Poezja programowa wczesnego pozytywizmu, oprac. Jan Baculewski
Precz z marzeniami Wincentego Stroki to pierwszy galicyjski utwór programowy. Pojawił się parę miesięcy po klęsce powstania.
wyraża wahania między zemsty marzeniem a nakazem trzeźwej pracy
ideał patriotyczny zawiera w haśle zdobycia rzeczywistości
wiersz w stylistyce romantycznej
W Galicji nie miał kontynuatorów. Praca organiczna nie zdobyła tu popularności, ze względu na słaby rozwój przemysłu i przewagę stańczykowskiego konserwatyzmu.
Jeszcze Polska nie zginęła Wawrzyńca Engeströma z zaboru pruskiego (1871).
parafraza narodowego hymnu
wezwanie do pracy i skruchy narodowej
motywy wierności sztandarom narodowym i rycerskiej przeszłości
Tutaj działali też Władysław Bełza i Władysław Ordon.
Poezja zaboru pruskiego i galicyjska łączy hasła organicznikowskie z tonacją patriotyczną.
W Warszawie już w 1866 r. Eliza Orzeszkowa wystąpiła z wierszem programowym, ale rozkwit przypadł na lata 1872-74. Działali wtedy:
Julian Ochorowicz (Mohort) Naprzód (1873) - według Świętochowskiego była to pozytywistyczna Oda do młodości; najlepszy wiersz programowy !
Stanisław Grudziński Fiat lux! - retoryczne inwokacje do Prawdy, Wiedzy i Postępu; Bohaterstwo pracy - apel do zbiorowości, zakazy i postulaty w imię postępu i wolności
Antoni Pilecki Z dramatów życia - duch objawia poecie hasła humanitaryzmu
Mirosław Dobrzański
a w Galicji Karol Świdziński Naprzód pracą - wg Chmielowskiego to Oda do młodości; inwokacja do młodzieży, zamknięcie pieśni przeszłości, nowy program (praca, nauka i myśl vs. pieśń i walka); mniejsze zaangażowanie niż w Naprzód Ochorowicza
Poezja miała spełniać funkcje społeczne, stąd tematy:
nędza i krzywda biedoty miejskiej (program reform społecznych)
problematyka miejska (rozwój przemysłu)
problem wsi uważali za rozwiązany carskim dekretem uwłaszczeniowym z 1864 r., stąd brak tematyki wiejskiej (wyj. Rozmowa z Maćkiem Grudzińskiego - apel o oświatę; ale już w Z doli kmiecej Pileckiego wieś to tylko tło dla oskarżeń pod adresem kolonisty-Niemca)
los kobiety upadłej (np. Pilecki Zwykłe dzieje, Przebaczenie, Z ulicy, Buduarowa bachantka; Grudziński Anioł upadły; Ordon Róża biała)
nieszczęśliwe dzieciństwo (np. Pilecki Bez winy, Gdzie ojciec, Królowa balu; Grudziński Bezimienne dziecię) - dzieci osierocone, niechciane; sentymentalne obrazki dydaktyczne
religia (np. Pilecki Modlitwa nędzarza, Pod krzyżem) - dezaprobata dla władz kościelnych, bez wyraźnego ateizmu; brak spraw metafizycznych i filozoficznych
Mało było krytyki systemu społecznego (wyj. Ordon Przed oknem bankiera). Sentymentalne utwory raczej stawiały znaki zapytania lub nawoływały do usunięcia zła.
Fabuła była podporządkowana tezie. Mnóstwo dygresji publicystycznych.
I tutaj wiersze, które omawialiśmy na zajęciach. Stwierdziłam, że każdy te notatki ma i dlatego nie przepisywałam, ale jeśli okaże się, że tego nie macie to chętnie to przepiszę i udostępnie.