PROBLEMÓW Z DRUKARKĄ
Gdy drukarka nie działa tak, jak powinna, lub pracuje ślamazarnie, przyczyną mogą być niewłaściwe ustawienia w BIOS-ie. Parametry dotyczące drukarek znajdziesz w menu Integrated Peripherals i w menu Advanced çI/O Device Configuration. Są to: Parallel Port wzgl. Onboard Parallel Port i Parallal Port Mode. W Polu Parallel Port można zdefiniować adres portu równoległego, przez który komputer komunikuje się z drukarką. Zazwyczaj najbardziej rozsądnym ustawieniem jest opcja Auto - dzięki niej BIOS automatycznie wyszuka prawidłową wartość. W niektórych BIOS-ach brakuje takiej opcji i należy wybrać 378 lub 378H, aby odwoływały się do portu LPT1. Jeśli masz tylko jeden port równoległy, to ustawienie jest na pewno prawidłowe. Wybierając 278 lub 278H, uaktywnisz komunikację z drugim portem równoległym. W polu Parallel Port Mode należy wybrać tryb transmisji portu równoległego. Większość bieżących drukarek radzi sobie z szybką transmisją w trybie ECP (Enhanced Capabilities Port). Tryb ten wykorzystuje tryb DMA, więc odwołuje się bezpośrednio do pamięci RAM, nie obciążając procesora. Gdy uaktywnisz parametr ECP, w ustawieniach BIOS-u powinien stać się dostępny inny parametr - DMA Channel (lub podobny).Nie zmieniaj jego domyślnego ustawienia, chyba że masz zainstalowaną kartę ISA, która rezerwuje dla siebie ten sam kanał DMA, co port równoległy. Z portu równoległego mogą korzystać nie tylko drukarki i skanery. Podłączając inne urządzenie, możesz ustawić w BIOS-ie opcję EPP (pole Parallel Port Mode).W wielu BIOS-ach są dostępne opcje EPP 1.7 i EPP 1.9. Różnice między obydwoma wariantami trybu EPP są znikome, mimo to niektóre urządzenia mogą nie akceptować trybu EPP 1.9. Wówczas nastaw tryb EPP 1.7. Korzystanie z trybów EPP i ECP jest możliwe tylko wtedy, gdy zarówno urządzenie peryferyjne, jak i jego kontroler i sterownik obsługują transmisje ECP/EPP. Sprawdź to w instrukcji obsługi, polegając na informacjach producenta. Hawlett-Packard na przykład poleca stosowanie tego trybu w drukarkach serii Deskjet, począwszy od modelu Deskjet 540. Jeżeli producent nie zamieszcza wzmianki o trybach ECP/EPP lub jeśli występują problemy podczas drukowania, zaleca się alternatywnie tryb SPP. Stosowna opcja w BIOS-ie to Standard lub Normal. Tryby użytkowania portu równoległego są kompatybilne w dół, czyli względem poprzedników. Oznacza to, że nowa drukarka powinna współpracować nawet ze starym komputerem, który dysponuje tylko trybem SPP.
ZARZĄDZANIE ENERGIĄ- BIOS MA MNIEJ DO GADANIA
Menu Power Management Setup i Power pozwalają sterować zarządzaniem energią, dzięki czemu pecet zużywa mniej prądu. Jednak tylko w starszych modelach ustawienia BIOS-u mają rzeczywiście wpływ na sposób zarządzania energią. Komputery z zainstalowanym systemem Windows 98 SE, Me, 2000 lub XP i z BIOS-em nie starszym niż dwuletni mają do dyspozycji interfejs ACPI (Advanced Configuration and Power Interface). W tym przypadku system operacyjny przejmuje kontrole nad tym, kiedy komputer lub poszczególne podzespoły mają uaktywniać tryb energooszczędny. Przed rozpoczęciem czynności instalacyjnych trzeba sprawdzić, czy w polu ACPI Function lub IPCA Function została ustawiona opcja Enabled. W przeciwnym razie Windows włączy i zainstaluje mechanizm APM (Advanced Power Management). Przywołaj Menadżer urządzeń i zaznacz opcję Wyświetl według połączeń. Jeśli w jednej z gałęzi znajdziesz łańcuch ACPI, oznacza to, że możesz z poziomu Windows sterować oszczędzaniem energii. Jeśli zamiast niej znajdziesz gałąź Obsługa zaawansowanego zarządzania energią, piecze nad funkcjami energooszczędnymi ma BIOS na spółkę z Windows. Aby uaktywnić zarządzanie APM, przejdź w BIOS-ie do pola PM Control by APM i ustaw w nim opcję Enabled. Gdy APM przejmie kontrole nad wspomnianymi funkcjami, możesz ustalać, po jakim czasie bezczynności urządzenie ma przechodzić w energooszczędny tryb oczekiwania. Parametr HDD Power Down na przykład służy do określania, kiedy ma być wyłączany twardy dysk, natomiast pole PWR Button, Soft-Off by PWRBTN, Power Button Function lub Power Button<4 sec do definiowania, co ma zrobić komputer, gdy użytkownik naciśnie włącznik. Jeśli ustawiona jest opcja Soft Off, komputer zostanie wyłączony, natomiast w wypadku Suspend - tylko wstrzymany. Jednak nawet gdy pecet dysponuje wyłącznie trybem APM, znacznie łatwiej zarządzać funkcjami oszczędzania energii przez Panel sterowania niż w BIOS-ie. Tylko w przypadku, gdy BIOS nie oferuje ani jednego parametru z łańcuchem ACPI i APM, ustawienie w polu Power Mangement wpływa na zarządzanie energią. Jeśli chcesz, aby komputer przechodził często do trybu oczekiwania, wybierz zestaw predefiniowanych ustawień, dostępnych zazwyczaj po wybraniu opcji Max Savings. Jeśli wolisz, aby był wprowadzany w stan wstrzymania rzadziej (tylko po dłuższej bezczynności), wybierz opcję Min Savings. Chcąc definiować ręcznie czas bezczynności, ustaw opcję User Defined w polu Power Management.
wydawca:
© PC WORLD COMPUTER nr 10/2002 (4)
dział: W PRAKTYCE