Elektromonter/konserwator
urządzeń dźwignicowych

(741208)

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich

Publikacja opracowana w ramach projektu systemowego pn. „Rozwijanie zbioru krajowych standardów kompetencji zawodowych wymaganych przez
pracodawców”. Priorytet I PO KL, Działanie 1.1

Krajowy standard kompetencji zawodowych

Elektromonter/konserwator
urządzeń dźwignicowych (741208)

© Copyright by Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, Warszawa 2013

Kopiowanie i rozpowszechnianie może być dokonane za podaniem źródła

ISBN 978-83-7951-000-9 (całość)

ISBN 978-83-7951-242-3 (242)

Nakład 1000 egz.

Publikacja bezpłatna

Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich

00-697 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 65/79, tel. [phone], fax [phone]

e-mail: [e-mail] http://www.crzl.gov.pl

Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji - Państwowego Instytutu Badawczego

26-600 Radom, ul. K. Pułaskiego 6/10, tel. centr. (48) 364-42-41, fax [phone]

e-mail: [e-mail] http://www.itee.radom.pl

Spis treści

1. Dane identyfikacyjne zawodu 4

1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu w klasyfikacjach 4

1.2. Notka metodologiczna i autorzy 4

2. Opis zawodu 6

2.1. Synteza zawodu 6

2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania, obszary występowania zawodu 6

2.3. Środowisko pracy (warunki pracy, maszyny i narzędzia pracy, zagrożenia, organizacja pracy) 6

2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne, w tym przeciwwskazania do wykonywania zawodu 7

2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie 7

2.6. Możliwości rozwoju zawodowego, potwierdzania/wali-dacji kompetencji 7

2.7. Zadania zawodowe 8

2.8. Wykaz kompetencji zawodowych 9

2.9. Relacje między kompetencjami zawodowymi a poziomem kwalifikacji w ERK/PRK 9

3. Opis kompetencji zawodowych 10

3.1. Instalowanie, wykonywanie napraw i pomiarów instalacji elektrycznych oraz kontrolowanie bezpieczeństwa urządzeń dźwignicowych Kz1 10

3.2. Uczestniczenie w przeglądach dozoru technicznego urządzeń dźwignicowych Kz2 12

3.3. Kompetencje społeczne KzS 13

4. Profil kompetencji kluczowych 14

5. Słownik 15

1. Dane identyfikacyjne zawodu

1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu
w klasyfikacjach

Według Klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (KZiS 2010):

741208 Elektromonter/konserwator urządzeń dźwignicowych

Grupa wielka 7 - Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (w Międzynarodowej Klasyfikacji Standardów Edukacyjnych ISCED 2011 - poziom 3).

Grupa elementarna 7412 - Elektromechanicy i elektromonterzy (w Międzynarodowym Standardzie Klasyfikacji Zawodów ISCO-08 odpowiada grupie 7412 Electrical Mechanics and Fitters).

Według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007):

Sekcja C. Przetwórstwo przemysłowe, Dział 33. Naprawa, konserwacja i instalowanie maszyn i urządzeń.

1.2. Notka metodologiczna i autorzy

Opis standardu kompetencji zawodowych wykonano na podstawie: analizy źródeł (akty prawne, klasyfikacje krajowe, międzynarodowe) oraz głównie z wyników badań analitycznych na 25 stanowiskach pracy w 9 przedsiębiorstwach (średnie - 4, małe − 3, mikro − 2, w tym produkcyjno-usługowo-handlowe − 4, usługowe - 4, remontowe − 1), przeprowadzonych w marcu 2013 r.

Zespół Ekspercki:

• Andrzej Rabiniak - Fabryka Broni „Łucznik” w Radomiu,

• Tadeusz Gąsiorowski - były pracownik Zakładu Inżynierii Dźwignic w Warszawie,

• Jerzy Piątek - były pracownik PBM „Budochem” w Radomiu,

• Ireneusz Woźniak - Instytut Technologii Eksploatacji - PIB w Radomiu.

Ewaluatorzy:

• Jerzy Kaflik - Zakład Elektryczny ELKAF w Legionowie,

• Jerzy Bieniek - Zespół Szkół Technicznych w Radomiu.

Recenzenci:

• Marek Krawczak - „Mar-Dźwig” w Warszawie,

• Ewa Urbanek - Ośrodek Rzeczoznawstwa SEP w Warszawie.

Komisja Branżowa (zatwierdzająca):

• Roman Sirak (przewodniczący) - przedstawiciel pracodawców, PRU „Dźwigowiec” w Kowalance,

• Wojciech Januszko - Krajowa Izba Gospodarcza w Warszawie,

• Andrzej Strębski - Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych w Warszawie.

• Data zatwierdzenia:

• 17.10.2013 r.

2. Opis zawodu

2.1. Synteza zawodu

Elektromonter/konserwator urządzeń dźwignicowych wykonuje montaż, naprawę, przeglądy i badania okresowe urządzeń dźwignicowych.

2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania,
obszary występowania zawodu

Elektromonter/konserwator urządzeń dźwignicowych jest zawodem o charakterze usługowym. Celem jego pracy jest utrzymanie w należytym stanie technicznym urządzeń dźwignicowych. Montuje nowe urządzenia, usuwa zgłoszone usterki, systematycznie kontroluje systemy bezpieczeństwa urządzeń, dokonuje przeglądów konserwacyjnych w okresach zgodnych z instrukcją eksploatacji danego urządzenia, przygotowuje urządzenia i bierze udział w badaniach odbiorczych, okresowych i doraźnych przeprowadzanych przez Dozór Techniczny. Świadczy pracę w zakładach produkcyjnych, na placach i w bazach przeładunkowych, placach budów, w obiektach mieszkalnych i użyteczności publicznej.

2.3. Środowisko pracy (warunki pracy, maszyny
i narzędzia pracy, zagrożenia, organizacja pracy)

Miejscem wykonywania pracy są wnętrza obiektów budowlanych lub tereny na zewnątrz, zależnie od rodzaju konserwowanych urządzeń (stacjonarne, ruchome). Praca wykonywana jest przeważnie na wysokości i przy urządzeniach wykonujących ruchy robocze. Z tego względu ważne jest wykonywanie pracy zgodnie z przepisami BHP i warunkami bezpieczeństwa zawartymi w instrukcjach eksploatacji danego urządzenia. Montaż i naprawy muszą być wykonywane z najwyższą starannością, gdyż decydują o bezpieczeństwie użytkowników. Elektromonter/konserwator urządzeń dźwignicowych podczas prac naprawczo-
-konserwacyjnych urządzeń dźwignicowych zasilanych napięciem powyżej 24 V prądu zmiennego i 60 V prądu stałego powinien pracować wraz z pomocnikiem, który go asekuruje na wypadek porażenia prądem.

2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne,
w tym przeciwwskazania do wykonywania zawodu

Wykonywanie zawodu elektromontera/konserwatora urządzeń dźwignicowych wymaga umiejętności racjonalnej oceny przyczyn i skutków zaistniałych uszkodzeń, spostrzegawczości i refleksu, uzdolnień technicznych, logicznego myślenia i umiejętności pracy w zespole. Elektromonter/konserwator urządzeń dźwignicowych powinien cechować się odpowiedzialnością, dokładnością i dbałością o czystość i porządek, w szczególności wykazywać dbałość o stan techniczny narzędzi, przyrządów, środków zapewniających bezpieczeństwo pracy, odzieży roboczej i ochronnej. Elektromonter/konserwator urządzeń dźwignicowych powinien mieć dobry wzrok, rozróżniać barwy. Sprawność narządu słuchu umożliwia mu właściwą ocenę pracy urządzeń. Bardzo ważna jest zdolność koncentracji i podzielność uwagi. Nie może mieć dysfunkcji ruchowych i lęku wysokości.

2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezbędne do podjęcia
pracy w zawodzie

Zawód elektromonter/konserwator urządzeń dźwignicowych można zdobyć po ukończeniu zasadniczej szkoły zawodowej lub technikum o kierunku elektrycznym. Takie wykształcenie i odbyta praktyka wykonywania zawodu elektromontera/konserwatora urządzeń dźwignicowych pozwoli na uzyskanie świadectwa kwalifikacyjnego uprawniającego do zajmowania się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych zgodnie z odpowiednimi przepisami prawnymi. Ten poziom kwalifikacji i kolejna półroczna praktyka przy konserwacji urządzeń dźwignicowych upoważnia do przystąpienia do egzaminu na uprawnienia konserwatora urządzeń dźwignicowych. Uzyskanie uprawnień upoważnia do wykonywania samodzielnej pracy.

2.6. Możliwości rozwoju zawodowego, potwierdzania/
/walidacji kompetencji

Uzyskanie kolejnych kategorii uprawnień w zawodzie elektromontera/konserwatora urządzeń dźwignicowych dla kolejnych grup i kategorii urządzeń wymaga od elektromontera/konserwatora urządzeń dźwignicowych podnoszenia swoich kwalifikacji na specjalistycznych szkoleniach i zdawania kolejnych egzaminów.

2.7. Zadania zawodowe

1. Organizowanie stanowiska pracy z uwzględnieniem przepisów BHP, ochrony przeciwpożarowej, przeciwporażeniowej i środowiska oraz zasad ergonomii (niezbędne kompetencje: Kz1, Kz2, KzS).

2. Usuwanie na bieżąco usterek i nieprawidłowości w działaniu urządzenia dźwignicowego (niezbędne kompetencje: Kz1, KzS).

3. Naprawianie układów napędowych i sterowniczych urządzeń dźwignicowych, regulowanie parametrów pracy układów napędowych i sterowniczych (niezbędne kompetencje: Kz1, KzS).

4. Kontrolowanie działania elementów bezpieczeństwa w sposób systematyczny, zależnie od natężenia pracy urządzenia dźwignicowego (niezbędne kompetencje: Kz1, KzS).

5. Dokonywanie przeglądów konserwacyjnych w terminach i zakresie określonym w instrukcji eksploatacji urządzenia dźwignicowego (niezbędne kompetencje: Kz1, Kz2, KzS).

6. Montowanie układów zasilania, sterowania i regulacji nowych urządzeń dźwignicowych na podstawie dokumentacji technicznej (niezbędne kompetencje: Kz1, KzS).

7. Przygotowywanie urządzeń dźwignicowych do badań odbiorczych, okresowych i doraźnych, przeprowadzanych przez jednostki dozoru technicznego i udział w tych badaniach (niezbędne kompetencje: Kz2, KzS).

8. Wykonywanie okresowych pomiarów oporności izolacji i ochrony przeciwporażeniowej urządzenia dźwignicowego (niezbędne kompetencje: Kz1, KzS).

9. Prowadzenie dziennika konserwacji (niezbędne kompetencje: Kz1, Kz2, KzS).

10. Odtwarzanie zużywającej się dokumentacji technicznej i dbanie o jej dostępność do napraw, odtwarzanie zużytych znaków bezpieczeństwa, instrukcji obsługi i opisów na urządzeniu dźwignicowym (niezbędne kompetencje: Kz1, Kz2, KzS).

11. Korzystanie z magazynu części zamiennych i naprawczych (niezbędne kompetencje: Kz1, KzS).

2.8. Wykaz kompetencji zawodowych

Kz1 - Instalowanie, wykonywanie napraw, wykonywanie pomiarów instalacji elektrycznych i kontrolowanie bezpieczeństwa urządzeń dźwignicowych (potrzebne do wykonywania zadań: Z1, Z2, Z3, Z4, Z5, Z6, Z8, Z9, Z10, Z11).

Kz2 - Uczestniczenie w przeglądach dozoru technicznego urządzeń dźwignicowych (potrzebne do wykonywania zadań: Z1, Z5, Z7, Z9, Z10).

KzS - Kompetencje społeczne (potrzebne do wykonywania zadań: Z1÷Z11).

2.9. Relacje między kompetencjami zawodowymi
a poziomem kwalifikacji w ERK/PRK

Kompetencje zawodowe potrzebne do wykonywania zadań w zawodzie sugeruje się wykorzystać do opisu kwalifikacji na poziomie 3 właściwym dla wykształcenia zasadniczego zawodowego w Europejskiej i Polskiej Ramie Kwalifikacji. Poziom ten jest uzasadniony miejscem usytuowania zawodu w Klasyfikacji zawodów i specjalności (grupa wielka 7 i jej odpowiednik w ISCED 2011).

Osoba wykonująca zawód elektromontera/konserwatora urządzeń dźwignicowych:

1. w zakresie wiedzy: zna podstawowe fakty, zasady, procesy, procedury i pojęcia konieczne do wykonywania zawodu elektromontera/konserwatora urządzeń dźwignicowych; zna i rozumie podstawowe fakty, pojęcia i zależności w zawodzie oraz w szerszym zakresie elementarne uwarunkowania prowadzonej działalności w branży urządzeń dźwignicowych;

2. w zakresie umiejętności: posiada umiejętności wymagane do realizacji zadań i rozwiązywania typowych problemów poprzez stosowanie podstawowych metod, narzędzi, materiałów i instrukcji, potwierdzone odpowiednimi świadectwami kwalifikacyjnymi koniecznymi w obszarze eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych oraz uprawnieniami Urzędu Dozoru Technicznego. Potrafi wykonywać zadania według ogólnej instrukcji, w częściowo zmiennych warunkach; umie rozwiązywać typowe problemy, odbierać komunikaty i formułować wypowiedzi.

3. Opis kompetencji zawodowych

Opis kompetencji dotyczy tylko kompetencji zawodowych zdefiniowanych w badaniach na stanowiskach pracy.

Wykonanie zadań zawodowych Z1, Z2, Z3, Z4, Z5, Z6, Z8, Z9, Z10, Z11 wymaga posiadania kompetencji zawodowych Kz1.

3.1. Instalowanie, wykonywanie napraw i pomiarów
instalacji elektrycznych oraz kontrolowanie
bezpieczeństwa urządzeń dźwignicowych Kz1

Wiedza - zna i rozumie podstawowe fakty, zasady, procesy, pojęcia ogólne i zależności związane z instalowaniem, naprawianiem, wykonywaniem pomiarów instalacji elektrycznych i kontrolą bezpieczeństwa urządzeń dźwignicowych, w szczególności zna: zasady organizacji stanowiska pracy zgodnie z przepisami BHP, ochrony ppoż., ergonomią, ochroną środowiska; przepisy ustawy o Dozorze Technicznym wraz z aktami wykonawczymi; przepisy Dyrektywy 98/37/WE oraz zmodyfikowanej Dyrektywy 2006/42/WE; zasady przyjmowania zgłoszeń od obsługi i użytkowników urządzeń dźwignicowych; zasady oceny stanu technicznego urządzeń, parametrów technicznych i certyfikatów aparatów używanych do montażu i napraw elementów urządzeń dźwignicowych (elektryczne układy napędowe, sterownicze, hamulcowe, bezpieczeństwa, w tym ograniczniki ruchowe, urządzenia sygnalizacji i oświetlenia, przewody i kable zasilające i sterownicze, systemy zasilania); zasady montażu, demontażu, regulacji, konserwacji i napraw elektrycznych elementów urzą-dzeń dźwignicowych; zasady instalowania elektrycznych układów napędowych, sterowniczych, hamulcowych, elementów bezpieczeństwa i ograniczników ruchowych, urządzeń sygnalizacji i oświetlenia, przewodów i kabli zasilających i sterowniczych, systemów zasilania nowych urządzeń dźwignicowych; zasady odtwarzania zużywającej się dokumentacji technicznej, znaków bezpieczeństwa, instrukcji obsługi i opisów na urządzeniach oraz dbałości o ich dostępność podczas napraw; zasady zamawiania i pobierania części zamiennych i naprawczych z magazynu; zasady dbałości o stan techniczny narzędzi, przyrządów, środków BHP, odzieży roboczej i ochronnej używanych podczas napraw i konserwacji urządzeń dźwignicowych; zasady przygotowania urządzenia dźwignicowego do wykonania okresowych pomiarów oporności izolacji i ochrony przeciwporażeniowej; zasady posługiwania się elektrycznymi miernikami do pomiaru oporności izolacji i ochrony przeciwporażeniowej.

Umiejętności - wykonuje niezbyt proste zadania związane z instalowaniem, naprawianiem, wykonywaniem pomiarów instalacji elektrycznych i kontrolą bezpieczeństwa urządzeń dźwignicowych, według określonej instrukcji, w częściowo zmiennych warunkach, w szczególności potrafi: organizować własne stanowisko pracy, przestrzegać zasad i przepisów BHP, ochrony ppoż., ergonomii i ochrony środowiska; przyjmować zgłoszenia od obsługi i użytkowników urządzeń dźwignicowych o zaistniałych nieprawidłowościach pracy urządzeń; oceniać stan techniczny urządzeń dźwignicowych, parametry techniczne i certyfikaty aparatów używanych do montażu i napraw; oceniać działanie urządzeń dźwignicowych i jego układów na podstawie oględzin, pomiarów i prób ruchowych, zgodnie z dokumentacją techniczno- -ruchową i serwisową; montować, demontować, regulować, konserwować i naprawiać układy elektryczne urządzeń dźwignicowych z użyciem odpowiednich narzędzi, części zamiennych i aparatury kontrolno-pomiarowej; instalować elektryczne układy napędowe, układy sterownicze, układy hamulcowe, elementy bezpieczeństwa i ograniczniki ruchowe, urządzenia sygnalizacji i oświetlenia, przewody i kable zasilające i sterownicze, systemy zasilania nowych urządzeń dźwignicowych; zamawiać i pobierać części wymienne i naprawcze z magazynu; dbać o stan techniczny narzędzi, przyrządów, sprzętu BHP, odzieży roboczej i ochronnej; przygotowywać urządzenie dźwignicowe do wykonania pomiarów oporności izolacji i ochrony przeciwporażeniowej; wykonywać okresowe pomiary oporności izolacji i ochrony przeciwporażeniowej z użyciem atestowanych przyrządów pomiarowych.

Wykonanie zadań zawodowych Z1, Z5, Z7, Z9, Z10 wymaga posiadania kompetencji zawodowych Kz2.

3.2. Uczestniczenie w przeglądach dozoru technicznego urządzeń dźwignicowych Kz2

Wiedza - zna i rozumie podstawowe fakty, zasady, procesy, pojęcia ogólne i zależności związane z uczestniczeniem w przeglądach dozoru technicznego urządzeń dźwignicowych, w szczególności zna: zasady prowadzenia dziennika konserwacji urządzenia dźwignicowego; zasady odtwarzania zużywającej się dokumentacji technicznej i dbania o jej dostępność do napraw, zużywających się znaków bezpieczeństwa, instrukcji obsługi i opisów na urządzeniach; zasady przygotowania urządzeń dźwignicowych do badań odbiorczych okresowych i doraźnych przeprowadzanych przez jednostki dozoru technicznego; zasady odbioru technicznego przez Urząd Dozoru Technicznego w badaniach odbiorczych, okresowych i doraźnych urządzeń dźwignicowych.

Umiejętności - wykonuje niezbyt proste zadania związane z uczestniczeniem w przeglądach dozoru technicznego urządzeń dźwignicowych według określonej instrukcji w częściowo zmiennych warunkach, w szczególności potrafi: prowadzić dziennik konserwacji, dokonując wpisów zgodnych z instrukcją prowadzenia dziennika; odtwarzać zużywającą się dokumentację techniczną i dbać o jej dostępność do napraw, zachowując zasady pisania i rysowania, tak jak w oryginale dokumentacji zużywającej się; odtwarzać zużywające się znaki bezpieczeństwa, instrukcje obsługi i opisy na urządzeniach; przygotowywać urządzenia dźwignicowe do badań odbiorczych okresowych i doraźnych przeprowadzanych przez jednostki dozoru technicznego; przygotowywać wymagany zestaw aparatury kontrolno- -pomiarowej; współuczestniczyć w badaniach urządzeń dźwignicowych przeprowadzanych przez jednostki dozoru technicznego.

Wykonanie wszystkich zidentyfikowanych w standardzie zadań zawodowych wymaga posiadania kompetencji społecznych KzS.

3.3. Kompetencje społeczne KzS:

• ponosi odpowiedzialność za bezpieczeństwo pracy urządzeń dźwignicowych,

• samodzielnie dostosowuje zachowania do okoliczności wykonywania napraw i konserwacji urządzeń dźwignicowych oraz uczestniczenia w przeglądach dozoru technicznego i warunków bezpieczeństwa,

• pracuje częściowo samodzielnie i podejmuje współpracę w zorganizowanych warunkach podczas napraw i konserwacji urządzeń dźwignicowych oraz uczestniczenia w przeglądach dozoru technicznego,

• potrafi ocenić swoje działania oraz przyjmować odpowiedzialność za skutki przeprowadzonych napraw i konserwacji urządzeń dźwignicowych,

• współpracuje z członkami zespołu elektromonterów/konserwatorów urządzeń dźwignicowych oraz wykazuje zdyscyplinowanie wobec kierownika zespołu.

4. Profil kompetencji kluczowych

Ocenę ważności kompetencji kluczowych dla zawodu elektromontera/konserwatora urządzeń dźwignicowych przedstawia rys. 1.

Wykaz kompetencji kluczowych opracowano na podstawie wykazu stosowanego w Międzynarodowym Badaniu Kompetencji Osób Dorosłych − projekt PIAAC (OECD).

Rys. 1. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu 741208
Elektromonter/konserwator urządzeń dźwignicowych

5. Słownik

Zawód	zbiór zadań (zespół czynności) wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami przez poszczególne osoby i wymagających odpowiednich kwalifikacji i kompetencji (wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych) zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Wykonywanie zawodu stanowi źródło dochodów.
Specjalność	jest wynikiem podziału pracy w ramach zawodu, zawiera część czynności o podobnym charakterze (związanych z wykonywaną funkcją lub przedmiotem pracy) wymagających pogłębionej lub dodatkowej wiedzy i umiejętności zdobytych w wyniku dodatkowego szkolenia lub praktyki.
Zadanie zawodowe	logiczny wycinek lub etap pracy w ramach zawodu o wyraźnie określonym początku i końcu, wyodrębniony ze względu na rodzaj lub sposób wykonywania czynności zawodowych powiązanych jednym celem, kończący się produktem, usługą lub decyzją.
Kompetencje zawodowe	wszystko to, co pracownik wie, rozumie i potrafi wykonać, odpowiednio do sytuacji w miejscu pracy. Opisywane są trzema zbiorami: wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych.
Wiedza	zbiór opisów faktów, zasad, teorii i praktyk przyswojonych w procesie uczenia się, odnoszących się do dziedziny uczenia się lub działalności zawodowej.
Umiejętności	zdolność wykonywania zadań i rozwiązywania problemów właściwych dla dziedziny uczenia się lub działalności zawodowej.
Kompetencje społeczne	zdolność autonomicznego i odpowiedzialnego uczestniczenia w życiu zawodowym i społecznym oraz kształtowania własnego rozwoju, z uwzględnieniem kontekstu etycznego.
Kompetencje kluczowe	wiedza, umiejętności i postawy odpowiednie do sytuacji, niezbędne do samorealizacji i rozwoju osobistego, bycia aktywnym obywatelem, integracji społecznej i zatrudnienia.
Standard kompetencji zawodowych	norma opisująca kompetencje zawodowe konieczne do wykonywania zadań zawodowych wchodzących w skład zawodu, akceptowana przez przedstawicieli organizacji zawodowych i branżowych, pracodawców, pracobiorców i innych kluczowych partnerów społecznych.
Kwalifikacja	zestaw efektów uczenia się (zasób wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych), których osiągnięcie zostało formalnie potwierdzone przez uprawnioną instytucję.
Europejska Rama Kwalifikacji	przyjęta w Unii Europejskiej struktura i opis poziomów kwalifikacji, umożliwiający porównywanie kwalifikacji uzyskiwanych w różnych krajach. W Europejskiej Ramie Kwalifikacji wyróżniono 8 poziomów kwalifikacji opisywanych za pomocą efektów uczenia się; stanowią one układ odniesienia krajowych ram kwalifikacji.
Polska Rama Kwalifikacji	opis hierarchii poziomów kwalifikacji wpisywanych do zintegrowanego rejestru kwalifikacji w Polsce.
Krajowy System Kwalifikacji	ogół rozwiązań służących ustanawianiu i nadawaniu kwalifikacji (potwierdzaniu efektów uczenia się) oraz zapewnianiu ich jakości.

5

Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy

---