37. Przestępstwa publiczne i prywatne w Rzeczpospolitej szlacheckiej.
W Rzeczpospolitej Szlacheckiej przestępstwa dzielono na prywatne i publiczne. Prawo ziemskie przyjęło, że przestępstwo publiczne było skierowane przeciw: panującemu, państwu, instytucjom publicznym i religii, a przestępstwa prywatne przeciw: osobom prywatnym. W prawie miejskim kryterium podziału była KARA. Przestępstwa publiczne były karane karą publiczną zaś prywatne - karą prywatną plus grzywną sądową zwaną mulkta.
Przestępstwa prywatne naruszały inters jednostki lub rodziny, wcześniej rodu. Ich dochodzenie było oddane w ręce pokrzywdzonego lub jego krewnych. Zaistniałą krzywdę traktowano jako sprawę prywatną. Kara miała charakter prywatny. Można ją było realizować w drodze samopomocy (Krwawa zemsta), przez jednaczy lub na drodze sądowej. Z czasem zostało dochodznie Kary na drodze sądowej. Spowodowało to rozudowanie systemu kar kompozycyjnych opartych o zasadę okupu obok kary kompozycyjnej sprawca musiał zapłacić także karę na rzecz władz publicznych. Początkowo do przestępstw prywatnych zaliczano wszystkie czyny pospolite naruszające dobro jednostki - przeciwko życiu, zdrowiu, mieniu, wolności, moralności. Z czasem większość tych przestępstw zaczęto zaliczać do przestępstw publicznych.
Przestępstwa publiczne: to takie które, naruszają interes ogólny, ścigano je z urzędu. Kara miała charakter publicznoprawny. Ich konstrukcja oparta była na założeniu, że dokonanie przestępstwa naruszało ustalony porządek publiczny (mir), którego strzegł monarcha. Istniał mir miejscowy dla ochrony dróg publicznych, targów, kościołów. mIr osobowy - duchowni, urzędnicy, kobiety, sieroty. Mir mieszany chronił osobę i miejsce.
1)Crimen laesae maiestatis - od 1588r. było to przestępstwo w stosunku do osoby króla ale nie rodziny królewskiej.
2)zdrada ojczyzny - bunty w porozumieniu z nieprzyjacielem, wydanie tajemnic państwa, rokosz, poddanie wrogowi zamku
3)przestępstwo przeciw religii - odstępstwo (apostazji) od poł. XVIw. do judaizmu i mahometanizmu, czary
4)przestępstwo przeciw moralności i dobrym obyczajom - homoseksualizm, sodomia, cudzołóstwo, prostytucja pokątna
5)kradzież na szkodę skarbu publicznego - przywłaszczanie pieniędzy skarbowych, rzeczy stanowiących własność państwa, fałszowanie monety
6)Przestępstwo przeciw pokojowi i porządkowi publicznemu: gwałty, napady na dom szlachcica, napad
W prawie miejskim:
1)bunty i spiski przeciw władzom miejskim
2)przestępstwo przeciw obowiązującym przepisom pracy by umocnić władzę miejską nad plebsem
Kary odczytać w Maciejewskim
Publiczne:
*przeciw władzy i państwu,*religii panującej,*władzy, sądom i korporacjom teryt,*urzednicze,*skarbowe, łotrostwo,*przestępstwa wojskowe,*dobrym obyczajom,
Prywatne:
*przeciw życiu i zdrowiu,*mieniu,*czci,*wolności,*zaufaniu publicznemu,*obowiązkowi pracy.