75.TERYTORIALNA ADMINISTRACJA RZĄDOWA W II RP. KOMPETENCJE WOJEWODY I STAROSTY
W II RP wyodrębniono administrację centralną (kierowana przez Radę Ministrów i ministrów) i adm. Terytorialną, którą dzielono na rządową i samorządową.
Terytorialne oddziały administracji rządowej szeregowały się na dwa piony: adm. ogólnej (politycznej) i adm. specjalnej.
Administracja specjalna wykonywała funkcje wchodzące w zakres działania pozostałych resortów. Administracja ogólna realizowała działania należące do resortu spraw wewnętrznych. Organizacje administracji rządowej cechowało zespolenie z organami administracji ogólnej większości działów administracji specjalnej, z pewnymi wyjątkami: przemysłu, handlu rolnictwa, dróg, opieki społecznej oraz w całości- spraw wyznaniowych, sztuki i kultury. Pozostałe działy administracji specjalnej posiadały odrębna strukturę oddziałów terytorialnych.
Fakt zespolenia stanowił przesłankę nazwania administracji ogólnej zespoloną, a administracji specjalnej niezespoloną.
Do celów administracji ogólnej RP podzielono na województwa, powiaty, gminy miejskie i wiejskie. W 1939 roku w Polsce było:
16 województw i jedno miasto wydzielone Warszawa
264 powiaty (w tym 23 grodzkie)
611 gmin miejskich i 3195 wiejskich
W województwach występowali wojewodowie jako organy II instancji, a w Warszawie Komisarz Rządu, a w powiatach starostowie powiatowi lub grodzcy jako organ i instancji. W gminach miejskich i wiejskich nie istniały odrębne organy administracji ogólnej. Jej funkcje wykonywały organy wykonawcze samorządu terytorialnego.
Utrzymanie przez cześć resortów odrębnych organów terytorialnych niezespolonych z administracją ogólną uzasadniano specyfiką ich działalności. Specjalną organizację administracji terytorialnej posiadały resorty:
- Spraw Wojskowych, Sprawiedliwości, Skarbu, Poczt i Telegrafów, do 1932 Reform Rolnych, a częściowo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Przemysłu i Handlu, Komunikacji, Opieki Społecznej.
Podział kraju dla celów administracji niezespolonej nie pokrywał się z podziałem dokonanym dla celów administracji ogólnej. Organizacja administracji rządowej ogólnej i specjalnej zbudowana była hierarchiczno- instancyjnie, organy niższe podporządkowano wyższym, wyrażając to w zależności osobowej i służbowej i w obowiązku wykonywania poleceń.
Wojewoda- mianowany był przez prezydenta na wniosek ministra spraw wewnętrznych, uchwalony przez Radę Ministrów. Pod względem osobowym podlegał ministrowi spraw wewnętrznych. W zakresie służbowym jego władzą przełożoną byli właściwie w danej sprawie ministrowie.
Był przedstawicielem rządu im szefem administracji ogólnej i tych działów administracji specjalnej, które były zespolone z ogólną.
Był wyposażony w uprawnienia nadzorczo- ingerencyjne wobec organów administracji specjalnej.
sprawował nadzór nad obsadą stanowisk administracji na obszarze województwa
mógł zawieszać zarządzenia organów administracji specjalnej sprzeczne z polityką rządu
jako szef administracji ogólnej wykonywał administrację w zakresie spraw wewnętrznych
organizował okresowe zebrania ich kierowników
zapewnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego, podlegała mu policja
nadzór nad prasą, stowarzyszeniami, samorządem
administracja w sprawach wyznaniowych, kultury i sztuki, częściowo przemysłu i handlu, rolnictwa i reform rolnych, opieki społecznej, komunikacji- w tych sprawach wykonywał zalecenia innych ministrów
przysługiwało mu prawo wydawania rozporządzeń wykonawczych na mocy upoważnienia ustawowego lub upoważnień ministra oraz rozporządzeń porządkowych w celu ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego
nadzorował cudzoziemców, sprawy paszportowe, nadawał obywatelstwo, zmiany nazwisk, sprawy aprowizacji, budowlane, kontrola nad wyznaniami, pozwolenia na działalność gospodarczą, budowa dróg i mostów, pośrednictwo pracy, opieka społeczna, walka z alkoholizmem
nadzór nad samorządem gminnym i powiatowym
przy wojewodzie działały dwa ciała kolegialne: Rada wojewódzka (złożona z członków delegowanych przez organy samorządu powiatowego, przewodniczył jej wojewoda) i Wydziału Wojewody (wojewoda, 3 członków wybranych przez Radę i 2 urzędników państwowych- uprawnienia doradcze i stanowcze). Wyjątek Warszawa.
Starosta- mianował go Minister Spraw Wewnętrznych. Pod względem osobowym i służbowym podlegał wojewodzie.
był przedstawicielem rządu i szefem administracji ogólnej i działów zespolonych z administracją ogólną zapewniał bezpieczeństwo i porządek publiczny
podlegały mu organy policji, które kontrolował i wydawał im polecenia
orzecznictwo w sprawach wykroczeń karno- administracyjnych
starostwa- czynnik społeczny współdziałający ze starostą. Reprezentowały organy samorządu powiatowego, sejmiki i wydziały powiatowe
Administrację w miastach wydzielonych, powyżej 75 tysięcy, sprawował od 1932 roku Starosta Grodzki, miał te same prawa i obowiązki co starosta powiatowy.