Lew Tołstoj, Anna Karenina
BOHATEROWIE:
Anna Arkadiewna Karenina - z domu Obłońska, żona Aleksieja Karenina, matka ośmioletniego Sierioży oraz (później) maleńkiej Anny. Młodsza od Karenina o 20 lat. Wyszła za niego nie kochając go. Zamężna od 8 lat. Jej mąż zajmuje wysoką posadę urzędnika w Petersburgu. Anna obraca się w kręgach liczących się rosyjskich rodów i salonów. Pewnego dnia na dworcu spotyka Aleksego Wrońskiego, w którym zakochuje się, ze wzajemnością. Wdaje się z nim w romans, którego owocem jest córka Anna. Dla kochanka porzuca męża i syna. Przez pewien czas czuje się spełniona i kochana. Karenin nie wyraża jednak zgody na rozwód. Anna popada w depresję, jest zazdrosna o kochanka. W końcu postanawia popełnić samobójstwo. Ginie pod kołami pociągu.
Aleksy Wroński - zdrobnienie - Alosza, rotmistrz kawalerii carskiej, stacjonuje w Petersburgu, w Moskwie jest na urlopie. Ma apartament w Petersburgu i posiadłość wiejską Wozdwiżenskoje, w pobliżu posiadłości Lewina. Kochanek Anny Kareniny, dla niej porzucił dobrze zapowiadającą się karierę wojskową. Z Anną połączyła go wielka namiętność, która jednak z jego strony zaczęła z czasem wygasać. Zazdrość kochanki przytłaczała go i powoli rozbudzała w nim nienawiść. Nieumyślnie doprowadził do samobójstwa Anny. Po jej śmierci życie stało się dla niego nieznośne, dlatego zaciągnął się do ochotniczej kampanii wojskowej, mając nadzieję na śmieć w czasie walk.
Stiepan Arkadiewicz Obłoński - nazywany Stiwą, brat Anny Kareniny, mąż Darii Aleksandrownej ze Szczerbackich, ojciec siódemki dzieci (z czego przy życiu pozostała piątka) Ma 34 lata, od dziewięciu lat jest mężem najstarszej z sióstr Szczerbackich. Dopuszcza się jednak czynu haniebnego - zdradza żonę z guwernantką francuską. Dzięki pomocy siostry Anny godzi się z żoną. Mieszka i pracuje w Moskwie jako naczelnik jednego z rosyjskich urzędów (pracę otrzymał dzięki protekcji szwagra Karenina). Zaprzyjaźniony i spokrewniony z „połową Moskwy i Petersburga”; ma dom w Moskwie i posiadłość wiejską Jerguszowo (posag Dolly) odległy o 20 mil od majątku Lewina (Pokrowskoje)
Daria Aleksandrowna Obłońska - nazywana Dolly, pochodzi z rodu książęcego Szczerbackich. Ma 33 lata, zamężna od 9 lat. Ma dwie młodsze siostry: Natalię i Jekaterinę (Kitty) oraz nieżyjącego już brata. Dolly jest małżonką Stiwy, który zdradza ją z pracownicą, jest bliska odejścia od niego.
Dzieci Stiwy i Dolly - Tania (8 lat), Grisza, Masza, Lili, Wasia, szóste dziecko rodzi się w części III (w marcu:)
Aleksiej Aleksandrowicz Karenin - mąż Anny Kareniny i ojciec Sierioży. Zajmuje bardzo wysoką funkcję w ministerstwie. Ma dom w Petersburgu. Gdy dowiaduje się o romansie żony z hrabią Wrońskim, a także jej ciąży, nie chce wyrazić zgody na rozwód. Nigdy nie dał żonie poczucia miłości i spełnienia, a świadom romansu żony, dbał tylko o to, aby nikt się o tym nie dowiedział, co naruszyłoby jego reputację.
Sieroża - syn Anny i Karenina, w 1872 roku ma 8 lat.
Hrabina Lidia Iwanowna - przyjaciółka Kareninów, zainteresowana (zgodnie z obowiązującą modą) zjednoczeniem cerkwi prawosławnej z Kościołem rzymsko-katolickim.
Księżniczka Twerska (Betsy) - kuzynka Wrońskiego, żona kuzyna Anny.
Jekaterina Aleksandrowna Lewinowa, nazywana Kitty - pochodzi z książęcego rodu Szczerbackich. Na salonach zaczęła pojawiać się w wieku siedemnastu lat, a mając osiemnaście przeżywała pierwsze trudne rozterki miłosne. Zakochana bez wzajemności w hrabim Wrońskim, wiąże nadzieje z tym uczuciem i odmawia ręki Konstantemu Lewinowi (zrobiła to pod wpływem matki, chociaż kochała Lewina). Wroński nie oświadcza się, wyjeżdża i wdaje się w romans z Anną. Ostatecznie Kitty zostaje żoną Lewina, z którym ma syna. Mąż starszy jest od niej o czternaście lat. Jest najmłodszą spośród sióstr, dwie starsze to Daria i Natalie.
Natalie Aleksandrowna Lwowa - druga córka księżnej i księcia Szczerbackich, młodsza siostra Darii i starsza siostra Jekateriny. Została żoną dyplomaty Lwowa.
Mikołaj Szczerbacki - stryjeczny brat sióstr Szczerbackich.
Konstanty Dmitricz Lewin - zwany Kostią; Ma 32 lata, pochodzi ze starego szlacheckiego rodu Lewinów. Po wielu latach znajomości zakochuje się w dużo młodszej księżniczce Kitty z rodu Szczerbackich. Po pierwszych oświadczynach zostaje odrzucony. Ostatecznie żeni się z Kitty. Mieszka na wsi, jest dziedzicem, chce przeprowadzić reformę rolną. Ma starszego przyrodniego brata oraz brata i siostrę z tego samego związku ojca. To alter ego Tołstoja w powieści!
Sergiusz Koznyszew - brat Konstantego, autor filozoficznych i społecznych rozpraw
Mikołaj Lewin - starszy, rodzony brat Konstantego, zmarł na gruźlicę
Maria Nikołajewa (Masza) - kobieta Mikołaja Lewina, który zabrał ją z domu publicznego
Agafia - stara niania Lewina, mieszka razem z nim, zarządza domem do czasu pojawienia się Kitty
Anuszka - służąca Anny.
TOM I Część I
Daria Aleksandrowna dowiedziawszy się o romansie męża z francuską guwernantką nie chce już dłużej z nim być. Stiwa nie kocha żony, ale nie chce się z nią rozstawać. Mają 5 dzieci. Stiwa spotyka się z przyjacielem - Lewinem, który wyjawia mu cel przyjazdu do Moskwy - chce oświadczyć się Kitty. Stiwa mówi mu o Wrońskim, jego konkurencie do ręki Kitty. Lewin spotyka na lodowisku Kitty, która jest mu przychylna. Zostaje zaproszony na obiad. W czasie wizyty oświadcza się dziewczynie, ale zostaje odrzucony. Kitty robi to pod wpływem matki, sprzyjającej młodemu i przystojnemu Wrońskiemu; książę natomiast jest zwolennikiem drugiego kawalera - Lewina. Między małżonkami ciągle dochodziło do kłótni na tym tle. Lewin poznaje u Kitty Wrońskiego, który uwielbiał rozkochiwać w sobie panny bez zamiaru małżeństwa. Następnego dnia Wroński pojechał na dworzec po matkę. Obłoński czekał tam na przyjazd siostry - Anny, którą poprosił o rozmowę z Dolly na temat jego romansu. Okazało się, że panie podróżowały razem i przypadły sobie do gustu. Matka Wrońskiego zachwyca się Anną opowiadając o niej synowi. Ten z kolei zakochuje się w Kareninie. Na stacji ma miejsce pewien incydent - pod pociągiem zginął stróż kolejowy. Jego żona rozpacza, Anna wyraża współczucie, a Wroński daje dla wdowy pieniądze (Anna ma wrażenie, że sprawiło to jej współczucie). Zdarzenie to Anna traktuje jak złą wróżbę.
Dzieci Obłońskich uwielbiają Annę. Ciągle się do niej tulą. Anna spełnia swą misję i przekonuje Dolly do wybaczenia zdrady. U Obłońskich jest też Kitty (siostra Darii), która zachwycona Anną, zaprasza ją na bal do siebie. Pragnie, by ta założyła liliową sukienkę, jednak ona zakłada czarną i zachwyca sobą wszystkich gości. Na balach Wroński zawsze tańczył z Kitty, toteż teraz odmawiała ona kolejnym kawalerom proszącym ją do tańca czekając na Wrońskiego. Mężczyzna jednak najwięcej czasu poświęca Annie i to z nią najdłużej tańczy, nawet kadryla, na którego tak bardzo liczyła Kitty i w efekcie została bez partnera. Jest rozżalona i wraca do domu pod pozorem złego samopoczucia.
Lewin udaje się do brata Mikołaja, mimo że ten chce zerwać kontakty rodzeństwem. Mikołaj ma partnerkę - Maszę, którą przygarnął z domu publicznego. Bracia rozmawiają o gospodarstwie - Mikołaj zarzuca Konstantemu i Sergiuszowi, że usprawiedliwiają jedynie istniejące zło nie podejmując żadnych działań, aby to zmienić, chociaż mają możliwości. Lewin chce zabrać chorego brata na wieś, ale ten odmawia, więc wraca więc sam do swego dworu. Wita go Agafia i pies Łaska. Dowiaduje się od zarządcy, że w gospodarstwie wszystko po staremu. Pozostając w samotności snuj refleksję na temat małżeństwa. Bardzo chce mieć żonę i dzieci, nie chce mieszkać w tym wielkim dworze samotnie.
Anna powraca do Petersburga (podróżuje ze służącą Anuszką). W czasie postoju pociągu postanawia zaczerpnąć świeżego powietrza i wychodzi na zewnątrz, gdzie spotyka Wrońskiego, który mówi jej że wyjechał ze względu na nią, że chce być tam gdzie ona. Na stacji czeka na Annę mąż - kobieta jest nim rozczarowana, jego wyglądem (zwł. dużymi uszami :) i ironią z jaką się do niej odnosi. Anna zapoznaje ze sobą obu panów, a Wroński od razu wprasza się do nich na obiad. W domu Anna cały czas stara się przekonywać samą siebie, że jej mąż jest niezwykły - dobry, mądry, wybitny, przedsiębiorczy i ceniony. Wroński tymczasem wraca do swego mieszkania, które podczas jego nieobecności zajmował jego przyjaciel Petrycki. Wroński postanawia nawiązać nowe znajomości w salonach, w których bywa Anna. Udaje się m. in. do Betsy (żony swego brata).
Część II
Po ciosie związanym z nagłym wyjazdem Wrońskiego Kitty zapada w ciężką chorobę. Za namową lekarzy Szczerbaccy wyjeżdżają do źródeł.
Anna obraca się wśród trzech kół z wyższych sfer - urzędowego, złożonego z kolegów jego męża, drugim było koło skupione wokół hrabiny Lidii, któremu to Karenin zawdzięczał karierę, a trzecim było towarzystwo, w którym znajdowała się Betsy (żona jej kuzyna). Postać Betsy, u której odbywały się obiady zbliżyła Annę i Wrońskiego. Podczas jednego z takich spotkań Anna i Wroński oddzielili się od towarzystwa i rozmawiali osobno, co oburzyło zgromadzonych. Karenin natomiast nie widział (albo raczej nie chciał widzieć) w tym nic złego. Powrócił sam do domu, ponieważ Anna chciała zostać jeszcze na kolacji. Karenin nie był zazdrosny. Uczucie to uważał za poniżające. Przestrzega jednak żonę przed tego typu zachowaniem (aby nie stać się powodem plotek towarzystwa), zauważa jednocześnie, że Anna robi się wobec niego coraz bardziej obojętna. Bardzo często spotykała się przy tym z Wrońskim, a on wiedząc o tym nie może nic na to poradzić. Anna czuła, że źle robi wdając się w romans, ale nie była w stanie tego powstrzymać. Nie chciała.
Lewin, aby zapomnieć o odmowie Kitty, zajął się gospodarstwem. Zauważa w nim wiele niedoskonałości - chłopi nie chcą pracować w jego gospodarstwie, pracują nierzetelnie, specjalnie psują narzędzia i przy każdej sposobności starają się oszukać, okraść Lewina. W tym samym czasie przybywa Obłoński, w celu sprzedania lasu Riabininowi. Lewin jest oburzony zbyt niską ceną, na jaką zgodził się przyjaciel. Gdy przybywa Riabininow i chce się jeszcze targować, Lewin wpada w złość i sam chce kupić las, ale przestraszony Riabinin szybko płaci i odchodzi. Przyjaciele rozmawiają o Kitty (Lewin dowiaduje się o jej chorobie i wyjeździe).
Na początku matka Wrońskiego była zadowolona z romansu syna (sama w młodości miała wielu kochanków), ale kiedy zaczęto o nim plotkować, nakazała mu zerwać z Kareniną, a kiedy to nie pomogło, przestała wysyłać synowi pieniądze. Wroński zgłosił się do oficerskiego wyścigu konnego i kupił klacz. Był szczęśliwy, ponieważ miał tylko jednego poważnego rywala i spore szanse na wygraną, a ponadto Anna obiecała mu po wyścigu spotkanie. Wroński otrzymał list od brata z wyrzutem, że nie przyjeżdża do domu i od matki z informacją, że przestała wysyłać mu pieniądze. Wroński postanawia odwiedzić Annę jeszcze przed wyścigiem. Sieroża, który jest obecny przy ich rozmowie wydaje się Wrońskiemu przeszkodą pomiędzy nim i ukochaną (muszą się przecież przy nim pilnować). Później Anna oświadcza mu, że jest w ciąży… Wroński proponuje jej, by opuściła męża i została z nim. Wroński jedzie na wyścig, na który później przybywa również Anna z Betsy oraz Karenin. Wroński prowadzi, ale jego nieumyślny ruch sprawia, że koń łamie sobie kręgosłup i pada. Karenin obserwował żonę w czasie gonitwy - widział za kim wodzi wzrokiem, a później jej reakcję na upadek Wrońskiego. Karenin zabiera ja do domu, bo źle się poczuła. Podczas podróży Anna przyznała się do romansu. Karenin zażądał zachowania pozorów przyzwoitości do czasu, aż nie podejmie decyzji co zrobić z tą sytuacją. Stał się bardzo oziębły nie tylko w stosunku do Anny (nie chciał przebywać z nią sam na sam), ale i Sieroży, do którego zaczął się zwracać „młody człowieku”.
Szczerbaccy tym czasem bawili w Niemczech. Ich stałym towarzystwem była Maria Jewgieniewna Rtiszczewa. Na Kitty jednak kto inny zrobił duże wrażenie. Była to Warieńka, która przybyła z pewną damą - panią Stahl, która po śmierci swej córki opiekowała się nią jak własnym dzieckiem. Stahl nie mogła chodzić, jeździła na wózku. Kitty zaprzyjaźnia się z dziewczyną. Podziwia jej oddanie się i pomoc jaką okazuje innym. Kitty postanowiła od tej pory pomagać potrzebującym i nieszczęśliwym, zaczęłą przy tym naśladować Warieńkę. Dziewczyna ukrywała przed rodzicami swe nowe poglądy. Pewnego razu Kitty zauważyła, że Anna Pawłowa, z którą wcześniej utrzymywały ciepłe stosunki, stała się wobec niej nagle bardzo oziębła. Okazało się, ze to przez jej męża, który niegdyś chciał jak najszybciej wracać do domu, a teraz nie chciał wyjeżdżać. Kitty przypomniała sobie jego spojrzenia, kiedy przynosiła mu np. pled do okrycia i w ogóle pomagała mu (tak samo zresztą jak innym osobom). Kitty czuła się winna tej sytuacji. Ojciec Kitty, który znał panią Stahl jeszcze za czasów gdy chodziła, powiedział córce, że kobieta nie chodzi, bo ma brzydką figurę, której się wstydzi i ukrywa ją pod pledem. Cały zachwyt Kitty dla madame Stahl prysł. Kitty wróciła do Rosji zupełnie zdrowa. Waria obiecała przyjechać na jej ewentualny ślub.
Część III
Do Lewina przyjeżdża w odwiedziny Sergiusz. Lewina denerwowało jego podejście do chłopów, w których nie widział żadnych negatywnych cech. Kiedy Agafia zwichnęła sobie rękę, trzeba było sprowadzić lekarza z miasta. Sergiusz jest zwolennikiem reform i wprowadzenia powszechnego szkolnictwa, opieki lekarskiej, a Konstanty przeciwny temu. Sprawy ogółu są mu obojętne. Wierzy, że motorem działalności jest interes osobisty. Następnego dnia Konstanty udał się na sianokosy i razem z chłopami kosił trawę, bo bardzo to lubił. Obawiał się, by brat nie śmiał się z niego oraz by chłopi nie drwili, jeżeli nie starczy mu sił, ale dał sobie radę :) Po powrocie do domu otrzymał list od Obłońskiego - Dolly przebywała w Jerguszowie (wsi położonej obok wsi Lewina) i Obłoński prosił przyjaciela, by odwiedził ją. Sam tymczasem wyjechał do Petersburga w celach służbowych. Dolly na początku było bardzo ciężko na wsi, ponieważ dom wymagał remontu. Lewin dowiedział się od Dolly, że przyjedzie do niej Kitty. Pokłócili się też o to, że Lewin unika ich rodziny. Daria zarzuciła mu, że unika ich, bo została urażona jego miłość własna, tymczasem Kitty cierpi jeszcze bardziej, jest w jeszcze gorszej sytuacji. Lewin będąc w polu zauważył jadącą w powozie do siostry Kitty.
Karenin nie wiedział co począć w obecnej sytuacji. Rozważał wyzwanie na pojedynek Wrońskiego, ale wydało się mu to niedorzeczne. Myślał też o rozwodzie, ale potrzebował do tego dowodów zdrady. Zdecydował ukarać Annę i okazać jej wspaniałomyślność, której ona nie chciała. Postawił jej warunek, że wszystko będzie jak dawniej, ale musi zerwać z kochankiem, przestać się z nim widywać. Rodzina nie może przecież ulec rozpadowi z takiego powodu. Anna udaje się do Betsy. Jest tam też Striemow - polityczny przeciwnik jej męża. Wroński został w trudnej sytuacji finansowej - matka przestała przysyłać mu pieniądze, zrzekł się awansu mniemając, że dzięki temu zwróci uwagę na swoją osobę, co w przyszłości obficie zaprocentuje. Ponadto zrzekła się sporej części majątku na rzecz swego brata. Obecnie miał długi… Doszedł do wniosku, że gdyby Anna rzeczywiści chciała odejść od męża, musiałby podać się do dymisji. Karenin odnosił sukcesy zawodowe.
Daria zapraszała Lewina, ale on odmawiał. W końcu poprosiła go o pożyczenie siodła i przywiezienie go osobiści. Lewin nie odpisał, siodło wysłał, a sam wyjechał. Doszedł do wniosku, że ciągle kocha Kitty i nie może zajmować się gospodarstwem. Polecił je wiec zarządcy i wyjechał do swego przyjaciela Swiażskiego, u którego nawiasem mówiąc mieszkała siostra jego żony - Nasti, z którą chcieli go zeswatać. Znowu toczą się tu rozmowy na temat prowadzenia gospodarstwa i emancypacji chłopów. Wnioski są następujące: „gospodarka w Europie idzie dobrze, bo lud jest tam oświecony, więc w Rosji również trzeba dać chłopstwu oświatę”. Lewin postanowił przekształcić swe gospodarstwo, podporządkowując je nie interesom prywatnym, a zbiorowym. Podzielił gospodarstwo na 3 części i oddał je chłopom. Sam zajął się pisaniem książki na temat reformy. Postanowił też wyjechać zagranicę, aby zbadać problem u źródła. Wcześniej jednak przyjechał do niego brat Mikołaj, by odebrać należne mu pieniądze ze sprzedaży ziemi, którą mieli do podziału. Mikołaj był bardzo blady i słaby. Chorował coraz bardziej. Zbliżała się do niego śmierć i obaj doskonale o tym wiedzieli, ale żaden nie chciał o tym mówić. Mikołaj zarzucił Lewinowi wykorzystywanie chłopów do celów prywatnych, o co się pokłócili i brat wyjechał. Lewin również wyjechał - zagranicę. Ciągle prześladowała go myśl o śmierci. Zaczął się jej bać.
Część IV
Anna mieszkała z mężem, ale ciągle spotykała się z Wrońskim, o czym Karenin wiedział. Wroński miał za zadanie przez tydzień zapoznawać zagranicznego księcia z wszelkimi rozrywkami Petersburga. Po powrocie pojechał do Anny na jej wezwanie. Męża miało nie być w domu, ale Wroński miną się z nim w drzwiach. Anna jest okropnie zazdrosna o kochanka, robi mu wyrzuty, co denerwuje Wrońskiego. Zauważa zmiany jakie zaszły w jego ukochanej, również zewnętrzne („rozrosła się wszerz”). Czuje, że już jej nie kocha. Anna jest bardzo rozdrażniona, bo śniło się jej że umrze przy porodzie. Karenin w tym czasie postanawia wnieść sprawę o rozwód na podstawie listów Wrońskiego, które znajduje u Anny (żona nie dotrzymała warunków umowy i spotyka się z Wrońskim, a nawet zaprasza go do domu narażając się na plotki). Aby dodatkowo ukarać Annę chce zabrać ze sobą Sierożę i oddać go na wychowani swej siostrze. Ma jednak wątpliwości natury religijnej (co do rozwodu). Karenin wyjeżdża do Moskwy w celach służbowych. Spotyka Darię z mężem, którzy zapraszają go do siebie. Obłoński romansuje z baletnicą. Karenin odmawia przyjścia na obiad do Obłońskich, informuje szwagra, że wszczął sprawę rozwodową z jego siostrą. Stiwa prosi go o rozmowę z Darią zanim podejmie ostateczną decyzję. Karenin w efekcie godzi się przybyć na obiad. U Obłońskich rozmowa toczy się na temat praw kobiet. Jest u nich również Lewin i Kitty, ale nie wdają się oni w ogólną dyskusję. Są zajęci sobą… Grają w „sekretarza” - rozmawiają ze sobą pisząc pierwsze litery słów (np. ż. p. m. z. i. p. t. c. b. = żeby pan mógł zapomnieć i przebaczyć to co było :) Okazuje się, że oboje się kochają i następnego dnia odbędą się oświadczyny. Tymczasem Dolly rozmawia z Kareninem, który nie daje się przekonać szwagierce. Mówi też, że nie wierzy żonie do tego stopnia, że wątpi nawet, czy Sieroża jest jego synem.
Nazajutrz Lewin oświadcza się Kitty i zostaje przyjęty z wielką radością całej rodziny. Postanowił jednak wyznać ukochanej całą prawdę o sobie, tzn., że jest niewierzący (nie zrobiło to na niej wrażenia) i że nie jest „tak czysty i niewinny jak ona” dając jej jednocześnie do przeczytania swój pamiętnik, co przyprawiło Kitty o łzy, ale nie zmieniło jej uczuć.
Karenin otrzymuje list od żony z prośbą aby przyjechał i przebaczył jej, bo ona umiera. Karenin przyjeżdża. Pragnie śmierci żony. Okazało się, że Anna urodziła i ma teraz połogową gorączkę. Jest przy niej również Wroński, ale ona ciągle przywołuje męża, mówi tylko o nim. Prosi o przebaczenie… Szczerze żałuje. Prosi męża o odsłonięcie zawstydzonej twarzy Wrońskiego i o podanie mu ręki, co też Karenin czyni. Szczerze wybacza żonie i chce przy niej pozostać i nigdy jej nie opuszczać, o czym mówi Wrońskiemu, który czuje się poniżony i zawstydzony. Wraca do domu i chce popełnić samobójstwo. Strzela do siebie, ale chybił - kula przeszłą obok serca. Rannym opiekuje się Waria.
Karenin po raz pierwszy w życiu doświadcza współczucia cierpiącemu. Wcześniej łzy innych denerwowały go. Zajmuje się córeczką Anny, która również ma na imię Anna. Okazało się, że mała jest chora, Karenin martwi się o przyczynę. Pada podejrzenie, że to wina mamki, która może nie mieć pokarmu, a dziecko może być po prostu głodne. Do Anny przybywa Betsy, która informuje ją, że Wroński strzelił do siebie. Teraz chce wyjechać do Taszkienu, a wcześniej pożegnać się z Anną, o co prosi ją właśnie przez Betsy. Kobieta jednak nie chce go już widzieć. Karenin jest jej wdzięczny za taką decyzję, ale dociera do niego, jak bardzo żona go nienawidzi. Karenin tymczasem zrozumiał, że powinien był przedsięwziąć jakieś drastyczne środki - albo wywieźć żonę i zamieszkać z nią gdzieś daleko, albo dać jej rozwód. Anna nawet nie pragnęła rozwodu, bo otrzymanie go nie wydawało się jej nawet możliwe. Karenin rozmawia z Obłońskim, który w obecnej sytuacji mimo wszystko doradza mu rozwód. Wroński dowiedziawszy się od Betsy, że Karenin zdecydował się dać żonie rozwód przyjeżdża do Anny. Jest bardzo szczęśliwy. Podał się do dymisji. Anna zrzekła się rozwodu, pozostawiła Sierożę w domu z mężem i wyjechała z Wrońskim do Włoch.
TOM II Część V
Lewin szanował przywiązanie Kitty do wiary, toteż przed ślubem odbył spowiedź (bez tego i tak nie dostałby ślubu). W przeddzień ślubu jadł kolację w hotelu z przyjaciółmi, którzy nie mogli zrozumieć jego spokoju i tego, że nie żałuje utraty wolności. Dla niego z kolei było to największym szczęściem. Ogarnęły go jednak wątpliwości, czy aby Kitty nie wychodzi za niego aby w ogóle wyjść za mąż? Może ona wcale go nie kocha…? Narzeczona przestraszyła się nieco takiej zmiany nastroju Lewina, ale przekonała go o swojej miłości :) Nazajutrz Lewin spóźnił się na własny ślub, ponieważ służba zawiozła już jego rzeczy na wieś (mieli tam jechać zaraz po ślubie) i zapomniano zostawić koszuli do ślubu. Kitty była już pewna, że Lewin rozmyślił się. Na ślubie młoda para ciągle się myliła, nie wiedzieli jakie maja wykonywać gesty itp. ale Dolly i Obłoński podpowiadali im :) Istniał przesąd, że kto pierwszy stanie na dywanie w kościele, ten będzie głową rodziny, ale ani Kitty, Anie Lewin nie myśleli nawet o tym.
Wroński z Anną tymczasem podróżowali po Europie. zamieszkali we Włoszech. Spotkali tam Goleniszczewa (dawnego kolegę Aleksego). Anna nie czuła się skruszona z powodu swojego postępku. Przyłapała się nawet na tym, że nie myślała za często o synu. Wroński postanowił powrócić do swej młodzieńczej pasji - do malarstwa. Zaczął malować portret ukochanej. Za sprawą Goleniszczewa trafili do pracowni malarza Michałowa, który na zamówienie namalował zachwycający portret Anny. Wroński dostrzegł swą niedoskonałość (porównując się do Michałowa) i rzucił malarstwo. Postanowili pojechać do Petersburga. Wroński miał tam jakieś interesy a Anna chciała zobaczyć syna.
Kitty u Lewina miała wszystko czego tylko zapragnęła, ale i tak ciągle się kłócili (np. dlatego, że Lewin spóźnił się o pół godziny do domu). Lewin dla żony zaniedbał gospodarstwo… Denerwowało go również to, że Kitty nie ma żadnych poważnych zainteresowań. Oddaje się jedynie rozrywkom. Lewin dostała list od Marii Nikołajewny z informacją, że jego brat Mikołaj umiera. Postanowił do niego jechać, a Kitty uparła się jechać z nim, co Lewina niesamowicie zdenerwowało, bo wydawało mu się, że Kitty nie chce po prostu zostać w domu, aby się nie nudzić. Ostatecznie Kitty osiągnęła cel i pojechała. Mikołaj leżał w brudnym, zaniedbanym pokoju hotelowym. Kitty od razu wszystkim się zajęła - pielęgnowała chorego, posprzątała pokój, urządziła go. Robiła wszystko, aby zmniejszyć cierpienie szwagra. Mikołajowi było już wszystko jedno, ale widząc starania Kitty, doceniał je, utwierdzał ją w przekonaniu, że bardzo mu pomogła. Kitty namówiła go nawet na ostatnie namaszczenie. W końcu rozchorowała się - sądzono że to z przemęczenia. Lekarz stwierdził ciążę. Mikołaj zmarł…
Karenin nie miał nikogo, komu mógłby się szczerze zwierzyć ze swego cierpienia. Prawie nikogo - przybyła hrabina Lidia Iwanowna zapewniając go o swojej przyjaźni. Postanowiła zająć się jego domem i synem, któremu nawiasem mówiąc wmawiała, że jego matka nie żyje. Hrabina podkochiwała się w Kareninie. Pewnego razu dostała list od Anny z prośba zobaczenia się z synem. Nie odesłała odpowiedzi. Karenin tymczasem dostał odznaczenie cesarskie. Lidia zajęła się edukacja Sieroży. Wynajęła pedagogów. Mimo wszelkich starań Chłopic uczył się źle. Karenina najbardziej złościło to, że jego syn nie rozumiał zasad Pisma Świętego. Po otrzymaniu listu od Anny wezwała do siebie Karenina, który chciał zgodzić się na widzenie żony z synem, ale hrabina skutecznie odradziła mu taka decyzję (Sieroża przecież wierzył, że jego matka nie żyje…). Lidia odpisała więc Annie, posyłając odpowiedź odmowną. Sieroża nie wierzył w śmierć matki i przy każdej okazji, podczas spacerów na ulicach szukała jej wzrokiem. Zbliżały się jego dziewiąte urodziny - był pewien, że Anna go odwiedzi. Modlił się o to. Istotnie - Anna mimo wszystko postanowiła zobaczyć się z synkiem. Przyszła do domu bardzo wcześnie rano. Chciała wejść nierozpoznana, ale nie zdołała ukryć się przed starą służbą. Sieroża jeszcze spał. Anna obudziła go. Po uściskach i pocałunkach nakazała synowi kochać ojca, mówiąc, że jest on lepszy od niej. Służba nie chciała dopuścić do spotkania małżonków, ale było to nieuniknione. Anna wychodząc natknęła się na Karenina, który tylko skłonił głowę. Po powrocie do domu Anna uświadomiła sobie, że tak naprawdę nie kocha córki… Zaczęła doskwierać jej samotność - Wroński ciągle przebywał w towarzystwie, a ona była odrzucana. Podejrzewała go również o zdradę. Pewnego dnia Anna miała dosyć siedzenia w domu i udała się do teatru (Wroński też tam był, ale poszli osobno :) Dama z loży obok oburzyła się i powiedziała Kareninowej, że wstyd jest jej siedzieć obok upadłej kobiety i wyszła z teatru. Annę bardzo to upokorzyło.
Część VI
Do Lewinów zjechała się prawie cała rodzina Kitty, aby dopilnować jej przed porodem. Była tam też Warieńka (znajoma Kitty z Niemiec) i brat Lewina - Sergiusz. Mieli się ku sobie, ale Sergiusz kochał się niegdyś w panience, która zmarła i obiecał nigdy nie zdradzić jej pamięci. Był bliski oświadczyn (na co Warieńka bardzo liczyła), ale rozmyślił się. Matka nie chce się zgodzić, by Kitty rodziła na wsi i chce zabrać ją do Moskwy, co z kolei nie podoba się Lewinowi. Do całego towarzystwa dołącza się jeszcze Stiepan z przyjacielem - Wasieńką Wiesłowskim. Przyjechali na polowanie. Lewin jest o niego zazdrosny, ponieważ flirtuje z Kitty, co się jej z kolei podoba. Poza tym denerwuje go, że dla zgromadzonych każdy dzień jest świętem, a on musi pracować. Po rozmowie z żoną na temat gościa, czuje się winny. Postanawia zabrać Stiwę i Wasieńkę na polowanie, ale obawia się, aby nie wypaść na nim źle, a tak właśnie się dziej pierwszego dnia. Wasieńka na dodatek wjeżdża bryczką w błoto. Lewin sam ze stangretem muszą ją wyciągać, co bardzo drażni Konstantego. Panowie zatrzymują się na nocleg u pewnego chłopa. Nocą Wasieńka i Stiwa wychodzą „poswawolić” z dziewkami dworskimi. Namawiają też na to Lewina, ale ten stanowczo odmawia. Koledzy zarzucają mu, że dał się zniewolić żonie. Rano tylko on jest zdolny iść na polowanie, ponieważ jego towarzysze bardzo późno wrócili i śpią. Polowanie udało się.
Po powrocie do domu Lewin zgadza się z księżną co do przeprowadzki do Moskwy. Znowu wkurzają go umizgi Wasieńki do Kitty, mimo że tak tłumaczy mężowi, że to takie typowe „światowe zachowanie”, a on powinien uważać to za pochlebstwo. Lewin wyprasza Wasieńkę ze swojego domu, co na początku oburza Stiwę i księżną.
Dolly wybiera się w odwiedziny do Anny. Uświadamia sobie, że wszystkie kobiety wkoło są szczęśliwe, żyją pełnią życia, a ona poświęca się dzieciom i mężowi. Postanawia zwierzyć się ze swego nieszczęścia Annie. Myśli o Koznyszewie i Turcynie, który w czasie choroby jej dzieci pomagał się nimi opiekować. Rozważa rozwód. Żałuje, że po zdradzie męża nie odeszła od niego. U Anny jest Wasieńka i księżna Barbara (ciotka Stiwy i Anny), której Dolly nie lubiła. Dolly wyglądała bardzo źle w porównaniu z Anną. Zaczęła jej zazdrościć pięknego wyglądu, wspaniałego domu, nawet dziecka. Wroński również wzbudził w niej podziw (budował we wsi szpital, gdy Anna zarzuciła mu skąpstwo). Wroński poprosił Dolly o pomoc w przekonaniu Anny do zażądania od Karenina rozwodu. Mężczyzna pragnął, by jego córka nosiła jego nazwisko, a nie nazwisko Karenina. Dolly była niezadowolona, gdy Wroński skrytykował Lewina, wg którego maszyny w gospodarstwie przynoszą same szkody. On sam ciągle inwestował w udogodnienia. Kolejna rozrywką była wykwintny obiad, a później gra w tenisa. Dolly udawała, że się świetnie bawi. W czasie rozmowy z Dolly Anna wyjawiła, że już nigdy nie będzie mogła mieć dzieci po przebytej chorobie. Nie chce też rozwodu, bo kocha Wrońskiego i Sierożę, a oni wzajemnie się wykluczają. Biorąc rozwód zamknęłaby sobie drogę do syna. Dolly postanowiła wyjechać wcześniej niż planowała.
Wroński wyjeżdża na wybory marszałka szlachty guberni. Przed wyjazdem pokłócił się z Anną. Lewin nudząc się w Moskwie, również wybrał się na wybory. Nie rozumiał jednak tych szlacheckich wyborów (ja też… Wiem jedynie, że wygrała nowa partia, w której był Wroński :) Wroński miał się udać na bal, ale dostał list od Anny - już od poprzedniego dnia miał być w domu. Napisała mu, że dziecko jest bardzo chore. Z ciężkim sercem ruszył w drogę. W istocie córeczka była zdrowa, co Anna miała jej za złe… Jedynym wyjściem zatrzymania przy sobie ukochanego był rozwód, więc Anna napisała do Karenina. Tymczasem przenieśli się do Moskwy.
Część VII
Lewinowie od 3 miesięcy mieszkali w Moskwie, a Kitty nie rodziła… Chociaż już powinna :P U swej chrzestnej spotkała się w Wrońskim. Lewin tymczasem powrócił do pisania ksiązki. Nie chce nigdzie wychodzić, chociaż żona namawia go na teatr, operę… Prosi go również, by udał się do Lwowów (jej siostry z mężem), w celu ustalenia działań mających na celu pomoc finansową Dolly. Po odbyciu obowiązkowych wizyt pojechał do kluby, gdzie było zebrane doborowe męskie towarzystwo Moskwy (np. Koznyszew, Wroński, ojciec Kitty). Po rozmowie z Wrońskim okazuje się, że Lewin nie zna Kareniny, toteż jadą do niej. Lewin ma wątpliwości (co Kitty na to powie…). Anna tymczasem pisze książkę dla dzieci i opiekuje się 2 chłopcami i dziewczynką, które wzięła na wychowanie. Lewin przekonuje się, że to niezwykła osoba. Jest nią zachwycony. Mówi o tym Kitty, a ta wybucha płaczem podejrzewając, że kobieta rzuciła na jej męża urok. Kitty zaczyna rodzić… Lewin jest przerażony - załatwia lekarza, akuszerkę, opium w aptece (na uśmierzenie bólu)… Wszyscy znoszą to spokojnie, jak coś zupełnie normalnego, a on zachowuje się jak w obłędzie. Ciągle biega i modli się (chociaż jest niewierzący). Kitty krzyczy… Trwa to już ponad 5 godzin. Już dawno przestał chcieć dziecka. Znienawidził je za to, że przynosi cierpienie ukochanej. Gdy lekarz powiedział, że wnet koniec, był przekonany, że koniec oznacza śmierć. Urodził się chłopczyk! :D Nazwano go Dymitr (Mitia).
Obłoński z powodu długów zaczął szukać lepszej posady. Chciał ją zdobyć dzięki protekcji. Równocześnie stara się u Karenina o zgodę na rozwód. Zostawszy sam z Sierożą, pyta go czy pamięta matkę. Chłopiec zawstydza się i mówi, że nie pamięta. Betsy wyjawia Obłońskiemu, że księżna Lidia ma bzika na punkcie pewnego jasnowidza i wciągnęła w to również Karenina, toteż decyzja dotycząca rozwodu najprawdopodobniej będzie zależała właśnie od niego. Karenin odmówił rozwodu…
Wroński nieopatrznie wyjawiła Annie, że matka chce go zeswatać z księżna Sorokin. Od tej pory Anna nie dawała mu spokoju. We wszystkim upatrywała zdradę. Aby zabić ból, zażywała opium. Anna chcąc oddalić ukochanego od matki (gdzie spotykał się z księżną), zapragnęła wyjazdu na wieś. Wroński otrzymał telegram od Stiwy z informacją o odwlekaniu decyzji dotyczącej rozwodu przez Karenina. Nie chciał martwić tym Anny, więc nie pokazał jej telegramu. Anna zażądała go zobaczyć i pomyślała, że w taki sposób może on ukrywać przed nią korespondencję z innymi kobietami. Po kłótni Wroński zgodził się na wszystko (na szybki wyjazd na wieś). Okazało się jednak, że nie może wyjechać tak szybko, jak życzyła sobie tego Anna, ponieważ musi załatwić jakąś formalność z matką. Anna wpada w furię… Mówi służbie, że boli ja głowa i by nikogo do niej nie wpuszczać. Miała jednak nadzieję, że Wroński przyjdzie do niej. Upewniło ją to w przekonaniu, że nie kocha jej. Następnego dnia przed dom zajechał powóz. Była to księżna, która na polecenie matki Wrońskiego przywiozła mu dokumenty. Wroński wyjechał… Anna nie wiedziała dokąd. Napisała do niego z prośbą, by wracał. Było za późno, bo wsiadł on już do pociągu. Jechał do swojej matki. Anna aby nie oszaleć udała się do Dolly. Była u niej również Kitty, która niechętnie się z nią przywitała. Anna czuła się upokorzona, zawstydzona i poniżona przez Wrońskiego. Postanowiła jechać za nim. Chciała go ukarać. Na dworcu zauważyła człowieka ze swojego snu zwiastującego śmierć… Przeraziła się. Wyobrażała sobie Wrońskiego po swojej śmierci - jak będzie jej żałował, jak bardzo będzie ją wtedy kochał i rozpaczał po stracie… Rzuciła się pod przejeżdżający pociąg…
Część VIII
Koznyszew ukończył pisanie swej książki, ale nie zrobiła ona żadnego wrażenia na społeczeństwie. Przyjeżdża do Lewina na wieś. Na stacji informuje brata, że właśnie tym pociągiem jedzie Wroński na wojnę serbską z wyekwipowanym na własny koszt szwadronem (na pomoc Serbom ciemiężonym przez Turków). Po śmierci Anny był zrozpaczony. Przez 6 tygodni nic nie mówił. Jego córką zajął się Karenin. Wroński miał sobie za złe, że oddał własne dziecko, ale było już za późno na zmianę decyzji.
Stiwa prosi Dolly o sprzedanie majątku, by spłacić jego długi. Po głębokim namyśle kobieta sprzedaje tylko część. Lewin proponuje Kitty, by odstąpiła siostrze swoją część majątku. Konstanty szuka odpowiedzi na temat istnienia siły wyższej. Zagłębia się w różne filozofie. Dochodzi do wniosku, że życie zależne jest od istnienia zła… Postanawia zerwać tę zależność i powieść się. W porę jednak dochodzi do właściwych wniosków dotyczących organizacji świata - nie można być swawolnym, robić tylko tego, na co ma się ochotę, bo miałoby to negatywny skutek. Trzeba trzymać się jakichś zasad. Lewin wprowadza do swego gospodarstwa pewne udogodnienia (maszyny). Przeciwny jest natomiast wojnie (skoro nikt jej nie wypowiedział). Jego zdaniem nawet ciemiężony lud nie powinien się buntować. Stiwa otrzymał upragnioną posadę (która w rzeczywistości nie przynosi państwu żadnych zysków). Kobiety wybrały się na spacer i zastała je burza. Lewin jest przerażony widząc łamiący się pod wpływem pioruna dąb… Obawia się, by nie zrobił krzywdy Kitty i dziecku. Całe szczęście nie było ich w pobliżu i nikomu nic się nie stało. Lewin dopiero teraz uświadamia sobie jak bardzo kocha swego syna. Zapanowała tez ogólna radość, ponieważ Mitia (Dymitr) zaczął rozpoznawać twarze bliskich sobie osób. Lewin chciał wyznać Kitty zmianę poglądów religijnych, ale w ostatniej chwili powstrzymał się… Stwierdził, że to wielka, nie dająca się w żaden sposób wyrazić tajemnica.
Temat rodziny, jako temat ważny, pojawił się w Rosji w 40.XIX, we wczesnej fazie realizmu. Był rezultatem oddziaływań powieści zachodnioeuropejskich, zwł. G. Sand'a, które wyróżniały się zmierzchem tradycjonalnych norm obyczajowych i zaznaczeniem obecności kobiety w społeczeństwie.
W latach 60. (okres „burzy i naporu”) temat rodziny i miejsca kobiety w społeczeństwie stał się niezwykle ważny. Inteligencja nieszlachecka opowiadała się za pełną emancypacją kobiet. Tołstoj był temu przeciwny… Wg niego emancypacja wiodła do partnerskiego układu, co zakładało możliwość zerwania związku. Dla Tołstoja więzy małżeńskie były nierozerwalne. Rodzina była dla niego wartością niemal świętą. Jeszcze w dzieciństwie utracił rodziców (matki nie pamiętał). Wychowywał się u ciotek Wykreował sobie więc ideę szczęścia rodzinnego. Jego pierwszy romans nie był zwyczajny - w wybrance chciał dostrzec „kapłankę ogniska domowego”, ale ta nie sprostała jego wymaganiom.
W „Annie Kareninie” ukazała dramat bohaterki właśnie w sferze życia rodzinnego. Powieść pisał w latach 1873-1877. Zakreślił losy bohaterki opierając je o granice - pomyślną i niepomyślną. O „Annie …” mówił, że to pierwsza w jego życiu powieść.
Na początku wprowadził motto z „Listu do Rzymian” św. Pawła - „Mnie pomsta, a ja oddam”, którymi broni bohaterkę przed krzywdzącym osądem ludzi. Tymczasem Anna z kobiety upadłej (jaką miała być w pierwotnym zamyśle Tołstoja), stała się niewinna, nieszczęśliwa moralnie czysta. Człowiek nie ma prawa osądzać, wymierzać sprawiedliwości. Sytuację Anny można porównać do sytuacji człowieka w labiryncie. Tołstoj nie usprawiedliwia bohaterki, ale stara się ja zrozumieć. Ukazać motywy jej działania, pozostając jednocześnie wierny swym poglądom.
Tołstoj ukazał kilka nieszczęśliwych rodzin, które są nieszczęśliwe na swój sposób. Los Anny dotyczy tragedii wyboru pomiędzy dwoma ludźmi, z których żaden nie może dać jej szczęścia - Karenin widzi żonę, ale nie widzi w niej kobiety, zaś Wroński widzi kobietę, ale nie może zrozumieć matki. Anna może ocalić miłość, albo macierzyństwo, rezygnując równocześnie z drugiej opcji.
Drugą nieszczęśliwą rodziną są Obłońscy. Mąż Dolly to cynik dążący jedynie do własnych przyjemności. Kobieta w zamian otrzymuje upokorzenie i ciężar ponad siły.
Tworząc postać Lewina, sięgnął Tołstoj do własnej biografii (śmierć brata, rozmowy braci, praca w gospodarstwie, wprowadzanie ulepszeń, udział w sianokosach…). Lewin skupia w sobie dwie epoki biografii autora - burzliwe lata obfitujące w eksperymenty i współczesne, pełne wątpliwości i rozterek. Postać Lewina miała dowieść możliwości dokonania bezkrwawej rewolucji przez ułożenie stosunków pracy między ziemianinem i chłopem. Niestety… Była to utopia. Zbliżenie się do ludu było krótkotrwałe i nie powiodło się. Pozostała rodzina.
Jedyną szczęśliwą bohaterką jest Kitty, ponieważ reprezentuje mentalność człowieka epoki minionej, któremu wystarczy element atrakcyjnej intymności. Ponadto jej szczęście płynie z niewiedzy i nieświadomości.
Dwoma głównymi motywami „Anny…” jest motyw życia i śmierci. Życiu towarzyszy tu śmierć. Lewin zaczyna wątpić w biologiczny porządek natury, co rodzi pragnienie samobójstwa. Lewin to pierwsza postać Tołstoja, która utraciła jednolitość wewnętrzną. Aby ją odbudować, zwróci się do swojej idei religijnej.
Losy Anny i Lewina są ze sobą spojone. Zachodzą tu bardzo ścisłe związki psychologiczne, rodzinne i towarzyskie: Lewin kocha Kitty, Kitty kocha Wrońskiego, Wroński kocha Annę; Anna jest siostrą Stiwy, a jego żona Dolly siostrą Kitty.
W „Annie Kareninie” nie ma rodzin szczęśliwych. Ta naczelna myśl spaja w jedną całość dwa, wydawałoby się różne, wątki fabularne: Anny i Lewina. Wątek pierwszy odsłania krach pomyślności rodzinnej, przy czym wskazuje na przyczyny tkwiące w samej rodzinie. Drugi wątek daje analogiczny wynik końcowy, ale uzasadnia zjawisko przyczynami zewnętrznymi, tkwiącymi poza sferą atrakcyjnej intymności.
8