Lenin i narodziny bolszewizmu
Lenin stworzył partię bolszewicką. Ta partia wyeliminowała wszystkie inne stronnictwa polityczne by stać się jedynym źródłem władzy politycznej.
Jest bardzo mało dokumentów świadczących o jego młodości. Najprawdopodobniej dlatego, że nie chciano by pokazywać go w innym świetle, niż te które aktualnie mamy.
Urodził się w Symbirsku w 1870 roku jako Władimir Iljicz Uljanow.
Jego brat w 1887 roku (Aleksander Uljanow) chciał dokonać zamachu na cara i w związku z czym został aresztowany i stracony.
Lenin nie wykazywał zainteresowań polityką - ale przyswajał sobie ideologię Marksa i Plechanowa.
Studiował prawo na uniwersytecie w Kazaniu.
Na studiach został wciągnięty do Woli Ludu, organizacji która chciała kontynuować to, co miał zamiar zrobić brat Lenina (na czele org. Stał Łazar Bogoraz), został aresztowany po manifestacji w 1887 roku, ale na krótko. Zrezygnował ze studiów chcąc uprzedzić relegacji, ale to się nie powiodło, bo wraz z 39 studentami wyleciał z uniwersytetu.
Działalność w Woli Ludu i brat zamachowiec nie pozwoliły mu na powrót na studia.
Duże znaczenie miały dla niego pisma Nikołaja Czernyszewskiego
jego poglądy nie opierały się na chęci zamachu i działania, ale na pielęgnowaniu nienawiści
Oficjalna biografia Lenina przedstawiona w latach dwudziestych była wzorowana na żywocie Chrystusa (protagonista nie poddający się zmianie, którego los jest przesądzony w dniu narodzin).
Klasyczna doktryna Marksa odnosiła się do krajów o dojrzałej gospodarce kapitalistycznej. Ale w Rosji było bardzo dużo jego zwolenników i w latach 70. XX wieku sformułowano doktrynę „odrębnej drogi”, wg której Rosja, rozwijając własną odmianę socjalizmu opartego na wspólnocie wiejskiej, dokona przeskoku wprost do socjalizmu z pominięciem etapu kapitalizmu - i tę koncepcję powszechnie akceptowano w kręgach radykalnych.
Podobnie jak Wola Ludu gardził kapitalizmem i burżuazją, w których nie widział sojuszników socjalizmu a wrogów
w czerwcu 1890 władze pozwoliły Leninowi przystąpić do egzaminów eksternistycznych. Zdał je w listopadzie 91', ale nie zajął się praktyką adwokacką, a studiowaniem literatury ekonomicznej, bo chciał sprawdzić, jakie są możliwości zastosowania socjaldemokracji w Rosji.
Rosja w latach 1890 -1900 przeżywała dramatyczny zryw rozwoju przemysłu: wzrost liczby robotników przemysłowych, stopa rozwoju gospodarczego osiągnęła taki poziom, jakiego nie było w żadnym innym kraju.
Piotr Struwe uważał, że Rosja miała dojść do socjalizmu w 2 etapach:
najpierw: przejść przez stadium w pełni rozwiniętego kapitalizmu (zwiększą się szeregi proletariatu, jednocześnie wzrosną burżuazyjne swobody
burżuazja zmiecie samowładztwo i jego „feudalne” fundamenty gospodarcze, zostanie przygotowany grunt pod następny etap rozwoju historycznego - przejście do socjalizmu.
Lenin uważał, że Rosja powinna stwierdzić, że już jest państwem kapitalistycznym - nikt tego zdania nie podzielał, a on do tego doszedł studiując te książki ekonomiczne. Przez co Lenin mógł stwierdzić, że Rosja jest już gotowa do rewolucji. Uważał, że to robotnik rosyjski obali absolutyzm i poprowadzi proletariat do walki politycznej ku zwycięskiej rewolucji komunistycznej (teoria, która godziła Marksa z Wolą Ludu).
Lenin dzielił ludzi i zjawiska na kategorię własną (pod jego zasięgiem i wpływem) i obcą (poza zasięgiem i wpływem) - czyli tzw. przyjaciel - wróg, co przyczyniło się do pojmowania polityki jako wojny. Nie tolerował sprzeciwy (w formie opozycji czy krytyki). Ale uważał, że „on to lud” (tak jak Robespierre), nie chciał wyodrębniać się z ruchu jako jednostka. Był okrutny, wydawał rozkazy skazujące ludzi na śmierć (nawet za małe wykroczenia), nie miał wyrzutów sumienia, ale nie czerpał z tego przyjemności tylko wręcz przeciwnie- było mu to obojętne.
Lenin był zwolennikiem rewolucji światowej, dla którego granice państwowe były przeżytkiem innej epoki, nacjonalizm zaś dywersją w walce klas. gotów był stanąć na czele rewolucji w każdym kraju, gdziekolwiek nadarzałaby się taka okazja. Był ubogi kulturalnie (;p), nie interesowało go nic prócz ruchu.
1893 przeprowadził się do Petersburga by „poświęcić się prawu”, ale tak naprawdę chciał się skontaktować z kręgami radykałów i zapewnić sobie karierę rewolucjonisty. Poznał Piotra Struwe. 2 lata później wyjechał za granicę poznał Plechanowa.
Przełom lat 95/96 Lenin był aresztowany razem ze swoimi towarzyszami za podżeganie do strajków. Nakreślił wtedy zarys funkcji partii socjaldemokratycznej, ale zaprzeczał policji jakoby to on to zrobił.
Dostał wiadomość z rodzinnych stron, że robotnicy walczą o korzyści gospodarcze a nie polityczne.
REWIZJONIZM -czołowi rosyjscy socjaldemokraci wzywali do zrewidowania Marksowskiej teorii społecznej w świetle najnowszych doświadczeń.
Wg Lenina kierowanie sprawą robotników musiało spaść na barki socjalistycznej inteligencji. A ta koncepcja podważała istotę demokraci - wolą ludu staje się nie to, czego pragną żywi ludzie, lecz to, co inni, lepsi od nich, uważają, za „prawdziwy” interes.
1902 rok - w broszurze „Co robić” Lenin przedstawił swoje stanowisko. Idee Woli Ludu w socjaldemokratycznym słownictwie. Lenin apelował o stworzenie zdyscyplinowanej i scentralizowanej partii, złożonej z etatowych rewolucjonistów zawodowych, oddanych obalaniu caratu. Odrzucał koncepcję demokracji wewnątrzpartyjnej, a także przekonanie, że ruch robotniczy pozostawiony własnym siłom, zdolny będzie co najwyżej powołać związki zawodowe. Odrzucał podstawowe zasady marksistowskiej doktryny i demokratyczny element socjaldemokracji.
II zjazd partii - lipiec 1903, Bruksela, Wszyscy delegaci z wyjątkiem 4 wywodzili się z inteligencji. Na tym zjeździe doszło do rozłamu partii. Lenin ogłosił, że jego partia jest partią „bolszewicką” (bolsznistwo - większość)
Ani bolszewicy ani mienszewicy nie wywarli dużego wpływu na rewolucję w 1905 roku. Dopiero w grudniu 1905 roku po utworzeniu Petersburskiej Rady Delegatów Robotniczych mienszewicy mogli się wykazać aktywnością w rewolucji, która do tego czasu była zdominowana przez liberałów i przez liberalne programy. Lenin nie był bezpośrednio zaangażowany w te wydarzenia.
Zdaniem Lenina rewolucja socjalistyczna mogła przybrać tylko jedną postać- powstania zbrojnego. Aby poznać strategię i taktykę partyzantki miejskiej, pilnie studiował jej historię (pamiętniki Gustave'a Clusereta - wojskowego dowódcy Komuny Paryskiej). To czego się nauczył przekazywał swoim zwolennikom.
Kwiecień 1906 zjazd w Sztokholmie, mienszewicy i bolszewicy chciały podjąć próbę przywrócenia jedności. Lenin odniósł tam porażkę.
Partia bolszewicka w okresie formowania - charakterystyka:
przeważająco wiejska - jej członkowie wywodzili się z ludzi urodzonych na wsi i utrzymujących z nią więź
przeważająco wielkoruska - jej znaczną część stanowiły ziemie zamieszkane przez Wielkorusów.
Wniosek: partia tkwiła korzeniami w warstwach i ziemiach o najstarszej tradycji poddaństwa.
Mienszewicy i bolszewicy mieli słaby związek z robotnikami przemysłowymi.
1905 - 1914 Lenin opracował rewolucyjny program dotyczący spraw chłopstwa i mniejszości narodowościowych. Lenin dążył do identyfikacji i wykorzystywania źródeł niezadowolenia mogących służyć przyspieszeniu rewolucji. Wg tradycyjnego poglądu socjaldemokratycznego (Marks i Engels) na sprawę chłopską - chłopi byli, z ewentualnym wyjątkiem bezrobotnego proletariatu, reakcyjną warstwą „drobnomieszczańską”. Natomiast Lenin, na podstawie obserwacji doszedł do przekonania, że chłop jest naturalnym, choć tymczasowym sojusznikiem robotnika przemysłowego. Aby go pozyskać partia musiała wyjść poza oficjalny program rolny, obiecujący chłopstwu jedynie uzupełnienie odcinków gruntów, które w 1861 roku na mocy ukazu o uwłaszczeniu mieli otrzymać za darmo (ale to stanowiło tylko ułamek powierzchni ziemi, jakiej potrzebowali). Lenin mentalność chłopską poznawał w rozmowach z Gaponem, po „Krwawej niedzieli”.
Lenin doszedł do wniosku, że socjaldemokraci powinni obiecywać chłopstwu całą własność obszarniczą, nawet gdyby to miało prowadzić do umocnienia skłonności „drobnomieszczańskich” i „kontrrewolucyjnych”. Socjaldemokracja powinna przejąć program rolny od eserowców.
Niebezpieczeństwem dla reform Lenina były reformy Stołypina - zwiastujące stworzenie klasy niezależnych, konserwatywnych chłopów.
Socjaldemokraci uważali, że nacjonalizm jest ideologią reakcyjną - odwraca uwagę robotnika od walki klas i sprzyja rozkładowi wielkich państw. Ale Lenin zdawał sobie sprawę, że połowa ludności cesarstwa składa się z nie-Rosjan, z których część ma wysoką rozwiniętą świadomość narodową, a niemal wszyscy pragną większego zakresu samorządów terytorialnych lub kulturalnych. Oficjalny program partii z 1903 roku narodowościom oferował równouprawnienie obywatelskie, oświatę w językach rodzimych i samorząd lokalny, co wyrażało się wyłącznie niejasną formułą o „prawie wszystkich narodów do samookreślenia”.
Lenin odrzucał federalizm -bo sprzyjał dezintegracji wielkich państw i autonomię kulturalną -bo instytucjonalizowała zróżnicowania etniczne. W 1913 roku sformułował bolszewicki program w kwestii narodowościowej. Opierał się na własnej interpretacji stanowienia narodów - uważał, że mniejszości przy obecnej sytuacji w państwie zasymilują się zamiast separować.
Finansowanie partii bolszewickiej:
bogaci sympatycy wpłacali pieniądze - np. Sawwa Morozow
pieniądze pochodziły z czynów przestępczych! (napady rabunkowe zwane EKSPROPRIACJE: napady na urzędy pocztowe, stacje kolejowe, pociągi, banki)
Afera Schmitta - N.P. Schmitt był spokrewniony z Morozowem, był zamożnym wytwórcą mebli. W 1906 roku popełnił samobójstwo (w oczekiwaniu na rozprawę sądową - był oskarżony o sfinansowanie zakupu broni użytej w czasie grudniowego powstania moskiewskiego). Testamentu nie zostawił, ale Gorkiemu i innym przyjaciołom powiedział, że chciałby by jego majątek (ok. 500 tys. rubli) dostał się socjaldemokratom. Taka dyspozycja w prawie jest pozbawiona mocy, gdyż partia działając nielegalnie, nie mogła być beneficjentem spadku. Pieniądze poszły w ręce jego najbliższego brata - niepełnoletniego. Aby zapobiec roztrwonieniu majątku bolszewicy na zebraniach, którym przewodniczył Lenin postanowili zrobić wszystko by temu zapobiec. Młodocianego brata szybko przekonano by zrzekł się swojej części spadku na rzecz dwóch sióstr. Następnie uzgodniono, że dwaj bolszewicy będą się do nich zalecać i poślubią je. Młodszą - niepełnoletnią, wydano za nieokrzesanego bolszewika - Wiktora Taratuta, jednak dla zmylenia czujności policji zaaranżowano jej kolejne zamążpójście, fikcyjne z szacownym obywatelem. 190 tys. rubli, które później przypadły jej w udziale, przekazano do Paryża do kasy bolszewików. Druga siostra wyszła za mąż za socjaldemokratę o sympatiach bolszewickich, ale tylko część pieniędzy przekazał. To się nie spodobało. Sprawa trafiła do sądu polubownego socjalistycznego i kazał oddać połowę. Ale pod groźbą fizyczną przekonano go, żeby w końcu przekazał spadek Leninowi.
W 1908 roku ruch socjaldemokratyczny zaczął podupadać, bo ostygł zapał rewolucyjny inteligencji, ale także dlatego, że infiltracja policyjna uniemożliwiała wszelką działalność podziemną. Aresztowano socjaldemokratów, zanim zdążyli wykonać jakiś ruch. Mienszewicy mieli nową strategię - kładli nacisk na działalność legalną. Niektórzy nawet partię socjaldemokratyczną chcieli zastąpić partią robotnicza.
A Lenin musiał też się przystosować, ale do swoich celów wykorzystywał agentów policji. Wykorzystał złodzieja Roberta Malinowskiego - zataił jego przeszłość i koleś kandydował w wyborach do Dumy. Wybrany za pomocą policji. Wykorzystywał immunitet do wygłaszania płomiennych socjaldemokratycznych przemówień - które były uzgadnianie ze służbami bezpieczeństwa. Jego kariera zakończyła się w 1914. Nowy wiceminister spraw wewnętrznych postanowił położyć kres działalności politycznej Malinowskiego - bo dowiedział się, że z pomocą policji infiltruje Dumę.
Dwa lata przed wybuchem I wojny światowej Lenin spędził w Krakowie - utrzymywał kontakt ze swoimi zwolennikami w Rosji. Popierał Związek Wyzwolenia Ukrainy. Policja austriacka aresztowała Lenina jako obcych poddanych, podejrzewanych o szpiegostwo. Za Leninem wstawiły się wtedy wybitne osobistości. Dostał przepustkę i wyjechał do Wiednia, a potem przebywał w Szwajcarii.
Lenin po wybuchu wojny sformułował deklarację, w której głosił że będzie dobrze jeżeli cesarstwo Rosji upadnie. Został oskarżony o bycie szpiegiem dla Niemców. Niemcy chcieli go w jakiś sposób wykorzystać, bo głoszenie idei upadku caratu to popieranie Niemców, ale on się nie zgodził. Lenin nawiązał bliższe stosunki z estońskim przywódcą, ale to też nie było super ważne.
Inessa Armand - kochanka Lenina.
Bolszewicy sięgają po władze
W 1917 roku były dwie rewolucję - lutowa i październikowa ale na miano rewolucji zasługuje tylko lutowa, ponieważ rozruchy jakie wybuchły, co prawda nie były ani nieoczekiwane ani sprowokowane, to jednak doprowadziły do obalenia caratu.
Wydarzenia, które doprowadziły do obalenia Rządu Tymczasowego były wynikiem spisku zawiązanego przez ściśle zakonspirowaną organizację.
Zamach bolszewicki przebiegał w dwóch fazach:
I trwająca od kwietnia do lipca - Lenin usiłował przejąć władzę w Piotrogrodzie za pomocą demonstracji ulicznych wspieranych siłą zbrojną. Na wzór rozruchów lutowych próbował nasilać te demonstracje, aż zamienią się w pełną rewoltę, w wyniku której władza zostanie najpierw przekazana radom, a potem jego partii. Strategia ta zawiodła. W lipcu trzecia próba niemal doprowadziła bolszewików do zguby. Do sierpnia bolszewicy odzyskali siły, ale tym razem musieli się posłużyć inną strategią.
II od sierpnia - Trocki przejął przywództwo (Lenin ukrywał się w Finlandii przed policją), ale unikał demonstracji, a przygotowania do bolszewickiego zamachu ukrywał za kulisami sfałszowanego i bezprawnego zjazdu rad. Przejęcie władzy miało być tymczasowe i przeprowadzone w imieniu rad. De facto było trwałe i służyło partii bolszewickiej.